Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí MinhMỤC LỤC1Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí MinhA.LỜI MỞ ĐẦUChủ tịch Hồ Chí Minh là một tấm gương đạo đức mẫu mực về thực hành đạo đứccách mạng cho toàn Đảng, toàn dân noi theo. Trong suốt cuộc đời hoạt động sự nghiệpcách mạng của mình, Người đặc biệt quan tâm tới giáo dục, rèn luyện đạo đức cáchmạng cho cán bộ, Đảng viên và toàn thể nhân dân. Hồ Chí Minh quan niệm rằng, đạođức là nền tảng, là sức mạnh của toàn dân, coi đó là cái gốc của cây, là nguồn của sôngnước. Theo đó, Người đã nhấn mạnh công cuộc xây dựng đạo đức trong bối cảnh mớicủa đất nước trên những nguyên tắc riêng, nhưng hợp lại thành một nền tảng xây dựngđạo đức mới mà toàn Đảng, toàn dân cần thực hiện, đặc biệt trong việc vận dụng nhữngnguyên tắc đó để rèn luyện đạo đức cá nhân. Đạo đức mới ở đây không phải Hồ ChíMinh bác bỏ những quy tắc lâu đời mà Người đang kế thừa tư tưởng đạo đức đã có vàbổ sung thêm những nguyên tắc đạo đức mới phù hợp với đường lối Xã hội chủ nghĩa,hoàn cảnh nước ta.Từ việc nhận thức được tầm quan trọng về xây dựng đạo đức mới theo tư tưởngđạo đức Hồ Chí Minh, tiếp thu bài học và tiếp cận tài liệu tham khảo, chúng em quyếtđịnh tìm hiểu về những nguyên tắc xây dựng đạo đức mới theo tư tưởng Hồ Chí Minhvà vận dụng những nguyên tắc đó để rèn luyện đạo đức cá nhân./.2Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí MinhB. NỘI DUNGI. Nguyên tắc xây dựng đạo đức mới theo tư tưởng Hồ Chí Minh1. Nói đi đôi với làm, nêu gương đạo đứcNói đi đôi với làm là nguyên tắc cơ bản và quan trọng nhất trong việc xây dựng đạođức và là đặc trưng bản chất của đạo đức cách mạng, thể hiện sự thống nhất giữa lí luậnvà thực tiễn, tư tưởng và hành động, nhận thức và việc làm. Đối với mỗi người để thựchiện được việc thống nhất giữa lời nói với việc làm phải có nhận thức đúng và quyếttâm vượt qua thính mình. Nói đi đôi với làm còn là biểu hiện của sự gương mẫu, trungthực, trong sáng của cán bộ, đảng viên công chức, nêu gương trước nhân dân.Nói đi đôi với làm, nêu gương đạo đức: đây là nguyên tắc quan trọng hàng đầu trongxây dựng đạo đức mới. Nói là biểu hiện cụ thể nhất của suy nghĩ ý chí; Làm là hànhđộng. Nói mà không làm thì chỉ là nói suông, lãnh đạo nói mà không làm gương thìkhông ai nghe. Ngược lại chỉ làm mà không nói thì sẽ không ai hiểu, người lãnh đạoquần chúng nếu chỉ đơn thuần sắn tay áo làm việc ngay thì làm sao quần chúng hiểumà làm theo; làm mà không nói tức là hành động mà không nêu ra suy nghĩ chủtrương, từ đó dẫn đến nhận thức sai lầm từ quần chúng nhân dân. Ví dụ như: Chủ tịchHồ Chí Minh phát động phong trào “Hũ gạo cứu đói” trong thời điểm khó khăn củanước ta sau độc lập. Đầu tiên Người phát động, sau đó Người làm gương: mỗi ngày bớtmột ít gạo cho hũ gạo cứu đói. Vì vậy nhân dân hưởng ứng nhiệt tình, giải quyết tạmthời nạn đói trước mắt. Giả sử, nếu Hồ Chí Minh chỉ kêu gọi mà không làm thì có sựhưởng ứng mạnh mẽ như vậy không? Hay Hồ Chí Minh cứ hằng ngày bớt một ít gạobỏ vào thùng thì có ai hiểu được mục đích của Người không? Vì thế, ta có thể khẳngđịnh để có thể xây dựng đạo đức mới thì nguyên tắc đầu tiên là nói đi đôi