Khi nào nhà nước vô sản tự tiêu vong

Tìm hiểu về Nhà nước và cách mạng

  • 1. Nhận thức chung về nhà nước
  • 1.1 Khái niệm nhà nước
  • 1.2 Nguồn gốc ra đời của nhà nước
  • 2. Nhận thức chung về cách mạng
  • 3. Hoàn cảnh ra đời tác phẩm "Nhà nước và Cách mạng"
  • 4. Nội dung tác phẩm "Nhà nước và Cách mạng"
  • 4.1 Bản chất giai cấp của nhà nước
  • 4.2 Thái độ của cách mạng xã hội chủ nghĩa đối với nhà nước của giai cấp tư sản
  • 4.3 Thực chất học thuyết nhà nước của chủ nghĩa Mác - chuyên chính vô sản
  • 4.4 Hình thức nhà nước của giai cấp vô sản
  • 4.5 Cơ sở kinh tế của nhà nước tiêu vong, hai giai đoạn của xã hội cộng sản chủ nghĩa
  • 5. Ý nghĩa thực tiễn của tác phẩm "Nhà nước và Cách mạng"

1. Nhận thức chung về nhà nước

1.1 Khái niệm nhà nước

Nhà nước là một tổ chức đặc biệt của quyền lực chính trị, một bộ máy chuyên làm nhiệm vụ cưỡng chế và thực hiện các chức năng quản lý; đặc biệt nhằm duy trì trật tự xã hội với mục đích bảo vệ địa vị của giai cấp thống trị trong xã hội.

1.2 Nguồn gốc ra đời của nhà nước

a) Các học thuyết phi Mác-xít về nguồn gốc của Nhà nước

– Thuyết thần quyền:

Cho rằng thượng đế chính là người sắp đặt trật tự xã hội, thượng đế đã sáng tạo ra nhà nước nhằm bảo vệ trật tự chung, nhà nước là một sản phẩm của thượng đế.

– Thuyết gia trưởng:

Cho rằng nhà nước xuất hiện chính là kết quả sự phát triển của gia đình và quyền gia trưởng, thực chất nhà nước chính là mô hình của một gia tộc mở rộng và quyền lực nhà nước chính là từ quyền gia trưởng được nâng cao lên – hình thức tổ chức tự nhiên của xã hội loài người.

– Thuyết bạo lực:

Cho rằng nhà nước xuất hiện trực tiếp từ các cuộc chiến tranh xâm lược chiếm đất, là việc sử dụng bạo lực của thị tộc đối với thị tộc khác mà kết quả là thị tộc chiến thắng đặt ra một hệ thống cơ quan đặc biệt – nhà nước – để nô dịch kẻ chiến bại.

– Thuyết tâm lý:

Cho rằng nhà nước xuất hiện do nhu cầu về tâm lý của con người nguyên thủy luôn muốn phụ thuộc vào các thủ lĩnh, giáo sĩ,…

– Thuyết khế ước xã hội:

Cho rằng sự ra đời của nhà nước là sản phẩm của một khế ước xã hội được ký kết trước hết giữa những con người sống trong trạng thái tự nhiên không có nhà nước. Chủ quyền nhà nước thuộc về nhân dân, trong trường hợp nhà nước không giữ được vai trò của mình , các quyền tự nhiên bị vi phạm thì khế ước sẽ mất hiệu lực và nhân dân có quyền lật đổ nhà nước và ký kế khế ước mới.

b) Quan điểm chủ nghĩa Mác – Lênin về nguồn gốc của nhà nước

Theo quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin, nhà nước và pháp luật không phải là những hiện tượng vĩnh cửu, bất biến. Nhà nước và pháp luật chỉ xuất hiện khi xã hội loài người đã phát triển đến một giai đoạn nhất định. Chúng luôn vận động, phát triển và sẽ tiêu vong khi những điều kiện khách quan cho sự tồn tại và phát triển của chúng không còn nữa.

– Nhà nước xuất hiện một cách khách quan, nhưng không phải là hiện tượng xã hội vĩnh cửu và bất biến. Nhà nước luôn vận động, phát triển và tiêu vong khi những điều kiện khách quan cho sự tồn tại và phát triển của chúng không còn nữa.

