Văn hóa Nhật Bản là sự kết hợp hài hòa giữa văn hóa hiện đại và các giá trị truyền thống, văn hóa Nhật Bản mang nhiều nét độc đáo đa dạng. Vậy văn hóa "xứ sở hoa anh đào" có gì đặc biệt? Sức hấp dẫn của văn hóa đến với du lịch Nhật Bản là gì? Qua những chia sẻ dưới đây, hãy cùng Golden Smile Travel tìm hiểu nét độc đáo trong văn hóa Nhật Bản nhé!
1. Vài nét thông tin về văn hóa Nhật Bản
Một đất nước văn minh phát triển không chỉ có những yếu tố kinh tế, chính trị, an ninh quốc phòng mà còn phải có yếu tố văn hóa. Với những phẩm chất đạo đức, trí tuệ và sáng tạo đặc sắc, văn hóa là nguồn lực nội sinh quan trọng, nó quyết định sự thịnh vượng và phát triển bền vững của một quốc gia.
Mỗi quốc gia đều có một màu sắc văn hóa đặc trưng riêng, không lẫn với bất kỳ đất nước nào, và văn hóa Nhật Bản cũng vậy. Nhật Bản không chỉ là quốc gia có nền công nghệ tiên tiến hàng đầu thế giới mà nó còn nổi tiếng với ý chí kiên cường, sự kiên trì, đoàn kết, tinh thần trách nhiệm và tính kỷ luật của người Nhật luôn khiến cả thế giới phải nể phục.
2. Những điều đặc trưng trong văn hóa Nhật Bản
2.1. Văn hóa trà đạo
Trà đạo xuất hiện vào khoảng cuối thế kỷ thứ 7 đã trở thành một thú thưởng thức của người Nhật và là một nét đặc trưng trong văn hóa Nhật Bản. Văn hóa thưởng trà Nhật Bản phát triển mạnh mẽ và lan rộng trong cộng đồng, mở ra một chân trời rộng lớn trong tâm hồn họ.
Người “Xứ Phù Tang” gắn văn hóa thưởng trà với triết lý nhân sinh “hòa” – “kính” – “thanh” – “tịch”. Đây cũng chính là tinh thần cốt lõi của văn hóa trà đạo Nhật Bản. Vì vậy, thưởng trà không chỉ là uống trà, mà nó còn là thưởng thức và nâng cao giá trị tinh thần. Trong đó, "hòa" có nghĩa là hòa bình; "Kính" có nghĩa là tôn trọng người trên, yêu thương bạn bè và trẻ em; "Thanh" có nghĩa là thanh khiết, trong sạch và thanh tịnh; "tịch" có nghĩa là cảnh giới mỹ học cao nhất của trà đạo an nhàn.
2.2. Trang phục truyền thống Kimono
Trong tiếng Nhật, từ "kimono" mang ý nghĩa là "đồ để mặc" - còn được gọi là hòa phục hoặc ý phục của Nhật Bản. Kimono, giống như áo dài Việt Nam, là quốc phục của Nhật Bản và đã phổ biến hàng trăm năm.
Ngày nay, với quá trình quốc tế hóa và bản chất cuộc sống, kimono không còn được dùng như trang phục thường ngày mà chỉ được sử dụng trong các dịp lễ tết, tiệc tùng hay lễ hội. Ở đất nước mặt trời mọc, phụ nữ mặc kimono phổ biến hơn nam giới.
2.3. Tinh thần võ sĩ đạo
Gắn liền với lịch sử Nhật Bản, võ sĩ đạo đã trở thành biểu tượng cho lối sống đầy nghị lực và quyết tâm mà người Nhật luôn hướng tới. Đây cũng chính là tinh thần Nhật Bản - biểu hiện của ý chí và niềm tự hào của người dân Nhật Bản.
Để trở thành 1 võ sĩ đạo thực thụ, cần phải trau dồi những phẩm chất sau: chính trực, dũng cảm, nhân từ, nhã nhặn, tiết độ, trung thành và danh dự. Chính dựa trên những phẩm chất tuyệt vời đó mà Nhật Bản, một nước nghèo ở Đông Á, chịu tổn thất nặng nề trong Chiến tranh thế giới thứ hai, môi trường tự nhiên khắc nghiệt và bị tàn phá nặng nề, nhưng đã vươn lên trở thành một trong những quốc gia phát triển nhất thế giới, dẫn dắt sự phát triển công nghiệp và kinh tế của tất cả các nước trên thế giới.
