Lớp 9 nên thi học sinh giỏi môn gì
|
Thông thường, sau khi kết thúc chương trình học kỳ I thì nhiều Phòng Giáo dục tổ chức kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện cho học sinh lớp 9 để lựa chọn những em có kết quả tốt nhất tham gia kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh. Để tham gia được kỳ thi này, học sinh có ít nhất một học kỳ ôn luyện cùng giáo viên, một số trường còn tổ chức ôn thi học sinh giỏi từ lớp 6 nên phải nói rằng những em vào đội tuyển là cả một quá trình ôn luyện gian nan. Nếu học sinh tham dự kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện, cấp tỉnh mà đạt giải thì đó cũng là niềm vui cho chính cả em và cả thầy cô được phân công giảng dạy, nhưng nếu không đạt giải thì đó là một nỗi buồn dai dẳng cho cả thầy và trò. Vì thế, nhiều học sinh giỏi cấp Trung học cơ sở bây giờ không thích thú với việc được vào đội tuyển, thậm chí một số em được nhà trường lựa chọn thì phụ huynh vào trường xin cho con mình không tham gia ôn thi học sinh giỏi.
Những được mất của việc học sinh tham gia ôn thi học sinh giỏi Thực tế, vẫn có những học sinh thích tham gia ôn thi học sinh giỏi, nhất là những học sinh ở khu vực đô thị để các em có cơ hội trau dồi về môn học được sâu hơn và cũng là cách để các em làm quen với các dạng đề nhằm hướng tới thi tuyển sinh 10 vào trường chuyên của tỉnh. Nhưng, cũng có rất nhiều học sinh không thích thú với việc ôn thi học sinh giỏi văn hóa vì thời gian ôn thi quá dài, mật độ học tập rất cao vì khi đã ôn thi là học sinh thường xuyên phải vào trường ôn tập với giáo viên. Không chỉ ôn tập ở trường mà bao giờ giáo viên cũng giao thêm bài tập hoặc các đề thi từ các năm trước hoặc đề thi của các tỉnh bạn để học sinh làm thử. Vì thế, khi tham gia ôn thi cùng các bạn trong đội tuyển thì việc học, ôn, làm bài tập sẽ diễn ra thường xuyên, liên tục mới đáp ứng được yêu cầu hướng dẫn, giao nhiệm vụ của thầy cô. Cũng chính vì vậy mà nhiều môn học khác sẽ không được đầu tư, sẽ phải lơ là để đầu tư cho môn mà mình đang ôn thi, nhất là giai đoạn gần đến kỳ thi thì học sinh gần như phải bỏ các môn học khác để chuẩn bị cho kỳ thi học sinh giỏi. Thế nhưng, học là một chuyện mà thi đậu là là một chuyện khác bởi kỳ thi học sinh giỏi có tính cạnh tranh gay gắt giữa các nhà trường với nhau. Bởi, dù là cấp huyện hay cấp tỉnh tổ chức thì số lượng đạt giải cũng chỉ dao động khoảng 25-30% số học sinh tham dự. Vậy nên, 10 em thi thì có thể 7-8 em sẽ rớt mà rớt ngay từ vòng huyện. Những học sinh rớt vòng huyện cũng đồng nghĩa với việc sẽ phải “bỏ cuộc chơi”.
Một số em đậu cấp huyện cũng không có cơ hội được ôn luyện tiếp vì mỗi huyện thường chỉ được chọn 5-6 em/môn tham gia kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh. Những em được chọn trong đội tuyển của huyện tham dự kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh lại tiếp tục ôn luyện thêm mấy tháng nữa mới diễn ra kỳ thi. Kỳ thi cấp tỉnh cũng chỉ lấy tối đa là 30% học sinh tham dự, thành ra những em rớt trong kỳ thi cấp tỉnh cũng chiếm phần lớn mà rớt lúc này còn ngậm ngùi nhiều hơn việc không được tham gia đội tuyển cấp huyện. Nhưng, cho dù đậu học sinh giỏi cấp tỉnh thì hiện nay các em cũng chỉ được khen thưởng mấy trăm ngàn đồng theo quy định của Sở Tài chính (khoảng trên dưới 500 ngàn đồng- tùy từng giải). Những ưu tiên khác chẳng có gì vì từ nhiều năm nay Bộ đã chủ trương bỏ cộng điểm ưu tiên trong kỳ thi tuyển sinh 10 đối với học sinh giỏi cấp tỉnh! Những thua thiệt của học sinh tham gia đội tuyển học sinh giỏi cấp trường, cấp huyện Thực ra, những học sinh giỏi cấp Trung học cơ sở- dù là học sinh giỏi cấp tỉnh thì việc đạt giải cũng không bù đắp cho những thua thiệt của các em. Bởi, học sinh lớp 9 bao giờ cũng phải trải qua một kỳ thi cạnh tranh rất khốc liệt- đó là kỳ thi tuyển sinh 10. Và, ai cũng biết kỳ thi tuyển sinh 10 thì bao giờ cũng có ít nhất 3 môn thi (Toán, Anh, Văn), một số tỉnh còn có thêm các môn tổ hợp nữa. Trong khi những học sinh tham gia đội tuyển mải mê với những đề thi, ôn tập cho 1 môn thì các em học sinh khác đã có thời gian ôn luyện cho những môn thi tuyển sinh 10.