– Nhà nước chỉ xuất hiện khi xã hội loài người đã phát triển đến một giai đoạn nhất định. Nhà nước xuất hiện trực tiếp từ sự tan rã của chế độ cộng sản nguyên thủy. Nhà nước chỉ xuất hiện ở nơi nào và thời gian nào khi đã xuất hiện sự phân chia xã hội thành các giai cấp đối kháng.

2. Nhận thức chung về cách mạng

Cách mạng là một quá trình của nhân dân hoặc một tổ chức mà trong đó các hoạt động đấu tranh diễn ra liên tục nhằm xoá bỏ một chính quyền, tư tưởng, công nghệ kỹ thuật,... Một cuộc cách mạng có thể dẫn đến thay đổi trong các thể chế chính trị – xã hội, hoặc thay đổi lớn trong 1 nền kinh tế hay văn hóa. Cách mạng đã từng xảy ra trong nhiều lĩnh vực như xã hội, chính trị, văn hóa, kinh tế, công nghiệp,...

Cách mạng thường được thực hiện dưới sự lãnh đạo nhân dân, tạo ra 1 sự thay đổi về chất trên các mặt chính trị, kinh tế, hay văn hóa, xã hội. Đối lập với cách mạng thường được gọi là phản cách mạng, tức quay lại với cái cũ, trung thành với cái cũ hoặc cái đang tồn tại, hay 1 sự thay đổi tiệm tiến có kế thừa cái cũ.

Trong chính trị, cách mạng và đảo chính có những điểm giống và khác với nhau: Cách mạng và đảo chính đều được tiến hành nhằm lật đổ chế độ chính trị cũ, nhưng khác nhau ở mục tiêu sau đó: cách mạng là thay chế độ cũ bằng 1 chế độ mới tiến bộ hơn về cơ cấu và tính chất, còn đảo chính là thuật ngữ chung mà chỉ thay thế 1 chính quyền này bằng 1 chính quyền khác có hình thái và bản chất giống như cũ. Ngoài ra, đảo chính thường chỉ được thực hiện bởi 1 nhóm lãnh đạo nhắm vào 1 nhóm các lãnh đạo khác, trong khi cách mạng thường được tổ chức bởi phần lớn quần chúng xã hội và lật đổ cả thể chế chính trị cũ. Ví dụ: Cách mạng Tháng Mười được thực hiện bởi đông đảo quần chúng nhằm thay thế chế độ Nga hoàng bằng nền Cộng hòa Xô viết nên được coi là cách mạng, trong khi đảo chính Thái Lan 2006 được thực hiện bởi một số tướng lĩnh nhằm lật đổ cá nhân Thủ tướng, và Chính phủ mới vẫn áp dụng cơ cấu chính trị trước đó nên được coi là đảo chính.

Thông thường, các học thuyết bảo vệ cho cách mạng là chủ nghĩa cách mạng, chủ nghĩa xã hội, chủ nghĩa cộng sản, chủ nghĩa tự do, chủ nghĩa tiến bộ, chủ nghĩa dân tộc, chủ nghĩa vô chính phủ và chủ nghĩa công đoàn (nhưng không phải tất cả những gì các trường phái này mang lại đều nhất thiết là cách mạng). Đôi khi chủ nghĩa phát xít cũng được xem là cách mạng hoặc có khi xem là phản cách mạng (hay cách mạng cánh hữu).

3. Hoàn cảnh ra đời tác phẩm "Nhà nước và Cách mạng"

Lênin có nhiều tác phẩm phát triển học thuyết về nhà nước của Mác như: Tai họa sắp đến và những phương pháp ngăn ngừa tai họa đó; Những người Bônsêvích sẽ giữ được chính quyền hay không?; Nhiệm vụ trước mắt của chính quyền Xô viết; cách mạng vô sản và tên phản bội Causky; Bàn về Nhà nước, Kinh tế chính trị trong thời kỳ chuyên chính vô sản; Thà ít mà tốt; nhưng tác phẩm Nhà nước và cách mạng là tác phẩm chủ yếu nhất, tiêu biểu nhất. Đây là toàn bộ lý luận về nhà nước, những quan điểm về một Nhà nước kiểu mới - Nhà nước vô sản đầu tiên trên thế giới của Lênin.

