Bạn suy nghĩ như thế nào về kỹ năng nói viết nghe đọc của học sinh tiểu học hiện này

skkn rèn kĩ năng nghe nói đọc viết cho học sinh lớp 1

Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây [129.94 KB, 23 trang ]

Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

PHẦN I
PHẦN MỞ ĐẦU
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Bậc tiểu học là nền tảng, là tiền đề cơ bản giúp các em học tốt hơn ở các
bậc học trên. Môn Tiếng Việt ở bậc tiểu học nói chung và ở lớp 1 nói riêng
chiếm 1 vị trí quan trọng trong việc hình thành các kiến thức kỹ năng ở các môn
học khác. Tiếng Việt của dân tộc ta rất phong phú, muôn màu, muôn sắc. Học
Tiếng Việt là để sử dụng chứ không phải để viết. Môn Tiếng Việt vừa là một bộ
môn Khoa học, vừa là phương tiện giúp học sinh nắm bắt được các kiến thức ở
các môn học khác và cũng góp phần hình thành nhân cách cho học sinh.
Tục ngữ Việt Nam có câu: “Uốn tre từ thuở còn măng”. Ở lớp 1, lần đầu
tiên các em được tiếp xúc với 4 kỹ năng: Nghe – Nói - Đọc - Viết, nếu trong quá
trình giảng dạy không có sự nhiệt tình của giáo viên, sự uốn nắn kịp thời khi học
sinh gặp sai sót thì học sinh sẽ không học tốt được môn Tiếng Việt và sẽ ảnh
hưởng rất lớn đến việc tiếp thu các môn học khác.
Vậy dạy học không phải chỉ dạy cho học sinh kiến thức mà còn cần hình
thành cho học sinh 4 kỹ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết một cách thành thạo.
Nghe tốt các em mới có khả năng suy luận, hiểu đúng vấn đề từ đó giúp các em
biết cách giao tiếp, ứng xử. Nói là giúp học sinh phát triển ngôn ngữ nói, rèn
luyện nói tốt tức là cơ sở nền móng cho việc phát triển ngôn ngữ nói. Ngoài ra
luyện nói cho học sinh sẽ giúp các em mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp. Đọc
tốt các em nhận biết được mặt chữ nhanh, đọc tốt thì các em sẽ viết tốt, viết
đúng, viết nhanh, viết thành thạo.
Qua thực tế giảng dạy tôi nhận thấy 4 kỹ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết có
quan hệ mật thiết với nhau, chúng bổ trợ cho nhau vì vậy ngay từ khi vào lớp 1
cần phải hình thành cho các em đầy đủ các kỹ năng đó. Tuy nhiên, để hình thành
cho các em tất cả các khả năng Nghe - Nói - Đọc - Viết thành thạo ở lớp 1 không
phải là việc dễ làm, nó cần phải có sự kiên trì, nỗ lực từ phía giáo viên, bản thân
học sinh và cả sự hỗ trợ tích cực từ phía gia đình. Qua thời gian giảng dạy lớp 1



Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

1

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

tôi thấy đa số các em thường nói trống không, nói chưa đầy đủ câu; đọc hay phát
âm sai dẫn đến khi viết bài hay mắc lỗi chính tả.
Ví dụ: Khi giáo viên hỏi: “Em nhận xét bài của bạn nào?” thì học sinh trả lời:
“Đúng ạ hoặc sai ạ”, chỉ có một số HS trả lời: “Thưa cô đúng ạ hoặc thưa cô
sai ạ”. Chứ không có em nào trả lời được đầy đủ ý như: Thưa cô bạn làm đúng
ạ, thưa cô bài làm của bạn Hà sai rồi ạ!
Do đó các em thường hay nhút nhát, thiếu tự tin trong giao tiếp và trong
học tập. Đế khắc phục được những vấn đề trên giúp học sinh lớp 1 học tốt hơn
môn Tiếng Việt và các môn học khác nên tôi đã chọn đề tài “Rèn kỹ năng Nghe
- Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1”. Tôi mong rằng qua đề tài này sẽ được
mọi người đóng góp và chia sẽ ý kiến để giúp bản thân tôi có phương pháp dạy
học tốt hơn.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU
Ngày nay nền giáo dục nước ta đang ngày càng nâng cao để sánh vai với
nền giáo dục của các nước trong cùng khu vực. Vì thế vấn đề rèn luyện các kĩ
năng nghe, nói, đọc, viết ngay từ cấp Tiểu học luôn được quan tâm hàng đầu.
Tuy nhiên không phải học sinh nào đến trường cũng học tốt mà còn nhiều
nguyên nhân khác dẫn đến các em học yếu trong môn Tiếng Việt cũng như các
môn học khác như đánh vần còn sai, viết nét thiếu. Nguyên nhân từ việc đọc
không đúng dẫn đến viết chính tả sai. Việc học yếu Tiếng Việt sẽ dẫn đến học

yếu các môn học khác.
Nhân dân ta có câu: “Lời nói không mất tiền mua, lựa lời mà nói cho vừa
lòng nhau”. Việc giáo dục lời nói giao tiếp từ xưa đã được ông cha ta rất coi
trọng “Học ăn, học nói, học gói, học mở”. Qua các câu nói trên ta thấy lời nói rất
quan trọng, trong giao tiếp lời lẽ cần có chọn lọc, cân nhắc vì khi đã nói thì sẽ
không rút lại được. Khi học sinh đã nói được rõ ràng, đủ câu, đủ ý thì các em sẽ
tự tin, mạnh dạn hơn trong giao tiếp. Từ đó giúp các em đọc và viết tốt hơn. Vì
vậy mục đích của đề tài là đưa ra những phương pháp thích hợp để rèn luyện

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

2

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

cho học sinh nắm bắt rõ được các kĩ năng nghe rõ, nói hay, đọc thông và viết
thạo.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
Qua quá trình giảng dạy và tìm hiểu tôi nghiên cứu đề tài tập trung chủ yếu
vào học sinh khối I cùng các khối lớp khác của trường Tiểu học Bế Văn Đàn.
IV. GIỚI HẠN PHẠM VI NGHIÊN CỨU
Vận dụng trong các tiết học Tiếng việt cùng các môn học khác đối với học
sinh lớp 1 trong phạm vi Khối I trường Tiểu học Bế Văn Đàn, xã EaKuêh, huyện
CưM’gar, tỉnh ĐăkLăk
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Để việc rèn luyện đạt kết quả tốt tôi dùng các phương pháp nghiên cứu chủ
yếu như:

1/ Phương pháp đàm thoại
Trao đổi với các giáo viên cùng chuyên môn về phương pháp và cách học
đối với học sinh.
2/ Phương pháp thực hiện
Áp dụng trực tiếp trong quá trình giảng dạy trên lớp
3/ Phương pháp điều tra, quan sát
Theo dõi, kiểm tra chất lượng trong môn Tiếng Việt và các môn học khác
của học sinh
4/ Phương pháp trò chuyện, tuyên dương, nêu gương, khen thưởng.
5/ Tổ chức các phong trào thi đua cá nhân, tập thể.

PHẦN II
Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

3

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

NỘI DUNG
I. CƠ SỞ LÝ LUẬN
Tâm lí của học sinh tiểu học đặc biệt học sinh lớp 1 thích chơi hơn thích
học vì các em mới rời môi trường vui chơi mầm non lên lớp 1. Lên lớp 1 các em
chưa quen với môi trường mới, chưa quen với việc phải học tập nắm bắt kiến
thức vì vậy còn nhiều học sinh chưa có ý thức cao trong học tập nên người giáo
viên phải nắm bắt được tâm lí của học sinh để có thể đưa học sinh vào nề nếp
học tập đúng. Giúp học sinh thấy được “Mỗi ngày đến trường là một niềm vui”
đặc biệt là đối với học sinh lớp 1 cần phải mềm mỏng, nhẹ nhàng pha lẫn một

chút nghiêm nghị khi đến lớp của giáo viên sẽ giúp học sinh có hứng thú khi học
tập.
Vì vậy hơn ai hết người giáo viên tiểu học đặc biệt là giáo viên lớp 1 cần
phải hiểu đặc điểm tâm lí lứa tuổi của từng đối tượng học sinh trong lớp mình
chủ nhiệm thì mới có thể rèn luyện được các kỹ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết
cho học sinh.
II. THỰC TRẠNG
1. Thuận lợi và khó khăn
a/ Thuận lợi
- Trường TH Bế Văn Đàn là trường mới được thành lập tách ra từ trường
Tiểu học Lý Tự Trọng. Được sự quan tâm của các cấp chính quyền.
- Luôn được sự quan tâm của Ban giám hiệu nhà trường, được sự ủng hộ
nhiệt tình của cha mẹ học sinh; cùng tập thể giáo viên năng động nhiệt tình.
- Công nghệ thông tin ngày càng được sử dụng nhiều nên phụ huynh cũng
như học sinh dễ dàng hơn trong việc tiếp cận với thông tin đại chúng giúp cho
việc học tập của học sinh thuận lợi hơn.
b/ Khó khăn
Bên cạnh những thuận lợi trên thì vẫn còn gặp không ít khó khăn như sau:

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

4

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

- Trường có hơn một nửa học sinh là dân tộc thiểu số [Êđê, Thái, Dao, Sán
Dìu, Tày] nên gặp nhiều khó khăn trong việc giao tiếp [do bất đồng ngôn ngữ]

- Là con em của đa số là nông dân, có trình độ dân trí còn thấp. Nhiều gia
đình còn hoàn cảnh nên việc cho con em đi học còn gặp nhiều khó khăn.
- Việc phát triển của công nghệ thông tin bên cạnh những lợi ích nhất định
thì cũng mang lại không ít ảnh hưởng xấu cho học sinh như chơi điện tử không
tập trung vào việc học, xem những phim ảnh hay các hành động xấu thì các em
lại học theo rất nhanh...
- Một số giáo viên cũng như phụ huynh chưa hiểu được vai trò quan trọng
của 4 kĩ năng nghe, nói, đọc, viết nên vẫn còn chủ yếu tập trung vào việc giảng
dạy kiến thức.
2. Các nguyên nhân
a/ Nguyên nhân chủ quan:
* Về phía giáo viên:
- Một số giáo viên còn xem nhẹ việc học tập của học sinh, ít chú ý đến các
kĩ năng nghe, nói, đọc, viết của học sinh nên còn dành ít thời gian trong giờ học
Tiếng việt
- Giáo viên chưa tập trung tìm hiểu về đặc điểm tâm sinh lý, môi trường
sống của học sinh, chưa thật sự cảm thông với những khó khăn mà học sinh gặp
phải trong học tập. Điều này vô tình làm học sinh rụt rè, nhút nhát hơn trong
giao tiếp.
- Nêu câu hỏi chưa phù hợp với từng đối tượng học sinh nên học sinh chưa
phát triển hết các kĩ năng cần thiết.
* Về phía học sinh:
- Chưa thật sự chú ý trong giờ học. Khi giáo viên nêu câu hỏi thì trả lời
không đầy đủ ý, mà chỉ trả lời là có hoặc không mà chưa giải thích được là vì
sao?

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

5


Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

- Học sinh còn ỷ lại hoặc nói theo bạn chứ chưa chịu khó tự tìm câu trả lời
cho chính mình.
* Về phía gia đình:
- Phụ huynh vẫn chưa nắm rõ được vai trò của 4 kĩ năng: nghe, nói, đọc,
viết. Mà chỉ mới quan tâm đến việc con mình học gì ở lớp, làm toán, viết bài
được mấy điểm…chứ không quan tâm đến việc phát triển các kĩ năng của con
em mình.
- Phụ huynh học sinh quan tâm chưa đúng mực, chưa đôn đốc việc tự học
của học sinh.
b/ Nguyên nhân khách quan:
- Do tâm lý còn ham chơi vì thế ở lớp các em thường không tập trung vào
giờ học mà chỉ thích làm việc riêng. Đa số các em rất hiếu động, dễ nhớ nhưng
lại mau quên nên việc ghi nhớ lời thầy cô dạy chưa vững chắc.
- Trường nằm ở vùng sâu, vùng xa học sinh còn nhiều thiếu thốn, điều kiện
tiếp cận với thông tin đại chúng chưa nhiều
- Đa số phụ huynh sống bằng nghề nông, kinh tế còn khó khăn vất vả lo cái
ăn, cái mặc nên chưa dành nhiều thời gian ngồi học, trò chuyện để tạo điều kiện
giao tiếp với con.
III. GIẢI PHÁP, BIỆN PHÁP
1. Mục tiêu của giải pháp, biện pháp
Qua đề tài này tôi mong muốn học sinh có thể:
Mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp cũng như trong học tập. Giúp học sinh học
tốt hơn môn Tiếng việt và các môn học khác.
2. Nội dung thực hiện
Môn Tiếng Việt là môn học mở đầu cũng như đó là nền móng cho các môn

học khác vì từ môn học này các em mới đọc được, viết được và cũng từ đó giúp
các em tiếp thu được các môn học khác. Vì vậy tôi tiến hành rèn luyện các kĩ

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

6

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

năng nghe, nói, đọc, viết cho học sinh lớp 1 thông qua chủ yếu tập trung ở môn
Tiếng Việt sau đó tiếp tục áp dụng rèn luyện ở các môn học khác.
Đổi mới phương pháp dạy học của bộ môn Tiếng Việt nhằm giúp phát huy
được tính tích cực, chủ động của học sinh và cũng nhằm tăng cường rèn luyện
cho học sinh 4 kĩ năng nghe, nói, đọc, viết khi sử dụng Tiếng Việt. Để giúp học
sinh phát huy tích cực, chủ động trong giờ học Tiếng Việt thì người giáo viên
cần có những biện pháp tốt nhất để huy động được vốn kiến thức cũng như kĩ
năng mà học sinh đã tích lũy, rèn luyện từ đó giúp học sinh chủ động tiếp thu bài
mới hơn.
Học sinh lớp 1 ngày đầu tiên đi học ở trường phổ thông còn nhiều bỡ ngỡ.
Để nắm bắt được khả năng nghe, nói, đọc, viết của học sinh thì ngay từ khi được
phân công đứng lớp điều đầu tiên tôi làm là kiểm tra khả năng nhận diện và đọc
các chữ cái của học sinh.
Tình hình thực tế của lớp như sau: Tổng số: 35 em
+ Đọc đúng các chữ cái: 7/35
+ Đọc được một số chữ cái: 15/35
+ Đọc chữ cái này qua chữ cái khác: 6/35
+ Không đọc được: 7/35

Tiếp theo tôi kiểm tra khả năng viết chữ cái của các em ở bảng con, kết quả
như sau:
+ Viết đúng, tương đối đẹp: 5/35
+ Viết được thành chữ: 15/35
+ Viết sai hoặc nhầm lẫn chữ này sang chữ khác: 11/35
+ Không viết được chữ: 4/35
Qua quan sát một thời gian tôi nhận thấy những em nào đọc tốt thì sẽ viết
tốt, còn những học sinh đọc chưa trôi chảy hay quên chữ cái thì viết sai chính tả
hoặc không biết viết. Cũng vì thế tôi đã tiến hành rèn các kĩ năng cho học sinh
cụ thể như sau:

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

7

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

3. Rèn các kĩ năng qua môn học Tiếng Việt
- Giáo viên cần phải xác định rõ vai trò quan trọng của 4 kĩ năng nghe, nói,
đọc, viết trong môn học Tiếng Việt. Trong giờ học Tiếng Việt lớp 1, giáo viên
nên phân chia rõ ràng thời lượng phù hợp với từng hoạt động của bài để đảm
bảo nội dung kiến thức được truyền đạt đúng và vừa sức với từng học sinh.
- Khi tiến hành soạn giáo án cho hoạt động rèn các kĩ năng nghe, nói, đọc,
viết cần theo cấu trúc từ dễ đến khó; phù hợp với từng năng lực của học sinh.
Vì vậy để rèn luyện tốt cho học sinh các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết giáo
viên cần nắm vững được các yêu cầu của các kĩ năng như sau:
3.1. Rèn luyện kĩ năng nghe

Giáo viên cần giúp học sinh phải nghe một cách có ý nghĩa: đó là nghe và
hiểu nó và phản hồi một cách sáng tạo những điều nghe thấy. Như vậy nghe
không phải là hoạt động thụ động mà là một kĩ năng cần sử dụng để nhận biết
mục đích, ý nghĩa của người nói.
Ở các môn học, bài học thì kĩ năng nghe được vận dụng khác nhau. Thời
gian cho học sinh nghe bao giờ cũng là nhiều nhất nhưng lại ít được chú trọng
rèn luyện vì mọi người điều nghĩ học sinh đọc được chưa? Học được gì? Viết
đẹp không?...
Ví dụ: GV giảng bài, làm mẫu [khi làm mẫu gv cũng kèm theo lời giải
thích, hướng dẫn…]
Có những môn học thời gian HS dùng để nghe có thể chiếm tới 50%. Vậy
làm thế nào giúp học sinh nghe có hiệu quả?
- Trong cuộc sống cũng như trong học tập kĩ năng nghe được sử dụng rất
nhiều; kĩ năng nghe cũng rất đa dạng: nghe ngẫu nhiên, nghe để giải trí [nghe ca
nhạc, nghe kể chuyện…], nghe để thu thập thông tin, nghe để giải quyết vấn đề,
nghe để học…
- Với học sinh, mục đích nghe phải được xác định rõ ràng nếu không các
em sẽ không hiểu mình nghe để làm gì. Việc giáo viên giúp học sinh xác định
nghe buộc các em chăm chú hơn.
Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

8

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

Ví dụ: Khi giáo viên trình bày một vấn đề nào đó dùng cách nói “cô sẽ
kiểm tra xem các em đã nghe được cô nói gì”. Sau khi nghe nói vậy thì học sinh

sẽ tập trung vào bài học hơn.
- Trước khi vào bài mới giáo viên nên giới thiệu khái quát về bài học
Ví dụ: bài học gồm những nội dung nào; phần nào là trọng tâm; mục đích,
yêu cầu của bài là gì?... để học sinh chú tâm nghe giảng và chú ý thực hiện các
hoạt động. Sau đó yêu cầu học sinh nhắc lại cô đã hỏi gì? Các bạn nói gì?
- Khi tổ chức các hoạt động tìm hiểu nội dung của bài cần xác định xem
nên hướng dẫn cho học sinh bằng cách nào? Cần có yêu cầu như thế nào? Cần
vận dụng những phương pháp nào để giúp học sinh nghe và hiểu dễ hơn.
- Cuối mỗi bài học nên có sự tóm tắt tổng quát lại những nội dung chính đã
học trong bài.
- Với học sinh lớp 1 giáo viên cần nói chậm rãi, rõ ràng, giảng giải bằng
những từ ngữ đơn giản, gần gũi với học sinh. Điều này tuy không khó nhưng
GV lại hay quên nên giáo viên hay nói nhanh, dùng những cụm từ khó hiểu, xa
lạ với học sinh. Do đó giáo viên cần lập rõ kế hoạch ngôn ngữ khi soạn bài.
Ví dụ: Khi dạy hoạt động theo chủ đề”bê, nghé, bé” ở bài 25 Tiếng việt 1,
Tập 1 giáo viên nên xây dựng hệ thống câu hỏi dành cho mọi đối tượng để giúp
học sinh rèn luyện đầy đủ được các kĩ năng :
+Tranh vẽ gì?[tranh vẽ bê, nghé]
+Bê và nghé ăn gì?[bê và nghé ăn cỏ]
+Bê là con của con gì? [bê là con của con bò]
+Nghé là con của con gì? [nghé là con của con trâu]
+Ba nhân vật trong tranh có gì chung? [ba nhân vật đều còn nhỏ]
Khi học sinh nghe rõ câu hỏi thì từng đối tượng học sinh sẽ lần lượt trả lời
được câu hỏi, nếu học sinh trả lời đúng mà chưa thành câu thì giáo viên chú ý
uốn nắn ngay cho học sinh và cho học sinh nhắc lại cho nhớ.
- Khi nói giáo viên cũng cần phải quan sát ánh mắt, thái độ, phản ứng của
học sinh để xem các em chú ý đến mức độ nào để điều chỉnh kịp thời. Nếu lớp
Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

9


Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

học ồn, giáo viên phải có những hoạt động, lời nói để lấy lại sự tập trung của
học sinh bằng cách: có thái độ thân thiện, hay pha chút hài hước; giáo viên
không nên nói to hoặc chỉ trích nặng lời…
- Sử dụng tốt các đồ dùng dạy học để hỗ trợ cho việc nghe có hiệu quả hơn
như dùng tranh, ảnh, mô hình, vật thật…để học sinh kết hợp nhìn bằng mắt. Sự
hỗ trợ này đặc biệt tốt cho phần giảng giải và làm mẫu.
- Đối với những đoạn văn dài cần giúp học sinh hiểu được những từ khó,
những thuật ngữ…ở trong bài hoặc giáo viên giới thiệu và giải nghĩa trước.
- Cũng có thể kiểm tra sự chú ý của học sinh bằng cách dừng lại và đặt câu
hỏi về vấn đề các em đang theo dõi.
Và giáo viên cũng cần có thời gian chờ đợi học sinh đó là khi đặt câu hỏi
tìm hiểu nội dung bài hoặc vấn đề gì đó giáo viên cần cho học sinh thời gian để
suy nghĩ tìm câu trả lời. Điều này rất cần thiết nhưng giáo viên hay quên nên
vừa dứt lời câu nói là lập tức gọi học sinh trả lời.
3. 2. Rèn luyện kĩ năng nói
Ngay từ những ngày đầu tiên cắp sách đến trường trẻ đã được giáo dục đạo
đức, giáo dục ăn nói phải lễ phép. Không những thế mà chúng ta cần rèn cho trẻ
mạnh dạn, tự tin với mọi người hay trước tập thể.
Hai kĩ năng nghe – nói có mối liên quan đến nhau. Vậy làm thế nào để học
sinh tự tin và đạt được hiệu quả trong trình bày, phát biểu, suy nghĩ, ý tưởng của
mình trước tập thể? Do đó chúng ta cần:
- Luyện cho học sinh cách hỏi bằng những câu hỏi có thể thiếu chính xác
hơn nội dung khi các em nghe chưa rõ.
- Luyện cho học sinh kĩ năng nghe và nói rõ ràng, mạch lạc khi trả lời các

câu hỏi.
- Luyện cho học sinh trao đổi thông tin, suy nghĩ với bạn bè; thể hiện
những câu nói đầy đủ và mạch lạc.
- Luyện cho học sinh biết tự kể được một câu chuyện đã nghe kể hoặc đã
đọc. hay những sự kiện được chứng kiến trong cuộc sống và đăc biệt chú ý cho
học sinh biết tạo điệu bộ, cử chỉ, nét mặt cho phù hợp với câu chuyện.
Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

10

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

- Luyện giúp học sinh biết nêu ý kiến riêng khi thảo luận nhóm hay đề xuất
ý kiến riêng với thầy, cô giáo.
- Tạo cho học sinh thói quen biết nói đề nghị người khác giúp đỡ khi cần;
nói lời cảm ơn khi được người khác quan tâm, chia sẻ hay nói được lời xin lỗi
khi vi phạm, làm sai điều gì đó…
- Luyện cho HS biết cách nêu câu hỏi cho GV về bài học. Đôi khi HS muốn
hỏi GV nhưng các em không biết cách diễn đạt câu hỏi hoặc nội dung câu hỏi lại
không phù hợp với điều các em muốn hỏi. Vì vậy GV cần chú ý giúp HS hiểu rõ
mục đích hỏi là ai? Nội dung gì? Để làm gì?...
Ví dụ: Khi giáo viên nêu câu hỏi trong bài tập đọc lớp 1 “Hoa ngọc lan”
Câu “Hương hoa lan thơm như thế nào?” thì khi gọi học sinh trả lời giáo
viên cần cho học sinh nói đầy đủ câu: “Hương hoa lan thơm ngan ngát” hoặc “
Hương lan thơm ngan ngát tỏa khắp vườn, khắp nhà.”
Nếu học sinh trả lời không đầy đủ câu thi khi chốt ý giáo viên nên cho 2 - 3
học sinh nhắc lại câu trả lời đầy đủ để học sinh dần nắm được cách nói đủ câu,

đủ ý.
3. 3. Rèn luyện kĩ năng đọc
Trong nhà trường học sinh tiếp xúc với nhiều loại văn bản [bài văn, thơ,
câu chuyện…] trong chương trình tiểu học thì vốn kiến thức ngôn ngữ của học
sinh cũng dần tăng lên. Vốn từ và ngữ pháp của các em ngày một phong phú và
có tác dụng tích cực cho việc rèn luyện tư duy, rèn kĩ năng diễn đạt gọn gàng,
trong sáng.
Khi rèn luyện kĩ năng đọc giáo viên cần có những lưu ý trước khi học sinh
đọc như sau:
+ Cần nêu mục đích, yêu cầu của việc đọc để giúp học sinh đọc tốt hơn.
+ Xác định và luyện đọc cho học sinh một số từ khó trong bài
+ Cần giải thích những từ vựng chủ chốt trong bài hay những từ ngữ khó.
- Sau đây là một số kĩ năng cần luyện cho học sinh:
* Rèn cho học sinh đọc đúng

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

11

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

+ Rèn phát âm đúng: phụ âm đầu [ch/tr, l/n, d/r…]; vần [ai/ay, oan/oang,
iêu/ươu…]; âm cuối; dấu thanh.
+ Muốn học sinh phát âm đúng thì mỗi giáo viên khi luyện phát âm phải có
sự vận dụng mềm dẻo, trong phần luyện tập có chia ra nội dung bắt buộc và nội
dung lựa chọn. Giáo viên nên lựa chọn chuẩn phát âm gần nhất với giọng địa
phương của mình đồng thời nắm chắc biện pháp chữa lỗi phát âm cho học sinh.

+ Giáo viên phải luôn có sự hướng dẫn nhiệt tình, đặc biệt là biết động viên
tinh thần, thương yêu giúp đỡ học sinh để các em hứng thú rèn phát âm đúng.
Đồng thời giáo viên cũng cần tìm hiểu nguyên nhân dẫn đến học sinh phát âm
sai từ đó có biện pháp sửa sai để rèn luyện cho phù hợp.
+ Luyện học sinh đọc đúng một số từ khó: hươu, lấp ló…
+ Luyện học sinh đọc đúng cụm từ khó
* Luyện cho học sinh đọc bằng mắt
Hướng dẫn học sinh đọc không cần đánh vần từng chữ, cũng không đọc
lẩm nhẩm trong miệng mà có thể nhìn bằng mắt lướt qua các từ đó để đọc trọn
câu.
* Luyện cho học sinh đọc diễn cảm: phải giúp học sinh nhận biết được sắc
thái, tình cảm khác nhau của một bài văn hay bài thơ
Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh kể câu chuyện Bông hoa cúc trắng giáo
viên giúp học sinh nắm được thái độ, tình cảm của từng nhân vật khác nhau
trong câu chuyện như:
Lời người dẫn chuyện: Chậm rãi, cảm động
Lời người mẹ: “ Mẹ thấy trong người mệt lắm. Con mời thầy thuốc vè đây
cho mẹ” mệt mỏi, yếu ớt.
Lời cụ già: ôn tồn.
Lời cô bé: ngoan ngoãn, lễ phép khi trả lời cụ già; lo lắng, hốt hoảng khi
đếm các cánh hoa : “Trời! Mẹ chỉ còn sống được hai mươi ngày nữa!”
* Luyện cách đọc, giọng đọc, ngữ điệu phù hợp với các loại văn bản

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

12

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn



Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

Học sinh phải tiếp xúc với rất nhiều văn bản: văn bản nghệ thuật, văn bản
hành chính, văn bản báo chí, khoa học…. Vì vậy mà giáo viên cần lựa chọn cho
học sinh cách đọc, giọng đọc phù hợp với từng thể loại văn bản.
Khi học sinh đọc các câu văn dài có nhiều dấu phẩy hoặc những câu có
những chỗ cần ngắt giọng theo yêu cầu của bài thì giáo viên cần hướng dẫn đọc
nhiều lần.
Ví dụ: Khi hướng dẫn học sinh đọc câu văn trong bài Bàn tay mẹ chú ý đến
ngữ điệu của câu văn như sau [/ - ngắt, // - nghỉ]
Hằng ngày,/ đôi bàn tay của mẹ làm không biết bao nhiêu là việc.//
Đi làm về,/ mẹ lại đi chợ,/ nấu cơm.// Mẹ còn tắm cho em bé/ và giặt một
chậu tã lót đầy.//
* Kĩ năng đọc thầm:
+ Khi đọc thầm, do không phải phát ra thành tiếng, thành lời, nên người
đọc đỡ hao tổn sức lực, đỡ mệt mỏi hơn.
+ Đọc thầm không phải đọc tất cả các chữ mà có thể đọc lướt nên tốc độ
đọc thầm nhanh hơn đọc thành tiếng.
+ Đọc thầm giữ nguyên được sự yên tĩnh, không làm ảnh hưởng tới suy
nghĩ, tới công việc của người khác khi làm việc trong cùng một không gian hẹp.
- Trong khi luyện tập cần phối hợp với các biện pháp luyện đọc. Để nâng
cao chất lượng giáo dục nói chung và việc rèn phát âm chuẩn cho học sinh nói
riêng thì cần phải phối hợp tốt giữa gia đình, nhà trường và xã hội.
4.4. Rèn luyện kĩ năng viết
Để viết tốt thì học sinh phải đọc tốt vì thế mà kĩ năng đọc – viết có quan hệ
mật thiết với nhau. Vì thế khi cho học sinh viết bài giáo viên cần chú ý các bước
sau:
Luyện đọc chữ khó: đây là bước tương đối quan trọng vì học sinh phát âm
đúng các em sẽ viết đúng. Nếu học sinh phát âm sai dẫn đến sẽ viết sai. Do vậy
cần chú trọng việc phát âm chuẩn cho học sinh trong giờ học tập đọc và phải kịp

thời sửa lỗi cho học sinh.

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

13

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

Ví dụ: Đối với học sinh dân tộc Ê Đê thì hầu hết các em đều phát âm
không có dấu thanh nên tôi tập trung cho học sinh đọc các từ có dấu thanh. Còn
đối với học sinh dân tộc Thái các em thường phát âm sai vần on/ôn, ay/ây… nên
khi học sinh phát âm sai tôi cho các em đọc lại hoặc nghe bạn đọc để đọc đúng.
Luyện viết chữ khó: đây cũng là bước quan trọng nhưng khi học sinh luyện
đọc chữ khó kĩ thì việc viết chữ khó sẽ dễ dàng hơn, nên chỉ cần đọc cho học
sinh luyện viết vào bảng con. Nếu học sinh viết sai thì giáo viên gọi trực tiếp em
đó lên bảng viết lại.
Ví dụ: Hôm nay tiết chính tả có 2 vần dễ lẫn là “iêt” và “uyêt” thì tôi cho
học sinh đọc và viết thêm một số từ để học sinh phân biệt rõ hơn 2 vần trên như:
thời tiết, trăng khuyết, tiết kiệm, tuyệt đẹp…
Viết bài: Trước khi viết bài nên cho học sinh nhắc lại các quy tắc chính tả
để học sinh nhớ lại và giúp học sinh viết đúng.
Ví dụ: Phụ âm k thường đứng trước các nguyên âm nào? [ i, e, ê]
Phụ âm ngh thường đứng trước các nguyên âm nào? [ i, e, ê]
Khi đọc bài cho học sinh viết giáo viên cần đọc chính xác, sau mỗi cụm từ,
mỗi câu giáo viên phải nhắc lại 3 lần để học sinh theo dõi. Đối với những học
sinh viết cẩu thả giáo viên cần nhắc nhở và yêu cầu học sinh kiểm tra lại bài
[soát lỗi chính tả] khi đã viết xong.

Vậy làm thế nào để giúp học sinh viết có hiệu quả?
+ Khơi gợi những kiến thức sẵn có của HS: viết về bất cứ nội dung nào, HS
phải có hiểu và nhớ lại những kiến thức mà giáo viên đã dạy.
Ví dụ: Khi học bài âm e, ngoài cách dạy học sinh phát âm cho đúng như
nhìn bảng lớp để đọc, nhắm mắt hình dung lại âm e và đọc to để nhớ mặt chữ.
Sau đó giáo viên phải kết hợp việc luyện viết chữ e nhiều lần nhằm giúp học
sinh nhớ được biểu tượng con chữ để khi thực hành viết có chữ e trên giấy thì
các em sẽ thể hiện tốt hơn.
Từ tuần 1 đến tuần 25 các em học tập viết chữ lớn, từ tuần 26 trở đi các em
được luyện viết chữ nhỏ theo quy định của mẫu chữ hiện hành vì vậy giáo viên
cần nắm rõ quy trình viết các con chữ như về độ cao, khoảng cách, cách đặt bút,
Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

14

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

dừng bút, rê bút, lia bút…Để hướng dẫn mẫu cho học sinh viết đúng, chính xác.
Nếu giáo viên mà viết sai thì khi hướng dẫn viết sẽ làm học sinh thực hành sai
theo cho dù có lên lớp trên các em cũng khó mà sửa sai được vì đó đã trở thành
thói quen không dễ gì bỏ được.
+ Dành thời gian cho HS viết độc lập và hoàn thành bài viết.
+ Cùng xem lại bài viết: có thể theo hình thức cặp, nhóm. GV hỗ trợ HS
đưa ra câu hỏi để giúp các em tự tìm ra lỗi, tự sữa lỗi câu cho mình.
4. Rèn các kĩ năng qua các môn học khác
Đối với các môn học khác thì việc rèn luyện các kĩ năng đơn giản hơn vì
các kĩ năng đã chủ yếu được rèn luyện ở môn học Tiếng việt

Khi giảng dạy các môn học khác như: Toán, Đạo đức, Tự nhiên và xã hội…
thì giáo viên cũng luôn phải chú ý và rèn luyện các kĩ năng cho học sinh đặc biệt
là học sinh dân tộc thiểu số và những đối tượng học sinh yếu.
Khi giảng dạy các môn học khác tôi áp dụng một số phương pháp như sau:
- Luôn tạo cho học sinh có một không khí học tập thoải mái, thân thiện để
HS tự rèn luyện các kĩ năng sẵn có.
- Giáo viên luôn chủ động trong việc xác định trọng tâm của từng tiết học.
Luôn khuyến khích học sinh tự rèn luyện các kĩ năng và thông qua đó giáo viên
trực tiếp hướng dẫn hoặc sửa chữa cho học sinh. Khi học sinh trả lời câu hỏi yêu
cầu phải trả lời đầy đủ câu. Nói với thầy cô giáo hay người lớn tuổi cần thưa gửi
rõ ràng.
- Tổ chức học sinh hoạt động theo nhóm có hiệu quả, giáo viên phải luôn
theo dõi và không bỏ sót học sinh nào khi yêu cầu HS trả lời câu hỏi chứ không
nhất thiết chỉ chú ý đến HS giơ tay. Biện pháp này nhằm tạo cơ hội cho tất cả
HS được thể hiện trước tập thể.
- Luôn vận dụng các phương pháp dạy học linh hoạt để rèn luyện cho học
sinh. Tăng cường tích hợp kĩ năng sống, các nội dung cần tích hợp trong mỗi tiết
học.
III. KẾT QUẢ KHẢO NGHIỆM
Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

15

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

Qua việc áp dụng các biện pháp trên tôi nhận thấy đa số các em đã chú ý
lắng nghe giảng; nói được đầy đủ câu, đủ ý; đọc bài trôi chảy rõ ràng; có nhiều

em đọc bài rất tốt; viết bài thì thành thạo và viết đúng cỡ chữ, chữ viết đẹp hơn.
Kết quả khảo sát chung qua các năm học cụ thể như sau:

Năm học
Năm 2013-2014
Năm 2014-2015

Đầu năm
[ nghe, nói, đọc,
viết]

Cuối học kì I
[ nghe, nói, đọc,
viết]

16 /32 em
19 / 35 em

Cuối năm
[ nghe, nói, đọc,
viết ]

25/32 em
27/35 em

32/ 32 em
..................

- Để đạt được những kết quả trên là nhờ tôi nắm được quy trình của từng
môn học. Các tiết học đều được đảm bảo mục tiêu bài dạy và giáo viên luôn vận

dụng được các phương pháp linh hoạt của từng môn. Hơn nữa tôi luôn chú ý đến
việc lựa chọn một số hình thức tổ chức dạy học phù hợp trong từng tiết học giúp
học sinh tích cực tiếp thu bài và phát huy được tính sáng tạo của học sinh.
- Đa số học sinh đều có đầy đủ các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết. Học sinh
học tốt hơn môn Tiếng việt và tiếp thu tốt hơn ở các môn học khác. Và điều
đáng mừng tôi nhận thấy học sinh đã mạnh dạn, tự tin hơn trong giao tiếp; các
em biết chủ động trao đổi ý kiến với tất cả các thầy, cô giáo.
- Với những kết quả đạt được và những chuyển biến đó tôi chắc rằng trong
những thời gian tới học sinh sẽ ngày càng tiến bộ hơn.
IV. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
Qua việc thực hiện những biện pháp trên tôi rút ra được một số kinh
nghiệm cho bản thân. Vì 4 kĩ năng nghe, nói, đọc, viết có mối liên hệ mật thiết
với nhau do đó để giúp học sinh nắm bắt được các kĩ năng trên là một việc làm
không đơn giản vì thế mà chúng ta cần nắm được các yêu cầu sau:
- Khi soạn bài cần nắm vững được mục tiêu, nội dung của bài để truyền đạt
tới học sinh
- Cần có kế hoạch bài dạy cụ thể, định hướng và phân bố rõ thời gian cho
từng hoạt động.

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

16

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

- Trong một tiết học giáo viên chỉ là người hướng dẫn, gợi ý để học sinh
làm việc, giáo viên không nên làm việc quá nhiều hay làm hộ giúp học sinh

- Chú ý đến tất cả học sinh trong lớp, đặc biệt là đối với học sinh yếu, kém;
giáo viên cần có biện pháp, hướng dẫn để giúp đỡ học sinh kịp thời.
- Là người giáo viên tiểu học phải nắm bắt được đặc điểm tâm lý của học
sinh. Vì vậy khi giao tiếp với học sinh việc đầu tiên chúng ta cần làm là biết
khen ngợi, động viên, khuyến khích để tạo cho học sinh có hứng thú học tập.
- Chuẩn bị đầy đủ các tranh ảnh, đồ dùng học tập để phục vụ tốt cho tiết
học.
- Tổ chức các trò chơi phù hợp với từng hoạt động của tiết học giúp khơi
gợi sự hứng thú học tập của học sinh.
- Người giáo viên luôn có lòng yêu nghề và thương yêu học sinh, luôn có
trái tim nhiệt tình trong công tác giảng dạy và rèn luyện cho học sinh.
- Động viên, khen thưởng kịp thời khi học sinh có tiến bộ.
Thường xuyên động viên, khuyến khích HS Tham gia giao tiếp.
- Luôn khuyến khích cha mẹ HS giúp con em mình rèn luyện các kĩ năng
khi ở nhà.

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

17

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

PHẦN III
KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ
I. KẾT LUẬN
Những kinh nghiệm của đời sống, những thành tựu của văn hóa – Khoa
học, những tình cảm của thế hệ trước và của cả những người đương thời thì phần

lớn được ghi lại bằng chữ viết. Nhưng vì thế nếu chúng ta nghe, nói, đọc, viết
không tốt thì sẽ ảnh hưởng rất lớn đến kết quả học tập. Đối với học sinh lớp 1
nói riêng và học sinh tiểu học nói chung thì việc rèn luyện tốt được cho học sinh
cả 4 kĩ năng này là một việc làm cần thiết để tạo cơ sở cho học sinh học tốt môn
Tiếng Việt nói riêng và các môn học khác nói chung. Việc học đối với học sinh
mang ý nghĩa giáo dục và phát triển rất lớn.
Cũng chính vì thế mà khi dạy môn Tiếng việt nói riêng và các môn học
khác nói chung giáo viên cần hình thành rõ cho học sinh cả 4 kĩ năng nghe, nói,
đọc, viết và cần tổ chức tốt các hoạt động trong tiết học để học sinh tự tin, mạnh
dạn trao đổi ý kiến với bạn bè và thầy cô.
Việc rèn luyện các kĩ năng này không thể là ngày một, ngày hai và đặc biệt
khó hơn đối với học sinh lớp 1. Vì thế đây là một quá trình rèn luyện lâu dài và
đòi hỏi người giáo viên cũng như mỗi học sinh phải có tính kiên trì. Đối với học
sinh lớp 1 đây là một môi trường mới mà các em đang bỡ ngỡ với từng con chữ,
con số. Tâm hồn các em còn trong sáng, ngây thơ do đó đòi hỏi mỗi giáo viên
phải có biện pháp tích cực để hướng dẫn học sinh học tập một cách chủ động và
sáng tạo. Rèn luyện 4 kĩ năng nghe, nói, đọc, viết thành thạo cho học sinh lớp 1
chính là chìa khóa mở ra mọi tri thức. Từ đây các em hiểu và cảm nhận được cái
hay, cái đẹp trong mỗi bài học và cũng từ đó các em sẽ dần cảm nhận được cái
đẹp của thế giới xung quanh.
Trên đây là những kiến thức mà tôi đã tìm tòi, nghiên cứu, học tập trong
sách báo và được sự góp ý chân thành của bạn bè, đồng nghiệp cũng như Ban
giám hiệu nhà trường. Tôi đã áp dụng những biện pháp trên cho năm học 2013 –
2014 và từ đầu năm học 2014 – 2015 đến nay và tôi nhận thấy học sinh có

