21 câu lệnh Linux này cực kỳ cơ bản và cần thiết mà bất kỳ ai cũng cần phải nhớ nếu muốn thành “chuyên gia” trong hệ điều hành này. Bạn có thể note lại để dễ dàng thực hiện nha.
Linux là gì?
Linux là hệ điều hành máy tính và cũng là tên hạt nhân của hệ điều hành này. Mặc dù Windows và OS có tiềm lực mạnh nhưng cũng không thể ngăn cản sự phát triển mạnh mẽ của hệ điều hành này. Bởi nó có nhiều ưu điểm vượt trội mà cụ thể đó là:
- Không tốn chi phí mua bản quyền: Với Linux, người dùng không cần tốn chi phí mua bản quyền mà vẫn có thể sử dụng đủ những tính năng, bao gồm cả OpenOffice và LibreOffice.
- Tính linh hoạt cao: Do là mã nguồn mở nên người dùng có thể chỉnh sửa theo nhu cầu sử dụng của mình.
- Bảo mật cao: So với Windows thì Linux không thường là đối tượng của tin tặc. Nếu có virus, mã độc thì bạn có thể thực hiện xóa trên USB hoặc ổ cứng di động.
- Tính ổn định cao: Phù hợp với đối tượng lập trình viên, quản trị mạng.
- Hoạt động tốt trên máy có cấu hình thấp: Do được nâng cấp và hỗ trợ thường xuyên từ cộng đồng người dùng nên Linux có thể hoạt động ổn định ngay cả trên máy tính có hệ điều hành thấp.
Dù vậy, Linux vẫn có một số hạn chế mà có thể kể đến đó là:
- Chưa hỗ trợ nhiều ứng dụng: Bộ ứng dụng trên Linux còn khá hạn chế, ít sự chọn lựa.
- Nếu đã quen với Windows thì chắc chắn bạn sẽ mất một khoảng thời gian để làm quen với Linux.
21 câu lệnh cần nhớ khi làm việc với Linux
Với Linux, bạn cần phải tìm hiểu và bỏ túi những câu lệnh cơ bản để các thao tác được diễn ra nhanh chóng và dễ dàng hơn. Sau đây là 21 câu lệnh cơ bản trong Linux cần nhớ:
1. clear: Làm sạch cửa sổ dòng lệnh.
2. Is tenthumuc: Liệt kê nội dung bên trong thư mục.
3. cat tentaptin: Hiển thị nội dung của một tập tin lên cửa sổ dòng lệnh.
4. rm tentaptin: Xóa một tập tin.
5. cp taptinnguon taptindich: Sao chép một tập tin.
6. passwd: Đổi mật khẩu.
7. less tentaptin hoặc more tentaptin: Hiển thị nội dung một tập tin trong cửa sổ dòng lệnh một trang mỗi lần.
8. grep chuoi tentaptin: Tìm kiếm chuỗi trong tập tin.
9. head tentaptin: Hiển thị 10 dòng đầu tiên của tập tin.
10. tail tentaptin: Hiển thị 10 dòng cuối cùng của tập tin.
11. mv tentaptincu tentaptinmoi: Di chuyển hoặc đổi tên tập tin.
12. file tentaptin: Hiển thị thông tin về nội dung của tập tin.
13. echo chuoi: Sao chép chuỗi tới màn hình dòng lệnh.
14. date: Hiển thị ngày, giờ hiện tại.
15. gzip tentaptin: Nén một tập tin.
16. gunzip tentaptin: Giải nén một tập tin.
17. chmod quyen tentaptin: Thay đổi quyền truy cập tập tin.
18. mkdir tenthumuc: Tạo một thư mục.
19. rmdir tenthumuc: Xóa một thư mục rỗng.
20. In existingfile new-link: Tạo một đường dẫn tới một tập tin [liên kết cứng].
21. top: Hiển thị danh sách các tiến trình đang chạy.
Lưu ý:
- Để mở Terminal nhanh chóng từ GUI, bạn hãy nhấn tổ hợp phím Ctrl + Alt + T.
- Một câu lệnh Linux sẽ gồm: [sudo] command [optional switch] [file or directory path]. Bạn phải sử dụng sudo để chạy bất kỳ một lệnh nào đó dưới quyền Admin.
