A) nêu đặc điểm nổi bật của các văn bản nghị luận và văn bản thông tin trong sách ngữ văn 7.

• 

Bạn đang xem: Đặc điểm của văn bản nghị luận – Ngữ văn 7

Qua bài soạn Đặc điểm của văn nghị luận giúp các em nắm rõ hơn về những đặc điểm trong văn nghị luận, hiểu được một bài văn nghị luận cần có luận điểm, luận cứ và cách lập luận trong bài văn nghị luận. Giúp các em hiểu và làm bài văn nghị luận tốt hơn.

a. Luận điểm

Đọc lại văn bản Chống nạn thất học (bài 18) và cho biết: Luận điểm chính của bài viết là gì? Luận điểm đó được nêu ra dưới dạng nào và cụ thể hóa thành những câu văn như thế nào? Luận điểm đóng vai trò gì trong bài nghị luận? Muốn có sức thuyết phục thì luận điểm phải đạt yêu cầu gì?

• Luận điểm chính trong văn bản Chống nạn thất học được thể hiện trong nhan đề của bài văn là chống nạn thất học. 
• Luận điểm đó được cụ thế hóa trong các câu văn: 
  • “Một trong những công việc phải thực hiện cấp tốc trong lúc này là nâng cao dân trí”.
  • “Mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình, phải có kiến thức mới có thể tham gia vào công cuộc xây dựng nước nhà, và trước hết phải biết đọc, biết viết chữ Quốc ngữ”. 

→ Như vậy, từ việc chỉ ra các luận điểm trên, ta thấy luận điểm là linh hồn của bài viết, nó thống nhất các đoạn văn thành một khôi. Do đó, đê thuyết phục được người đọc, người nghe thì luận điểm phải đúng đắn, chân thực, đáp ứng được nhu cầu thực tế.

Em hãy chỉ ra những luận cứ trong văn bản Chống nạn thất học và cho biết những luận cứ ấy đóng vai trò gì? Muốn thuyết phục thì luận cứ phải đạt yêu cầu gì? 

Luận cứ trong văn bản Chống nạn thất học như sau: 

• Luận cứ 1: 
  • Lí lẽ: Thực dân Pháp thi hành chính sách ngu dân, chúng hạn chế mở trường học, chúng không muốn dân ta biết chữ để lừa dối dân ta và bóc lột dân ta. 
  • Dẫn chứng: Số người dân Việt Nam thất học so với số’ người trong nước là 95%. 
• Luận cứ 2: 
  • Lí lẽ: 
    • Một trong những công việc phải thực hiện cấp tốc trong lúc này là nâng cao dân trí. 
    • Mọi người phải hiểu biết quyền lợi của mình, bổn phận của mình… 
    • Những người đả biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ, hãy góp sức vào bình dân học vụ. 
    • Những người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học đi. 
    • Phụ nữ lại càng cần phải học. 
  • Dẫn chứng: Vợ chưa biết thì chồng bảo, em chưa biết thì anh bảo, cha mẹ không biết thì con bảo; người ăn, người làm không biết thì chủ bảo…

→ Từ đây, ta có thể khẳng định: Luận cứ đóng vai trò làm cơ sở cho luận điểm nêu ra trong bài. Để bài viết và luận điểm có sức thuyết phục, hệ thống luận cứ phải chân thật, đúng đắn, tiêu biểu.

c. Lập luận

Hãy chĩ ra trình tự lập luận của văn bản Chống nạn thất học và cho biết lập luận như vậy tuân theo thứ tự nào và có ưư điểm gì? 

• Trình tự lập luận của văn bản Chống nạn thất học khá chặt chẽ, hợp lí và có sức thuyết phục vì các lí lẽ và dẫn chứng được sắp xếp tuân theo thứ tự thời gian, giới tính, giai cấp rất hợp lí, làm cơ sở vững chắc cho từng luận điểm.
• Đầu tiên tác giả nêu ra lí do vì sao phải chống nạn thất học. Tiếp theo tác giả khẳng định vai trò của việc nâng cao dân trí, vai trò của việc biết chữ quốc ngữ; cuối cùng tác giả mới đưa ra biện pháp cụ thể để chống nạn thất học.

