Lực hướng tâm là một loại lực cần để làm cho một vật đi theo một quỹ đạo cong. Isaac Newton đã mô tả lực này trong cuốn Principia của ông. Bất kỳ lực nào hoặc sự kết hợp các lực với nhau đều có thể đóng vai trò là lực hướng tâm. Để tìm hiểu rõ hơn về lực hướng tâm và những ứng dụng của lực hướng tâm trong thực tiễn mời các bạn tham khảo bài viết dưới đây.
Lực hướng tâm
Định nghĩa
Lực [hay hợp lực của các lực] tác dụng vào một vật chuyển động tròn đều và gây ra cho vật gia tốc hướng tâm gọi là lực hướng tâm.
Công thức
Chuyển động ly tâm
Phép đo các đại lượng vật lí
Nếu tăng tốc độ góc ω của bàn quay đến một giá trị nào đó thì lực ma sát nghỉ cực đại nhỏ hơn lực hướng tâm cần thiết [Fht=mω2r] giữ cho vật chuyển động tròn. Khi ấy, vật trượt trên bàn ra xa tâm quay, rồi văng ra khỏi bàn theo phương tiếp tuyến với quỹ đạo. Chuyển động như vậy của vật được gọi là chuyển động li tâm.
Sự khác biệt giữa hướng tâm và ly tâm Force
Trong khi hành vi lực hướng tâm để vẽ một cơ thể về phía trung tâm của điểm quay, lực ly tâm [lực lượng trung chạy trốn] đẩy ra khỏi trung tâm. Theo quy định của Luật Đầu Newton “một cơ thể nghỉ ngơi sẽ vẫn đứng yên, trong khi một cơ thể đang chuyển động sẽ tiếp tục chuyển động trừ khi tác động của một lực lượng bên ngoài”. Lực hướng tâm cho phép một cơ thể để đi theo một đường tròn mà không cần bay ra tại một tiếp tuyến bằng cách liên tục hoạt động ở một góc độ quyền con đường.
Các yêu cầu lực hướng tâm là một hệ quả của định luật II Newton, mà nói một đối tượng được tăng tốc trải qua một lực lượng ròng, với sự chỉ đạo của lực lượng thuần giống như sự chỉ đạo của sự tăng tốc. Đối với một đối tượng di chuyển trong một vòng tròn, lực hướng tâm phải có mặt để chống lại lực ly tâm.
Từ góc độ của một đối tượng cố định trên khung quay tham chiếu [ví dụ, một chỗ ngồi trên chiếc xích đu], các hướng tâm và ly tâm đều bình đẳng về độ lớn, nhưng ngược lại theo hướng. Lực hướng tâm tác động lên cơ thể chuyển động, trong khi các lực ly tâm không. Vì lý do này, lực ly tâm đôi khi được gọi là một lực lượng
Ứng dụng của chuyển động li tâm
Chuyển động li tâm có nhiều ứng dụng thực tế. Máy vắt li tâm là một ví dụ. Đặt vải ướt vào trong cái lổng làm bằng lưới kim loại của máy vắt. Khi cho máy quay nhanh, lực liên kết giữa nước và vải không đủ lớn để đóng vai trò lực hướng tâm. Khi ấy, nước tách ra khỏi vải thành giọt và bắn ra ngoài theo lỗ lưới.
Chuyển động li tâm cũng có khi phải tránh. Nếu đến chỗ rẽ bằng phẳng mà ô tô chạy nhanh quá, thì lực ma sát nghỉ cực đại không đủ lớn để đóng vai trò lực hướng tâm giữ cho ô tô chuyển động tròn. Ô tô sẽ trượt li tâm, dễ gây ra tai nạn giao thông.
Lực hướng tâm được sử dụng cho máy ly tâm phòng thí nghiệm. Ở đây, các hạt được treo lơ lửng trong một chất lỏng được tách ra khỏi chất lỏng bằng cách đẩy nhanh ống định hướng để các hạt nặng hơn [ví dụ, các đối tượng có khối lượng cao hơn] được kéo về phía đáy của ống.
Trong khi máy ly tâm thường tách các chất rắn từ chất lỏng, họ cũng có thể chia ra các chất lỏng, như trong các mẫu máu, hoặc các thành phần riêng biệt của khí. máy ly tâm khí được sử dụng để tách các đồng vị nặng hơn urani-238 từ đồng vị nhẹ hơn urani-235. Các đồng vị nặng hơn được rút ra về phía bên ngoài của một hình trụ quay. Phần lớn là khai thác và gửi đến máy ly tâm khác. Quá trình này được lặp lại cho đến khi khí được đầy đủ “làm giàu”.
