Canxi và photpho có chức năng chính là gì

Phospho là khoáng chất có hàm lượng cao thứ hai trong cơ thể con người (đứng đầu là canxi). Cơ thể cần phospho để thực hiện nhiều chức năng quan trọng như lọc các chất cặn bã, sửa chữa các mô và tế bào bị tổn thương…

Hầu hết mọi người đều nạp lượng phospho cần thiết cho nhu cầu sử dụng hàng ngày thông qua chế độ ăn. Trên thực tế, phospho là nguyên tố rất ít khi bị thiếu hụt trong cơ thể. Các bệnh nhân mắc các bệnh thận hay ăn quá nhiều phospho và không cung cấp đủ canxi cho cơ thể có thể dẫn tới dư thừa phospho.

Tuy nhiên, một số vấn đề về sức khỏe như mắc bệnh tiểu đường hay nghiện rượu nặng hoặc sử dụng một số thuốc như thuốc kháng acid có thể khiến lượng phospho trong cơ thể bị suy giảm đáng kể.

Nồng độ phospho quá cao hay quá thấp đều có thể gây nên những biến chứng nguy hiểm như bệnh tim mạch, đau khớp hay suy nhược cơ thể.

Canxi và photpho có chức năng chính là gì

Chức năng của phospho

Cũng giống như canxi, cơ thể cần phospho để xây dựng nên hệ xương chắc và khỏe, để tạo ra năng lượng và tăng cường sức mạnh của cơ bắp.

Ngoài ra, phospho còn tham gia vào một số chức năng như:

  • Loại bỏ các chất cặn bã tại thận
  • Tham gia vào quá trình dự trữ và sử dụng năng lượng của cơ thể
  • Kích thích sự tăng trưởng, duy trì và sửa chữa các mô và tế bào bị tổn thương
  • Tham gia tổng hợp DNA và RNA
  • Cân bằng và sử dụng các loại vitamin như vitamin B và D cũng như các khoáng chất như iod, magie và kẽm
  • Tham gia vào quá trình co cơ
  • Điều hòa nhịp tim
  • Tạo điều kiện thuận lợi cho sự dẫn truyền các tín hiệu thần kinh
  • Giảm đau cơ sau luyện tập

Các thực phẩm giàu phospho

Hầu hết các loại thực phẩm đều có chứa phospho. Những thực phẩm giàu protein cũng là nguồn cung cấp lượng phospho dồi dào, bao gồm:

  • Thịt gia súc và gia cầm
  • Sữa và các sản phẩm từ sữa
  • Trứng
  • Các loại hạt và quả hạch
  • Các loại đậu

Khi chế độ dinh dưỡng của bạn đã có đủ cả canxi và protein thì cũng cung cấp đủ lượng phospho khuyến nghị. Nguyên nhân là do nhiều loại thực phẩm giàu canxi thì cũng có chứa hàm lượng phospho khá cao.

Một số loại thực phẩm không chứa protein nhưng cũng chứa nhiều phospho như:

  • Các loại hạt nguyên cám
  • Khoai tây
  • Tỏi
  • Hoa quả sấy khô
  • Các loại đồ uống có ga (acid phosphoic được sử dụng để sản xuất nước có ga)

Các loại bánh mỳ và ngũ cốc nguyên cám có chứa hàm lượng phospho cao hơn những loại bánh mỳ làm bằng bột mỳ trắng. Tuy nhiên, cơ thể người không thể hấp thu hoàn toàn lượng phospho trong toàn bộ các loại thực phẩm.

Cơ thể cần bao nhiêu phospho

Lượng phospho khuyến nghị đối với mỗi người phụ thuộc vào lứa tuổi.

Người lớn cần ít phospho hơn trẻ từ 9-18 tuổi nhưng cần nhiều hơn so với trẻ em dưới 8 tuổi.