Trên chỉ là những câu lệnh Linux rất cơ bản dành cho những người mới bắt đầu làm quen với hệ điều hành này. Nếu bạn đang có nhu cầu thuê VPS/Hosting Linux thì hãy liên hệ KDATA để được tư vấn gói cấu hình mạnh mẽ, tiết kiệm chi phí nhất nhé.
Linux là gì? Tại sao Linux lại trở nên phổ biến trên thị trường hiện nay? Các câu lệnh trên Linux thường sử dụng trong DevOps là gì? Bài viết này sẽ giải đáp một cách tổng quát nhất những câu hỏi này. #
Linux là gì? #
Linux là một hệ điều hành mã nguồn mở do cộng đồng phát triển, sử dụng cho các hệ thống máy tính, máy chủ, mainframe [một loại máy tính thường được sử dụng bởi các công ty, tập đoàn cũng như những tổ chức chính phủ nhằm phục vụ cho các công việc cần xử lý lượng lớn dữ liệu], thiết bị di động và thiết bị nhúng. Hệ điều hành này hỗ trợ trên hầu hết các nền tảng máy tính bao gồm x86, ARM,… khiến nó trở thành một trong những hệ điều hành được hỗ trợ rộng rãi nhất trên thị trường hiện nay.
Linux được thiết kế tương tự như UNIX nhưng hệ điều hành này được phát triển để chạy trên nhiều loại phần cứng từ điện thoại đến siêu máy tính. Mọi hệ điều hành dựa trên Linux đều chứa Linux Kernel – quản lý tài nguyên phần cứng – và một bộ phần mềm tạo nên phần còn lại của hệ điều hành này.
Tại sao Linux lại trở nên phổ biến? #
Linux khác biệt với các hệ điều hành khác trên thị trường vì nhiều yếu tố quan trọng khác nhau. Trong đó bao gồm:
- Miễn phí: Đây có lẽ là yếu tố chính khiến Linux trở nên phổ biến. Người dùng sẽ không phải bỏ ra bất kỳ số tiền nào để tải bản cài đặt cũng như sử dụng hệ điều hành này.
- Mã nguồn mở: Linux là hệ điều hành mã nguồn mở. Người dùng hoàn toàn có thể xem mã nguồn xây dựng nên hệ điều hành, tùy chỉnh hệ thống một cách tự do.
- Bảo mật: Khi bạn đã cài đặt Linux trên hệ thống của mình, bạn sẽ không cần phải sử dụng chương trình diệt vi-rút! Linux là một hệ thống bảo mật cao. Hơn nữa, có một cộng đồng phát triển toàn cầu liên tục tìm cách để tăng cường bảo mật. Mỗi lần nâng cấp làm cho hệ điều hành này trở nên an toàn và mạnh mẽ hơn.
- Ổn định và hiệu quả: Linux cung cấp tính ổn định rất cao, tức là không cần khởi động lại sau một khoảng thời gian ngắn. Hệ thống Linux của bạn hiếm khi hoạt động chậm hoặc treo. Linux cung cấp hiệu suất cao đáng kể trên các hệ thống mạng và máy trạm khác nhau.
Những câu lệnh trên Linux thường sử dụng trong DevOps #
Sau đây sẽ là những câu lệnh trên Linux thường sử dụng trong công việc của DevOps.
1. ls #
Câu lệnh này sẽ liệt kê toàn bộ nội dung tại thư mục đang làm việc.
Cú pháp:
ls
2. sudo #
Thực thi câu lệnh kèm theo với quyền root / superuser.
Cú pháp:
Câu lệnhChi tiếtsudo useradd Thêm mới user vào hệ thống.sudo passwd Thiết lập mật khẩu cho user.sudo userdel Xóa user ra khỏi hệ thống.sudo groupadd Thêm mới group vào hệ thống.sudo groupdel Xóa group ra khỏi hệ thống.sudo usermod -g Thêm user vào một group primary.
3. cat #
Câu lệnh này sẽ giúp người dùng có thể đọc, điều chỉnh hoặc ghép các tập tin định dạng text.