Hy vọng rằng với những kiến thức về lực hướng tâm do thegioidienco.vn cung cấp sẽ đem lại cho các bạn những thông tin cần thiết nhé!
Thế Giới Điện Cơ - Trung tâm bảo dưỡng, bảo trì điện cơ, điện công nghiệp. Ngoài ra, phân phối, sửa chửa các sản phẩm điện cơ, điện công nghiệp, máy bơm nước, hộp số giảm tốc, máy cắt, máy hàn, v.v, giao hàng tận nơi, bảo hành 24 tháng.
Lực [hay hợp lực của các lực] tác dụng vào một vật chuyển động tròn đều và gây ra cho vật gia tốc hướng tâm gọi là lực hướng tâm.
Đáp án: A
CÂU HỎI HOT CÙNG CHỦ ĐỀ
08:11:2123/10/2019
Vậy lực hướng tâm là gì? lực hướng tâm phát biểu như thế nào? Công thức tính lực hướng tâm được viết ra sao? chúng ta cùng tìm hiểu chi tiết qua bài viết dưới đây.
I. Lực hướng tâm
1. Lực hướng tâm là gì
- Định nghĩa: Lực [hay hợp lực của các lực] tác dụng vào một vật chuyển động tròn đều và gây ra cho vật gia tốc hướng tâm gọi là lực hướng tâm.
2. Công thức tính lực hướng tâm
- Lực hướng tâm có công thức:
3. Một số ví dụ lực hướng tâm
- Lực hấp dẫn giữa Trái Đất và vệ tinh nhân tạo đóng vai trò lực hướng tâm, giữ cho vệ tinh nhân tạo chuyển động tròn đều quanh Trái Đất
- Đặt một vật trên bàn quay, lực ma sát nghĩ đóng vai trò lực hướng tâm giữ cho vật chuyển động tròn
- Như vậy: Lực hướng tâm không phải là loại lực mới, mà chỉ là một trong các lực: hấp dẫn, đàn hồi, ma sát hay hợp lực của các lực đó. Vì nó gây ra gia tốc hướng tâm nên gọi là lực hướng tâm.
II. Chuyển động li tâm
1. Chuyển động li tâm là gì
- Khi đặt vật trên bàn quay, nếu bàn quay nhanh quá, lực ma sát nghỉ không đủ lớn để đóng vai trò lực hướng tâm nữa, nên vật trượt ra xa tâm quay của bàn, rồi văng khỏi bàn theo phương tiếp tuyến với quỹ đạo. Chuyển động như vậy của vật được gọi là chuyển động li tâm.
2. Ứng dụng thực tế của Chuyển động li tâm.
- Chuyển động li tâm có nhiều ứng dụng thực tế, ví dụ: Máy vắt li tâm [quen thuộc là máy giặt ở chế độ vắt, tốc độ quay của lồng giặt lớn làm cho nước văng ra khỏi vải].
3. Chuyển động li tâm cũng có khi cần phải tránh.
III. Bài tập vận dụng lý thuyết lực hướng tâm
* Bài 1 trang 82 SGK Vật Lý 10: Phát biểu và viết công thức của lực hướng tâm.
° Lời giải bài 1 trang 82 SGK Vật Lý 10:
- Phát biểu Lực hướng tâm: là lực hay hợp lực tác dụng vào một vật đang chuyển động tròn đều và gây ra cho vật gia tốc hướng tâm gọi là lực hướng tâm.
- Công thức lực hướng tâm:
* Bài 2 trang 82 SGK Vật Lý 10: a] Lực hướng tâm có phải là một loại lực mới như lực hấp dẫn hay không?
b] Nếu nói [trong ví dụ b SGK] vật chịu 4 lực là:
° Lời giải bài 2 trang 82 SGK Vật Lý 10:
a] Lực hướng tâm không phải là loại lực mới, mà chỉ là một trong các lực: hấp dẫn, đàn hồi, ma sát hay hợp lực của các lực đó.
b] Sai, trong trường hợp này vật chỉ chịu tác dụng của 3 lực
* Bài 3 trang 82 SGK Vật Lý 10: Nêu một vài ứng dụng của chuyển động li tâm.
° Lời giải bài 3 trang 82 SGK Vật Lý 10:
¤ Ứng dụng: Lồng vắt quần áo của máy giặt. Khi lồng của máy quay với tốc độ lớn, lực liên kết giữa nước và vải không đủ lớn để đóng vai trò lực hướng tâm. Nên khi đó nước tách ra khỏi vải bắn ra ngoài qua các lỗ lưới của lồng giặt.