2.4. Đấu vật Sumo
Võ sĩ Sumo là 1 trong những biểu tượng văn hóa tinh túy của Nhật Bản và đấu vật Sumo được coi là môn thể thao quốc gia ở xứ sở mặt trời mọc.
Bắt đầu từ thế kỷ thứ VIII, Sumo bắt đầu như 1 cách cầu nguyện cho một vụ mùa bội thu và sau đó phát triển thành 1 trò chơi phổ biến gồm hai người thi đấu trong một vòng tròn. Người chiến thắng là người sẽ hạ gục đối thủ bằng sự nhanh nhẹn và lực đẩy, buộc họ phải rời khỏi vòng của cuộc chơi.
2.5. Văn hóa ăn uống
Có một số điểm trong văn hóa ẩm thực Nhật Bản mà bạn phải lưu ý để không gây rắc rối cho chuyến du lịch Nhật Bản sắp tới nhé!
- Hầu hết những nhà hàng ở Nhật đều thiết kế bàn thấp và đệm ngồi trên chiếu Tatami. Bạn cần cởi giày, dép trước khi bước lên chiếu để tránh giẫm phải đệm của người khác.
- Nhà hàng luôn cung cấp khăn ướt để thực khách lau tay trước khi ăn. Sau khi gọi món, mọi người thường đợi cho đến khi tất cả thức ăn được bày ra bàn rồi mới ăn.
- Taij Nhật họ luôn bắt đầu bữa ăn bằng cụm từ "itadakimasu", có nghĩa là "mời tất cả mọi người". Nếu món cần ăn ngay và những người khác chưa có đồ ăn, bạn phải nói "osaki ni itadakimasu" - "cho phép tôi ăn trước nhé" và cuối cùng là "gochisosama" - "cảm ơn bạn vì bữa ăn".
- Dùng đũa làm nĩa hoặc xọc thức ăn, mút đầu đũa hoặc dùng đũa thay tăm được xem là những thói quen xấu.
- Chẳng hề giống như những món ăn khác, khi ăn mì ở Nhật Bản, bạn phải phát ra âm thanh để chứng tỏ nó rất ngon.
- Cách ăn Sushi truyền thống của Maki và Nigiri được ăn bằng ngón tay, nhưng sashimi phải được thưởng thức bằng đũa,...
2.6. Văn hóa giao tiếp Nhật Bản
Một trong những nét văn hóa đặc trưng của Nhật Bản mà chắc hẳn bạn đã từng nhìn thấy hoặc nghe nói đến đó chính là văn hóa cúi đầu chào nhau. Khác với các nước phương Tây thường bắt tay hoặc ôm hôn khi gặp nhau, người Nhật thường cúi đầu để thể hiện lòng hiếu khách và lịch sử. Đây là nét văn hóa đặc trưng của xứ Phù Tang, đồng thời cũng là điều đầu tiên bạn nên tìm hiểu khi có dịp khám phá xứ sở hoa anh đào nhé!
Hành động cúi chào ở Nhật Bản phụ thuộc vào những người họ gặp. Nói chung, có 3 loại cúi đầu được sử dụng:
- Cúi người 15 độ thích hợp cho giao tiếp hàng ngày với các đối tượng là bạn bè và đồng nghiệp,...
- Cúi đầu 30 độ thường được dùng để thể hiện thái độ trang trọng, lịch sự và được sử dụng khi gặp mặt lần đầu.
- Cúi chào 45 độ khi bày tỏ sự cảm ơn với người chào đón bạn bằng cả trái tim.
2.7. Geisha
Khi nhắc đến nét văn hóa đặc trưng của Nhật Bản, không thể không nhắc đến Geisha. Đây là nét đẹp văn hóa độc đáo của xứ sở hoa anh đào.
Những nghệ sĩ Geisha Nhật Bản lần đầu tiên xuất hiện ở các thành phố lớn của Nhật Bản vào khoảng thế kỷ XVII, chủ yếu là do họ đều là nam giới chứ không phải phụ nữ như ngày nay. Sau một thời gian phát triển, ngày càng có nhiều phụ nữ tham gia trở thành Geisha.
Năm 1750, nữ Geisha tự xưng đầu tiên xuất hiện ở Fukukawa. Người phụ nữ này đã thể hiện giọng hát và tài năng của mình. Cô cũng được coi là một trong những người đóng vai trò quan trọng trong văn hóa Geisha của Nhật Bản. Ngày nay, văn hóa Geisha đã ăn sâu vào xã hội Nhật Bản đến mức trở thành một phần được du khách ưa thích.
