Có lẽ điều đầu tiên cần lưu ý chính là tự vấn: “muốn gì trong cuộc chơi này?” Trước sức lan tỏa mạnh mẽ của những video clip hướng dẫn câu cá trên mạng xã hội facebook và youtube, từ khóa máy baitcasting trở thành cụm từ được tìm kiếm nhiều nhất trong dân câu Việt. Người ta băn khoăn không hiểu tại sao câu thủ nước ngoài chỉ dùng máy câu ngang mà ít khi dùng máy đứng.
Thực ra họ vẫn dùng máy đứng, chủ yếu là loại nhỏ, đi kèm với dây mảnh, cần nhẹ, câu những con cá Snook, Seatrout, Redfish hay Striped Bass từ nhỏ đến trung bình thường bơi đến gần bờ.
Trong không gian thoáng đãng, nhiều gió, yêu cầu phải quăng xa để kiểm soát được cả một vùng nước rộng lớn thì không gì bằng cần máy đứng, nhất là với trình độ khoa học công nghệ như hiện nay. Những chiếc máy câu đứng của Shimano mà ống dây có tính năng Propulsion với mép ống được chế tác đặc biệt khiến nhiều người mê mẫn.
Cùng với dây nhỏ, mồi giả nổi mồi bucktails hay mồi worm gắn trên Jighead cứ bay ra với một vận tốc thần thánh… Khi con cá ma mãnh ẩn mình dưới đám cây, phải nhờ máy đứng mới ném được mồi giả lướt dưới cành cây mà không lo dây bị rối, điều mà máy câu ngang khó thể làm được.
Tuy nhiên, những gì trên video clip là có thật: những tay câu điệu nghệ trình diễn máy ngang như đang đùa nghịch với ngón tay cái. Trong khoảng không chật hẹp, những ngón tay khéo léo chặn ống dây, khéo léo làm ngưng mồi để con mồi phải rơi chính xác vào vị trí mà họ muốn.
Rồi từng con Tarpon từ ba mươi pound đến năm mươi pound cứ thế bị lôi bật ra khỏi bụi cây một cách nhẹ nhàng, đơn giản.
Đó cũng chính là ưu điểm vượt trội của máy câu ngang: chính xác và mạnh mẽ, câu hoàn hảo ở những địa hình chật hẹp, dùng mồi lớn với dây lớn cũng không làm hạn chế tính chính xác của việc quăng mồi.
Giữa một rừng thông tin trên mạng, người mua sẽ rất dễ bị rối khi chọn máy ngang phù hợp. Bài viết này sẽ lần lượt đề cập đến các tính năng cơ bản có trong tất cả các dòng máy ngang cùng những lưu ý cần thiết, hy vọng sẽ cung cấp thêm cho đọc giả một cái nhìn đa dạng hơn, chuẩn xác hơn về dòng máy bí ẩn này.
Mục Lục Bài Viết
- 1 Vật Liệu Máy Câu Ngang
- 2 Kích Thước Ống Dây Máy câu Ngang
- 3 Tốc Độ Bánh Răng Máy câu Ngang
- 4 Bộ Phận Hãm Dây Máy câu Ngang
- 5 Bộ Phận Kiểm Soát Xả Dây Máy câu Ngang
- 6 Điều Chỉnh Nút Tension Máy câu Ngang
- 7 Tính năng Super Free giúp ống dây loại bỏ ma sát ở 02 khu vực
- 7.1 Liệu thiết kế Super Free có thực sự tạo khác biệt trong việc quăng mồi?
Vật Liệu Máy Câu Ngang
Ở các dòng máy ngang đạt chuẩn chất lượng, chỉ có hai loại vật liệu được chọn dùng làm thân máy và khung máy, đó là nhôm cao cấp hoặc graphite. Graphite thì nhẹ hơn nhôm nhưng khả năng chịu đựng kém hơn, đôi khi cũng để xảy ra tình trạng máy bị cong lệnh và mất sức quay.
Nếu chỉ để câu vược, tráp, hoặc những con cá tầm năm, ba ki lô thì chỉ cần dùng máy ngang chất liệu graphite đi với cần nhỏ, nhẹ. Nhưng nếu muốn câu cá lớn cá khỏe, tốt nhất là chọn máy ngang có thân máy làm bằng nhôm.
Ra khơi xa, câu cá biển, máy ngang hoàn toàn bằng nhôm là sự lựa chọn số 1. Trên thị trường cũng có nhiều loại máy ngang mà các thành phần từ thân máy, khung máy, các cơ phận đều làm từ cả nhôm lẫn graphite.
Điều quan trọng là việc phân bố các thành phần vật liệu này trong cơ cấu máy hết sức khoa học, đã tận dụng được tối đa sức mạnh, độ nhẹ của từng loại vật liệu, để máy ngang hoàn toàn có thể chống lại được sức cá, khó bị cong vênh, cũng không bị mất lực khi quay, lại dễ dàng điều khiển.