1.2. Ghi nhớ

• Mỗi bài văn nghị luận đều phải có luận điểm, luận cứ và lập luận. Trong một bài văn có thể có nhiều luận điểm chính và các luận điểm phụ.
• Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm của bài văn được nêu ra dưới hình thức câu khẳng định, hay câuphur định, được diễn đạt sáng tỏ, dễ hiểu, nhất quán. Luận điểm là linh hồn của bài viết, nó thống nhất các đoạn văn thành một khối. Luận điểm phải đúng đắn, chân thật, đáp ứng nhu cầu thực tế thì mới có sức thuyết phục.
• Lập cứ là lí lẽ, dẫn chứng đưa ra làm cơ sở cho luận điểm. Luận cứ phải chân thật, đúng đắn, tiêu biểu thì mơi khiến cho luận điểm có sức thuyết phục.
• Lập luận là cách nêu luận cứ để dẫn đến luận điểm. Lập luận phải chặt chẽ, hợp lí thì bài văn mới có sức thuyêt phục.

Để nắm rõ hơn về những đặc điểm trong văn nghị luận, các em có thể tham khảo bài soạn Đặc điểm của văn bản nghị luận.

Tục ngữ về con người và xã hội – Ngữ văn 7

Rút gọn câu – Ngữ văn 7

Đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận – Ngữ văn 7

Đăng bởi: Blog LuatTreEm

Chuyên mục: Giáo dục, Lớp 7

I. Luận điểm, luận cứ và lập luận

1. Luận điểm,

Xem lại mục đích và hệ thống luận điểm của bài "Chống nạn thất học" của Hồ Chí Minh ở mục 2. Thế nào là văn bản nghị luận tại "Tìm hiểu chung về văn nghị luận"

Muốn bài viết có sức thuyết phục thì luận điểm cần phải đúng đắn, trung thực, giàu sức thuyết phục.

2. Luận cứ:

Luận cứ trong bài "Chống nạn thất học":

+ Nguyên nhân dẫn đến nạn thất học

+ Sự cấp thiết của việc chống lại nạn thất học

+ Cách để chống lại nạn thất học

+ Một số ví dụ chứng dẫn

Luận cứ đóng vai trò làm cơ sở cho luận điểm, luận cứ cần phải trung thực, đúng đắn, tiêu biểu thì luận điểm mới có sức thuyết phục.

3. Lập luận

- Lập luận đi theo trình tự: từ thực trạng -> yêu cầu -> cách khắc phục.

- Cụ thể là:

+ Tại sao cần phải chống lại nạn thất học?

+ Chống lại nạn thất học vì mục đích gì?

+ Chống lại nạn thất học bằng cách nào?

Ưu điểm: chặt chẽ, hợp lý, giàu sức thuyết phục cho bài văn.

II. Luyện tập

Văn bản "Cần tạo thói quen tốt trong đời sống"

Luận điểm chính: "Cần tạo thói quen tốt trong đời sống"

Luận cứ:

+ Những thói quen tốt trong đời sống

+ Những thói quen xấu và tác hại của chúng

+ Thói quen và tệ nạn

+ Hậu quả của những tệ nạn

Các ví dụ: hút thuốc lá, vứt rác bừa bãi, vỏ chuối, mảnh chai vứt bừa bãi

Lập luận: Chặt chẽ, hợp lý, đúng đắn, bài văn giàu sức thuyết phục.

Bài trước: Rút gọn câu - Sách giáo khoa Ngữ Văn 7 Bài tiếp: Đề văn nghị luận và việc lập ý cho bài văn nghị luận - Sách giáo khoa Ngữ Văn 7

KIẾN THỨC CƠ BẢN CẦN NẮM VỮNG

- Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm trong văn nghị luận, là linh hồn của bài viết, nó thống nhất các đoạn văn thành một khối. Do đó, để thuyết phục được người đọc, người nghe thì luận điểm phải đúng đắn, chân thực, đáp ứng được nhu cầu thực tế.

- Luận cứ đóng vai trò làm cơ sở cho luận điểm nêu ra trong bài. Để bài viết và luận điểm có sức thuyết phục, hệ thống luận cứ phải chân thật, đúng đắn, tiêu biểu.

- Lập luận là cách lựa chọn sắp xếp, trình bày luận cứ làm cơ sở cho luận điểm. Lập luận phải chặt chẽ, hợp lí thì bài văn mới có sức thuyết phục.

I. LUẬN ĐIỂM, LUẬN CỨ VÀ LẬP LUẬN

1. Luận điểm

Đọc lại văn bản Chống nạn thất học (Bài 18, SGK) và trả lời các câu hỏi:

- Luận điểm chính của bài viết là: chống nạn thất học.