Viện Linus Pauling đã đưa ra bảng nhu cầu khuyến nghị đối với lượng phospho tiêu thụ hàng ngày như sau:

  • Người lớn (trên 19 tuổi): 700 mg
  • Trẻ em (9-18 tuổi): 1250 mg
  • Trẻ em (4-8 tuổi): 500 mg
  • Trẻ em (1-3 tuổi): 460 mg
  • Trẻ em (7-12 tháng tuổi): 275 mg
  • Trẻ em (0-6 tháng tuổi): 100 mg

Hiện nay tỷ lệ thiếu phospho là rất ít, hầu hết mọi người đều có thể bổ sung đủ lượng phospho cần thiết thông qua chế độ ăn.

Canxi và photpho có chức năng chính là gì

Nguy cơ của thừa phospho

Quá nhiều phospho có thể gây ngộ độc, dẫn đến tiêu chảy, xơ cứng các cơ quan và mô mềm.

Thừa phospho còn có thể ảnh hưởng đến khả năng sử dụng các khoáng chất khác của cơ thể như sắt, canxi, magie và kẽm. Phospho còn có thể kết hợp với canxi gây tích lũy các khoáng chất trong các bó cơ.
Trường hợp tăng phospho huyết rất hiếm, thường thì chỉ xảy ra ở những bệnh nhân mắc bệnh thận hay gặp phải các vấn đề về khả năng điều hòa canxi trong cơ thể.

Nguy cơ gặp phải nếu thiếu phospho

Một số loại thuốc có thể làm hạ nồng độ phospho trong cơ thể bao gồm:

  • Insulin
  • Các chất ức chế men chuyển angiotensin
  • Thuốc kháng acid
  • Thuốc chống động kinh

Các triệu chứng của hạ phospho huyết:

  • Đau cơ, xương
  • Mất vị giác
  • Lo lắng, kích thích
  • Mệt mỏi
  • Chậm phát triển xương ở trẻ em

Do vậy, nếu bạn đang sử dụng những loại thuốc này, hãy trao đổi với bác sỹ về việc tăng cường ăn những thực phẩm giàu phospho hay sử dụng thực phẩm chức năng bổ sung phospho.

Mọi người có thể dễ dàng biết được vai trò của canxi nhưng khó hình dung được phospho cũng có nhiều vai trò quan trọng xây dựng nên cơ thể hoàn chỉnh. Hầu hết trường hợp có thể thể được cung cấp đủ phospho qua chế độ ăn nếu ăn uống hợp lý và đa dạng. Mặc dù vậy, một số bệnh lý cũng sẽ làm ảnh hưởng đáng kể đến hấp thu phospho trong cơ thể.

Canxi và photpho có chức năng chính là gì
Phospho có vai trò gì với sức khỏe con người

Nội dung bài viết

Phospho là gì?

Phospho là chất khoáng đa lượng chiếm tỷ lệ lớn thứ hai sau canxi trong cơ thể. Phospho chủ yếu kết hợp với canxi trong xương và răng (85% phospho); phần còn lại phospho kết hợp với các chất khác như lipid, protein,… phân bố trong các mô mềm và dịch cơ thể.

Khi nồng độ phospho trong cơ thể cao hoặc thấp hơn nhu cầu đều gây ra những hậu quả nguy hiểm.

Vai trò của phospho đối với sức khỏe con người

Xây dựng cấu trúc cơ thể

  • Kết hợp với canxi, phospho hỗ trợ hệ xương và răng chắc khỏe.
  • Phospho kết hợp với lipid tạo thành lớp màng phospholipid trên tế bào.
  • Cấu trúc ADN và ARN của cơ thể có sự tham gia của phospho
  • Phospho cũng là thành phần tạo nên các enzyme hoặc coenzyme: thiamin  pyrophosphate, flavine adenine dinucleotide, niacinamide adenine dinucleotide,…
Canxi và photpho có chức năng chính là gì
Phospho tham gia cấu trúc màng tế bào trong cơ thể

Cân bằng các quá trình chuyển hóa của cơ thể

  • Tham gia chuyển hóa và dự trữ năng lượng
  • Hoạt hóa các vitamin nhóm B
  • Điều hòa quá trình cân bằng kiềm toan

Thiếu phospho ở mức độ nhẹ thường không xảy ra triệu chứng cho cơ thể. Tuy nhiên khi mức độ thiếu hụt phospho nặng hơn làm cho thể xuất hiện các triệu chứng nhầm lẫn, yếu cơ. Trong khi dư thừa phospho làm cho cơ thể xuất hiện triệu chứng đau cơ, xương, bối rối, co giật.