với làm.Hồ Chí Minh rất chú trọng việc nêu gương: Người cho rằng đối với nhân dân thì “một tấm gương sống còn giá trị hơn một trăm bài diễn văn tuyên truyền’’. Người chútrọng: “Lấy gương người tốt việc tốt hằng ngày giáo dục lẫn nhau’’. Hồ Chí Minh làtấm gương lớn về xây dựng một nền đạo đức mới, đạo đức cách mạng.3Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí MinhNói phải đi đôi với chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước,không đượcxuyên tạc, nói sai. Cán bộ, Đảng viên phải nắm vững đưòng lối cách mạng của Đảngtrong toàn bộ tiến trình cách mạng và được cụ thể hóa trong từng giai đoạn. Nắm vữngđường lối cách mạng để thực hiện cho đúng, để tuyên truyền, giáo dục, vận động nhândân làm theo cho đúng. Phải rèn luyện bản lĩnh vững vàng để có niềm tin vào mục tiêulý tưởng cách mạng của Đảng, dù trải qua những tình huống phức tạp, những bướcngoặt hiểm nghèo, trung thành với Đảng, với sự nghiệp cách mạng, bảo vệ nền độc lậpdân tộc và xây dựng xã hội tự do, ấm no, hạnh phúc cho nhân dân2. Xây đi đôi với chốngMuốn xây dựng đạo đức mới , muốn bồi dưỡng những phảm chất đạo đức cáchmạng cho hàng triệu đảng viên, hàng triệu con người - cán bộ, đảng viên, các công dântrong các giai tầng khác nhau, thì cùng với việc xây dựng, bồi dưỡng những phẩm chấttốt đẹp, nhất thiết phải chống những cái xấu xa, trái với những yêu cầu của đạo đứcmới.Trong đời sống hằng ngày những hiện tượng tốt - xấu, đúng - sai, thiện - ác, cái đạođức và cái vô đạo đức vẫn thường đan xen, hòa trộn với nhau. Để xây dựng một nềnđạo đức mới, cần phải kết hợp chặt chẽ giữa xây và chống "xây" là giáo dục nhữngphẩm chất đạo đức mới, đạo đức Cánh mạng cho con người Việt Nam, "Chống" làchống những biểu hiện hành vi vô đạo đức, chống chủ nghĩa cá nhân, cường quyền,hách dịch. "Xây đi đôi với chống" nghĩa là đồng thời với việc giáo dục, xây dựng, rènluyện đạo đức cách mạng phải đi đôi với đấu tranh chống chủ nghĩa cá nhân, chốngnhững hành vi phi đạo đức.Xây phải đi đôi với chống, loại bỏ cái sai, cái xấu cái vô đạo đức hằng ngày. HồChí Minh cho rằng, trên con đường đi tới tiến bộ và cách mạng, đạo đức mới chỉ có thểđược xây dựng thành công trên cở sở kiên trì mục tiêu chống chủ nghĩa đế quốc, chốngnhững thói quen, tập quán lạc hậu và loại trừ chủ nghĩa cá nhân. Đây thực sự là “mộtcuộc chiến đấu khổng lồ” giữa tiến bộ và lạc hậu, giữa cách mạng và phản cách mạng.4Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí MinhĐể giành được thắng lợi trong cuộc chiến đấu này, điều quan trọng là phải phát hiệnsớm, phải tuyên truyền, vận động hình thành phong trào quần chúng rộng rãi đấu tranhcho sự lành mạnh, trong sạch về đạo đức.3. Phải tu dưỡng đạo đức suốt đờiTheo Hồ Chí Minh, Người đã nhiều lần chỉ rõ: “Mỗi con người phải thường xuyênchăm lo tu dưỡng đạo đức như việc rửa mặt hằng ngày đấy cũng là công việc phải kiêntrì bền bỉ suốt dời, không người nào có thể chủ quan tự mãn”.Một nền đạo đức mới chỉ có thể được xây dựng trên cơ sở tự giác tu dưỡng đạo đứcở mỗi người. Hồ Chí Minh chỉ ra rằng, phải làm thế nào đó để mỗi người tự nhận thấyviệc trau dồi cách mạng là một việc “sung sướng vẻ vang nhất đời”. Người nhắc lạiluận điểm của Khổng Tử “ Chính tâm, tu thân…” và chỉ rõ: “Chính tâm tu thân tức làcải tạo. Cải tạo cũng là trường kỳ gian khổ, vì đó là cuộc cách mạng trong bản thân mỗingười. Bồi dưỡng tư tưởng mới để đánh thắng tư tưởng cũ, đoạn tuyệt với con người cũđể trở thành con người mới không dễ dàng. Dù khó khăn gian khổ nhưng muốn cải tạothì nhất định thành công”.