Việt Nam đang đối mặt với nhiều nguy cơ từ rác thải nhựa. Đáng chú ý, lượng túi nilon sử dụng một lần tại các siêu thị trung bình khoảng 104.000 túi/ngày, tương đương với 38 triệu túi nilon/năm gây ra lượng rác thải nhựa khổng lồ.
“Ô nhiễm trắng” đe dọa toàn cầuÔ nhiễm rác thải nhựa là một trong những vấn đề môi trường nghiêm trọng và cấp bách nhất hiện nay trên phạm vi toàn cầu. Theo số liệu khảo sát vào tháng 3/2021 do Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường thực hiện cùng các đối tác, số lượng túi nilon sử dụng một lần tại các siêu thị trung bình khoảng 104.000 túi/ngày, tương đương với 38 triệu túi nilon/năm. Trong đó, 46/48 siêu thị được khảo sát đang cung cấp túi nilon miễn phí. Trung bình, mỗi siêu thị tiêu thụ khoảng 1.454 túi nilon/ngày, dao động từ 70 đến 2.800 túi.
Trong khi đó, báo cáo của Chương trình Môi trường Liên Hợp Quốc [UNEP] cho thấy, mỗi năm, thế giới sản xuất 400 triệu tấn nhựa, tuy nhiên, ước tính khoảng 79% lượng
rác thải nhựa trên thế giới đều thải ra bãi rác/chôn lấp hoặc thải ra môi trường, 12% đốt tại các lò rác và chỉ 9% được tái chế. Với mức tiêu thụ nhựa như hiện nay và hiện trạng quản lý rác thải nhựa không được cải thiện, đến 2050, thế giới sẽ có khoảng 12 tỷ tấn rác thải nhựa bị thải ra bãi rác/chôn lấp và môi trường tự nhiên, gây ra "ô nhiễm trắng" đối với môi trường toàn cầu.
Rác thải nhựa đang gây ra những tác động tiêu cực đến sức khỏe các sinh vật biển. Dự tính đến 2050, khoảng 99% loài chim biển sẽ ăn nhựa, rác thải nhựa sẽ gây hại cho hơn 600 loài động vật biển và 15% trong số đó, gặp nguy hiểm do mắc vào rác thải nhựa hoặc bị ảnh hưởng đến đường tiêu hóa. Một khảo sát bởi Trường Đại Học Y tế Cộng đồng cũng chỉ ra rằng 28% các nghiên cứu quốc gia về nhựa đều có mối quan ngại về các vấn đề sức khỏe [GreenHub, 2021].
Không ngoại lệ, Việt Nam cũng đang đối mặt với nhiều nguy cơ từ rác thải nhựa. Lượng rác thải nhựa gia tăng nhanh chóng. Khối lượng rác thải nhựa đổ ra biển mỗi năm khoảng 0,28 - 0,73 triệu tấn/năm [chiếm gần 6% tổng lượng rác thải nhựa xả ra biển của thế giới].
Tại Việt Nam, bình quân mỗi hộ gia đình sử dụng khoảng 1 kg túi nilon/tháng, riêng hai thành phố lớn là Hà Nội và TP.HCM, trung bình mỗi ngày thải ra môi trường khoảng 80 tấn rác thải nhựa và túi nilong. Lượng chất thải nhựa và túi nilong ở Việt Nam chiếm khoảng 8 - 12% chất thải rắn sinh hoạt, nhưng chỉ có khoảng 11 - 12 % số lượng chất thải nhựa, túi nilong được xử lý, tái chế, số còn lại chủ yếu là chôn lấp, đốt và thải ra ngoài môi trường.
Vì vậy, Bộ trưởng Bộ TN&MT Trần Hồng Hà cho rằng, chúng ta cần thay đổi cách ứng xử với nhựa thông qua việc quản lý một cách khoa học, tăng cường tái chế, tái sử dụng các sản phẩm nhựa để kéo dài vòng đời của nhựa, góp phần giảm thiểu việc khai thác tài nguyên thiên nhiên, giảm thiểu phát thải khí nhà kính. Chỉ như vậy, chúng ta mới phát huy được hết các tính năng của sản phẩm nhựa, góp phần bảo vệ môi trường, ứng phó với biến đổi khí hậu.
Liên minh các nhà bán lẻ giảm túi nilon góp phần sản xuất và tiêu dùng bền vững
Xuất phát từ mục đích giảm tiêu thụ sản phẩm nhựa dùng một lần tại các nhà bán lẻ, Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường phối hợp cùng Sở Công Thương Hà Nội kêu gọi các doanh nghiệp ký cam kết tham gia Liên minh các nhà bán lẻ giảm túi nilon. Đây là hoạt động trong khuôn khổ Dự án “Suy nghĩ lại về nhựa - Giải pháp kinh tế tuần hoàn cho rác thải biển” do Liên minh Châu Âu và Chính phủ Đức tài trợ; Cơ quan Hợp tác kỹ thuật quốc tế Pháp [Expertise France] triển khai tại Việt Nam.