Kích Thước Ống Dây Máy câu Ngang
Chọn kích thước ống dây cần chú ý đến kiểu câu mà người dùng thường ứng dụng. Ống dây phải chứa đủ lượng dây có đường kính phù hợp với yêu cầu.
Tất nhiên, đường kính của từng loại dây có sự khác nhau giữa các thương hiệu vì thế ống dây có thể chứa nhiều hơn hoặc ít hơn tí chút so với thông tin về sức chứa của ống được in trên hộp.
Bạc Đạn Máy câu Ngang
Đừng để bị cuốn vào con số chỉ lượng bạc đạn trong máy. Nhiều mà kém cũng không thể bằng ít mà chất. Chất lượng của bạc đạn thể hiện rõ nhất khi máy chịu tải và sau vài chục lần bắt cá.
Nên chú ý đến loại bạc đạn, nếu là câu nước mặn thì bạc đạn nên được seal kín và có khả năng chống ăn mòn.
Tốc Độ Bánh Răng Máy câu Ngang
Trong thông tin về kỹ thuật, chỉ tiêu này thường được biểu thị bằng con số, tỷ như 7.4:1. Con số này cho biết cứ một vòng quay máy thì ống dây sẽ xoay 7.4 vòng.
Máy ngang được thiết kế để thu dây thật nhanh nên con số này luôn lớn hơn con số thể hiện ở máy đứng. Đa số máy ngang hiện nay có tốc độ bánh răng trung bình, khoảng 6.5:1.
Chọn máy có tốc độ bánh răng nhanh cũng không phải là tốt, vì máy sẽ phải hy sinh một chỉ tiêu khác, cụ thể là nếu tốc độ máy tăng thì sức mạnh quay sẽ giảm.
Lựa chọn tốc độ bánh răng nên dựa trên kiểu câu và loại cá muốn bắt, ví dụ như theo đuổi cá lớn nước mặn thì phải chọn máy thật khỏe có tốc độ bánh răng thấp, còn nếu chỉ dùng mồi giả crankbait hoặc spinerbait câu vược thì nên mua máy có tốc độ bánh răng cao, thu dây thật nhanh.
Bộ Phận Hãm Dây Máy câu Ngang
Bộ phận hãm dây là một trong những lý do chính để người mua quyết định chọn hay không chọn một dòng máy ngang nào đó. Trong máy ngang, bộ phận hãm dây nằm ở trục chính của bộ phận truyền động.
Cơ chế hãm là tạo áp lực đè lên ống dây khi cá kéo dây chạy, rất ưu việt vì dây tuôn thẳng từ ống dây, không đổi chiều cũng không tiếp xúc với bộ phận nào để tạo ma sát vì thế nó gia tăng thêm lực cho bộ phận hãm. Khi chọn máy ngang người ta hay để ý đến “Max Drag” tức mức hãm tối đa của máy.
Về cơ bản, vẫn phải ưu tiên chỉ tiêu này nhưng quan trọng hơn là kỹ thuật phân bố hãm để dễ dàng điều chỉnh từ mức hãm thấp nhất đến mức hãm cao nhất sao cho đúng với điều kiện câu.
Lực hãm có thể chỉnh vừa đủ nhẹ ở mức cá táp mồi cũng không biết nhưng cũng phải đủ mạnh để tạo lực chèn lên ống dây, không cho rối dây khi cá kéo mồi nhanh.
Lực hãm ban đầu phải êm mượt vì nếu gắt quá sẽ làm con cá điên cuồng chống lại, nguy cơ đứt dây rất cao, nhất là khi chưa thiết lập đúng mức hãm.
Bộ Phận Kiểm Soát Xả Dây Máy câu Ngang
Ống dây của máy ngang chuyển động khi quăng để dây tuôn ra, cơ chế này tạo lợi ích lớn trong việc quăng mồi xa và sử dụng dây lớn, mồi nặng. Nhưng khi mồi bay ra, lực cản của không khí và sức hút của trái đất đã làm mồi bay chậm lại, trong khi ống dây vẫn quay.
Vậy là dây, thay vì ra khỏi đầu cần, sẽ ngược lại, quấn vào máy. Đó là lý do tại sao hiện tượng rối dây thường xảy ra khi câu máy ngang.
Máy ngang có một hệ thống phanh có Bộ phận kiểm soát xả dây, tên kỹ thuật là “Braking system”, có tác dụng kiểm soát tốc độ của ống dây khi quăng.
Có hai loại kiểm soát dây trong máy ngang hiện đại, một là kiểm soát từ trường, loại kia là kiểm soát li tâm [ma sát]. Thông thường, một máy ngang sẽ có một trong hai loại này, tuy nhiên, một vài dòng máy có cả hai loại.
Tuy đã có bộ phận kiểm soát xả dây, nhưng người câu cũng nên học cách dùng ngón tay cái chạm lên dây trong ống phòng khi dây tuôn ra quá nhiều. Khi đã kiểm soát dây thành thục cũng là lúc người câu đã kiểm soát được toàn bộ chiếc máy ngang đầy bí ẩn của mình.
