Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

- Để thực hiện chương trình được viết bằng ngôn ngữ lập trình Pascal, ta dùng phần mềm Turbo Pascal (hay Free Pascal) để soạn thảo, sử dụng chương trình dịch để dịch chương trình đó sang ngôn ngữ máy.

- Để sử dụng Turbo pascal, trên máy tính phải có các file chương trình cần thiết, đó là:

+ Turbo.exe: file chạy chương trình

+ Trên môi trường MS_DOS: 

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal
Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

+ Trên môi trường Windows: 

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal
Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

+ Turbo.tpl: file thư viện 

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

+ Turbo.tph: file hướng dẫn 

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

1. Khởi động chương trình Turbo Pascal

1.1. Chạy chương trình Turbo Pascal trên môi trường MS_DOS

- Trên màn hình Desktop, chọn My Computer, chọn ổ đĩa C:, chọn thư mục TP, chọn thư mục BIN, nháy đúp chuột vào biểu tượng 

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

- Trên màn hình Desktop, nháy đúp chuột vào biểu tượng 

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

1.2. Chạy chương trình Turbo Pascal trên môi trường WINDOWS

- Trên màn hình Desktop, chọn My Computer, chọn ổ đĩa C:, chọn thư mục TP, chọn thư mục BIN, nháy đúp chuột vào biểu tượng 

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

- Trên màn hình Desktop, nháy đúp chuột vào biểu tượng 

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

1.3. Màn hình làm việc của Turbo Pascal

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

Hình 1. Màn hình làm việc của Turbo Pascal

Dòng trên của màn hình được gọi là bảng chọn, mỗi mục trong bảng chọn tương ứng với một nhóm việc ta có thể lựa chọn, hai số trên dòng cuối cùng ngăn cách nhau bằng dấu hai chấm (:) cho ta biết vị trí của con trỏ soạn thảo đang ở dòng nào và cột nào trên màn hình. 

2. Soạn thảo, dịch, thực hiện chương trình

2.1. Soạn thảo chương trình

- Soạn thảo: Gõ nội dung của chương trình gồm phần khai báo và các lệnh trong thân chương trình. Về cơ bản, việc soạn thảo chương trình tương tự như soạn thảo văn bản. Các thao tác tương tự một hệ soạn thảo văn bản. Sau khi gõ xong, lưu chương trình vào đĩa bằng cách nhấn phím F2 (hoặc vào File → Save), nhập tên tệp rồi nhấn phím Enter (phần mở rộng của tệp ngầm định là .pas).

- Một số phím chức năng:

+ Home: Về nhanh đầu dòng.

+ End: Về nhanh cuối dòng.

+ Delete: Xóa chữ tại con trỏ.

+ BackSpace: xoá chữ bên trái con trỏ.

+ Ctrl+Y: Xoá 1 dòng.

+ Alt+Back Space: Phục hồi 1 thao tác (Undo).

+ Shift+ \(\leftarrow,\) \(\uparrow,\) \(\downarrow,\) \(\rightarrow\): Tô khối.

+ Shift+Delete: (Cut) Cắt nội dung chọn vào bộ nhớ.

+ Ctrl+Insert: (Copy) Sao chép nd chọn vào bộ nhớ.

+ Shift+Insert: (Paste) Dán nd trong bộ nhớ ra màn hình tại vị trí con trỏ.

+ Ctrl+K+H: Tắt dấu tô khối.

2.2. Biên dịch chương trình và thực hiện chương trình

- Biên dịch chương trình: Nhấn tổ hợp phím Alt+F9. Nếu chương trình có lỗi cú pháp, phần mềm sẽ hiển thị một thông báo. Cần phải sửa lỗi nếu có, lưu lại chương trình rồi tiến hành biên dịch lại cho tới khi không còn lỗi.

Các bài viết trước bạn đọc đã cùng Taimienphi.vn tìm hiểu về thủ tục trong Pascal và cách viết hàm trong Pascal. Để tìm hiểu các thao tác cơ bản với file trong Pascal, bạn đọc cùng tham khảo bài viết dưới đây của Taimienphi.vn

Các thao tác cơ bản với file trong Pascal sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về một chương trình pascal cũng như cách phải làm thế nào để thao tác như tạo, đọc,...file từ Pascal.

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

Pascal xử lý một file như một dãy các thành phần, trong đó các kiểu file phải đồng nhất. Kiểu file được định nghĩa bởi kiểu thành phần. Kiểu dữ liệu file được định nghĩa là:

type

file-name = file of base-type;

Trong đó, base-type cho biết kiểu thành phần của file, nó có thể là kiểu số nguyên, số thực, Boolean, kiểu liệt kê, kiểu bản ghi, kiểu mảng và kiểu tập hợp ngoại trừ loại file khác. Các biến của kiểu file được tạo bằng cách sử dụng khai báo var.

var

f1, f2,...: file-name;

Dưới đây là một số ví dụ về định nghĩa một số kiểu file và biến file trong Pascal:

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

Cách tạo và ghi file trong Pascal

Ví dụ dưới đây viết một chương trình có thể tạo file dữ liệu cho kiểu bản ghi student. Nó sẽ tạo 1 file có tên là students.dat và ghi dữ liệu của student vào đó:

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

Khi đoạn mã trên được biên dịch và thực thi, chương trình sẽ tạo 1 file có tên students.dat vào trong thư mục đang hoạt động. Bạn có thể mở file này trên các trình soạn thảo văn bản như Notepad.

Đọc 1 file trong Pascal

Trong ví dụ trên bạn vừa tạo và ghi vào file có tên students.dat. Bước tiếp theo bây giờ là viết một chương trình có thể đọc dữ liệu của student từ file:

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

Khi đoạn mã trên được biên dịch và thực thi, nó sẽ trả về kết quả dưới đây:

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

File dưới dạng thông số các chương trình con

Pascal cho phép các biến file được sử dụng như các tham số trong các chương trình con chuẩn và chương trình con do người dùng định nghĩa. Ví dụ dưới đây sẽ minh họa rõ hơn về khái niệm này.

Trong ví dụ dưới đây chương trình tạo 1 file có tên là rainfall.txt và file này lưu trữ dữ liệu về lượng mưa. Tiếp theo mở file, đọc dữ liệu và tính lượng mưa trung bình.

Lưu ý nếu sử dụng tham số của file với các chương trình con, nó phải được khai báo như một tham số var.

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

Khi đoạn mã trên được biên dịch và thực thi, nó sẽ trả về kết quả dưới đây:

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

File Text trong Pascal

File Text trong Pascal chứa các dòng của ký tự mà mỗi dòng được kết thúc bằng dấu chấm. Cấu trúc khai báo và định nghĩa file có dạng:

type

file-name = text;

File ký tự thông thường và file text khác nhau ở chỗ file text được chia thành các dòng, mỗi dòng kết thúc bằng dấu chấm, được hệ thống tự động chèn.

Ví dụ dưới đây tạo và ghi vào file text có tên contact.txt:

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

Khi đoạn mã trên được biên dịch và thực thi, nó sẽ trả về kết quả dưới đây:

Các thao tác cơ bản của chương trình pascal

Nối file trong Pascal

Nối file trong Pascal tức là ghi thêm một số dữ liệu vào file hiện có mà không ghi đè lên file. Dưới đây là ví dụ chương trình có nối file: