Đã là lập trình viên thì ai cũng từng nghe qua “Linux”, vậy Linux là gì? Mà tại sao nó có một cộng đồng rất lớn các lập trình viên, hacker sử dụng hệ điều hành này và được các “developer nhà người ta” khuyên rằng “là lập trình viên thì nên biết cách dùng Linux”. Cùng tham khảo bài biết để biết về Linux nhé!
1. Hệ điều hành Linux là gì?
Ngày nay, Linux được biết đến là tên một hệ điều hành máy tính [để dễ hiểu thì bạn cứ xem nó tương tự như Windows, MacOS vậy]. Nhưng nói một cách chính xác thì Linux chỉ là kernel [hạt nhân] của hệ điều hành. Còn hệ điều hành Linux mà ngày nay mọi người vẫn nhắc đến thì có tên đầy đủ là GNU/Linux – chắc do cái tên GNU/Linux dài quá nên người ta mới gọi tắt là Linux cho ngắn gọn.
Cấu trúc hệ điều hành Linux gồm 3 thành phần là:
+ Kernel: Còn được gọi là phần hạt nhân vì đây là phần quan trọng nhất trong máy tính bởi chứa đựng các module hay các thư viện để quản lý, giao tiếp giữa phần cứng máy tính và các ứng dụng.
+ Shell: Shell là phần có chức năng thực thi các lệnh [command] từ người dùng hoặc từ các ứng dụng yêu cầu, chuyển đến cho Kernel xử lý. Shell chính là cầu nối để kết nối Kernel và Application, phiên dịch các lệnh từ Application gửi đến Kernel để thực thi.
+ Application: Đây là phần quen thuộc với chúng ta nhất, phần để người dùng cài đặt ứng dụng, chạy ứng dụng để người dùng có thể phục vụ cho nhu cầu của mình.
Cấu trúc hệ điều hành Linux
2. Ưu, nhược điểm của hệ điều hành Linux
Ưu điểm:
- Tính linh hoạt: người dùng còn có thể tinh chỉnh hệ điều hành theo nhu cầu, sở thích của mình và có nhiều sự lựa chọn, phiên bản khác nhau.
Hiện nay, Linux được phân ra làm nhiều nhánh như: Kali, Ubuntu, Linux Mint, Fedora… nhưng thông dụng nhất hiện nay đang là Ubuntu.
Ubuntu 21.04
- Hoạt động “mượt” trên các máy tính có cấu hình thấp: khi nâng cấp lên phiên bản mới, các máy tính có cấu hình yếu vẫn sẽ được nâng cấp và hỗ trợ thường xuyên.
- Không tốn chi phí mua/bán bản quyền: hệ điều hành được phát triển hoàn toàn miễn phí với đầy đủ bản quyền trên nền tảng mã nguồn mở và được hỗ trợ các ứng dụng văn phòng OpenOffice và LibreOffice.
- Tính bảo mật cao và an toàn cao: virut sẽ không thể hoạt động ổn định trên hệ điều hành này, bạn chỉ cần xoá bỏ nó trong những câu lệnh nếu thấy chúng xuất hiện.
Nhược điểm:
- Số lượng ứng dụng được hỗ trợ trên Linux còn hạn chế.
- Có ít drivers hỗ trợ và một số nhà sản xuất không phát triển driver hỗ trợ nền tảng Linux
- Bạn sẽ mất nhiều thời gian để làm quen lại với hệ điều hành này khi mới chuyển từ Windows sang
3. Một số lưu ý về linux
Với hàng loạt ưu điểm và lợi ích trên, sợ các bạn sẽ gỡ Windows để mà cài đặt Linux nên mình viết thêm mục này để lưu một số điều về Linux.
Nếu bạn chuyên làm các stack liên quan tới Windows, biết Linux có thể không giúp ích cho bạn
Nếu bạn chỉ làm C#, APS.net, Visual basic, hay bất kỳ công nghệ độc quyền nào của Microsoft thì biết Linux sẽ không giúp ích gì cho bạn. Bởi bản thân Microsoft đã trang bị sẵn một hệ sinh thái khép kín cho các công nghệ của mình.
Linux không phù hợp với các ứng dụng văn phòng hay thiết kế
Linux tuy rất phù hợp để lập trình, để phát triển các sản phẩm trên nền tảng open source, nhưng lại không hỗ trợ tốt các ứng dụng văn phòng như MS world, Excel, Power Point,… Mặc dù trên Linux có hai bộ ứng dụng là LibreOffice và OpenOffice để giải quyết vấn đề này, nhưng nó vẫn không mượt mà và ổn định như MS Office có trên Windows được.
Một phần mềm nữa là Photoshop cũng không có bản hỗ trợ trên Linux, với những bạn có nhu cầu chỉnh sửa bằng Photoshop thì đây cũng là vấn đề đang lưu ý đó.
Về cách khắc phục, thao tác với các ứng dụng văn phòng bạn có thể sử dụng LibreOffice, OpenOffice, hoặc Google docs, Google sheet, Google slide để thay thế. Với việc cài photoshop, bạn có thể cài trên máy ảo windows để sử dụng, hoặc chọn một nền tảng khác photoshop để sử dụng.
Lưu ý: Cách khắc phục trên chỉ giải quyết được phần nào, chứ không giải quyết được triệt để vấn đề. Cách giải quyết triệt để là không dùng Linux nữa.
Kết luận
Linux là một hệ điều hành tuyệt vời nếu bạn chinh phục được nó. Dù điều đó là không dễ dàng nhưng cứ cố gắng từ từ từng bước một bạn có thể làm được và khám phá ra rất nhiều thứ hay ho.
Linux là tên gọi của một hệ điều hành máy tính và cũng là tên hạt nhân của hệ điều hành. Nó có lẽ là một ví dụ nổi tiếng nhất của phần mềm tự do và của việc phát triển mã nguồn mở.
Phiên bản Linux đầu tiên do Linus Torvalds viết vào năm 1991, lúc ông còn là một sinh viên của Đại học Helsinki tại Phần Lan. Ông làm việc một cách hăng say trong vòng 3 năm liên tục và cho ra đời phiên bản Linux 1.0 vào năm 1994. Bộ phận chủ yếu này được phát triển và tung ra trên thị trường dưới bản quyền GNU General Public License. Do đó mà bất cứ ai cũng có thể tải và xem mã nguồn của Linux.
Một cách chính xác, thuật ngữ "Linux" được sử dụng để chỉ Nhân Linux, nhưng tên này được sử dụng một cách rộng rãi để miêu tả tổng thể một hệ điều hành giống Unix [còn được biết đến dưới tên GNU/Linux] được tạo ra bởi việc đóng gói nhân Linux cùng với các thư viện và công cụ GNU, cũng như là các bản phân phối Linux. Thực tế thì đó là tập hợp một số lượng lớn các phần mềm như máy chủ web, các ngôn ngữ lập trình, các hệ quản trị cơ sở dữ liệu, các môi trường làm việc desktop như GNOME và KDE, và các ứng dụng thích hợp cho công việc văn phòng như OpenOffice.
Khởi đầu, Linux được phát triển cho dòng vi xử lý386, hiện tại hệ điều hành này hỗ trợ một số lượng lớn các kiến trúc vi xử lý, và được sử dụng trong nhiều ứng dụng khác nhau từ máy tính cá nhân cho tới các siêu máy tính và các thiết bị nhúng như là các máy điện thoại di động.
Ban đầu, Linux được phát triển và sử dụng bởi những người say mê. Tuy nhiên, hiện nay Linux đã có được sự hỗ trợ bởi các công ty lớn như IBM và Hewlett-Packard, đồng thời nó cũng bắt kịp được các phiên bản Unix độc quyền và thậm chí là một thách thức đối với sự thống trị của Microsoft Windows trong một số lĩnh vực. Sở dĩ Linux đạt được những thành công một cách nhanh chóng là nhờ vào các đặc tính nổi bật so với các hệ thống khác: chi phí phần cứng thấp, tốc độ cao [khi so sánh với các phiên bản Unix độc quyền] và khả năng bảo mật tốt, độ tin cậy cao [khi so sánh với Windows] cũng như là các đặc điểm về giá thành rẻ, không bị phụ thuộc vào nhà cung cấp. Một đặc tính nổi trội của nó là được phát triển bởi một mô hình phát triển phần mềm nguồn mở hiệu quả.
Tuy nhiên, hiện tại số lượng phần cứng được hỗ trợ bởi Linux vẫn còn rất khiêm tốn so với Windows vì các trình điều khiển thiết bị tương thích với Windows nhiều hơn là Linux. Nhưng trong tương lai số lượng phần cứng được hỗ trợ cho Linux sẽ tăng lên.
Tài liệu học tập, nghiên cứu
Các bản phân phối Linux
Linux hiện nay có nhiều bản phân phối khác nhau, một phần là bởi vì tính chất nguồn mở của nó. Sau đây là một số bản phân phối chủ yếu, được cập nhật vào đầu tháng 3 2011 :
Tên bản phân phối
Phiên bản mới nhất
Trang web chính thức
Các bản tương tự
Ubuntu
10.10
www.ubuntu.com
Kubuntu, Xubuntu, Edubuntu,
Debian GNU/Linux
6.0
www.debian.org
Ultimate Edition
2.6.1
//ultimateedition.info/
Red Hat Enterprise Linux
5.0
www.redhat.com/rhel/
Fedora
14
www.fedoraproject.org
SUSE Linux Enterprise Desktop
11
www.novell.com/linux/
OpenSUSE 11.4,
Mint
10
www.linuxmint.com
Knoppix
6.4.4
www.knoppix.org/
PCLinuxOS
2010.12
www.pclinuxos.com/
Mandrake
2010.2
www.madrivalinux.com
Mandriva
CentOS
5
www.centos.org/
Gentoo
11.0
www.gentoo.org/
Slackware
13.1
www.slackware.com/
Xandros
xandros.com/
SLAX
6.1.2
//www.slax.org/
Easys
Sabayon
5.5
//www.sabayon.org/
Dreamlinux
3.5
//www.dreamlinux.net/
OpenSolaris
2009.06
www.opensolaris.org/
Hồng kỳ linux
6.0 Sp2
//www.redflag-linux.com/
Puppy linux
5.2
//puppylinux.org/
Hacao Linux
4.21
//www.hacao.com/
Vubuntu
1.0
Asianux
3.5
//www.asianuxvietnam.vn/
Asianux Server
SliTaz
3.0
//www.slitaz.org/
GNU/Linux
Fenix Desktop
2009
//www.rongvietnam.vn/
Linpus
1.4
//www.linpus.com/
Linpus Linux
Super Ubuntu
10.10
hacktolive.org
Ubuntu, Zorin OS, Linux Mint,
Teendows Linux
2008
teendowslinux.come.vn
Zorin OS
3
zorin-os.webs.com
Ubuntu, Super Ubuntu, Linux Mint
Theo Wikipedia
Ngoài ra còn có một định nghĩa khác như sau:
Linux là hệ điều hành. Về mặt nguyên tắc hệ điều hành cũng là một software; nhưng đây là một software đặc biệt – được dùng để quản lý, điều phối các tài nguyên [resource] của hệ thống [bao gồm cả hardware và các software khác]. Linux còn được gọi là Open Source Unix [OSU], Unix-like Kernel, clone of the UNIX operating system.
Linux do Linus Torvalds, một sinh viên tại trường Đại Học ở Helsinki [Phần Lan] phát triển dựa trên hệ điều hành Minix, một hệ điều hành có cấu trúc tương tự Unix với các chức năng tối thiểu được dùng trong dạy học.
Hiện nay, Linux là một hệ điều hành với mã nguồn mở [Open Source] và miễn phí [free] dưới bản quyền của tổ chức GNU [Gnu’s Not Unix].
Khởi đầu, Linux được thiết kế để hoạt động trên nền tảng của kiến trúc i386 Intel với khả năng đa tác vụ [multitasking]. Tuy nhiên ngày nay, Linux đã có các phiên bản trên các họ chip khác chẳng hạn như chip Alpha.
Linux có nguyên lý hoạt động tương tự hệ điều hành Unix [Unix-like]. Mặc dù Linux không phải là Unix nhưng người ta vẫn xem Linux như là phiên bản Unix trên PC [PC version of Unix OS].
Do là Unix-like; Linux có đầy đủ tất cả các đặc tính của Unix [fully functional]. Ngoài ra nó còn hỗ trợ thêm một số tính năng mà trên Unix không có,
như long file name [tên file có ký tự space “ ”].
Hiện tại có nhiều hãng, nhiều tổ chức, nhiều nhóm khác nhau cùng phát triển Linux. Tất cả các phiên bản [release] Linux đều có chung phần kernel [phần nhân của hệ điều hành] và hầu hết các tính năng đặc trưng, tuy nhiên các tool [công cụ] và utility [tiện ích] có đôi chút dị biệt.
Có rất nhiều các ứng dụng cho Linux, tuy nhiên hầu hết các ứng dụng cho Linux hiện có đều là các ứng dụng mang tính chuyên dụng. Để đưa Linux vào từng gia đình, các tổ chức, các hãng đang cố gắng phát triển các ứng dụng mang tính phổ cập trên Linux chẳng hạn hãng SUN đưa ra phiên bản Star Office tương tự như MS Office – và cũng tương thích với MS Office - cho những người sử dụng Linux ở gia đình, văn phòng.