Điều Chỉnh Nút Tension Máy câu Ngang
Nút Tension áp đặt một lực vật lý lên ống dây và điều chỉnh khả năng quay của nó. Nhiều câu thủ đã không thực hiện đúng mức Tension lên ống dây khi đổi trọng lượng mồi.
Mức Tension nên được sử dụng để làm cho tốc độ quay của ống dây phù hợp với kích thước của mồi lure khi câu. Nút Tension không phải là braking System và nếu sử dụng nó như braking sẽ làm máy chóng hỏng. Sử dụng nút Tension đúng, khoảng cách và độ chính của mồi sẽ cải thiện rất nhiều.
Tính Năng Super Free Spool Trong Máy Ngang
Đa số máy câu ngang hiện đại ngày nay của Shimano đều được trang bị một tính năng có tên là “Supper Free”, có tác dụng gia tăng khả năng quăng dây cho máy. Câu hỏi là máy có tính năng Supper Free “ngon lành” hơn loại không Supper Free cỡ nào?
Supper Free là một thiết kế nhằm tách bánh răng nhỏ ra khỏi ống dây trong khi quăng, nhờ đó, loại bỏ hoàn toàn ma sát trên trục ống dây, ống sẽ quay lâu hơn, dây đi xa hơn. Shimano không phải là nhà sản xuất đầu tiên nghĩ đến điều này.
Vào đầu những năm 80 của thế kỷ trước, hãng Abu Garcia cũng đã tìm cách tách ống dây ra khỏi trục chính của máy, tách hoàn toàn khỏi bánh răng nhỏ khi quăng Ultra cast design. Vì vậy, giữa ống dây và các bộ phận khác không hề có ma sát trong quá trình quăng.
Shimano làm kỹ hơn, để máy đạt yêu cầu quăng xa theo chỉ tiêu của hãng, hãng này không dừng lại ở việc tách bạch bánh răng nhỏ và ống dây, mà còn làm cho ống dây nhẹ nhất có thể.
Điều đó giải thích vì sao tại thời điểm giới thiệu tính năng Supper Free thì hàng loạt ống dây bằng nhôm đẹp và tinh xảo của Shimano cũng được trình làng, kết quả là chúng đã cùng nhau nổi tiếng.
Bánh răng nhỏ [màu xanh dương trong hình] sẽ di chuyển đúng như thiết kế, tách bạch hoàn toàn với trục. Lúc này, vùng tiếp xúc [màu đỏ] sẽ được loại bỏ.
Bánh răng nhỏ được bạc đạn [xanh lá cây] giữ vững. Với thiết kế phi Supper Free, bánh răng nhỏ [xanh dương] vẫn ở trên trục ống và ma sát vẫn xuất hiện giữa trục ống dây. Cần phải tối thiểu khoảng cách giữa trục và bánh răng vì vị trí của bánh răng nhỏ được thiết lập bởi trục ống.
Tính năng Super Free giúp ống dây loại bỏ ma sát ở 02 khu vực
Khu vực giữa bánh răng nhỏ và trục ống dây: Bánh răng nhỏ sẽ được sự hỗ trợ của 01 bạc đạn ngoài, không phải trục ống dây. Khi thanh ly hợp nhả ra, bánh răng nhỏ và trục ống dây sẽ kết nối chính xác với nhau. Do ống dây không bị ma sát nên dây được bay tự do, làm tăng khoảng cách quăng. Đây cũng chính là linh hồn của thiết kế Supper Free.
Ở các máy có tính năng Super Free, khoảng cách giữa trục ống và bánh răng nhỏ là 0.01”. Còn với các máy không có tính năng Super Free, khoảng cách này là 0.001”, bánh răng nhỏ sẽ luôn cọ xát với trục ống vì nó chỉ được mỗi một vật hỗ trợ, đó là cái chốt giữ.
Khu vực bạc đạn thứ ba trên trục ống dây: Bạc đạn thứ 3 này rất quan trọng, nếu không có nó,bánh răng nhỏ sẽ mòn rất nhanh và không thể duy trì kích thước ban đầu để tương tác với bánh răng lớn. Với các thiết kế không có Supper Free, bánh răng nhỏ được căn giữa bỡi trục ống dây, bạc đạn thứ ba giữ trục ống này.
Liệu thiết kế Super Free có thực sự tạo khác biệt trong việc quăng mồi?
Thiết kế Super Free cải thiện khả năng quăng mồi trong các tình huống bị hạn chế. Do quăng dây là phải sử dụng hệ thống kiểm soát xả dây, nên ta đã vô tình tạo thêm lực ma sát vào ống dây, ma sát giữa khu vực bánh răng nhỏ dường như có tác động đến khả năng quăng xa.
Trong trường hợp này, các máy câu thiết kế phi Super Free sẽ có nhiều lực ma sát hơn mức cần thiết và sẽ quăng không tốt.