Nắm vững kiến thức những năm học Trung học cơ sở, đặc biệt là năm lớp 9 là tiền đề để học sinh có thể tự tin bước vào lớp 10. Trong đó, Vật lý luôn là một môn học đòi hỏi sự đầu tư và nghiên cứu kỹ càng. Tổng hợp tất cả công thức trong Vật lý lớp 9 theo từng chương sẽ giúp các em hệ thống hóa lại nội dung đã được học. Từ đó có thể tiếp thu nhanh chóng, hiệu quả khi vào lớp 10 cũng như chương trình THPT. Chúng ta cùng tìm hiểu ở nội dung chia sẻ dưới đây nhé.
Chương 1: Điện học
– Định luật Ôm:
Công thức: I = U / R
Trong đó: I: Cường độ dòng điện [A]
U: Hiệu điện thế [V]
R: Điện trở [Ω]
Ta có: 1A = 1000mA và 1mA = 10-3 A
– Điện trở dây dẫn:
Công thức: R = U / I
Đơn vị: Ω. 1MΩ = 103 kΩ = 106 Ω
+ Điện trở tương đương của đoạn mạch nối tiếp bằng tổng các điện trở hợp thành:
Công thức: Rtd = R1 + R2 +…+ Rn
+ Nghịch đảo điện trở tương đương của đoạn mạch song song được tính bằng cách lấy tổng các nghịch đảo điện trở các đoạn mạch rẽ:
1/Rtd = 1/R1 + 1/R2 +…+ 1/Rn
– Cường độ dòng điện và hiệu điện thế trong đoạn mạch mắc nối tiếp:
+ Cường độ dòng điện như nhau tại mọi điểm: I = I1 = I2 =…= In
+ Hiệu điện thế giữa hai đầu đoạn mạch bằng tổng hiệu điện thế giữa hai đầu mỗi điện trở thành phần: U = U1 + U2 +…+ Un
– Cường độ dòng điện và hiệu điện thế trong đoạn mạch mắc song song:
+ Cường độ dòng điện trong mạch chính bằng tổng cường độ dòng điện trong các mạch rẽ: I = I1 + I2 +…+ In
+ Hiệu điện thế hai đầu đoạn mạch song song bằng hiệu điện thế hai đầu mỗi đoạn mạch rẽ: U = U1 = U2 =…= Un
– Công thức tính điện trở thuần của dây dẫn R = ρ.l/s
Trong đó:
l – Chiều dài dây [m]
S: Tiết diện của dây [m²]
ρ: Điện trở suất [Ωm]
R: Điện trở [Ω]
– Công suất điện:
Công thức: P = U.I
Trong đó:
P – Công suất [W]
U – Hiệu điện thế [V]
I – Cường độ dòng điện [A]
Hệ quả: Nếu đoạn mạch cho điện trở R thì công suất điện cũng có thể tính bằng công thức: P = I²R hoặc P = U² / R hoặc tính công suất bằng P = A / t
– Công của dòng điện:
Công thức: A = P.t = U.I.t
Trong đó:
A – Công của lực điện [J]
P – Công suất điện [W]
t – Thời gian [s]
U – Hiệu điện thế [V]
I – Cường độ dòng điện [A]
– Hiệu suất sử dụng điện:
Công thức: H = A1 / A × 100%
Trong đó:
A1 – Năng lượng có ích được chuyển hóa từ điện năng.
A – Điện năng tiêu thụ.