- Nó được nêu ra dưới dạng nhan đề và cụ thể hóa thành những câu văn sau:

+ Một trong những việc phải thực hiện cấp tốc lúc này là nâng cao dân trí.

+ Mọi người Việt Nam phải hiểu biết quyền lợi (...) biết viết chữ quốc ngữ.

- Vai trò của luận điểm này: là linh hồn của bài viết, thống nhất các đoạn văn thành một khối. Nói cách khác các đoạn văn về nội dung cũng như hình thức phải làm cho luận điểm được sáng rõ.

- Luận điểm muốn được thuyết phục thì phải:

+ Đúng đắn, chân thực.

+ Đáp ứng nhu cầu thực tế.

2. Luận cứ

- Những luận cứ trong bài Chống nạn thất học:

+ Nguyên nhân nạn thất học: Chính sách ngu dân.

+ Sự cần thiết của việc chống nạn thất học: vì nay nước ta đã được độc lập, mọi người hiểu biết về quyền lợi của mình…

+ Cách chống nạn thất học: những người đã biết dạy cho những người chưa biết chữ, người chưa biết hãy gắng sức mà học.

+ Một số ví dụ dẫn chứng

- Vai trò của những luận cứ này là: làm cơ sở cho luận điểm, luận cứ có chân thực, đúng đắn, tiêu biểu thì luận điểm mới có sức thuyết phục.

3. Lập luận

- Lập luận trong hài Chống nạn thất học đi theo trình tự: từ thực trạng -> yêu cầu -> cách khắc phục rất rõ ràng chặt chẽ, hợp lí, làm ta hiểu trọn vẹn luận điểm.

- Cụ thể là:

+ Vì sao phải chống nạn thất học?

+ Chống nạn thất học để làm gì?

+ Chống nạn thất học bằng cách nào?

* Ưu điểm: chặt chẽ, hợp lí, giàu sức thuyết phục cho bài văn.

II. PHẦN LUYỆN TẬP

Yêu cầu: Đọc lại văn bản Cần tạo ra thói quen tốt trong đời sống xã hội (Bài 18) và cho biết luận điểm, luận cứ và cách lập luận trong bài. Nhận xét về sức thuyết phục của bài văn ấy.

Trả lời:

- Luận điểm: Bài Cần tạo thói quen tốt trong đời sống xã hội có luận điểm chính ở ngay nhan đề bài đó là: Cần tạo thói quen tốt trong đời sống.

- Luận cứ:

+ Thói quen tốt trong đời sống

+ Những thói quen xấu và tác hại của nó

+ Thói quen và tệ nạn

+ Hậu quả của những tệ nạn

+ Dẫn chứng: hút thuốc lá, vứt rác bừa bãi, vỏ chuối, mảnh chai vứt bừa bãi

- Cách lập luận trong bài: Chặt chẽ, hợp lí, đúng đắn, bài văn đầy sức thuyết phục.

+ Mở bài: Giới thiệu ngắn gọn thói quen tốt và xấu.

+ Thân bài: Đưa ra những dẫn chứng về thói xấu với thái độ phê phán.

+ Kết bài: Đề ra hướng có thói quen tốt.

=> Tất cả những điều trên đã tạo cho bài viết ngắn gọn, giản dị, có sức thuyết phục.

TỔNG KẾT

- Mỗi bài văn nghị luận đều phải có luận điểm, luận cứ và lập luận. Trong một bài văn có thể có một luận điểm chính và các luận điểm phụ.

- Luận điểm là ý kiến thể hiện tư tưởng, quan điểm của bài văn được nêu ra dưới hình thức câu khẳng định (hay phủ định), được diễn đạt sáng tỏ, dễ hiểu, nhất quán. Luận điểm là linh hồn của bài viết, nó thống nhất các đoạn văn thành một khối. Luận điểm phải đúng đắn, chân thật, đáp ứng nhu cầu thực tế thì mới có sức thuyết phục. .

- Luận cứ là lí lẽ, dẫn chứng đưa ra làm cơ sở cho luận điểm. Luận cứ phải chân thật, đúng đắn, tiêu biểu thì mới khiến cho luận điểm có sức thuyết phục.

- Lập luận là cách nêu luận cứ để dẫn đến luận điểm. Lập luận phải chặt chẽ, hợp lý thì bài văn mới có sức thuyết phục.

Ảnh minh họa (Nguồn internet)