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

18

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn



Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

những tiến bộ trong việc rèn luyện các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết và kết quả
học tập cũng đạt được kết quả cao hơn.
II. KIẾN NGHỊ
Bốn kĩ năng nghe, nói, đọc, viết dần được hình thành qua việc học môn
Tiếng Việt cũng vì thế mà để giúp hoc sinh học tốt tất cả các môn học thì điều
cần làm của mỗi người giáo viên là phải dạy tốt môn Tiếng Việt. Học sinh có
học tốt Tiếng việt thì mới học tốt được những môn học khác.
Nắm bắt được vai trò của việc rèn luyện các kĩ năng nghe, nói, đọc, viết
cho học sinh tôi xin có một vài ý kiến. Mong các cấp lãnh đạo cùng các đồng
nghiệp đóng góp ý kiến để giúp đỡ tôi hoàn thành bài viết của mình.
- Thường xuyên tổ chức các buổi sinh hoạt chuyên môn để các giáo viên
được học hỏi, trao đổi kinh nghiệm với đồng nghiệp.
- Nên có sự kết hợp chặt chẽ giữa nhà trường và gia đình để thường xuyên
kèm cặp học sinh ở lớp cũng như ở nhà.
- Mỗi người giáo viên cần phát huy được vai trò của người giáo viên trong
công tác giảng dạy cũng như công tác làm chủ nhiệm. Thường xuyên phối hợp
với các hoạt động giáo dục theo chủ điểm từng tháng để rèn luyện các kĩ năng
cho học sinh.
- Khuyến khích học sinh luôn mạnh dạn trong giao tiếp, trao đổi ý kiến
của mình với thầy cô giáo và bạn bè. Qua đó các em sẽ dần hình thành và phát
triển các kĩ năng một cách tự nhiên và hiệu quả hơn.
- Người giáo viên phải luôn nhiệt tình giảng dạy, tâm huyết với nghề và
có lòng yêu thương trẻ. Động viên, giúp đỡ học sinh kịp thời và luôn là tấm
gương để học sinh noi theo.
Trên đây là một vài ý kiến mà bản thân tôi mạnh dạn đưa ra. Tôi rất mong
có thêm sự đóng góp ý kiến của Ban Giám Hiệu cũng như các đồng nghiệp

trong khối, trong trường để giúp cho việc rèn luyện các kĩ năng quan trọng cho
học sinh ngày càng có kết quả cao hơn. Tôi xin chân thành cảm ơn!
CưM’gar, ngày 25 tháng 12 năm 2014
Người viết
Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

19

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

Phạm Thị Thủy

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

20

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Sách Tiếng việt lớp 1 [tập 1, 2]
[NXB Giáo dục]
2. Sách giáo viên Tiếng việt lớp 1 [tập 1, 2]
[NXB Giáo dục]
3. Bộ sách giáo khoa và sách giáo viên lớp 1

[ NXB Giáo dục]
4. Giáo dục kĩ năng sống trong các môn học ở Tiểu học
[NXB Giáo dục Việt Nam]
5. Tâm lý học Tiểu học
[PGS. PTS Bùi Văn Huệ - Trường ĐHSP Hà Nội]
6. Chuyên đề giáo dục Tiểu học
[Thạc sĩ Trần Mạnh Hướng]
7. Mẹo chính tả tiếng việt [NXB Giáo dục]
8. Bồi dưỡng kiến thức Tiếng việt dành cho học sinh lớp 1
[ NXB ĐHSP Tp. HCM – Tác giả Cao Xuân Phong ]
9. Giúp trẻ mạnh dạn nói chuyện
[ NXB Phụ nữ ]
10. Một số bài viết trên báo điện tử

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

21

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

MỤC LỤC
STT
1

2

NỘI DUNG


TRANG

Mở đầu

1

Phần I

I. Lý do chọn đề tài

1

II. Mục đích nghiên cứu

2

III. Đối tượng nghiên cứu

3

IV. Giới hạn phạm vi nghiên cứu

3

V. Phương pháp nghiên cứu

3

Phần II


Nội dung

4

I. Cơ sở lý luận

4

II. Thực trạng

4

1. Thuận lợi và khó khăn
2. Các nguyên nhân

3

III. Giải pháp, biện pháp

6

III. Kết quả khảo nghiệm

16

IV. Bài học kinh nghiệm

17


Phần III

Kết luận, kiến nghị

18

I. Kết luận

18

II. Kiến nghị

19

NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN CẤP TRƯỜNG
…………………………………………………………………………………….
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

22

Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn


Đề tài: Sáng kiến kinh nghiệm: Rèn kĩ năng Nghe - Nói - Đọc - Viết cho học sinh lớp 1

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ CỦA HỘI ĐỒNG CHẤM SKKN CẤP HUYỆN
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………….

Người thực hiện: Phạm Thị Thủy

23


Trường Tiểu học: Bế Văn Đàn



Bàn về dạy học môn Tiếng Việt ở tiểu học theo hướng tiếp cận năng lực

Cỡ chữ Màu chữ:

Ngôn ngữ là công cụ của lời nói và tư duy. Dạy học tiếng Việt ở trường tiểu học trước hết là dạy cho học sinh có khả năng sử dụng công cụ ấy một cách hiệu quả nhất trong học tập và đời sống.

Để chuẩn bị cho học sinh học lên trung học cơ sở, mục tiêu trọng tâm trong dạy học Tiếng Việt ở cấp tiểu học là phát triển kỹ năng, trong đó, điểm nhấn là các kỹ năng đọc- hiểu và kỹ năng viết [bao gồm viết chính tả và làm văn]. Vậy, mục tiêu phát triển kỹ năng nghe, nói, đọc, viết trong dạy học tiếng Việt ở nhà trường tiểu học có phải là dạy học phát triển năng lực không?

1.Năng lực tiếng Việt được hiểu là năng lực tiếp nhận văn bản và năng lực sản sinh văn bản[bao gồm văn bản nói và văn bản viết]. Năng lực tiếp nhận văn bản bao gồm nghe - hiểu và đọc - hiểu.

Tuy nhiên, vì quan niệm cho rằng học sinh học tiếng Việt với tư cách là tiếng mẹ đẻ nên chúng ta thường nặng về phát triển khả năng đọc - hiểu văn bản của học sinh; trong khi năng lực nghe - hiểu [như nghe để có ý kiến phản hồi hay nghe người khác đọc, kể câu chuyện và kể lại hoặc tìm hiểu nội dung câu chuyện chẳng hạn] nhiều khi xuất hiện với tần suất khá lớn trong cuộc sống mỗi người nhưng lại chưa được chú ý, kể cả trong dạy học và đánh giá.

Năng lực sản sinh văn bản bao gồm năng lực nói, trình bày một vấn đề trước người khác hay thuyết trình trước đông người và năng lực viết [viết đúng chính tả, đúng ngữ pháp và trình bày được một văn bản viết có nội dung đúng mục đích hoặc theo yêu cầu của người khác như một đề tập làm văn chẳng hạn]. Năng lực tiếp nhận văn bản và sản sinh văn bản thường có quan hệ nhân quả: người hay chú ý lắng nghe người khác nói hay tập trung đọc văn bản viết thường có khả năng nói, viết tốt hơn và ngược lại.

2. Dạy tiếng Việt theo hướng tiếp cận năng lực là dạy những gì?

Môn Tiếng Việt ở tiểu học [trừ phần học vần lớp 1] được phân chia thành các phân môn: Tập đọc, Tập viết- Chính tả, Luyện từ và câu và Tập làm văn. Mỗi phân môn bên cạnh chức năng chung của môn học thường đảm nhận một mục đích chính. Phân môn Tập đọc nhằm phát triển kỹ năng đọc - hiểu; phân môn Tập viết - Chính tả hình thành kỹ năng viết chính tả [viết đúng chính tả, đúng tốc độ]; phân môn Luyện từ và câu trên cơ sở cung cấp kiến thức sơ giản về từ và câu nhằm giúp học sinh dùng từ, viết câu, đoạn văn đúng quy tắc ngữ pháp tiếng Việt; phân môn Tập làm văn là phân môn thực hành tổng hợp nhằm rèn luyện kỹ năng tạo văn bản nói và viết cho học sinh.