Tác phẩm này được viết ra trong hoàn cảnh trước ngày nổ ra Cách mạng Tháng Mười (từ tháng 7 đến tháng 8 năm 1917). Để tránh sự bắt bớ của Chính phủ lâm thời lúc bấy giờ, Lênin phải ẩn náu trong nhà một người công nhân ở ga Rađơlít trên biên giới Nga - Phần Lan, về sau lại ẩn náu trong túp lều tranh phía sau hồ Rađơlít để hoạt động và viết tác phẩm này.

Sống trong hoàn cảnh bí mật, Lênin không một phút nào ngừng hoạt động cách mạng, Người vẫn giữ mối liên hệ với Trung ương Đảng. Thời gian ở đây, Lênin viết thêm 60 bài báo, sách và thư từ. Trong số đó có tác phẩm Nhà nước và cách mạng nổi tiếng, nó được viết ra như có sự hối thúc của thời cuộc, như dành riêng cho giai cấp công nhân để giành lấy chính quyền.

Trong tác phẩm này, Lênin không những đã khôi phục được quan điểm của Mác và Ăngghen về nhà nước mà còn phát triển một bước học thuyết của chủ nghĩa Mác về nhà nước và chuyên chính vô sản. Sau đó không lâu, Lênin có ý muốn viết tiếp phần thứ hai của tác phẩm này - một bài tổng kết những kinh nghiệm của cuộc Cách mạng Nga năm 1905 và năm 1917; tổng hợp lại những kinh nghiệm mới của chính quyền Xô viết để tiếp tục phát huy và làm phong phú thêm học thuyết về nhà nước của mình. Rất tiếc, Lênin chưa kịp làm công việc đó thì Người đã từ trần. Đây là một thiệt thòi lớn cho nhân loại, cho những nước đi theo con đường của Lênin.

4. Nội dung tác phẩm "Nhà nước và Cách mạng"

Tác phẩm Nhà nước và cách mạng chia làm 6 chương, nội dung rất phong phú, được trình bày một cách hệ thống và sâu sắc.

- Chương 1: Xã hội có giai cấp và nhà nước.

- Chương 2: Nhà nước và cách mạng. Kinh nghiệm những năm 1848 - 1851.

- Chương 3: Nhà nước và cách mạng. Kinh nghiệm Công xã Pari 1871. Sự phân tích của Mác.

- Chương 4: Tiếp theo. Những lời giải thích bổ sung của Ăngghen.

- Chương 5: Những cơ sở kinh tế để nhà nước tiêu vong.

- Chương 6: Bọn cơ hội chủ nghĩa tầm thường hóa chủ nghĩa Mác.

4.1 Bản chất giai cấp của nhà nước

Lênin vạch ra nguồn gốc giai cấp, xã hội của sự xuất hiện nhà nước.

- Không phải xã hội loài người xuất hiện là có nhà nước. Nhà nước là một phạm trù lịch sử nó chỉ xuất hiện trong xã hội có sự phân chia giai cấp và đấu tranh giai cấp.

Xã hội cộng sản nguyên thủy chưa có nhà nước, khi xã hội nguyên thủy tan rã, xã hội phân chia thành các giai cấp đối kháng không thể điều hòa được mới đẻ ra nhà nước. Trong những tổ chức thị tộc, bộ lạc của xã hội công xã nguyên thủy chưa có của riêng, không phân chia giai cấp, toàn thể thành viên trong xã hội bình đẳng. Người cầm đầu là do mọi thành viên cử ra và có trách nhiệm chăm sóc lợi ích toàn xã hội. Vì vậy, trong xã hội và căn bản không cần thiết có một uy lực chính trị nào đặt lên trên xã hội, do đó Nhà nước cũng không có khả năng tồn tại.

Do lực lượng sản xuất phát triển, dần dần đẻ ra việc sử dụng của riêng và nô lệ, làm cho xã hội phân chia thành chủ nô và nô lệ, thành người giàu có và bần cùng, sự phân chia này đã phá vỡ quan hệ bình đẳng giúp đỡ nhau giữa mọi người trong xã hội dẫn tới quan hệ đối kháng giai cấp, mối liên hệ này ngày càng không thể điều hòa được, giai cấp thống trị (chủ nô) cần có một tổ chức quyền lực xã hội đặc biệt để chế ngự giai cấp bị áp bức (nô lệ) , tổ chức đó là nhà nước. Từ đây ta có thể thấy nhà nước là một sản phẩm lịch sử, ra đời theo sự xuất hiện giai cấp. Nhà nước là bộ máy đặc biệt để khống chế người khác và chỉ có thể xuất hiện trong xã hội phân chia giai cấp.