Cú pháp:
cat
4. grep #
Câu lệnh này sẽ giúp người dùng có thể tìm kiếm một từ khóa hoặc một đoạn từ khóa trong một tập tin. Tương tự chức năng “Ctrl + F” nhưng thực thi bằng CLI.
Cú pháp:
grep Trong thực tế, grep thường được lồng ghép với các câu lệnh liệt kê thông tin để lọc kết quả cần hiển thị. Ví dụ như bạn cần tìm PID của tiến trình python đang hoạt động trong hệ thống, thì sẽ gõ câu lệnh như sau: ps ux | grep python
5. sort #
Câu lệnh này sẽ sắp xếp kết quả tìm kiếm theo thứ tự alphabet hoặc theo số tăng dần. Ngoài ra, câu lệnh này cũng sẽ sắp xếp tập tin, nội dung tập tin và thư mục.
Cú pháp:
sort
6. tail #
Câu lệnh này mặc định sẽ hiển thị 10 dòng cuối cùng của tập tin được chỉ định ra màn hình. Người dùng cũng có thể xem cùng lúc nội dung của nhiều tập tin.
Cú pháp:
tail
7. chown #
Lệnh này được sử dụng để thay đổi user hoặc nhóm sở hữu tập tin hoặc thư mục. Bất cứ khi nào bạn muốn thay đổi quyền sở hữu, bạn có thể sử dụng lệnh chown.
Cú pháp:
chown … …
chown … –reference=RFILE …
8. chmod #
Lệnh này được sử dụng để thay đổi quyền truy cập của các tập tin và thư mục.
Cú pháp:
chmod
9. lsof #
lsof hay còn gọi là “list open files“, dùng để liệt kê thông tin về các tập tin trên hệ thống đang hoặc đã được mở bởi các tiến trình đang hoạt động.
Cú pháp:
sort Kết quả sẽ hiển thị với các cột có các nội dung tương ứng như sau:
CộtChú thíchCOMMAND9 kí tự đầu tiên của tên chương trình lệnh tương ứng với tiến trình.PIDThông tin PID của tiến trình.USERUser thực thi tiến trình đó. Có thể là UID hoặc username.FDFile Descriptor của tập tin được liệt kê, hoặc các thông tin khác hay mode [w,u,r] của tập tin.- cwd : là thư mục đang hoạt động của tiến trình.
- txt : program text [code và data].
- mmap : tập tin memory-mapped.
- rtd : root directory [thư mục root].
- DEL : Linux map tập tin đã bị xoá.
- w : đang truy cập ghi xuống dữ liệu.
- u : đang truy cập ghi và đọc dữ liệu.
- r : đang truy cập đọc dữ liệu.
- REG : tập tin thông thường
- sock : socket.
- ipv4/ipv6 : socket IPv4/v6.
- DIR : thư mục.
Ví dụ:
[root@tel4vn_lab ~]# lsof
COMMAND PID USER FD TYPE DEVICE SIZE/OFF NODE NAME
lsof 28207 root 0u CHR 136,0 0t0 3 /dev/pts/0
lsof 28207 root 1u CHR 136,0 0t0 3 /dev/pts/0
lsof 28207 root 2u CHR 136,0 0t0 3 /dev/pts/0
lsof 28207 root 3r DIR 0,3 0 1 /proc
lsof 28207 root 4r DIR 0,3 0 231727 /proc/28207/fd
lsof 28207 root 5w FIFO 0,9 0t0 231732 pipe
lsof 28207 root 6r FIFO 0,9 0t0 231733 pipe
lsof 28208 root cwd DIR 8,2 4096 2097217 /root
lsof 28208 root rtd DIR 8,2 263 64 /
lsof 28208 root txt REG 8,2 154184 6505411 /usr/sbin/lsof
...
10. ifconfig #
ifconfig [interface configuration] là một trong những câu lệnh dùng để xem nhanh các địa chỉ IP và các thông tin khác của giao diện mạng [interface]. Gõ ifconfig để xem trạng thái các interface hiện đang hoạt động, trong đó bao gồm tên, tình trạng thông tin địa chỉ IP, địa chỉ MAC. Bạn cũng có thể chỉ định tên một interface cần xem thông tin thay vì xem toàn bộ.