Đạo đức cách mạng là đạo đức dẫn thân, đạo đức trong hành động độc lập, tự do củadân tộc, hạnh phúc của nhân dân. Chỉ có trong hành động, đạo đức cách mạng mới bộclộ rõ giá trị của mình. Do vậy, đạo đức cách mạng đòi hỏi mỗi người phải tự giác rènluyện thông qua hoạt động thực tiễn, trong công việc, trong các mối quan hệ của mình,phải nhìn thẳng vào mình, không tự lừa dối, huyễn hoặc; phải thấy rõ cái hay, cái thiệncủa mình để phát huy và thấy rõ cái xấu, cái dở, cái ác của mình phải kiên trì rèn luyện,tu dưỡng suốt đời như công việc “rửa mặt hằng ngày”. Hồ Chí Minh đưa ra một lờikhuyên rất dễ hiểu: “Đạo đức cách mạng không phải trên trời sa xuống. Nó do đấutranh, rèn luyện bền bỉ hằng ngày mà phát triển và củng cố. Cũng như ngọc càng màicàng sáng, vàng càng luyện càng trong”. Nếu không thường xuyên rèn luyện thì lúckhó khăn có thể vượt qua, có công với cách mạng, nhưng đến khi an nhàn lại sa vàochủ nghĩa cá nhân trở thành con người ngăn cản cách mạng, hại dân, hại nước. Cũng5Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí Minhchính vì lẽ đó mà tu dưỡng đạo đức phải gắn với thực tiễn bền bỉ trong mọi lúc mọinơi, mọi hoàn cảnh, có như vậy mới phân biệt được đạo đức mơi khác với đạo đức cũ.Theo quan điểm của Hồ Chí Minh thì mỗi con người đều có cái tốt, cái xấu vấn đề làkhông tự lừa dối mình mà nhìn thẳng vào mình thấy rõ cái tốt, cái thiện để phát huy,thấy cái xấu, cái ác để khắc phục. Vì vậy, việc tu dưỡng rèn luyện phải được thực hiệntrong hoạt động thực tiễn, Hồ Chí Minh là một tấm gương suốt đời tự rèn luyện và trởthành tấm gương tuyệt vời về con người mới. Những đức tính quý báu của ngườikhông phải bẩm sinh có được mà do quá trình tu dưỡng rèn luyện học tập, từng bướchấp thụ tinh hoa đạo đức dân tộc và nhân loại mà đã trở thành tư tưởng bất tử.II. Vận dụng nguyên tắc vào thực tế1. Vận dụng nguyên tắc “nói đi đôi với làm, nêu gương đạo đức” trong việcrèn luyện đạo đức của mỗi đảng viên, công chức, viên chức Nhà nước.Bên cạnh những đảng viên, công chức, viên chức tận tụy phục vụ nhân dân, gươngmẫu, đi đầu trong việc thực hiện đường lối chính sách của Đảng, pháp luật Nhà nước,tuy nhiên trên thực tế cũng có không ít công nhân viên chức, đảng viên,… đi ngược lạinguyên tắc xây dựng đạo đức mới của Hồ Chí Minh như: dung túng việc tảo hôn chocon trai mình; tham ô, nhận hối lộ, làm ngơ hoặc tiếp tay cho những hành vi thamnhũng,… Đó là những việc gây bức xúc trong xã hội, làm mất lòng tin của quần chúngnhân dân. Bởi vậy, học tập và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh về “nêu caotinh thần trách nhiệm, chống chủ nghĩa cá nhân, nói đi đôi với làm” vô cùng quantrọng, đặc biệt trong xây dựng Đảng và khôi phục niềm tin của nhân dân. Để thực hiệntốt nội dung trên, mỗi cá nhân, tổ chức Đảng, công chức, viên chức cần quán