- Máy vắt li tâm
- Máy gia tốc li tâm
* Bài 4 trang 82 SGK Vật Lý 10: Một vật có khối lượng m = 20[g] đặt ở mép một chiếc bàn quay. Hỏi phải quay bàn với tần số vòng lớn nhất bằng bao nhiêu để vật không văng ra khỏi bàn? Cho biết mặt bàn hình tròn, bán kính 1[m]. Lực ma sát nghỉ cực đại bằng 0,08[N].
° Lời giải bài 4 trang 82 SGK Vật Lý 10:
- Để vật không bị văng ra khỏi bàn thì: Fht ≤ Fmsn [max] [*]
[Khi Fmsn [max] ≤ Fht thì vật bị văng]
- Lực hướng tâm tác dụng vào vật:
Lại có: ω = 2πf ⇒ Fht = m[2πf]2r
- Thế vào [*] ta có:
¤ Theo bài ra, ta có:
Lực ma sát nghỉ cực đại: [Fmsn]max = 0,08[N];
Khối lượng của vật: m = 20[g] = 0,02[kg];
Bán kính: r = 1[m]
- Thay số liệu vào [**] ta được:
⇒ f ≤ 0,318
⇒ fmax = 0,318 [vòng/s].
* Bài 5 trang 83 SGK Vật Lý 10: Một ô tô có khối lượng 1200 kg chuyển động đều qua một đoạn cầu vượt [coi là cung tròn] với tốc độ 36 km/h. Hỏi áp lực của ô tô vào mặt đường tại điểm cao nhất [Hình 14.7] bằng bao nhiêu? Biết bán kính cong của đoạn cầu vượt là 50 m. Lấy g = 10 m/s2.
A. 11760 N ; B. 11950 N; C. 14400N ; D. 9600 N;
¤ Chọn đáp án: D.9600 N;
¤ Đề bài cho: v = 36km/h = 36.[1000/3600]m/s = 10m/s; R = 50m; m=1200kg; g=10m/s2.
- Hợp lực của trọng lực P và phản lực N của mặt cầu vồng tạo ra lực hướng tâm [định luật II Newton] là:
- Chọn chiều dương của trục tọa độ hướng theo chiều của P. Chiếu biểu thức [*] lên trục đã chọn ta được:
* Bài 6 trang 83 SGK Vật Lý 10: Một vệ tinh nhân tạo bay quanh Trái Đất ở độ cao h bằng bán kính R của Trái Đất. Cho R = 6400 km và lấy g = 10 m/s2 . Hãy tính tốc độ và chu kì quay của vệ tinh.
° Lời giải bài 6 trang 83 SGK Vật Lý 10:
- Khối lượng của Trái Đất và vệ tinh lần lượt là M và m.
- Bán kính của Trái Đất là R = 6400km. Vệ tinh nhân tạo bay quanh Trái Đất ở độ cao h = R => bán kính quỹ đạo tròn của vệ tinh từ vệ tinh đến tâm Trái Đất là: R + h = R + R = 2R.
- Khi vệ tinh chuyển động tròn đều quanh Trái Đất, lực hấp dẫn của Trái Đất tác dụng lên vệ tinh đóng vai trò là lực hướng tâm, ta có:
Fhd = Fht ⇔
- Mặt khác:
- Thế [2] và [1], ta có tốc độ quay của vệ tinh là:
- Chu kỳ quay của vệ tinh là:
* Bài 7 trang 83 SGK Vật Lý 10: Hãy giải thích các chuyện động sau đây bằng chuyển động li tâm:
a] Cho rau đã rửa vào rổ rồi vẩy một lúc thi rau ráo nước.
b] Thùng giặt quần áo của máy giặt có nhiều lỗ thủng nhỏ ở thành xung quanh [Hình 14.8]. Ở công đoạn vắt nước, van xả nước mở ra và thùng quay nhanh làm quần áo ráo nước.
° Lời giải bài 7 trang 83 SGK Vật Lý 10:
a] Khi vẩy rau, nước và rau chuyển động tròn [một cung tròn]. Nếu vẩy nhanh, lực liên kết giữa nước và rau nhỏ hơn lực hướng tâm cần thiết. Mặt khác rau thì được rổ giữ lại, do đó các giọt nước văng đi.
b] Khi thùng giặt quay nhanh, lực liên kết giữa nước và vài nhỏ hơn lực hướng tâm cần thiết, khi đó nước tách ra khỏi vải và văng ra ngoài qua lỗ lưới của thùng giặt.