Hãng Borland [nay là hãng Inprise] đang phát triển một dự án có tên là KyLix, nhằm đưa ra một môi trường lập trình cấp cao trên Linux, đồng thời các ứng dụng trên Windows được viết bằng Delphi/C++Builder sẽ dễ dàng compile [biên dịch] lại dưới Linux bằng KyLix. Hiện tại Kylix đã có phiên bản thử nghiệm [beta].
Dự án này hứa hẹn một loạt các ứng dụng thông thường đã có trên MS Windows sẽ mau chóng được chuyển sang Linux, và điều này sẽ giúp cho hệ điều hành Linux dễ dàng thâm nhập vào thị trường PC nhanh chóng hơn.
Các ứng dụng được viết trên Linux đều có thể hoạt động trên các hệ thống UNIX [có thể cần phải compile lại].
Các release hiện nay gồm có:
RedHat Linux [Fedora Core]:
Là phiên bản khá phổ biến. Cung cấp khá nhiều tool và utility để hỗ trợ user [người sử dụng] từ các thao tác setup [cài đặt] đến config [cấu hình] hệ thống.
Mandrake Linux:
Một dòng khác thoát thai từ RedHat Linux, tương thích hoàn toàn với RedHat. Thường có nhiều phần mềm mới đang ở giai đoạn thử nghiệm.
Slackware Linux:
Đây là một trong phiên bản Linux lâu đời. Hỗ trợ các dịch vụ mạng rất mạnh, tuy nhiên việc setup và config đòi hỏi user có kiến thức tốt về hệ điều hành này.
S.u.S.E. Linux:
Do hãng S.u.S.E [Đức] phát hành, khá phổ biến tại Âu châu, nhưng không được phổ biến tại các nước khác. Có các công cụ riêng để hỗ trợ setup và config tương đối dễ sử dụng.
Free BSD Linux:
Được phát triển bởi Đại Học Berkeley, đây không phải là phiên bản thương mại, do vậy ít được phổ biến. Có rất nhiều tiện ích dành cho việc phát triển hệ thống và lập trình. Hỗ trợ đầy đủ các shell trên Unix.
Corel Linux:
Phát triển bởi hãng Corel, dễ setup, có graphic interface [giao diện đồ họa] khá giống Windows NT kể các tool và utility. Tuy nhiên các config tool chưa hoạt động tốt.
Open Linux:
Do hãng Caldera phát triển, dễ cài đặt cũng như sử dụng. Giao diện KDE. Thích hợp cho người sử dụng tại gia đình.
Và còn rất nhiều release khác như Turbo Linux, Linux PPC, Debian Linux, Infomagic Linux, Softlanding Linux System Release [SLS] v.v....
Ngoài ra, hiện nay còn có một dòng Linux gọi là Live-CD Linux [cahỵ trực tiếp trên CD - kô cần cài đặt] như Ubuntu, Knoppix, ....... thíchhợp với các beginner Linux
Các thông tin và tài nguyên [resource] của Linux có thể tìm thấy ở khắp nơi trên Internet và hầu hết đều free. Thêm vào đó có khá nhiều các trình ứng dụng cũng như tiện ích dành cho Linux dễ dàng được tìm thấy trên Internet.
2. Những ứng dụng văn phòng và cơ sở dữ liệu:
NHỮNG ỨNG DỤNG VĂN PHÒNG: Những ứng dụng văn phòng của Linux rất đa dạng như chương trình sử lý văn bản mức chuyên nghiệp, chuơng trình tính toán, chương trình vẽ… Những bộ office văn phòng hiện nay của Linux cũng rất đa dạng được cung cấp bởi nhiều công ty khác nhau. Mỗi một bộ office văn phòng của Linux đều có những đặc tính riêng nhằm cung cấp cho người sử dụng những ứng dụng cần thiết, những bộ office được biết đến như: OpenOffice, KOffice, StarOffice, CrossOver Office, Ximian Desktop and office applications, GNOME Office…
• OpenOffice: là bộ office nguồn mở sử dụng mã StarOffice nó cung cấp những ứng dụng văn phòng thích hợp như GNOME. OpenOffice hiện thời là ứng dụng văn phòng sơ cấp được hỗ trợ bởi Red Hat. Những ứng dụng của bộ office này gồm có: OpenCalc dùng để tính toán, OpenDraw là chương trình vẽ, OpenWriter dùng để sử lý văn bản, OpenMath dùng để tính toán và tạo ra những công thức toán học, OpenImpress dùng để tạo ra những bảng trình bày.