Đối với các phân môn, mục tiêu kỹ năng trên suy đến cùng là hướng tới phát triển năng lực sử dụng tiếng Việt cho người học - năng lực tiếp nhận lời nói và năng lực sản sinh lời nói. Dạy tiếng Việt theo hướng phát triển năng lực chính là quá trình dạy học hướng tới hình thành và phát triển các năng lực sử dụng tiếng Việt cho người học trong môi trường học tập và đời sống theo lứa tuổi.

“Lời nói” trong ngôn ngữ bao gồm 2 dạng thức cơ bản, lời nói trực tiếp [nghe người khác nói trực tiếp] và lời nói gián tiếp [lời nói thông qua văn bản viết]. Ngoài ra, còn có các yếu tố bổ sung như ngôn ngữ cơ thể, phục trang, hóa trang, tranh minh họa,… cũng có thể ảnh hưởng tới chất lượng thông tin của lời nói.

Từ nhận thức trên, chúng ta cần có định hướng về tổ chức dạy học các phân môn Tiếng Việt sao cho môn học này hướng tới phát triển tốt nhất các năng lực sử dụng tiếng Việt đối với học sinh tiểu học.

Trước hết, bàn về dạy học sinh phát triển năng lực tiếp nhận lời nói, bao gồm năng lực nghe - hiểu và năng lực đọc - hiểu.

Dạy học sinh nghe - hiểu thông qua quá trình dạy học: nghe - nhắc lại lời giảng của giáo viên hoặc nghe - nhắc lại hoặc nhận xét về lời nói của bạn hoặc nghe người khác kể một câu chuyên rồi kể lại hoặc giới thiệu cho người khác,… Dạy kỹ năng nghe hiểu được thực hiện thông qua các phân môn đặc trưng như Kể chuyện và có thể thực hiện qua tất cả các hoạt động dạy học môn Tiếng Việt cũng như các môn học khác.

Các yêu cầu cơ bản về kỹ năng nghe hiểu bao gồm từ rèn luyện học sinh thói quen tập trung lắng nghe khi người khác nói và có phản hồi chính xác. Tập cho học sinh có thói quen tập trung nghe, lĩnh hội thông tin từ lời nói của người khác và có phản hồi tích cực là yêu cầu quan trọng trong dạy kỹ năng nghe ở trường tiểu học. Điều này giúp cho học sinh có thói quen lĩnh hội tích cực từ lời nói để bồi đắp thêm kiến thức cho bản thân mình.

Dạy đọc - hiểu trong môn Tiếng Việt là dạy kỹ năng tiếp nhận văn bản, một trong những kỹ năng cơ bản và quan trong bậc nhất trong dạy học Tiếng Việt. Vì nó ảnh hưởng tới chất lượng học tập môn Tiếng Việt và các môn học khác; ảnh hưởng tích cực tới cuộc sống sau này trong một xã hội mà việc “học suốt đời” được xem là cứu cánh cho sự thành công của mỗi con người.

Dạy đọc - hiểu là dạy học sinh kỹ năng tiếp nhận, lĩnh hội thông tin qua văn bản [văn bản giấy và văn bản điện tử]. Trong thời đại thông tin bùng nổ, vốn tri thức, vốn sống của con người được tích lũy chủ yếu từ hoạt động đọc. Vì vậy, dạy học sinh có thói quen đọc, có phương pháp lĩnh hội thông tin qua hoạt động đọc trở nên thiết yếu trong dạy Tập đọc. Từ đó, hướng tới văn hóa đọc cho mỗi cá nhân và cộng đồng.

3. Phải dạy Tập đọc thế nào để phát triển được năng lực đọc hiểu cho học sinh?

Muốn phát triển năng lực đọc hiểu, trước hết phải dạy học sinh kỹ năng đọc thành tiếng với các yêu cầu trọng tâm là đọc tròn vành rõ tiếng các âm tiếng Việt, đọc đúng tốc độ để có thể lĩnh hội được nội dung văn bản và biết ngắt nghỉ đúng chỗ. Đối với các văn bản nghệ thuật, lên lớp 4, 5 có thể dạy các em làm quen với cách đọc diễn cảm ở những đoạn giàu cảm xúc. Những yêu cầu cơ bản này phải được thực hiện thuần thục từ các lớp đầu cấp, nhất là lớp Một.

Lên các lớp trên, có thể từ lớp 3, chủ yếu dạy các em đọc thầm và hiểu văn bản theo chỉ dẫn của giáo viên. Như vậy, nhiệm vụ chủ yếu của việc đọc trong dạy Tập đọc ở lớp trên không còn là đọc to, rõ, lưu loát mà tiến dần tới đọc có mục đích: đọc để hiểu được nội dung trong đoạn văn, đoạn thơ. Trong các giờ Tập đọc, giáo viên thường cắt khúc các hoạt động luyện đọc và tìm hiểu bài thành 2 hoạt động tách bạch nhau. Như vậy sẽ lãng phí thời gian mà hiệu quả không cao. Để khắc phục hạn chế này, theo chúng tôi, nên thiết kế lại giờ Tập đọc theo các hoạt động đọc có mục đích. Có thể theo trình tự sau:

Bước 1. Đọc khởi động: mục đích của hoạt động này là giúp học sinh tiếp cận văn bản ban đầu qua giọng đọc của giáo viên. Bằng giọng đọc tryền cảm của giáo viên sẽ truyền được cảm hứng tiếp cận văn bản cho học sinh.

Bước 2. Đọc hiểu: Giáo viên có thể chia đoạn để giao nhiệm vụ đọc hiểu tùy theo khả năng của học sinh từng khối lớp, vùng miền và độ dài của văn bản.Khi đọc đoạn văn bản, giáo viên cần giao nhiệm vụ cụ thể để định hướng mục đích đọc hiểu cho học sinh. Nhiệm vụ chuyển đến học sinh có thể bằng vài ba câu hỏi gợi mở hoặc phiếu học tập cho mỗi nhóm học tập để các em vừa đọc, vừa tập trung vào các câu, từ, nhân vật, hình ảnh hoặc ý chính của đoạn để thực hiện nhiệm vụ học tập.

Ví dụ: khi dạy bài “Quang cảnh làng mạc ngày mùa” [Tiếng Việt 5- Tập 1], sau khi đọc khởi động xong, giáo viên chia bài đọc thành 3 đoạn và yêu cầu học sinh đọc và tìm hiểu từng đoạn bằng các câu hỏi gợi mở: Các em đọc thầm hai đoạn đầu từ đầu bài đến “đỏ chói” và thảo luận theo các câu hỏi sau:

  • Những sự vật nào trong đoạn văn được tác giả nhắc đến?
  • Liệt kê những sự vật được tác giả miêu tả bằng màu vàng: Mặt Trời: có màu vàng hơn mọi khi.
  • Đọc đoạn văn trên, ta có cảm giác bức tranh tác giả vẽ ra vào ngày mùa nổi bật nhất là màu gì?
  • Hãy giới thiệu một cảnh vật ở trường hoặc nơi em ở có màu vàng và đặt câu để miêu tả lại cảnh vật đó.

[Những yêu cầu trên, giáo viên có thể cho vào phiếu học tập cho mỗi nhóm hoặc viết sẵn lên bảng nhóm để cả lớp quan sát]

Các câu hỏi, nhiệm vụ học tập được giao cần biên soạn theo 3 mức độ: Tái hiện - Hiểu - Vận dụng nhằm giúp các đối tượng học sinh đều có thể tham gia bài học theo khả năng của mình.

Bước 3. Đọc hiểu cả bài:

Sau khi kết thúc phần đọc hiểu từng đoạn, giáo viên cho học sinh đọc lại cả bài một hai lần để nắm được nội dung cơ bản hoặc ý nghĩa của văn bản bằng 1 đến 2 câu hỏi.

Ví dụ: Bài “Bài ca về trái đất”, giáo viên có thể giao nhiệm vụ cho học sinh: các em đọc thầm cả bài thơ và trả lời các câu hỏi sau:

  • Vì sao tác giả nói “Trái đất này là của chúng ta”?
  • Hãy kể xem, chúng ta đang làm gì để bảo vệ trái đất của chính mình?

Kết thúc bài, giáo viên có thể cho một số học sinh đọc diễn cảm bài thơ; học sinh hoặc giáo viên và cả lớp hát bài hát “Trái đất này là của chúng mình”

Như vậy, theo cách trên, chúng ta giải được bài toán về dạy Tập đọc hướng tới phát triển năng lực là thế nào.