Kết thúc kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh thường rơi vào cuối tháng 3 hàng năm nên sau kỳ thi này thì những em thi học sinh giỏi cấp tỉnh sẽ phải đầu tư rất nhiều thời gian cho các môn học còn lại để bù đắp lượng kiến thức các môn còn lại. Những khu vực mà thi lớp 10 có tính cạnh tranh ít còn đỡ, những trường lớn, những trường có uy tín thì tỉ lệ chọi cao và nếu muốn đậu được các trường này thì những em học sinh tham gia đội tuyển phải đầu tư gấp nhiều lần so với các bạn khác. Đó là chưa kể những em thi rớt học sinh giỏi mà không vững vàng về ý chí còn dao động, chán nản, bỏ bê chuyện học hành. Suy cho cùng, kỳ thi học sinh giỏi cấp Trung học cơ sở hiện nay không đem lại lợi ích cho học sinh (đạt giải cao nhất cũng không được ưu tiên trong tuyển sinh 10), không đem lại lợi ích rõ ràng cho giáo viên ôn thi…. Nếu được giải, thầy trò được thưởng vài trăm ngàn đồng nhưng phải đầu tư suốt cả gần 1 năm học mà thi học sinh giỏi cấp trung học cơ sở bây giờ có đến 70% rớt thì sẽ có mấy thầy cô, học trò được nhận thưởng, được hưởng niềm vui trọn vẹn? Có lẽ, đã đến lúc các địa phương nên cân nhắc kỹ việc “nên” hay “không nên” tổ chức thi học sinh giỏi cấp Trung học phổ thông như hiện nay nữa hay không bởi thực tế nó chẳng đem lại lợi ích rõ ràng cho học trò và đội ngũ thầy cô giáo mà lãng phí nhiều thời gian, tiền bạc. Đó là chưa kể những bàn tán về tính trung thực trong kỳ thi này, nhất là kỳ thi học sinh giỏi cấp huyện bởi có nhiều thầy cô giáo vừa ôn thi, vừa ra đề, vừa chấm thi! KIM OANH
 Đã đến lúc phải thay đổi, thậm chí phải nói lời từ biệt với kỳ thi học sinh giỏi Thực tế những năm qua cho thấy kỳ thi này đang dần mất đi tác dụng và có thể tạo ra nhiều hệ lụy. Phải thừa nhận rằng trong quá khứ, kỳ thi học sinh giỏi đã từng phát ra ánh hào quang lấp lánh làm cho nhiều người hạnh phúc và có tác dụng nhất định đối với giáo dục. Tuy nhiên, không có gì bất biến, khi xã hội, thời đại đổi thay, tất yếu giáo dục phải thay đổi cho phù hợp vì giáo dục tạo ra những con người có khả năng xây dựng xã hội trong tương lai. Môn chính, môn phụ Đã đến lúc phải thay đổi, thậm chí phải nói lời từ biệt với kỳ thi học sinh giỏi vì nhiều lý do như dưới đây. Thứ nhất, mục tiêu phát triển con người toàn diện được ghi rõ trong điều 2 "Mục tiêu giáo dục" của Luật giáo dục (sửa đổi 2019), theo đó, con người mà giáo dục tạo ra là "con người Việt Nam có đạo đức, tri thức, văn hóa, sức khỏe, thẩm mỹ và nghề nghiệp; có phẩm chất, năng lực và ý thức công dân; có lòng yêu nước, tinh thần dân tộc, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội". Thông qua đó giáo dục còn nhắm tới "phát huy tiềm năng, khả năng sáng tạo của mỗi cá nhân; nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng, bảo vệ Tổ quốc và hội nhập quốc tế". Hiển nhiên để đạt được mục tiêu toàn diện này, giáo dục phải đảm bảo tính toàn diện trong nội dung giáo dục, thể hiện ở cả chương trình ngoại khóa và chính khóa, với tất cả những môn học cần thiết được quy định. Tuy nhiên, thi học sinh giỏi chỉ nhắm vào một số môn nhất định được coi là "môn chính" hoặc các môn "thi đại học". Kết quả là tạo ra sự bất bình đẳng giữa các môn. Những môn không có thi học sinh giỏi như "giáo dục công dân", "âm nhạc", "thể dục", "mỹ thuật" sẽ dễ bị đẩy xuống hàng thứ yếu khi các trường mở cuộc đua tìm kiếm thứ hạng cao trong các kỳ thi học sinh giỏi. Nhiều