Cú pháp:
sort
11. id #
Câu lệnh này sẽ liệt kê các thông tin [name, group,…] của user hiện tại hoặc user được chỉ định trên server.
Cú pháp:
id
12. cut #
Câu lệnh này được sử dụng thao tác với tệp dựa trên cột và được thiết kế để trích xuất các cột cụ thể.
Cú pháp:
sort Ví dụ: Cần cắt 16 ký tự đầu tiên từ tập tin tập tin.txt:
[root@tel4vn_lab ~]# cat file.txt
Roses are red, Violets are blue,
Sugar is sweet, And so are you.
[root@tel4vn_lab ~]# cut -c 1-16 file.txt
Roses are red, V
Sugar is sweet,
13. sed #
Ngoài việc lọc kết quả từ cụm từ khóa mà người dùng chỉ định, câu lệnh còn hỗ trợ người dùng thay thế các từ khóa đầu tiên xuất hiện trong mỗi dòng [hoặc tất cả] mà nó tìm thấy trong tập tin văn bản được chỉ định, và hiển thị kết quả ra màn hình.
Cú pháp:
sort Ví du:
cat
14. diff #
Câu lệnh này sẽ so sánh và hiển thị sự khác nhau giữa 2 tập tin chỉ định.
Cú pháp:
cat Một vài tuỳ chọn [option] được dùng thường xuyên gồm:
Tuỳ chọnSử dụng-cCung cấp 3 dòng trước và sau của sự khác nhau về nội dung.-rSử dụng để so sánh đệ quy các thư mục con, thư mục hiện tại.-iBỏ qua trường hợp chữ cái.-wBỏ qua sự khác biệt về tab [ khoảng trắng ].-qBáo những tệp khác nhau mà không cần liệt kê sự khác biệt.
Ví dụ:
cat
15. history #
Câu lệnh history được sử dụng để xem các lệnh đã thực hiện trước đó.
Cú pháp:
cat Sau khi có kết quả danh sách các câu lệnh để thực thi, bạn có thể thực hiện lại 1 câu lệnh bất kỳ trong danh sách câu lệnh bằng cú pháp:
sort
16. dd #
Câu lệnh này sử dụng trong các trường hợp sau:
- Sao lưu và phục hồi toàn bộ dữ liệu ổ cứng hoặc một partition
- Chuyển đổi định dạng dữ liệu từ ASCII sang EBCDIC hoặc ngược lại
- Sao lưu lại MBR trong máy [MBR là một tập tin dữ liệu rất quan trong nó chứa các lệnh để LILO hoặc GRUB nạp hệ điều hành]
- Chuyển đổi chữ thường sang chữ hoa và ngược lại
- Tạo một tập tin với kích cỡ cố định
- Tạo một tập tin ISO
Cú pháp:
cat Trong đó:
- if= địa chỉ nguồn của dữ liệu nó sẽ bắt đầu đọc
- of= viết đầu ra của tập tin
- option : các tùy chọn cho câu lệnh
Ý nghĩa các tham số:
Tùy chọnÝ nghĩabs=BytesQuá trình đọc [ghi] bao nhiêu byte một lần đọc [ghi]cbs=BytesChuyển đổi bao nhiêu byte một lầncount=Blocksthực hiện bao nhiêu Block trong quá trình thực thi câu lệnhifChỉ đường dẫn đọc đầu vàoofChỉ đường dẫn ghi đầu raibs=bytesChỉ ra số byte một lần đọcobs=bytesChỉ ra số byte một lần ghiskip=blocksBỏ qua bao nhiêu block đầu vàoconv=ConvsChỉ ra tác vụ cụ thể của câu lệnh
Các tùy chọn [option] của conv
Tùy chọnÝ nghĩaasciiChuyển đôi từ mã EBCDIC sáng ASCIIebcdicChuyển đổi từ mã ASCII sang EBCDIClcaseChuyển đổi từ chữ thường lên hết thành chữ in hoaucaseChuyển đổi từ chữ in hoa sang chữ thườngnocreatKhông tạo ra tập tin đầu ranoerrorTiếp tục sao chép dữ liệu khi đầu vào bị lỗisyncĐồng bộ dữ liệu với ổ đang sao chép sang
Lưu ý: Mặc định nó được tính theo đơn vị là kb. Bạn có thể thêm một số trường sau để báo định dạng khác:
- c = 1 byte
- w = 2 byte
- b = 512 byte
- kB = 1000 byte
- K = 1024 byte
- MB = 1000000 byte
- M = [1024 * 1024] byte
- GB = [1000 * 1000 * 1000] byte
- G = [1024 * 1024 * 1024] byte
Ngoài ra, người dùng có thể sử dụng câu lệnh này để kiểm tra tốc độ đọc/ghi ổ cứng hiện tại của server:
Cú pháp:
cat
17. find #
Lệnh find được sử dụng để tìm kiếm và định vị danh sách các tập tin và thư mục dựa trên các điều kiện bạn chỉ định cho các tệp khớp với các đối số cần tìm: tên tập tin, tên thư mục, phân quyền, owner, groups,…
Cú pháp:
cat Bạn đọc có thể tham khảo thêm “29 câu lệnh find thường gặp trong Linux“: Tại đây
18. free #
Câu lệnh này sẽ cung cấp thông tin về dung lượng bộ nhớ đã sử dụng và chưa sử dụng, kèm theo đó là thông tin về dung lượng RAM ảo SWAP.
