Có nên học tâm lý học ở Việt Nam

Thế hệ trẻ ngày nay (đặc biệt là GenZ) bắt đầu quan tâm nhiều hơn đến tâm lý học - Ảnh: Shutterstock

Ngày trước, khi nghe con mình muốn học ngành "tâm lý học", phụ huynh sẽ bắt đầu lo lắng về một ngành học ít người theo, không có nhiều lựa chọn trên con đường sự nghiệp cho con mình.

Ngày nay, trong bối cảnh hậu hiện đại, lớp vỏ xa lạ của "tâm lý học" dần được lột bỏ, để lộ ra một ngành học không những gần gũi mà còn có nhiều tiềm năng trong tương lai.

Tâm lý học và hướng đi truyền thống

Trước khi internet thịnh hành, một trong những lý do khiến tâm lý học bị xem là ngành khó theo ở Việt Nam là vì chúng ta có xu hướng gắn ngành học này với hai hướng ứng dụng khá truyền thống: tâm lý học tham vấn và tâm lý học lâm sàng.

Điểm chung của cả hai hướng ứng dụng này là đều xoay quanh việc đưa lời khuyên, can thiệp, điều chỉnh và gia giảm những vấn đề cảm xúc, hành vi hay các dấu hiệu bệnh lý tâm thần cho người có nhu cầu (thân chủ). Tùy vào mức độ nghiêm trọng, họ sẽ được chăm sóc và theo dõi bởi các tham vấn viên, trị liệu viên hoặc bác sĩ tâm thần. Trong đó, bác sĩ tâm thần có thể xem là nghề cao cấp nhất, được phép chẩn đoán, kê toa và chữa bệnh.

Nếu chọn theo hai hướng đi này, sự nghiệp thường sẽ chỉ "đơm hoa kết trái" nếu người học theo đuổi những học vị cao hơn (thạc sĩ, tiến sĩ) bởi tính chất công việc đặc thù của các nghề nghiệp thuộc hai hướng. Vì lẽ đó, nhiều người e sợ đây là ngành học đòi hỏi sự kiên nhẫn lâu dài nhưng lại không rộng cửa.

Tuy nhiên, tham vấn hay lâm sàng không không phải là những hướng ứng dụng duy nhất dành cho những ai thật sự yêu thích tâm lý học, bởi ngành học này đang dần được khai thác rộng hơn để ai cũng có nhiều sự lựa chọn hơn.

Tâm lý học - cánh cửa mở rộng

Trước sự bùng nổ của internet, các thế hệ sau này ngày càng quan tâm đến tâm lý học. Người trẻ nhận ra rằng tâm lý học có thể ứng dụng vào nhiều lĩnh vực khác nhau trong đời sống, không chỉ trong tham vấn và lâm sàng.

Tham vấn và lâm sàng là hai hướng ứng dụng phổ biến của tâm lý học nhưng không phải duy nhất - Ảnh: Shutterstock

Đây là điều tất yếu khi mọi nghề nghiệp ngày nay đều cần sự thấu hiểu và khả năng làm việc với con người hiệu quả - một trong những kỹ năng mà sinh viên tâm lý học được đào tạo bài bản từ hệ cử nhân.

Sau khi tốt nghiệp, người theo học tâm lý có thể góp phần cải thiện yếu tố con người trên phương diện cá nhân hoặc tổ chức khi tham gia vào doanh nghiệp ở các vị trí trong bộ phận nhân sự (tuyển dụng, phát triển nhân tài, đào tạo nhân sự...), bộ phận đối nội và đối ngoại (truyền thông nội bộ, quan hệ công chúng). Các tổ chức phi chính phủ hướng đến các vấn đề về con người và xã hội cũng là một lựa chọn nghề nghiệp đầy tiềm năng.

Việc hiểu về con người cũng là một lợi thế trong ngành marketing, nghiên cứu thị trường hoặc lên chiến lược truyền thông cho thương hiệu để nhắm đúng tâm lý hành vi người tiêu dùng. Không chỉ vậy, lựa chọn làm việc trong môi trường giáo dục ở những văn phòng tâm lý học đường hướng tới học sinh, sinh viên để tư vấn hướng nghiệp hay dạy kỹ năng sống cho các bạn cũng là một lựa chọn thú vị.

Tâm lý học có thể được ứng dụng để cải thiện yếu tố con người, góp phần thúc đẩy sự phát triển cho các doanh nghiệp, tổ chức hay đoàn thể - Ảnh: Shutterstock

Hiện nay, nhiều chương trình đại học đang khai thác hướng đi này để nhấn mạnh tính ứng dụng của khoa học tâm lý - con người vào cuộc sống và công việc. Tiêu biểu có thể kể đến chương trình Cử nhân Khoa học ứng dụng - Tâm lý học của đại học RMIT.

Là một đại học quốc tế với tỉ lệ sinh viên có việc làm khi ra trường cao, chương trình học tập trung vào những hướng đi thực tiễn nhất của tâm lý học như một lĩnh vực khoa học ứng dụng. Sinh viên vì thế không những được cung cấp kiến thức nhập môn cho tất cả các nhánh của tâm lý học (tâm lý học lâm sàng, tâm lý học tham vấn, tâm lý học phát triển, tâm lý học tổ chức) mà còn được chuẩn bị những hướng phát triển nghề nghiệp cần thiết.

Hơn thế, những chương trình đào tạo mang tính ứng dụng cao như của đại học RMIT hoàn toàn có thể là nền tảng để học lên bậc thạc sĩ, tiến sĩ cho những ai muốn phát triển theo hướng lâm sàng và tham vấn.

Tóm lại, với những ai quan tâm và hứng thú với ngành tâm lý học, hãy tự tin theo đuổi nó. Trái với những suy nghĩ ngày trước, đây là ngành học gắn liền với sự phát triển của xã hội Việt Nam dù người học có muốn đi theo hướng lâm sàng, tham vấn hay ứng dụng vào những ngành nghề khác nhau trong cuộc sống.

Để bắt đầu khám phá ngành học này, bạn có thể bắt đầu đọc thêm về ngành tâm lý học, tiếp cận với những khái niệm cơ bản và tìm hiểu những gì bạn sẽ học, cũng như đừng ngại liên hệ với những trường đại học đào tạo chương trình tâm lý học để có thêm những thông tin bổ ích.