2.8. Manga - Anime
Nếu Hollywood là vũ trụ của những bộ phim Marvel, Disneyland là một xứ sở thần tiên thu nhỏ thì ở châu Á, đặc biệt là Nhật Bản nổi tiếng với Manga và Anime. Manga là một bộ truyện tranh có khái niệm thú vị và cốt truyện đặc sắc. Những câu chuyện trong truyện tranh mang đậm giá trị văn hóa tinh thần xứ sở mặt trời mọc.
Anime là 1 biến thể của Manga. Các nhà làm phim Nhật Bản đã đưa những tài liệu Manga vào phim ảnh, đưa những nhân vật vào cuộc sống với các chuyển động và âm thanh khác nhau. Anime có nhiều tập hơn manga và nó thay đổi dựa trên sự chỉnh sửa của tác giả. Mặc dù Manga và Anime không chiếm phần lớn sự phổ biến trên toàn thế giới, nhưng chúng vẫn có ảnh hưởng lớn đến xã hội Nhật Bản đương đại.
2.9. Cosplay
Cosplay là từ được người Nhật sáng tạo với sự kết hợp của những từ tiếng Nhật "costume" và "role play". Thuật ngữ này dùng để chỉ những người hâm mộ Anime, Manga và phim hoạt hình... hóa thân thành những nhân vật mà họ yêu thích.
Lễ hội Cosplay Nhật Bản có thể được tổ chức gần như quanh năm. Nổi tiếng và đặc sắc nhất là Comiket được tổ chức tại Tokyo Big Sight vào tháng 8 và tháng 9.
Dù đã xuất hiện từ lâu nhưng cosplay vẫn là chủ đề được đông đảo giới trẻ yêu thích và dần được công nhận như một nét văn hóa tuyệt vời được nhiều người biết đến.
2.10. Tiền tip
Khi đi du lịch nước ngoài, tiền tip là một trong những điều cần chú ý, dường như văn hóa ở mỗi nơi đều có sự khác biệt như vậy. Ở Nhật Bản, bạn không phải lo lắng về điều này vì tiền tip là một điều cấm kỵ trong văn hóa Nhật Bản. Trong một số trường hợp, nhân viên có thể nhận tiền tip của khách, nhưng họ không thực sự muốn điều đó.
Hầu hết những dịch vụ ở Nhật Bản đều không cần tiền tip và nhân viên thậm chí còn được đào tạo để từ chối khoản tiền đó. Nếu trường hợp bạn cần đưa tiền tip ở Nhật Bản, hãy đặt nó trong một phong bì trang nhã và đóng dấu. Tiền tip nên được tặng như 1 món quà, không phải tiền mặt hoặc phần thanh toán cho những dịch vụ.
3. Những phong tục trong cuộc sống của người Nhật Bản
3.1. Quy tắc xếp hàng ở mọi nơi
Người Nhật rất xem trọng kỷ luật, dù bạn là ai, ở đâu thì khi sử dụng bất cứ dịch vụ công cộng nào cũng phải xếp hàng. Không xô đẩy, chen lấn khi bước vào cầu thang bộ, tàu điện ngầm,... Khi cửa thang máy, tàu điện ngầm mở ra, tất cả hành khách phải nhường đường cho hành khách ra hết rồi mới được bước vào theo lần lượt bước vào. Điều này thể hiện rõ quy luật sống của người Nhật, sống và làm việc theo nguyên tắc.
3.2. Không đi giày vào trong nhà
Ngay sau khi đến Nhật Bản, cần chú ý đến phong tục giày dép đi đúng nơi quy định. Giày dép đi ngoài đường được coi là mất vệ sinh và bị cấm mang vào bên trong nhà. Đặc biệt khi đến những nơi linh thiêng về tâm linh như đền chùa ở Nhật Bản, bạn bắt buộc phải cởi giày dép trước khi bước vào cửa.
Những khu vực khác nhau sử dụng các loại giày khác nhau, bạn nên biết. Khi đến những công ty Nhật Bản để làm việc, khi bước vào cửa bạn sẽ được nhắc thay giày và đi dép riêng trong nhà ngay khi bước vào cửa. Còn nếu bạn đi vệ sinh thì dép để riêng trong khu vệ sinh cũng cần thay trước cửa. Ngoài ra, đừng quên thay dép khi bạn rời khỏi khu vực. Giày phải được xếp ngay ngắn và thẳng hàng.
3.3. Hạn chế việc ăn uống khi đang đi trên đường
Vừa đi vừa ăn uống là điều nên tránh ở Nhật Bản. Nó được coi là bất lịch sự và mất vệ sinh. Tại những quầy thức ăn nhanh dọc đường, bạn có thể ăn tại chỗ, sau đó vứt rác đúng nơi quy định. Nếu không phải là hành vi thiếu văn hóa thì không nên sử dụng đồ ăn trên các phương tiện công cộng như tàu điện ngầm, xe buýt.