Canxi và photpho có chức năng chính là gì
Phospho có nhiều vai trò đối với cơ thể

Nhu cầu phospho hàng ngày

Nhu cầu phospho hàng ngày phụ thuộc độ tuổi và giới tính. Cần lưu ý rằng tỷ lệ phospho cao trong khẩu phần là một yếu tố làm cản trở hấp thu canxi. Vì vậy, khẩu phần ăn nhiều đạm (phospho trong thực phẩm liên kết với chất đạm) sẽ làm giảm hấp thu canxi tại ruột và tăng thải canxi qua nước tiểu. Tỷ lệ canxi:phospho tốt nhất để cơ thể hấp thu tốt là canxi:phospho = 0,8 – 1,5.

Canxi và photpho có chức năng chính là gì
Nhu cầu canxi, magie, phospho hàng ngày cho người Việt Nam –Viện dinh dưỡng 2016

Tỷ lệ hấp thu của phospho trong thực phẩm khoảng 55-70% ở người trưởng thành. Phospho hữu cơ trong các loại thực phẩm động vật sẽ dễ dàng hấp thu hơn so với trong thực vật. Khả năng hấp thu của phospho của cơ thể dường như hằng định trừ trường hợp sử dụng thuốc như antacids và calcium cacbonat,…

Ai nên bổ sung hoặc hạn chế sử dụng phospho?

Nguồn phospho trong các loại thực phẩm rất phổ biến nên hiếm khi có tình trạng thiếu hụt phospho ở người ăn đầy đủ chất đạm. Tuy nhiên, các đối tượng sau là những người có khả năng bị thiếu phospho:

  • Suy dinh dưỡng
  • Còi xương, loãng xương
  • Bỏng nặng
  • Người ăn uống kém, không ăn chất đạm
  • Kém hấp thu
  • Mất cân bằng toan kiềm
  • Cường tuyến cận giáp
  • Nghiện rượu

Một số trường hợp bệnh lý cần phải lưu ý không nên bổ sung quá nhiều phospho vào chế độ ăn của mình, một số trường hợp phải được điều trị để hạ phospho máu:

  • Suy tuyến cận giáp
  • Quá liều vitamin D
  • Truyền phosphat tĩnh mạch
  • Bệnh thận cấp, mạn tính
  • Tiêu cơ vân
  • Hóa trị xảy ra hiện tượng hủy tế bào hàng loạt
  • Toan chuyển hóa/toan hô hấp
  • Thừa hormon tăng trưởng.

Các loại thực phẩm thông dụng giàu phospho

Canxi và photpho có chức năng chính là gì
Các thực phẩm thông dụng có chứa phosphor Nguồn: Bộ Y tế

Phospho là một chất dinh dưỡng đa lượng nhưng hiếm khi bị thiếu ở những người khỏe mạnh ăn đủ chất đạm và chế độ ăn đa dạng. Không chỉ hỗ trợ xương chắc khỏe, phospho còn đóng vai trò quan trọng, tham gia các cấu trúc và quá trình chuyển hóa khác nhau trong cơ thể. Trên đây là những chia sẻ của H&H Nutrition về nhu cầu Phospho cho các lứa tuổi và những thực phẩm thông dụng giàu Phospho cũng như vai trò của chúng trong cuộc sống hàng ngày. Tại H&H Nutrition, chúng tôi có một đội ngũ chuyên gia dinh dưỡng chuyên nghiệp, tận tâm luôn sẵn sàng giải đáp các thắc mắc của bạn về dinh dưỡng cho mọi người.