– Định luật Jun – Lenxơ:
Công thức: Q = I².R.t
Trong đó:
Q – Nhiệt lượng tỏa ra [J]
I – Cường độ dòng điện [A]
R – Điện trở [ Ω ]
t – Thời gian [s]
+ Nếu nhiệt lượng Q tính bằng đơn vị calo [cal] thì ta có công thức: Q = 0,24I².R.t
Ngoài ra Q còn được tính bởi công thức: Q=U.I.t hoặc Q = I².R.t
– Công thức tính nhiệt lượng: Q = m.C.Δt
Trong đó:
m – Khối lượng [kg]
C – Nhiệt dung riêng [J/kg.K]
Δt – Độ chênh lệch nhiệt độ
Chương 2: Điện từ
– Công suất hao phí do tỏa nhiệt trên đường dây dẫn:
Công thức: Php = P².R / U²
Trong đó:
P – Công suất [W]
U – Hiệu điện thế [V]
R – Điện trở [Ω]
Chương 3: Quang học
– Công thức của thấu kính hội tụ:
Tỉ lệ chiều cao vật và ảnh: h/h’= d/d’
Quan hệ giữa d, d’ và f: 1/f= 1/d+ 1/d’
Trong đó:
d – Khoảng cách từ vật đến thấu kính
d’ – Khoảng cách từ ảnh đến thấu kính
f – Tiêu cự của thấu kính
h – Chiều cao của vật
h’ – Chiều cao của ảnh
– Công thức của thấu kính phân kỳ:
Tỉ lệ chiều cao vật và ảnh: h/h’= d/d’
Quan hệ giữa d, d’ và f: 1/f= 1/d – 1/d’
Trong đó:
d – Khoảng cách từ vật đến thấu kính
d’ – Khoảng cách từ ảnh đến thấu kính
f – Tiêu cự của thấu kính
h – Chiều cao của vật
h’- Chiều cao của ảnh
– Sự tạo ảnh trên phim:
Công thức: h/h’= d/d’
Trong đó:
d – Khoảng cách từ vật đến vật kính
d’ – Khoảng cách từ phim đến vật kính.
h – Chiều cao của vật.
h’ – Chiều cao của ảnh trên phim.
Các công thức Vật lý lớp 9 khá nhiều, nếu không được tổng hợp một cách có hệ thống sẽ gây khó khăn cho người học. Hi vọng qua bài viết này sẽ giúp các em tiếp thu môn Vật lý lớp 9 dễ dàng và đạt kết quả cao. Nếu phụ huynh chưa yên tâm về tình hình học tập của con mình, vui lòng liên hệ với Gia Sư Việt qua số 096.446.0088 để được tư vấn và giới thiệu gia sư giỏi dạy Lý cho bất cứ trình độ nào.
Tìm hiểu thêm:
♦ Phương pháp giải bài toán về Đường tròn môn Hình học lớp 9
♦ Giải pháp thuê gia sư luyện thi vào lớp 10 chất lượng ở Hà Nội
Chương trình vật lý lớp 9 bao gồm khá nhiều kiến thức nền tảng. Các em học sinh cần phải thuộc lòng khá nhiều công thức khó nhớ, khó hiểu. Bài viết sau đây tổng hợp chi tiết các công thức Vật Lý 9 giúp các em có thể tra cứu khi cần, học thuộc một cách dễ dàng hơn sau khi đã được thống kê chi tiết. Nội dung chương trình vật lý lớp 9 xoay quanh 3 mảng công thức: Điện học, điện từ và quang học.
Công thức điện học lớp 9
Định luật ôm
I = U / R, Trong đó:
- I: Cường độ dòng điện [A]
- U: Hiệu điện thế [V]
- R: Điện trở [Ω]
Điện trở
Một số công thức điện trở cần thiết cần chú ý:
- R = U / I
- Điện trở mạch nối tiếp: Rtd = R1 + R2 +…+ Rn
- Điện trở mạch song song: Rtd= 1 / R1+1 / R2+…+ 1 / Rn
- Điện trở của dây dẫn: R = ρl / s
Trong đó:
- l: chiều dài dây [m]
- S: tiết diện của dây [m2 ]
- ρ điện trở suất [Ωm]
- R điện trở [Ω]
Cường độ dòng điện và hiệu điện thế
- Trong mạch nối tiếp: I = I1 = I2 =…= In và U = U1 + U2 +…+ Un
- Trong mạch song song: I = I1 + I2 +…+ In và U = U1 = U2 =…= Un
Công suất điện
P = U.I, trong đó:
- P: công suất [W]
- U: hiệu điện thế [V]
- I: cường độ dòng điện [A]
Nếu trong mạch có điện trở thì chúng ta cũng có thể áp dụng công thức được suy ra từ định luật ôm:
Công của dòng điện
A = P.t = U.I.t, trong đó:
- A: công dòng điện [J]
- P: công suất điện [W]
- t: thời gian [s]
- U: hiệu điện thế [V]
- I: cường độ dòng điện [A]
Hiệu suất sử dụng điện
H = A1 / A * 100%. Trong đó:
- A1: năng lượng có ích được chuyển hóa từ điện năng.
- A: điện năng tiêu thụ.
Định luật Jun – Lenxơ
Q = I2.R.t, trong đó ta có:
- Q: nhiệt lượng tỏa ra [J]
- I: cường độ dòng điện [A]
- R: điện trở [ Ω ]
- t: thời gian [s]
Xem rõ hơn định luật Jun – Lenxo.