3.4. Dùng đũa ăn đúng cách
Văn hóa ẩm thực và phong tục của mỗi quốc gia là khác nhau, và bạn phải tự điều chỉnh cho phù hợp khi đến xứ Phù Tang. Khi ngồi ăn, cách dùng đũa cũng cần phải học. Việc đặt đũa lên bát khi ăn là điều đặc biệt cấm kỵ, điều này ám chỉ là tang tóc không may mắn.
Bạn nên gác đầu đũa trên đồ kê ở trên bàn ăn. Theo phong tục Nhật Bản, bạn không được trực tiếp đưa đũa nhận thức ăn khi có ai đó gắp thức ăn cho bạn [động tác nối đũa]. Thay vào đó, nâng bát mình lên đón nhận và dùng đũa của mình cho vào miệng. Điều này cho thấy bạn tôn trọng họ cũng như văn hóa Nhật Bản.
3.5. Không xăm hình
Nhật Bản liên tưởng hình xăm với những thành phần xã hội đen trong xã hội, tạo ấn tượng xấu cho người đối diện. Vì vậy, bạn nên tránh xăm mình trước khi đến quốc gia này. Cũng rất rõ ràng, khi tuyển lao động sang Nhật Bản làm việc, các công ty xuất khẩu lao động yêu cầu rất khắt khe về hình xăm kiểm tra tại các bệnh viện uy tín được chỉ định.
3.6. Không gây ồn ào nơi công cộng
Ở những nơi công cộng hay trên tàu điện ngầm, bạn sẽ bắt gặp nhiều hình ảnh người Nhật ngồi tập trung đọc sách hoặc giữ im lặng chứ không tán gẫu hay nói chuyện điện thoại ầm ĩ như ở một số nơi. Họ luôn tôn trọng không khí của những người xung quanh và không để cái riêng ảnh hưởng đến mọi người. Nếu ai đó cần sử dụng điện thoại trên phương tiện giao thông công cộng, hãy nói rõ ràng và ngắn gọn vừa đủ nghe. Nếu có thể, hãy di chuyển đến nơi ít người nhất để nghe hoặc thực hiện cuộc gọi. Điều này chính nguyên tắc sống tôn trọng bản thân và tôn trọng những người xung quanh.
4. Tổng kết
Nhật Bản thu hút du khách thập phương không chỉ bởi cảnh sắc thiên nhiên tươi đẹp, bởi nền ẩm thực phong phú mà còn bởi nét đẹp trong văn hóa Nhật Bản. Hy vọng những thông tin về những nét văn hóa độc đáo của Nhật Bản trên đây có thể giúp bạn có được những hiểu biết khái quát về những đức tính tuyệt vời của người Nhật!
Phong tục tập quán truyền thống là gì?
Phong tục tập quán có thể hiểu là những thói quen hay chuẩn mực trong cuộc sống hằng ngày và được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Đất nước Việt Nam có 54 dân tộc anh em cùng chung sống nên các phong tục tập quán Việt Nam cũng vì thế mà đa dạng không kém.
Phong tục và tập quán khác nhau như thế nào?
Theo từ điển tiếng việt giải thích rằng “Phong tục là thói quen đã ăn sâu vào đời sống xã hội, được mọi người công nhận và làm theo”; “Tập quán là thói quen đã thành nếp trong đời sống xã hội, trong sản xuất và sinh hoạt hàng ngày, được mọi người công nhận và làm theo.” Theo giáo sư Nguyễn Phạm Hùng trong cuốn Văn hóa ...
Phong tục cổ truyền là gì?
Những phong tục cổ truyền không chỉ là những hoạt động mang tính tượng trưng, mà còn là những điều gắn kết tình cảm của mọi người và còn làm trỗi dậy tinh thần dân tộc của mỗi người con Việt Nam. Những ngày cuối năm, người Việt có phong tục quét dọn nhà cửa sạch sẽ, mua sắm đồ dùng, quần áo mới.
Tại sao sản phẩm truyền thống lại quan trọng?
Truyền thống là sức mạnh thúc đẩy các thế hệ sau không ngừng duy trì phát triển, giữ gìn và vươn lên để tiếp nối, làm rạng rỡ truyền thống đó. Việc phát huy truyền thống tốt đẹp của gia đình, dòng họ, dân tộc là việc làm quan trọng và thể hiện lòng biết ơn những người đi trước và sống xứng đáng với những gì được hưởng.