Lênin đưa ra khái niệm về nhà nước: Nhà nước là sản phẩm và biểu hiện của những mâu thuẫn giai cấp không thể điều hòa được, là một cơ quan thống trị giai cấp, là cơ quan áp bức của một giai cấp này đối với một giai cấp khác; là một bộ máy cho phép một giai cấp này được áp bức một giai cấp khác.

Những nhà tư tưởng của giai cấp tư sản và tiểu tư sản tìm mọi cách xuyên tạc chủ nghĩa Mác – Lênin về nhà nước. Bọn chúng nói bừa rằng, “Nhà nước là cái siêu giai cấp để duy trì trật tự xã hội”, là bộ máy “điều hòa” lợi ích của các giai cấp đối lập. Đây là điểm bất đồng giữa Lênin và bọn cơ hội.

Xem xét các nhà nước trong lịch sử, ta thấy:

- Nhà nước của chế độ nô lệ: Bọn chủ nô nắm lấy nhà nước để áp bức vô nhân đạo với nô lệ.

- Nhà nước của chế độ phong kiến: Bọn địa chủ nắm lấy nhà nước để áp bức vô nhân đạo với nông dân.

- Nhà nước của giai cấp tư sản: Giai cấp tư sản nắm lấy nhà nước để trấn áp giai cấp vô sản.

- Còn nhà nước vô sản công khai tuyên bố rằng: Nhiệm vụ thứ nhất của nó là trấn áp sự phản kháng của giai cấp bóc lột đã bị lật đổ cho đến khi triệt để tiêu diệt chúng.

Như vậy, bọn cơ hội chủ nghĩa về mặt lý luận không thể phủ nhận được nhà nước là cơ quan thống trị giai cấp, cũng không chối cãi được mâu thuẫn giai cấp là không thể điều hòa được. Nhưng họ đã quên và tìm cách bỏ qua, xóa nhòa một điều là: nếu nhà nước là sản phẩm của những mâu thuẫn giai cấp không thể điều hòa được, nếu nhà nước là một lực lượng đặt trên xã hội và ngày càng trở nên xa lạ với xã hội, thì rõ ràng là việc giải phóng giai cấp bị áp bức không thể thực hiện được nếu không tiến hành một cuộc cách mạng bạo lực, mà cũng không thể thực hiện được nếu không thủ tiêu bộ máy chính quyền nhà nước do giai cấp thống trị tự dựng nên.

Bọn chúng không muốn cách mạng bạo lực, không muốn lật đổ bộ máy nhà nước của giai cấp tư sản, mà tiến hành bằng biện pháp cải lương trong điều kiện bảo tồn nó.

Theo Lênin, nhà nước không phải là bộ máy “duy trì trật tự xã hội” mà là “công cụ thống trị của một giai cấp này đối với một giai cấp khác”, không phải là bộ máy “điều hòa giai cấp” mà là một bộ máy áp bức giai cấp, không phải là vật sở hữu của toàn dân mà chỉ có thể là vật sở hữu của một số người. Do đó nhà nước là không nhượng lại được, “không điều hòa được”.

Từ khi xã hội có giai cấp đến nay, người ta đều giành lấy giang sơn (nhà nước). Bản chất về nhà nước là chuyên chính về giai cấp.

4.2 Thái độ của cách mạng xã hội chủ nghĩa đối với nhà nước của giai cấp tư sản

Về nguyên tắc lêninnít, giai cấp vô sản tiến hành cách mạng xã hội chủ nghĩa giành lấy chính quyền về tay mình, thì phải đập tan bộ máy nhà nước của giai cấp tư sản. Lênin so sánh nhà nước của giai cấp tư sản và nhà nước của giai cấp vô sản như sau: Nhà nước của giai cấp vô sản là công cụ của tuyệt đại đa số người lao động trấn áp một thiểu số bọn bóc lột, là công cụ để xóa bỏ ách bóc lột và giai cấp, xây dựng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản. Nhà nước của giai cấp tư sản là công cụ của một thiểu số bọn bóc lột trấn áp tuyệt đại đa số người lao động, là công cụ để bảo vệ và củng cố chế độ bóc lột này hay chế độ bóc lột khác.

