Lệnh if trong python được sử dụng để kiểm tra giá trị dạng boolean của điều kiện. Lệnh này trả về giá trị True hoặc False . Có các kiểu của Lệnh if-else trong python như sau: Lệnh if được sử dụng để kiểm tra giá trị dạng boolean của điều kiện. Khối lệnh sau if được thực thi nếu giá trị của điều kiện là True
Cú pháp: if [condition]:
// khối lệnh này thực thi
// nếu condition = true
Ví dụ:
age = 20; if [age > 18]: print ["Tuổi lớn hơn 18"];
Kết quả:
Lệnh if-else trong python
Lệnh if-else cũng kiểm tra giá trị dạng boolean của điều kiện. Nếu giá trị điều kiện là True thì chỉ có khối lệnh sau if sẽ được thực hiện, nếu là False thì chỉ có khối lệnh sau else được thực hiện.
Cú pháp:
if [condition]: // khối lệnh này được thực thi // nếu condition = true else: // khối lệnh này được thực thi // nếu condition = false
Ví dụ
number = 13; if [number % 2 == 0]: print["Số " + repr[number] + " là số chẵn."]; else: print["Số " + repr[number] + " là số lẻ."];
Kết quả:
Lệnh if-elif-else trong python
Lệnh if-elif-else cũng kiểm tra giá trị dạng boolean của điều kiện. Nếu giá trị điều kiện if là True thì chỉ có khối lệnh sau if sẽ được thực hiện. Nếu giá trị điều kiện if else nào là True thì chỉ có khối lệnh sau else if đó sẽ được thực hiện... Nếu tất cả điều kiện của if và else if là False thì chỉ có khối lệnh sau else sẽ được thực hiện.
Cú pháp:
if [condition1]: // khối lệnh này được thực thi // nếu condition1 là true elif [condition2]: // khối lệnh này được thực thi // nếu condition2 là true elif [condition3]: // khối lệnh này được thực thi // nếu condition3 là true ... else: // khối lệnh này được thực thi // nếu tất cả những điều kiện trên là false
Ví dụ
marks = 65; if [marks < 50]: print["Tạch!"]; elif [marks >= 50 and marks < 60]: print["Xếp loại D"]; elif [marks >= 60 and marks < 70]: print["Xếp loại C"]; elif [marks >= 70 and marks < 80]: print["Xếp loại B"]; elif [marks >= 80 and marks < 90]: print["Xếp loại A"]; elif [marks >= 90 and marks < 100]: print["Xếp loại A+"]; else: print["Giá trị không hợp lệ!"];
Kết quả:
1. Cấu trúc IF là gì?
IF là một cấu trúc điều khiển trong ngôn ngữ lập trình, IF trong Python cũng tương tự.
Cấu trúc IF:
- Là một cấu trúc điều kiện dùng để kiểm tra một điều kiện trong chương trình.
- Biểu thức điều kiện trong cấu trúc
if
thường là một biểu thức quan hệ hoặc logic, và trả về một giá trịtrue
hoặcfalse
.
- Nếu điều kiện thỏa mãn [trả về
true
] thì thân của cấu trúcif
sẽ được thực thi, nếu điều kiện không thỏa mãn [trả vềfalse
] thì thân của cấu trúcif
sẽ bị bỏ qua, và chương trình sẽ tiếp tục thực thi câu lệnh sau cấu trúcif
.
Thân của cấu trúc if
có thể bao gồm 1 hoặc nhiều câu lệnh.
2. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF trong Python
Bước 1: Tạo Project Python mới
Mở một trình soạn thảo, ở đây ta sử dụng PyCharm IDE.
Tạo mới một Project, đặt tên và chọn đường dẫn chứa Project vừa tạo.
Tiếp theo, tạo mới một file Python để viết mã. Đặt tên cho file vừa tạo, ví dụ DemoIf
Tạo Project mới trong PyCharm
Bước 2: Viết mã lập trình thử nghiệm cấu trúc IF trong Python
Tiếp theo, ta viết mã để tạo khối if
.
Ở trong bài này, ta viết một chương trình cho phép nhập một biến vào từ bàn phím, sau đó ta kiểm tra xem biến đó
có bằng 18
hay không.
Nếu biến bằng 18
thì ta in ra thông báo.
Viết mã thử nghiệm Cấu trúc IF
Bước 3: Thực thi chương trình thử nghiệm cấu trúc IF và xem kết quả
Sau
khi đã viết mã xong, hãy thực thi chương trình bằng cách click phải chuột lên trình soạn thảo, rồi chọn Run
.