Trao đổi về vấn đề này, bà Trần Thị Phương Lan, Quyền Giám đốc Sở Công Thương Hà Nội nhận định, Liên minh Các nhà bán lẻ giảm túi nilon dùng một lần được thành lập sẽ góp phần đạt được mục tiêu giảm túi nilon sử dụng một lần trong tiêu dùng, bán lẻ, góp phần đạt được các mục tiêu về sản xuất và tiêu dùng bền vững. Để đạt được hiệu quả trong công tác phòng chống, giảm thiểu rác thải nhựa và túi nilon trong sản xuất công nghiệp và phân phối tiêu dùng trong thời gian tới, đề nghị các thành viên trong Liên minh sẽ cùng thống nhất triển khai thực hiện tốt các nội dung cam kết đã ký kết tại bản ghi nhớ và thực hiện các lộ trình giảm thiểu túi ni lông khó phân hủy, sản phẩm nhựa sử dụng một lần tại cơ sở kinh doanh theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, các Bộ, ngành và UBND Thành phố Hà Nội.
Bà Trần Thị Phương Lan cũng đề nghị các đơn vị liên quan phối hợp đề xuất các cơ chế, chính sách hỗ trợ đối với các doanh nghiệp sản xuất, kinh doanh túi ni lông có khả năng tự phân hủy và các sản phẩm bao bì thân thiện với môi trường; đẩy mạnh phát triển hạ tầng, dịch vụ thu gom, tái chế chất thải nhựa khó phân hủy sử dụng một lần và túi nilon khó phân hủy.
Đồng thời, Viện sẽ tiếp tục phối hợp với các đối tác đồng hành giảm thiểu rác thải nhựa bao gồm: Liên minh Tái chế bao bì Việt Nam [PRO Việt Nam], WWF-Việt Nam, Đại sứ quán Hà Lan, Sáng kiến Thương mại bền vững [IDH], Chương trình Đối tác hành động quốc gia về nhựa tại Việt Nam [NPAP], Liên minh Doanh nghiệp vì môi trường [VB4E], Quỹ Châu Á [TAF] thúc đẩy các hoạt truyền thông nhằm thay đổi hành vi của cộng đồng.
Cùng chung quan điểm, ông Nguyễn Trung Thắng - Phó Viện trưởng Viện Viện Chiến lược, Chính sách tài nguyên và môi trường khẳng định: “Sự kiện Lễ Công bố ra mắt Liên minh nhà bán lẻ giảm tiêu thụ túi nilon là một sự kiện quan trọng nhằm khẳng định việc chung tay giữa cơ quan quản lý Nhà nước, các nhà bán lẻ, các đối tác đồng hành giảm nhựa để giải quyết vấn đề ô nhiễm phát sinh từ các sản phẩm nhựa dùng một lần”,.
Trong khuôn khổ hoạt động của Liên minh, các nhà bán lẻ cam kết cùng nhau thực hiện các hoạt động nhằm giảm túi nilon và sản phẩm nhựa dùng một lần, bao gồm: Thay thế túi nilon khó phân huỷ cung cấp cho khách hàng bằng các loại túi thân thiện với môi trường; thực hiện các chương trình khuyến mại nhằm khuyến khích khách hàng giảm thiểu, tiến tới không sử dụng túi nilon dùng một lần; thực hiện các hoạt động truyền thông nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về giảm thiểu sử dụng túi nilon và phát sinh chất thải nhựa; thực hiện “Ngày không sử dụng túi nilon” vào một ngày trong tháng. Khuyến khích các nhà cung cấp sử dụng bao bì thân thiện với môi trường, giấy tái chế thay thế túi nilon để bao gói các sản phẩm cung cấp cho chuỗi bán lẻ.
Trọng 1 ngày thế giới tiêu thụ bao nhiêu túi ni lông?
Rác thải ni lông quá nhiều Với rác thải sinh hoạt, mỗi ngày Việt Nam thải ra 120.000 tấn. Tốc độ gia tăng trung bình mỗi năm khoảng 12%. Theo thống kê của Bộ Tài nguyên và Môi trường, mỗi năm chúng ta sử dụng hơn 30 tỉ túi ni lông, trung bình một hộ gia đình sẽ sử dụng từ 5 - 7 túi ni lông/ngày.
Có bao nhiêu tấn rác thải ra mỗi ngày?
Trung bình mỗi ngày, mỗi người Việt Nam thải ra 1,2kg rác. Nếu làm tròn dân số Việt Nam là 100 triệu người, thì số lượng rác thải là 120.000 tấn mỗi ngày. Trong số đó, 16% là rác thải nhựa, vị chi mỗi ngày sẽ có gần 19.000 tấn rác thải nhựa bị thải ở Việt Nam và chủ yếu là đi ra đại dương, không còn cách nào khác.
Tại sao chúng ta không nên sử dụng túi ni lông?
Túi ni lông cực kỳ nguy hiểm đến sức khỏe con người. Tác hại của túi ni lông khi bị đốt sẽ tạo ra khí dioxin và furan, đây là hai loại khí độc có thể gây ngộ độc, suy giảm miễn dịch, dị tật bẩm sinh ở trẻ, thậm chí là ung thư.
Mỗi ngày thải ra bao nhiêu rác thải nhựa?
Mỗi ngày, có khoảng 22 tấn chất thải nhựa được thải ra từ các hoạt động y tế, trong số đó lẫn với rác thải nguy hại [thuốc , hóa chất..]. Thu gom, tái chế và chôn lấp loại rác thải nhựa này đều ảnh hưởng tới sức khỏe cộng đồng và ô nhiễm môi trường.