Lênin chỉ ra rằng: Cần phải dùng bạo lực cách mạng, dùng cách mạng vô sản để xóa bỏ nhà nước của giai cấp tư sản, chứ không thể làm cho nó “tự tiêu vong”, còn đối với nhà nước của giai cấp vô sản, cần phải làm cho nó “tự tiêu vong” chứ không dùng bạo lực để xóa bỏ. Đó là cơ sở của toàn bộ học thuyết về nhà nước của Mác và Ăngghen.

Bọn vô chính phủ đã phủ nhận nhu cầu nhà nước của giai cấp vô sản lẫn lộn sự khác nhau về nguyên tắc giữa hai kiểu nhà nước. Bọn chúng chủ trương: bất cứ nhà nước nào cũng đều phải xóa bỏ bằng bạo lực Còn bọn cơ hội chủ trương đối với nhà nước tư sản để cho nó “tự tiêu vong”, chuyển nhượng hòa bình cho giai cấp vô sản hòng thủ tiêu cách mạng vô sản thủ tiêu chuyên chính vô sản, thực chất là thủ tiêu nhà nước vô sản.

Các giai cấp thống trị trong xã hội phân chia giai cấp bóc lột trong lịch sử thường bảo tồn, cải lương bộ máy nhà nước cũ đã giành được, làm cho nó hoàn bộ hơn để phục vụ cho giai cấp thống trị của bọn bóc lột mới. Vào cuối thế kỷ XVIII, giai cấp tư sản Pháp từ chế độ phong kiến bước sang chủ nghĩa tư bản, nó vẫn sử dụng, bảo tồn bộ máy trấn áp trước kia để phục vụ cho mình. Nguyên nhân chính là xuất phát từ lợi ích giai cấp và yêu cầu giai cấp có tính chất bóc lột và tự tư tự lợi.

Thái độ của giai cấp vô sản đối với bộ máy nhà nước tư sản thì khác hẳn, họ cần phải đập tan, phá bỏ nhà nước tư sản, xây dựng lại bộ máy nhà nước mới, nhà nước vô sản không phải để phục vụ cho giai cấp bóc lột, mà để trấn áp, tiêu diệt giai cấp bóc lột.

Lênin tổng quát ý kiến của Mác qua những cuộc cách mạng 1848 - 1851 và 1871. Mác cho rằng: Nhiệm vụ của cách mạng sau này - tức là cách mạng vô sản - không phải là cải tiến về hình thức bộ máy nhà nước tư sản hoặc làm cho nó hoàn bộ hơn mà là đập tan bộ máy ấy.

4.3 Thực chất học thuyết nhà nước của chủ nghĩa Mác - chuyên chính vô sản

Chuyên chính vô sản là nội dung cơ bản của cách mạng vô sản, học thuyết chuyên chính vô sản là học thuyết chủ yếu của chủ nghĩa Mác - Lênin. Thừa nhận hay không thừa nhận chuyên chính vô sản là ranh giới phân biệt giữa chú nghĩa Mác - Lênin với chủ nghĩa cơ hội “tả” hoặc hữu.

Lênin đã kế thừa và phát triển một cách xuất sắc học thuyết của Mác - Ăngghen về chuyên chính vô sản. Nhà nước và cách mạng là tác phẩm thể hiện xuất sắc về học thuyết này.

Học thuyết chuyên chính vô sản của chủ nghĩa Mác có một lịch sử lâu dài và phong phú. Từ 1848, trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, Mác – Ăngghen nêu rõ tư tưởng của chuyên chính vô sản là: Giai cấp vô sản phải giành quyền thống trị và chính trị . Sau khi trải qua cách mạng Pháp 1848 - 185l, Mác rút ra kết luận quan trọng là: nếu không dùng bạo lực đập tan bộ máy nhà nước của giai cấp tư sản thì cách mạng vô sản không thể thắng lợi, chính quyền của giai cấp vô sản cũng không thể dựng lên được. Sau Công xã Pari 1871, Mác đặt ra vấn đề là: giai cấp vô sản sau khi đập tan bộ máy nhà nước tư sản, thì thay vào bằng hình thức nhà nước nào?

Năm 1875, trong tác phẩm Phê phán Cương lĩnh Gôta, đã trình bày rõ một số vấn đề hết sức quan trọng về nhà nước và chuyên chính vô sản trong thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa cộng sản.