Cú pháp:
cat Các tùy chọn [option] thường dùng
Tùy chọnÝ nghĩa-bHiển thị kết quả theo dung lượng byte-kHiển thị kết quả theo dung lượng kilobyte [mặc định]-m Hiển thị kết quả theo dung lượng megabyte-gHiển thị kết quả theo dung lượng gigabyte
Ý nghĩa các cột trong kết quả hiển thị
19. ssh-keygen #
Sử dụng lệnh ssh-keygen để tạo cặp khóa xác thực public/private, giúp người dùng kết nối với hệ thống từ xa mà không cần cung cấp mật khẩu. Các khóa phải được tạo riêng cho từng người dùng. Nếu bạn tạo các cặp khóa xác thực là với quyền user root thì chỉ user root mới có thể sử dụng các khóa đã tạo.
Cú pháp:
cat Các option thường sử dụng bao gồm:
- rsa1
- dsa
- ecdsa
- rsa
Để tránh việc khóa xác thực bị tin tặc [hacker] chiếm đoạn và sử dụng, người dùng sẽ được yêu cầu nhập mật khẩu để sử dụng khóa xác thực trong bước tạo khóa. Điều này giúp hạn chế được việc tin tặc lấy được khóa xác thực và chiếm toàn bộ quyền trên server.
20. ip #
Câu lệnh này thuộc gói net-tools được cài đặt trên Linux, giúp người dùng có thể thao tác, quản trị hệ thống mạng trên thiết bị. Có chức năng gần như tương tự với câu lệnh ifconfig: hiển thị thông số, điều chỉnh các giao diện mạng [interface].
Cú pháp:
cat Các tùy chọn [option] thường dùng
Tùy chọnÝ nghĩaaddressHiển thị toàn bộ thông tin của các interface hiện có trên thiết bịlinkHiển thị địa chỉ MAC của các interface hiện có trên thiết bịrouteHiển thị thông tin định tuyến
21. nslookup #
nslookup được sử dụng để truy vấn các Internet Domain Name Servers [DNS]. Nslookup có hai chế độ: tương tác [interactive] và không tương tác [non-interactive]. Chế độ tương tác cho phép người dùng truy vấn các tên máy chủ để biết thông tin về các máy chủ và tên miền khác nhau hoặc để in danh sách các máy chủ trong một miền. Chế độ không tương tác được sử dụng để chỉ in tên và thông tin được yêu cầu cho máy chủ lưu trữ hoặc tên miền.
Cú pháp:
grep Ví dụ:
22. curl #
Một trong những điều cơ bản nhất bạn có thể làm với curl là tải xuống một trang web hoặc tập tin.
Cú pháp:
grep Nếu bạn muốn lưu kết quả sau khi “curl” được thì chỉ cần thêm option “-o ” vào trước URL để lưu kết quả vào tập tin mong muốn. Ví dụ:
grep
23. tr #
Câu lệnh này được sử dụng trên hệ điều hành Linux giúp người dùng có thể thay đổi hoặc xóa các ký tự.
