Trong việc đánh giá hiệu quả đầu tư, có nhiều tiêu chuẩn được sử dụng, tuy nhiên trong phạm vi bài báo này chỉ tập trung vào giới thiệu: tiêu chuẩn giá trị hiện tại thuần [NPV]. Áp dụng tiêu chuẩn này để đánh giá hiệu quả đầu tư với số liệu minh họa và sự ảnh hưởng của tỷ lệ chiết khấu đối với hiệu quả đầu tư.
Từ khóa: Giá trị hiện tại thuần, tỷ lệ chiết khấu, hiệu quả đầu tư.
1. Giới thiệu tiêu chuẩn giá trị hiện tại thuần
Có nhiều tiêu chuẩn được sử dụng để đánh giá hiệu quả đầu tư, trong phạm vi bài báo này chỉ giới thiệu tiêu chuẩn giá trị hiện tại thuần để đánh giá hiệu quả đầu tư của dự án.
Theo [1], giá trị hiện tại thuần của dự án là tổng của các chênh lệch giữa số tiền thu về và số tiền bỏ ra tại các thời kỳ khác nhau của dự án được quy về hiện tại thông qua tỷ lệ chiết khấu, được biểu thị ở công thức sau:
i: Tỷ lệ chiết khấu [discount rate] hay là tỷ lệ lãi [rate of interest] có thể kiếm được của đầu tư;
n: Số các thời kỳ tính toán.
Với dự án đầu tư, thời kỳ tính toán là năm, n là tuổi thọ tính toán của dự án.
Tỷ lệ chiết khấu i được xác định là tỷ lệ lãi phản ánh giá trị của đồng tiền theo thời gian, được dùng ở công thức trên để quy các khoản thu được và bỏ ra tại các năm khác nhau thành các giá trị tương đương về cùng một mốc thời gian [năm 0 của dự án]. Về lý thuyết, tỷ lệ i phản ánh chi phí cơ hội của đồng tiền đối với một chủ đầu tư riêng biệt hoặc là nói rộng ra với một quốc gia nói riêng. Bởi vì chi phí cơ hội của đồng tiền sẽ được gắn liền với các điều kiện kinh tế đang phổ biến trong phạm vi một quốc gia nào đó như tỷ lệ lạm phát, do vậy tỷ lệ i có xu thế thay đổi đáng kể giữa các nước có điều kiện kinh tế khác nhau. Các nước đang phát triển thường sử dụng tỷ lệ i cao hơn so với ở các nước công nghiệp, nhằm phản ánh cả sự khan hiếm vốn đầu tư và lợi nhuận lớn hơn nhiều của các dự án đầu tư mới để mà cạnh tranh đối với các nguồn tài chính có hạn. Cụ thể tỷ lệ i được tính theo tỷ lệ lạm phát theo công thức sau:
[1+i] = [1+i’][1+f] [2]
Trong đó: i’ là tỷ lệ chiết khấu thực; f là tỷ lệ lạm phát
Việc xác định i’ là không thật sự dễ dàng, tỷ lệ f thay đổi theo năm thậm chí theo quý tùy vào tình hình sản xuất và phát triển kinh tế của từng quốc gia. Do vậy, việc xác định hay lựa chọn tỷ lệ i để tính toán hiệu quả đầu tư dự án là rất quan trọng, nhằm đảm bảo đầu tư có hiệu quả thực và đáp ứng mong muốn của chủ đầu tư cũng như quốc gia.
Sử dụng tiêu chuẩn NPV để đánh giá hiệu quả đầu tư dự án có các điều kiện cụ thể sau đây:
- Nếu dự án được đánh giá có NPV>0 thì được quyết định đầu tư vì có hiệu quả;
- Nếu NPV