Đến thời đại đế quốc chủ nghĩa và cách mạng vô sản thì học thuyết chuyên chính vô sản của chủ nghĩa Mác đã bước sang một giai đoạn mới, Lênin không những khôi phục học thuyết của Mác - Ăngghen, đập tan mọi sự xuyên tạc của mọi chủ nghĩa cơ hội đối với học thuyết này đồng thời phát triển nó, đề ra và giải quyết một số vấn đề mới quan trọng.

Trong bức thư gửi Vâyđơmaye ngày 5 tháng 3 năm 1852, Mác cho rằng, điều mới mẻ mà Mác đã làm và đã chứng minh là:

- Sự tồn tại của giai cấp chỉ gắn liền với những giai đoạn lịch sử nhất định của sự phát triển sản xuất.

- Đấu tranh giai cấp tất nhiên đưa đến chuyên chính vô sản.

- Bản thân sự chuyên chính chỉ là bước quá độ tiến lên xóa bỏ mọi giai cấp và tiến lên một xã hội không có giai cấp.

Đối với luận điểm này, trong Nhà nước và cách mạng, Lênin trình bày rằng: kẻ nào chỉ thừa nhận có đấu tranh giai cấp không thôi, thì kẻ đó vẫn chưa phải là một người mácxít, chỉ người nào mở rộng việc thừa nhận đấu tranh giai cấp đến việc thừa nhận chuyên chính vô sản thì mới là người mácxít.

Lênin đấu tranh kiên quyết chống chủ nghĩa cơ hội “tả” và hữu xuyên tạc chủ nghĩa Mác về chuyên chính vô sản.

Lênin trình bày sự tất yếu và thực chất của chuyên chính vô sản, phát triển và làm phong phú thêm nguyên lý đó bằng những kinh nghiệm cách mạng mới:

- Phát triển thêm một bước về tính chất của chuyên chính vô sản: Chuyên chính vô sản là công cụ của cách mạng vô sản, là sự thống trị của giai cấp vô sản đối với giai cấp tư sản. Khối công - nông dưới sự lãnh đạo của giai cấp vô sản là một chính quyền mà nó không chia sẻ cho ai hết và trực tiếp dựa vào lực lượng vũ trang của quần chúng.

- Phát triển tư tưởng về đội tiên phong của giai cấp vô sản tức là chính đảng của giai cấp vô sản: Đảng của giai cấp vô sản là lực lượng lãnh đạo của chuyên chính vô sản lên chuyên chính vô sản tức là nhà nước của giai cấp vô sản cần phải có đảng lãnh đạo, đó là một trong những tư tưởng cơ bản của tác phẩm Nhà nước và cách mạng.

Lênin chỉ rõ rằng: Trong cuộc đấu tranh cho chuyên chính vô sản và xây dựng chủ nghĩa xã hội, cần phải làm cho đảng có đủ sức làm thầy, làm người dẫn đường, làm lãnh tụ của tất cả những người lao động và những người bị bóc lột. Nếu không có đảng lãnh đạo, thì giai cấp vô sản và tất cả nhân dân lao động không thể lật đổ giai cấp tư sản, không thể giành được thắng lợi của cách mạng xã hội chủ nghĩa, không thể xây dựng được chủ nghĩa xã hội.

- Đã trình bày về các nhiệm vụ cơ bản của chuyên chính vô sản. Những nhiệm vụ cơ bản đó là:

+ Trấn áp sự phản kháng của bọn bóc lột đã bị đánh đổ và củng cố những thắng lợi của mình.

+ Xây dựng khối liên minh công - nông, giai cấp tư sản và giai cấp nửa vô sản dưới sự lãnh đạo của giai cấp vô sản.

+ Sử dụng chính quyền vô sản để tổ chức chế độ xã hội chủ nghĩa, dẫn dắt toàn dân tiến lên chủ nghĩa xã hội, đủ sức lãnh đạo và tổ chức một chế độ mới.

4.4 Hình thức nhà nước của giai cấp vô sản

Hình thức nhà nước của giai cấp vô sản là nền chuyên chính vô sản cần áp dụng hình thức nhà nước nào để thực hiện nhiệm vụ lịch sử của bước quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa cộng sản. Do đó, hình thức nhà nước của giai cấp vô sản là một bộ phận quan trọng trong toàn bộ học thuyết của chủ nghĩa Mác - Lênin.