giáo viên, học sinh từng tiết lộ rằng khi được gọi vào đội tuyển đi thi học sinh giỏi, học sinh chỉ việc dành thời gian cho môn đi thi hoặc các môn "chính", những môn còn lại tự động được... điểm tốt mà không cần học. Kết quả là tình trạng môn chính - môn phụ ngày thêm trầm trọng và mục tiêu giáo dục toàn diện chỉ tồn tại trên giấy. Và đương nhiên những hoạt động giáo dục khác như hoạt động câu lạc bộ, đọc sách, trải nghiệm ở trường cũng trở thành vật hy sinh. Phải định nghĩa lại "học sinh giỏi" Thứ hai, kỳ thi học sinh giỏi khi thử thách năng lực học sinh qua giải bài thi trên giấy đã tạo ra cách hiểu sai lệch về "học sinh giỏi". Khi đánh giá cái "giỏi" thuần túy trên giấy thể hiện qua bài thi là chính thì cho dù có thể kiểm tra được kiến thức và phần nào đó năng lực tư duy của học sinh, người ta đã vô tình thu hẹp khái niệm "giỏi" ở học sinh phổ thông. Đối với các môn khoa học xã hội, đặc biệt là môn lịch sử - môn học tôi có khả năng xem xét ở mức độ chuyên môn sâu, thì đề thi không có gì đặc biệt, xứng đáng được gọi là thử thách đối với những học sinh có năng khiếu hay năng lực đặc biệt. Các đề thi phần lớn chỉ là thử thách khả năng ghi nhớ, xâu chuỗi các sự kiện theo một trật tự nào đó ở mặt hình thức. Học sinh chỉ cần nhớ tốt, biết cách sắp xếp thứ tự và viết cho trôi chảy, logic là ổn. Điều này rất có thể cũng tương tự ở các môn học khác khi phân tích kỹ. Thứ ba, kỳ thi học sinh giỏi là hoạt động chỉ dành cho một số ít học sinh và giáo viên nhưng lại lấy đi quá nhiều công sức của thầy cô, gia đình và học sinh. Trong khi giáo dục phổ thông phải đảm bảo cho việc "không để học sinh nào bị bỏ lại phía sau" và tạo ra người công dân cho xã hội - nghĩa là hướng về số đông. Thứ tư, giáo dục ở các nước tiên tiến trong thế kỷ 21 rất coi trọng tinh thần khoan dung và năng lực hợp tác ở giáo viên và học sinh. Những công trình vĩ đại của loài người, những tiến bộ loài người đạt được phần lớn đều là nhờ vào sự hợp tác của nhiều người. Tuy nhiên, việc tổ chức thi học sinh giỏi như hiện tại có thể sẽ tạo ra tâm lý đố kỵ, bon chen giữa học sinh với học sinh và thậm chí là giữa giáo viên với giáo viên. Giữa các trường cũng có một cuộc đua vừa ngấm ngầm vừa công khai về thành tích. Hình ảnh thường thấy ở trong phòng truyền thống ở các trường là biểu đồ thể hiện số lượng học sinh giỏi các cấp qua các năm được treo trang trọng và người ta giới thiệu nó với khách thăm trường đầy tự hào. Lẽ nào thứ làm nên thương hiệu của trường, nói lên cống hiến của trường lại nằm chủ yếu ở những giải thưởng mà học sinh giành được chỉ nhờ một bài thi trên giấy và các em chỉ là một số ít học sinh trong hàng ngàn, hàng vạn học sinh? Ở nước ngoài, người ta sẽ tự hào về những học sinh đã trở thành các nhà hoạt động xã hội, nhà khoa học, chính trị gia, những học sinh đã can đảm vượt qua số phận và hoàn cảnh khắc nghiệt để sống và học tập cũng như các tác phẩm mà các em đã tạo ra như tranh vẽ, các tờ báo, chương trình phát thanh, phong trào xã hội... Cuối cùng, khi tôn vinh các học sinh giỏi, giáo viên giỏi giành được giải thưởng qua các kỳ thi, các trường và ngành giáo dục đã vô tình gạt ra bên lề vai trò của những giáo viên miệt mài, kiên nhẫn với những học sinh chậm tiến, những học sinh bị khuyết tật và hổng kiến thức. Giáo viên không phải là thợ dạy (người truyền thụ kiến thức thuần túy) mà họ là nhà giáo dục. Tôn vinh giáo viên