Chạy chương trình để xem kết quả
Trên màn hình Output, chương trình sẽ mời người dùng nhập tuổi vào từ bàn phím.
Ta nhập tuổi 18
vào và chương trình hiện thông báo như hình bên dưới.
Kết quả của chương trình thử nghiệm cấu trúc IF trong Python
3. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF...ELSE trong Python
Cú pháp đầy đủ hơn của cấu trúc if là cấu trúc if
... else
.
Trong cấu trúc if ... else này:
- Nếu điều kiện của if thỏa mãn thì chương trình sẽ thực thi khối
if
.
- Ngược lại, nếu điều kiện của if không thỏa mãn thì chương trình sẽ thực thi khối
else
.
Trong ví dụ dưới đây, ta cũng nhập tuổi vào từ bàn phím.
Sau đó ta kiểm tra, nếu tuổi bằng 18
thì chương trình thực thi khối if
.
Nếu tuổi khác 18 thì chương trình thực thi khối else
.
Viết code thử nghiệm cấu trúc IF ... ELSE trong Python
Sau đó ta thực thi chương trình, ta sẽ thấy chương trình đã hiển thị kết quả đúng như ta mong muốn.
Trường hợp nhập đúng 18
.
Kết quả nếu nhập đúng 18 cấu trúc IF...ELSE sẽ thực thi khối IF
Trường hợp nhập tuổi khác 18
.
Cấu trúc IF...ELSE sẽ thực thi khối ELSE nếu điều kiện kiểm tra bị sai
4. Ví dụ sử dụng cấu trúc IF...ELIF...ELSE trong Python
Cấu trúc if ... elif ... else
là cú pháp mở rộng của cấu trúc if
.
Cú pháp này cho phép chúng ta kiểm tra nhiều điều kiện của chương trình, cũng như thực thi nhiều nhánh của chương trình, tùy thuộc vào từng điều kiện.
Cơ chế xử lý của cấu trúc if .. elif ..else như sau:
- Điều kiện của nhánh
if
sẽ được đánh giá trước. Nếu điều kiện của nhánh if thỏa mãn, chương trình sẽ thực thi thân của nhánh if, và bỏ qua tất cả các nhánh còn lại.
- Nếu điều kiện của nhánh
if
không thỏa mãn [trả vềfalse
]. Chương trình sẽ lần lượt đánh giá các nhánhelif
bên dưới, theo thứ tự lần lượt từ trên xuống dưới.
- Nếu điều kiện của một nhánh
elif
nào đó thỏa mãn, chương trình sẽ thực thi nhánhelif
đó, và bỏ qua tất cả các nhánh còn lại.
- Nếu điều kiện của tất cả các nhánh
elif
đều không thỏa mãn, chương trình sẽ thực thi khốielse
. Khốielse
đại diện cho tất cả các trường hợp còn lại.
Dưới đây là một ví dụ, trong đó ta nhập điểm vào từ bàn phím, rồi sử dụng cấu trúc if .. elif .. else
để đánh giá giá trị của điểm, để in ra xếp
loại.
Viết mã thử nghiệm cấu trúc IF...ELIF...ELSE trong Python
Sau đó ta thực thi chương trình như hình bên dưới.
Nếu ta nhập 4, thì điều kiện của nhánh if
được thỏa mãn, chương trình đã
thực thi nhánh if
Chương trình sẽ thực thi nhánh IF nếu điều kiện nhánh IF thỏa mãn
Nếu ta nhập 9
, chương trình sẽ lần lượt đánh giá
các nhánh elif
, ta thấy điều kiện của nhánh elif
thứ 3 đã thỏa mãn.
Chương trình sẽ kiểm tra lần lượt các điều kiện của nhánh ELIF và thực thi nhánh có điều kiện đúng.
Nếu ta nhập một số không thỏa mãn điều kiện của các nhánh [số 15
], chương trình sẽ thực thi nhánh else như hình bên dưới.
Chương trình sẽ thực thi khối ELSE nếu không thỏa mãn bất kỳ điều kiện nào
Tổng kết
Như vậy là bạn đã biết cấu trúc IF, IF ... ELSE và IF ... ELIF ... ELSE hoạt động như thế nào trong Python.
Biết cách viết một cấu trúc điều kiện đúng cú pháp trong Python.
Hãy thực hành thật nhiều với những ví dụ về cấu trúc IF tự nghĩ ra để thực sự thuần thục chúng.
Bởi vì chúng ta sẽ sử dụng cấu trúc IF rất nhiều khi HỌC LẬP TRÌNH PYTHON.
TONY HÙNG CƯỜNG