Trong Nhà nước và cách mạng, Lênin chỉ rõ rằng, trong thời kỳ quá độ từ chủ nghĩa tư bản lên chủ nghĩa cộng sản sẽ xây dựng hình thức Xô viết của chuyên chính vô sản.

- Năm 1848, trong Tuyên ngôn của Đảng Cộng sản, Mác và Ăngghen cho rằng, giai cấp vô sản dựng lên quyền thống trị của mình bằng cách dùng bạo lực lật đổ giai cấp tư sản và đặt ra vấn đề nhà nước, tức là giai cấp vô sản đã được tổ chức thành giai cấp thống trị.

- Đến thời kỳ cách mạng Pháp 1848 - l851 và đến trước Công xã Pari 1871, trong tác phẩm Ngày mười tám tháng Sương mù của Lui Bônapác, Mác tổng kết kinh nghiệm lịch sử của cuộc cách mạng Pháp và nhận định rằng, từ nay về sau, giai cấp vô sản tiến hành cách mạng cần phải tập trung mọi sức mạnh của mình để phá hủy, đập tan bộ máy nhà nước cũ.

- Thời kỳ Công xã Pari đến trước cách mạng Nga 1905 và tháng 2 năm 1917, hai ông tìm ra được mẫu hình thức kiểu nhà nước mới của giai cấp vô sản thay thế bộ máy nhà nước tư sản.

Thời kỳ 2 cuộc cách mạng Nga 1905 và tháng 2 năm 1917, Lênin đã tìm ra rằng, Xô viết là hình thức nhà nước mới của nhà nước vô sản. Xô viết là một hình thức nhà nước của giai cấp tư sản cao hơn và toàn bộ hơn Công xã Pari. Bắt đầu từ khi chính quyền Xô viết xuất hiện đã kết thúc thời đại cũ của chế độ đại nghị dân chủ tư sản, đã mở ra một chương mới của lịch sử toàn thế giới.

- Sau Chiến tranh thế giới lần thứ hai, do điều kiện lịch sử mới, ở các nước dân chủ nhân dân lại xuất hiện một hình thức nhà nước mới khác của nhà nước vô sản - chính quyền dân chủ nhân dân. Chính quyền dân chủ nhân dân và Xô viết là hai hình thức chính quyền giống nhau - chính quyền liên minh giữa giai cấp công nhân với những người lao động. Sự phát triển này làm phong phú thêm học thuyết về hình thức nhà nước vô sản của Lênin.

Trong tác phẩm Nhà nước và cách mạng, khi trình bày hình thức nhà nước của chuyên chính vô sản, Lênin còn nêu nguyên tắc tổ chức của hình thức nhà nước vô sản. Nguyên tắc tổ chức của hình thức nhà nước vô sản là chế độ tập trung dân chủ tập trung dân chủ vừa là nguyên tắc tổ chức của một chính đảng, vừa là nguyên tắc tổ chức của một hình thức nhà nước do giai cấp vô sản lãnh đạo. Hai loại hình thức nhà nước Xô viết và dân chủ nhân dân đều tuân thủ nguyên tắc này.

4.5 Cơ sở kinh tế của nhà nước tiêu vong, hai giai đoạn của xã hội cộng sản chủ nghĩa

Trong tác phẩm Nhà nước và cách mạng, Lênin định nghĩa một cách khoa học, toàn diện và sâu sắc vấn đề này và khẳng định : Nhà nước sẽ hoàn toàn tiêu vong trong giai đoạn cao của chủ nghĩa cộng sản. Cơ sở kinh tế của nhà nước tiêu vong là vấn đề liên hệ giữa nhà nước tiêu vong và chủ nghĩa cộng sản. Đây là một trong những nội dung chủ yếu của tác phẩm Nhà nước và cách mạng.

Khi trình bày cơ sở kinh tế của nhà nước tiêu vong, Lênin phân tích vấn đề hai giai đoạn chín muồi về kinh tế của chủ nghĩa cộng sản.

Chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản là hai giai đoạn của chế độ xã hội cộng sản chủ nghĩa; nó là một phương thức sản xuất đông nhất có cơ sở chung và những đặc trưng chung:

- Tư liệu sản xuất thuộc về sở hữu công cộng.

- Không có người bóc lột người.

- Nền kinh tế quốc doanh phát triển theo kế hoạch.