Gửi email
In trang

Cơ sở lý luận và thực tiễn

Lý luận

-Mục tiêu của môn Tiếng Việt mới đã thể hiện được quan điểm mới trong dạy học đó là quan điểm giao tiếp. Hoạt động giao tiếp bao gồm các hành vi nhận thông tin và phát thông tin. Trong ngôn ngữ mỗi hành vi đều có thể thực hiện bằng hai hình thức là khẩu ngữ [nghe, nói] và bút ngữ [đọc, viết]. Dạy học theo quan điểm giao tiếp là xu thế phổ biến trong các tài liệu dạy tiếng mẹ đẻ cũng như dạy ngoại ngữ ở các nước tiên tiến hiện nay. Quan điểm này được thể hiện trên cả hai phương diện nội dung và phương pháp dạy học.

- Mặc dù có nhiều quan điểm khác nhau về giao tiếp nhưng tựu chung thì về vấn đề cốt lõi của các định nghĩa là: giao tiếp là hoạt động tiếp xúc, trao đổi giữa con người với con người trong xã hội, nhằm truyền đạt cho nhau những nhận thức, những tư duy hoặc nhằm bày tỏ, chia sẻ những tình cảm, thái độ, đối với nhau cũng như đối với các sự vật, hiện tượng trong thực tế khách quan. Như vậy, điều kiện trước tiên đảm bảo cho một cuộc giao tiếp diễn ra bình thường là phải có ít nhất hai đối tượng tham gia:1 đóng vai người nói và 1 đóng vai người nghe. Hai vai này sẽ luân phiên thay đổi nhau trong suốt quá trình giao tiếp, họ cũng phải sử dụng một thứ ngôn ngữ nhất định, cùng chịu sự chi phối của hoàn cảnh và nội dung giao tiếp để hướng tới mục đích đã đề ra.

- Trong quá trình dạy học luyện nói, lý thuyết giao tiếp giúp giáo viên có sự định hướng về nội dung và phương pháp dạy học nhằm đạt được mục tiêu dạy học đề ra. Đó là nhằm phát triển lời nói cho từng cá nhân học sinh. Vì vậy, đòi hỏi giáo viên cần biết chuyển nội dung dạy học thành những tình huống giao tiếp gần gũi, giúp học sinh vận dụng kinh nghiệm của mình thực hiện hoạt động giao tiếp. Từ đó học sinh sẽ có kỹ năng giao tiếp và tất nhiên sẽ phát triển được lời nói cho các em.

Thực tiễn

- Chúng ta cũng đã biết trước khi vào lớp 1, trẻ đã được làm quen với Tiếng Việt [tiếng mẹ đẻ] trong cuộc sống hàng ngày. Đó là một phương tiện quan trọng giúp các em giao tiếp với mọi người, với xã hội, giúp các em phát triển tư duy. Khivào lớp 1, việc học môn Tiếng Việt một cách có tổ chức, có phương pháp khoa học sẽ giúp các em củng cố thêm hiểu biết cũng như các kỹ năng, kỹ xảo sử dụng tiếng mẹ đẻ của mình, từ đó giúp các em học tốt các môn học khác và giao tiếp tốt hơn.

- Việc dạy học nội dung luyện nói thực chất là dạy các em tạo lập nên những ngôn bản nói để phục vụ hoạt động học tập và giao tiếp. Vì vậy nếu giáo viên vận dụng các phương pháp dạy học một cách phù hợp nhằm phát triển kỹ năng nói để tổ chức dạy học nội dung luyện nói trong môn Tiếng Việt 1 thì sẽ phát huy được tính tích cực, chủ động, sáng tạo của học sinh. Từ đó nâng cao được hiệu quả dạy học, tăng cường năng lực sử dụng ngôn ngữ nói của học sinh.

Không chỉ viết và đọc mà các em cần được luyện nói

NGHE [LISTENING]

Nghe là một trong 2 kỹ năng bạn sẽ được kiểm tra khi làm đề thi TOEIC nên một số gợi ý dưới đây sẽ giúp ích cho bạn trong việc luyện thi TOEIC online rất nhiều.

Để việc nghe tiếng Anh trở thành một thói quen không mang tính chất gượng ép, chúng ta có thể bắt đầu nghe tiếng Anh thông qua những sở thích cá nhân như nghe nhạc, xem phim, hay xem những đoạn video clip bằng tiếng Anh trên mạng.

Lời khuyên cho bạn đó là bạn nên chọn những bản nhạc có giai điệu chậm và rõ lời. Còn phim hoặc clip thì phải những cái có phụ đề kèm theo. Bạn không cần phải hiểu tất cả những gì bài hát hay bộ phim đang nói về, điều mà bạn cần quan tâm là cách phát âm của những từ ngữ được sử dụng trong ca khúc hoặc bộ phim đó.

Ở bước này chúng ta không cần phải nghe hiểu, chủ yếu là để cho não của chúng ta tiếp nhận và làm quen những âm tiết trong tiếng Anh. Đây gọi là phương pháp nghe thụ động.

Phương pháp này tiện lợi ở chỗ bạn có thể áp dụng nó bất cứ khi nào bạn muốn. Trên xe buýt đi học, đi làm hay lúc rảnh rỗi ở chỗ học, chỗ làm [với điều kiện công ty của bạn cho phép đeo tai nghe trong giờ làm việc], hay lúc đang làm vệ sinh nhà cửa hay nấu nướng gì cũng được. Chủ yếu là nghe để tai chúng ta quen với tiếng Anh chứ không cần phải hiểu. Cho nên bạn cứ tranh thủ mọi lúc trong ngày để chìm mình vào trong thứ ngôn ngữ này nhé, vì đây sẽ là tiền đề rất lớn để chúng ta có thể nghe nói tiếng Anh lưu loát sau này.

Bên cạnh việc nghe thụ động, chúng ta còn phải luyện lắng nghe chủ động nữa. Tuy nhiên việc lắng nghe chủ động chỉ tiêu tốn của bạn khoảng 30 phút một ngày thôi, nên bạn yên tâm sẽ không mất nhiều thời gian quá đâunhé.

Vậy thế nào là lắng nghe chủ động? Chủ động ở đây có nghĩa là chúng ta chủ động lựa chọn một bài nghe có độ dài và độ khó phù hợp với trình độ của bản thân.

Nếu bạn là người hoàn toàn mới học tiếng Anh thì không nên lựa một bài nghe có chủ đề và từ vựng phức tạp, còn đối với những bạn đã có một lượng kiến thức nền thì nên nâng dần khả năng của bản thân bằng những bài nghe ở mức độ khó hơn. Tốt nhất bạn nên chọn bài nghe bạn có thể hiểu được 50% nội dung để từ đó bạn có thể họctừ vựng mới, lắng nghe thêm những từ mà trước đây chúng ta chưa biết hoặc biết nhưng phát âm sai.

Phương pháp nghe chủ động cũng rất đơn giản:

Nhìn thì thấy có vẻ có nhiều bước nhưng thật ra ad ghi ra cho rõ ràng nhất có thể chứ không phải nội dung nhiều nhé, hy vọng các bạn không thấy "ngán"

Còn nếu bạn lười tìm bài nghe để nghe chủ động, bạn chỉ cần vào giasutoeic.com và tha hồ nghe các bài luyện thi TOEIC.

Như vậy nếu các bạn kiên trì tập nghe bị động và chủ động, chỉ trong một thời gian tương đối ngắn,kỹ năng nghe tiếng Anh của bạn sẽ tiến bộ rõ rệt.

Nghị luận về kỹ năng sống hay nhất

Dàn ý nghị luận xã hội về kỹ năng sống

1. Mở bài

Giới thiệu, dẫn dắt đến vấn đề cần nghị luận

2. Thân bài

a. Giải thích khái niệm

– “Kĩ năng sống” chính là năng lực của mỗi người giúp giải quyết những nhu cầu và thách thức của cuộc sống có hiệu quả; đó cũng là khả năng của mỗi cá nhân để duy trì một trạng thái khỏe mạnh về mặt tinh thần, biểu hiện qua hành vi phù hợp và tích cực khi tương tác với người khác, với nền văn hóa và môi trường xung quanh.

b. Bàn luận

– Vai trò của việc rèn luyện kĩ năng sống:

– Nếu không có kĩ năng sống tốt thì:

c. Bài học

3. Kết bài

- Khẳng định lại vấn đề

Video liên quan

Chủ Đề