Công thức tính nhiệt lượng
Q=m.c.Δt, trong đó ta có:
- m: khối lượng [kg]
- c: nhiệt dung riêng [JkgK]
- Δt: độ chênh lệch nhiệt độ [0C]
Công thức điện từ lớp 9
Hao phí tỏa nhiệt trên dây dẫn được tính bằng công thức.
Trong đó:
- P: công suất [W]
- U: hiệu điện thế [V]
- R: Điện trở [Ω]
Công thức quang học lớp 9
Công thức của thấu kính hội tụ
- Tỉ lệ chiều cao của vật và ảnh: h/h’= d/d’
- Mối quan hệ giữa d và d’: 1/f= 1/d+ 1/d’
Trong đó:
- d: Khoảng cách từ vật đến thấu kính
- d’: Khoản cách từ ảnh tới thấu kính
- f là tiêu cự của thấu kính
- h là chiều cao của vật
- h’ là chiều cao của ảnh
Công thức của thấu kính phân kỳ
Tỷ lệ chiều cao vật và ảnh: h/h’= d/d’
Quan hệ giữa d, d’ và f: 1/f= 1/d – 1/d’
Trong đó:
- d là khoảng cách từ vật đến thấu kính
- d’ là khoảng cách từ ảnh đến thấu kính
- f là tiêu cự của thấu kính
- h là chiều cao của vật
- h’ là chiều cao của ảnh
Để nhớ rõ hơn công thức về thấu kính hội tụ và phân kì thì chúng ta cần phải so sánh sự giống và khác nhau giữa chúng, từ đó có thể đưa ra được cách học thuộc nhớ lâu và hiệu quả nhất.
Công thức về sự tạo ảnh trong phim
Công thức: h/h’= d/d’
Trong đó:
- d là khoảng cách từ vật đến vật kính
- d’ là khoảng cách từ phim đến vật kính
- h là chiều cao của vật
- h’ là chiều cao của ảnh trên phim
Trắc nghiệm ghi nhớ công thức
Câu 1: Cho biết hiệu điện thế giữa hai đầu một dây dẫn tăng lên gấp 2 lần thì khi đó cường độ dòng điện qua dây sẽ như thế nào?
A. tăng lên 2 lần
B. giảm đi 2 lần
C. tăng lên 4 lần
D. giảm đi 4 lần
Đáp án: A. Tăng lên hai lần
Câu 2: Đặt U1= 6V vào hai đầu dây dẫn. Khi đó ta có cường độ dòng điện qua dây là 0,5A. Nếu tăng hiệu điện thế đó lên thêm 3V thì cường độ dòng điện chạy qua dây dẫn sẽ là bao nhiêu?
A. tăng thêm 0,25A
B. giảm đi 0,25A
C. tăng thêm 0,50A
D. giảm đi 0,50A
Đáp án A. Tăng thêm 0,25A
Câu 3: Mắc một dây có điện trở R= 24Ω vào hiệu điện thế có U= 12V thì cường độ dòng điện đi qua dây dẫn như thế nào?
A. I = 2A
B. I = 1A
C. I = 0,5A
D. I = 0,25A
Đáp án: C. I = 0,5A
Bài toán này giải được nhờ áp dụng định luật ôm khá đơn giản.
Câu 4: Đặt vào hai đầu dây dẫn một hiệu điện thế U = 6V mà dòng điện qua nó cường độ là 0,2A thì điện trở của dây là bao nhiêu? Chọn đáp án chính xác:
A. 3
B. 12
C. 15
D. 30
Đáp án D. R = 30
Câu 5. Tìm nhận xét sai trong các nhận xét dưới đây?
A. Có thể tạo ra chùm sáng song song từ chùm sáng hội tụ.
B. Có thể tạo ra chùm sáng phân kì từ chùm sáng phân kì.
C. Có thể tạo ra chùm sáng hội tụ từ chùm sáng song song.
D. Có thể tạo ra chùm sáng hội tụ từ chùm sáng hội tụ.
Đáp án: D. Có thể tạo ra chùm sáng hội tụ từ chùm sáng hội tụ.
Các công thức vật lý 9 không quá nhiều nhưng sẽ gây khó khăn cho người học nếu không thông kê logic. Quá trình học tập và làm bài tập sẽ rất khó nhớ hoặc nhớ sai. Hi vọng qua bài viết này sẽ giúp các em có những phương pháp học vật lý dễ dàng hơn, đạt kết quả cao trong quá trình thi cử.