phải là tôn vinh những người có năng lực giáo dục xuất sắc. Trong một lớp, một trường, không phải chỉ có một nhóm nhỏ các em học sinh "học giỏi" ở phía trên, còn có các em học sinh bị hổng kiến thức và tụt lại phía sau. Giáo viên giúp những học sinh đó tiến bộ là những giáo viên có năng lực giáo dục cao và có trách nhiệm nhất. Bộ Giáo dục và đào tạo vừa công bố kết quả kỳ thi học sinh giỏi quốc gia THPT năm học 2021 - 2022. Nhiều địa phương, nhiều trường, nhiều thầy cô và học sinh hân hoan với thành tích đạt được. Nhưng cũng không ít nơi ngậm ngùi vì "gà nòi" chưa mang lại bảng vàng như mong muốn. Một lần nữa kỳ thi này lại trở thành đề tài quan tâm của các chuyên gia, thầy cô và cả những người trong cuộc. Trong đó, bên cạnh những ý kiến tiếp tục cổ xúy cho kỳ thi được cho là "góp phần tìm kiếm nhân tài" thì cũng không ít tiếng nói cho rằng kỳ thi này đã lỗi thời và không còn tác dụng trong bối cảnh giáo dục mới. Có nên duy trì kỳ thi học sinh giỏi; nếu có thì nên điều chỉnh, thay đổi như thế nào cho phù hợp; nếu không thì có cách thức nào phát hiện, tìm kiếm được nhân tài? Mời quý bạn đọc, thầy cô, phụ huynh và học sinh chia sẻ quan điểm, góc nhìn của mình về câu chuyện này. Bài viết xin email về . Những bài được sử dụng trên nhật báo Tuổi Trẻ hoặc báo Tuổi Trẻ điện tử (tuoitre.vn) sẽ được chấm nhuận bút theo quy định của tòa soạn. Không còn phù hợp Sẽ có người tranh luận rằng thi học sinh giỏi là để phát hiện và bồi dưỡng những cá nhân có năng khiếu. Điều đó không hẳn sai nhưng cách phát hiện này không còn phù hợp với thời đại mới khi năng lực sáng tạo và tư duy độc lập được đặt lên hàng đầu. Ngược lại, ở một phương diện nào đó, thi học sinh giỏi thậm chí góp phần mài mòn tài năng, năng khiếu của học sinh khi các em phải học để đi thi theo kiểu "luyện gà chọi" và giải đi giải lại những đề bài theo môtip "đi tìm đáp án đúng", nhất là đối với những môn khoa học xã hội. Hết thi là hết... giỏi? Một câu hỏi hiển nhiên khi đặt ra câu hỏi về tính hợp lý và cần thiết của kỳ thi học sinh giỏi là trải qua một thời gian dài chúng ta tiến hành thi học sinh giỏi rồi tôn vinh vô vàn học sinh giỏi mà sao đất nước vẫn thiếu các nhà khoa học xuất chúng, các kỹ sư, công nhân lành nghề, các công dân có trách nhiệm? Phải chăng học sinh giỏi của chúng ta chỉ là "học sinh giỏi... thi" và hết thi thì... hết giỏi? Bộ Giáo dục và đào tạo vừa công bố kết quả kỳ thi học sinh giỏi quốc gia THPT năm học 2021 - 2022. Nhiều địa phương, nhiều trường, nhiều thầy cô và học sinh hân hoan với thành tích đạt được. Nhưng cũng không ít nơi ngậm ngùi vì “gà nòi” chưa mang lại bảng vàng như mong muốn. Một lần nữa kỳ thi này lại trở thành đề tài quan tâm của các chuyên gia, thầy cô và cả những người trong cuộc. Trong đó, bên cạnh những ý kiến tiếp tục cổ xúy cho kỳ thi được cho là “góp phần tìm kiếm nhân tài” thì cũng không ít tiếng nói cho rằng kỳ thi này đã lỗi thời và không còn tác dụng trong bối cảnh giáo dục mới. Có nên duy trì kỳ thi học sinh giỏi; nếu có thì nên điều chỉnh, thay đổi như thế nào cho phù hợp; nếu không thì có cách thức nào phát hiện, tìm kiếm được nhân tài? Mời quý bạn đọc, thầy cô, phụ huynh và học sinh chia sẻ quan điểm, góc nhìn của mình về câu chuyện này. Bài viết xin email về . Những bài được sử dụng trên nhật báo Tuổi Trẻ hoặc báo Tuổi Trẻ điện tử (tuoitre.vn) sẽ được chấm nhuận bút theo quy định của tòa soạn. |