• Koffice: là bộ office tự do dùng để thiết kế sử dụng với KDE. Những ứng dụng của bộ office này gồm có: Kspread dùng để tính toán, Kpresenter ứng dụng cho việc tạo ra những bảng trình bày, Kontour là chương trình bản vẽ vector, Karbon14 là chương trình đồ thị vector, Kword dùng để sử lý văn bản, Kformula là chương trình dùng để biên tập công thức toán, Kchart là công cụ vẽ những biểu đồ và sơ đồ, Kugar dùng cho việc lập các báo cáo, Krita là chương trình sử lý hình ảnh, Kivio dùng để tạo ra các flowchart [tương tự như visio], Kontact bao gồm những ứng dụng như: mail, address book, và organizer tools.
• StarOffice: là bộ office dùng riêng cho những ứng dụng trong lãnh vực thương mại.
Hiện nay hãng Ximian đang phát triển một bộ office chuyên nghiệp hỗ trợ cả KDE lẫn GNOME. Hầu hết những bộ office của Linux đều được cung cấp miễn phí trên mạng internet giúp cho người sử dụng có thể tải những ứng dụng về máy mình. Dưới đây là nhửng địa chỉ internet để người sử dụng có thể biết thêm thông tin.
3. Những ứng dụng trong việc quản lý cơ sở dữ liệu:
Những hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu được sử dụng trong hệ điều hành Linux rất đa dạng, nó gồm những hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu mức rất mạnh và được thiết kế hỗ trợ cho những cơ sở dữ liệu có quan hệ lớn như Oracle, Sybase, và DB2 của hãng IBM… Red Hat cũng đã cung cấp cho Linux những hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu lớn như MySQL và PostgreSQL. Tuy nhiên ngoài những hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu ở mức lớn, Linux còn được cung cấp những hệ thống quản lý dữ liệu vừa và nhỏ như KDE và GNOME. Ngoài ra Linux còn cung được cung cấp những phần mềm sẵn sàng cho những cơ sở dữ liệu truy nhập với ngôn ngữ lập trình như Xbase.
* Oracle : là phiên bản của hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu Oracle9i. Nó có đầy đủ những chức năng mà Oracle9i có, là một cơ sở dữ liệu chuyên nghiệp sử dụng cho những cơ sở dữ liệu lớn chuyên dùng cho việc kinh doanh điện tử internet. Đây là hệ thống cơ sở dữ liệu được cấp phát miễn phí hoàn toàn, người sử dụng có thể tải những ứng dụng của hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu này từ web-site www.oracle.com.
* Sybase: là hệ thống cơ sở dữ liệu được ứng dụng phục vụ cho việc quản lý những cơ sở dữ liệu ở các xí nghiệp, công ty vừa và nhỏ. Hệ thống này có được đặc tính hợp nhất dữ liệu và kết hợp tất cả những tài nguyên thông tin trên cùng một mạng. Hệ thống này cũng được cung cấp miễn phí trên web-site www.sybase.com.
* DB2: là hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu được cung cấp bởi hãng máy tính nổi tiếng IBM. DB2 là hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu mang tính phổ thông trong hệ thống của Linux nó bao gồm tính hoạt động internet cùng với sự bổ trợ cho Java và Perl. Ngoài ra DB2 còn có tính biến đổi được để mở rộng cơ sở dữ liệu một cách dễ dàng. Người sử dụng có thể tự do tải ứng dụng của hệ thống này về từ trang wed của IBM www.software.ibm.com/data/db2/linux/
* MySQL: là hệ thống do Red Hat phát triển, là sản phẩm nguồn mở sẵn sàng tự do dưới giấy phép GPL. Nó là một hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu nhanh cho những cơ sở dữ liệu lớn, đáng tin cậy có thể sử dụng với cường độ cao. Những người sử dụng có thể vào wed-site www.mysql.com để tìm hiểu thông tin của hệ thống này.
* PostgreSQL: cũng là một hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu do Red Hat cung cấp. Nó được sử dụng để cung cấp cho cơ sở dữ liệu hỗ trợ cho những dịch vụ nghiêng về internet và hệ thống mạng. Ưu điểm của hệ thống này là thao tác sử dụng đơn giản. Cũng như các hệ thống quản lý cơ sở dữ liệu trên những thông tin của ứng dụng này cũng được đưa lên các wed-site để người sử dụng có thể truy xuất được thông tin như www.postgresql.org.
4. Hệ điều hành mạng và những ứng dụng về mạng:
Có thể nói các ứng dụng mạng là tập hợp những ứng dụng nổi bật nhất của hệ điều hành Linux, những khả năng mà các ứng dụng mạng trên Linux có thể thực hiện được làm cho hệ điều hành này vượt trội hơn so với hệ điều hành Window.