Cú pháp:
grep Ví dụ: Bạn cần thay đổi các ký tự trong tập tin từ chữ thường sang chữ hoa
grep Các tùy chọn [option] thường dùng
Tùy chọnÝ nghĩa-cÁp dụng các option khác đối với các ký tự không có trong bộ lọc “set1”-dXóa ký tự trong chuỗi-sBỏ các ký tự lặp liên tiếp
24. iptables #
iptables là ứng dụng tường lửa miễn phí trong Linux, cho phép thiết lập các quy tắc riêng để kiểm soát truy cập, tăng tính bảo mật cho hệ thống. Về cơ bản, iptables chỉ là giao diện dòng lệnh để tương tác với packet filtering của netfilter framework. Trong đó:
- Table: được iptables sử dụng để định nghĩa các rule[quy tắc] dành cho các gói tin.
- Chain: được tạo ra với một số lượng nhất định ứng với mỗi Table, giúp lọc gói tin tại các điểm khác nhau.
- Rule: các điều kiện ứng với các loại gói tin.
- Tagert: có thể được hiểu là hành động dành cho các gói tin khi gói tin thỏa mãn các rule đã quy định.
- Policy: cơ chế mặc định đối với các trường hợp gói tin không trùng khớp với các Chain hiện có.
Cú pháp:
grep
25. apt-get #
apt-get là một công cụ command-line giúp xử lý các gói cài đặt trong Linux. Nhiệm vụ chính của nó là lấy thông tin và các gói từ các nguồn được xác thực để cài đặt, nâng cấp và loại bỏ các gói cài đặt và các thành phần kèm theo của chúng. APT là viết tắt của Advanced Packaging Tool.
grep apt-get update: lệnh này được sử dụng để đồng bộ hóa các tệp chỉ mục gói cài đặt từ các nguồn của chúng một lần nữa. Người dùng cần thực hiện cập nhật trước khi nâng cấp các gói cài đặt trên hệ thống của mình.
26. df, du #
Lệnh df [disk free] hiển thị tình trạng dung lượng ổ đĩa trống đang được sử dụng bởi các tập tin của hệ thống. Lệnh du [disk usage] tình trạng dung lượng của cây thư mục bao gồm tất cả nội dung của chúng và kích thước của các tệp riêng lẻ. Công cụ này giúp người dùng có thể quản lý được tài nguyên đang sử dụng trên hệ thống, giảm tình thiểu tình trạng hệ thống thiếu hụt tài nguyên.
Cú pháp:
grep
27. htop #
Đây là công cụ giúp người dùng có thể theo các tiến trình đang hoạt động trên hệ thống, tổng quan các tài nguyên của hệ thống như CPU, lượng RAM và Swap sử dụng theo thời gian thực [real-time].
Cú pháp:
grep Các tùy chọn [option] thường dùng:
Tùy chọnÝ nghĩa–d / –delayHiển thị độ trễ giữa các bản cập nhật, tính bằng 1/10 giây–C / –no-colorChế độ đơn sắc–h / –helpHiển thị thông báo trợ giúp và thoát–u / –user=USERNAMEChỉ hiển thị các PID đã chỉ định–v / –versionHiển thị thông tin phiên bản và thoát
28. ps #
Câu lệnh này sẽ hiển thị danh sách các tiến trình đang hoạt động trên hệ thống.
Cú pháp:
grep Các tùy chọn [option] thường dùng:
Tùy chọnÝ nghĩaaHiển thị tất cả các tiến trình của toàn bộ user trên hệ thốnguHiển thị người khởi tạo tiến trìnhxHiển thị các tiến trình không attach terminal
29. kill #
Lệnh kill có thể được dùng để ngắt một hoặc nhiều tiến trình đang hoạt động trên hệ thống.
Cú pháp:
sort
30. telnet #
Telnet là một giao thức mạng [network protocol] và cũng là công cụ quản trị server từ xa thông qua command line. TELNET [viết tắt của TErminaL NETwork] được dùng phổ biến trong mạng máy tính cục bộ [LAN]. Ngoài ra, bạn có thể sử dụng câu lệnh này để kiểm tra TCP port của server hiện có đang mở hay không.