Nhưng chủ nghĩa xã hội và chủ nghĩa cộng sản có sự khác nhau:

- Chủ nghĩa xã hội là một xã hội vừa thoát thai ra trong xã hội tư bản chủ nghĩa do đó còn mang nhiều vết tích, tàn dư của chế độ cũ. Phân phối theo phương thức “làm theo năng lực, hưởng theo lao động”.

- Chủ nghĩa cộng sản thì nguyên tắc phát triển trên sẽ không còn, sẽ không còn sự bất bình đẳng trong lao động và phân phối.

5. Ý nghĩa thực tiễn của tác phẩm "Nhà nước và Cách mạng"

- Tác phẩm Nhà nước và cách mạng có ý nghĩa quan trọng về mặt quốc tế, tác phẩm đáp ứng nhu cầu cấp thiết của phong trào cách mạng vô sản thế giới. Lênin viết tác phẩm Nhà nước và cách mạng để chuẩn bị về lý luận về nhà nước và cách mạng cho giai cấp vô sản giành chính quyền và giữ chính quyền.

- Tác phẩm Nhà nước và cách mạng có ý nghĩa rất quan trọng đối với cách mạng Nga.

Nước Nga của chế độ chuyên chế Sa hoàng là nơi tập trung tất cả những mâu thuẫn của chủ nghĩa đế quốc thế giới, là trung tâm của phong trào cách mạng thế giới từ đầu thế kỷ XX trở đi. Trong tình hình như vậy, giai cấp vô sản và chính Đảng của nó đã lợi dụng những nhược điểm của chủ nghĩa tư bản để phá vỡ mặt trận đế quốc chủ nghĩa, lật đổ chế độ Sa hoàng và thành lập Xô viết đại biểu.

Chính trong lúc giai cấp vô sản đứng trước nhiệm vụ trực tiếp là giành lấy chính quyền nhà nước, chính trong đêm trước của Cách mạng Tháng Mười, Lênin dựa vào những kinh nghiệm của cách mạng thế giới, đặc biệt dựa vào việc nghiên cứu chính quyền Xô viết trong hai lần cách mạng, đã viết tác phẩm Nhà nước và cách mạng làm cương lĩnh cho cuộc đấu tranh thành lập nhà nước vô sản, vũ trang về mặt lý luận cho giai cấp vô sản và quần chúng lao động làm cho những hành động khởi nghĩa vũ trang có sự chỉ đạo lý luận mácxít, bảo đảm cho sự thắng lợi của chuyên chính vô sản.

- Tác phẩm Nhà nước và cách mạng là cương lĩnh cho cuộc đấu tranh thành lập nhà nước vô sản, là kim chỉ nam cho hành động của đảng vô sản các nước trong việc giành chính quyền từ tay giai cấp tư sản và xây dựng chính quyền nhà nước của mình.

- Tác phẩm Nhà nước và cách mạng đã góp phần đập tan chủ nghĩa cơ hội “tả” và “hữu”, chủ nghĩa vô chính phủ lúc bấy giờ, ngăn ngừa kịp thời những tư tưởng không mácxít về nhà nước. Từ đó làm rõ thêm và phát triển lý luận về nhà nước của Mác như:

+ Hình thức nhà nước chuyên chính vô sản.

+ Vấn đề chuyên chính vô sản là liên minh công - nông dưới sự lãnh của giai cấp công nhân.

+ Vấn đề chế độ dân chủ của giai cấp vô sản là chế độ dân chủ kiểu cao nhất trong xã hội có giai cấp.

Tác phẩm Nhà nước và cách mạng đến nay vẫn giữ nguyên giá trị. Đảng ta đã và đang vận dụng một cách đúng đắn sáng tạo học thuyết về nhà nước của chủ nghĩa Mác - Lênin vào việc xây dựng một nhà nước pháp quyền Việt Nam, nhà nước của dân, do dân và vì dân.

Ngoài ra, nếu còn vấn đề vướng mắc hoặc băn khoăn về những nội dung trên hoặc các nội dung khác liên quan tới giải quyết tranh chấp lao động cá nhân tại Toà án, Quý khách hàng có thể liên hệ tổng đài tư vấn pháp luật trực tuyến 1900.6162 để được giải đáp thêm.

Trân trọng./

Công ty luật Minh Khuê (tổng hợp & phân tích)