triệt vàthực hiện tốt các giải pháp cơ bản sau đây:Một là, tự giác học tập và tu dưỡng rèn luyện đạo đức theo tư tưởng, tấm gương đạođức Hồ Chí Minh. Việc học tập, tự học tập để nâng cao nhận thức phải được thực hiệnliên tục, thường xuyên, đóng góp ý kiến xây dựng cho cán bộ lãnh đạo. Biểu dươngnhững việc làm tốt, kịp thời phát hiện, uốn nắn những việc làm chưa tốt. Mỗi người6Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí Minhphấn đấu tự tu dưỡng, rèn luyện theo những chuẩn mực đạo đức được xây dựng ở địaphương, cơ quan, đơn vị, trong từng tổ chức Đảng.Hai là, nâng cao công tác xây dựng Đảng, nhằm khắc phục tình trạng suy thoái về tưtưởng chính trị, đạo đức lối sống của một bộ phận cán bộ, đảng viên hiện nay. Coitrọng xây dựng quy chế làm việc, xác định rõ quyền hạn, trách nhiệm của từng cá nhân,tổ chức và tăng cường kiểm tra giám sát, thực hiện công việc để chống chủ nghĩa cánhân.Ba là, không ngừng hoàn thiện các cơ chế, chính sách, pháp luật gắn với việc tăngcường tính nghiêm minh của kỉ luật Đảng và pháp luật của Nhà nước. Từ đó, hạn chếđược những “lỗ hổng” dễ bị lợi dụng; củng cố niềm tin của nhân dân đối với các cơquan nhà nước. Phát huy dân chủ và thực hiện kỷ luật Đảng, xử lý kịp thời, công khainhững cán bộ, đảng viên vi phạm, dù ở cương vị, chức trách nào; kiên quyết đấu tranhvới những thói hư tật xấu trong Ðảng.Bốn là, phát huy vai trò của các cơ quan dân cử, của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thểnhân dân và vai trò của nhân dân trong việc giám sát cán bộ công chức. Đồng thời tăngcường đoàn kết thống nhất trong Đảng, củng cố mối quan hệ gắn bó máu thịt, sống còngiữa Đảng và nhân dân. Ðể thực hiện tốt giải pháp này, mỗi cán bộ, đảng viên, trướchết là lãnh đạo chủ chốt các cấp nêu cao tinh thần trách nhiệm, chống chủ nghĩa cánhân, nói đi đôi với làm trong thực hiện nhiệm vụ chính trị, rèn luyện đạo đức cáchmạng. Các cơ quan chính quyền địa phương cần thường xuyên tiếp xúc, đối thoại trựctiếp với nhân dân, đồng thời tập trung giải quyết những bức xúc, nguyện vọng chínhđáng của nhân dân.2. Vận dụng nguyên tắc “xây đi đôi với chống” để rèn luyện đạo đức và nângcao ý thức người dân trong việc bảo vệ môi trườngHiện nay, tình trạng môi trường ở nước ta đang ngày càng xấu đi như: đất đai bị ônhiễm trở thành đất chết; nước ở các dòng sông bị nhiễm độc; núi rừng bị tàn phá trơtrọi gây hiện tượng bão lũ xảy ra bất thường; ô nhiễm không khí; hiệu ứng nhà kính7Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí Minhlàm cho nhiệt độ của trái đất nóng lên, dẫn đến sự biến đổi khí hậu với hậu quả nghiêmtrọng. Có nhiều nguyên nhân gây ra ô nhiễm môi trường, nhưng nguyên nhân chủ yếulà do ý thức của người dân còn thấp. Bởi vậy, việc vận dụng tư tưởng đạo đức Hồ ChíMinh “xây đi đôi với chống” trong công cuộc giáo dục tư tưởng của người dân trongviệc bảo vệ môi trường là điều vô cùng quan trọng và thiết thực. Cụ thể như sau:Một là, đẩy mạnh tuyên truyền phổ biến các chủ trương, chính sách pháp luật của vềbảo vệ môi trường dến dông đảo quần chúng nhân dân trong cả nước như: Nghị quyết24-NQ/TW của Ban Chấp hành Trung ương khóa XI, Nghị quyết số 35/NQ-CP Chínhphủ, Chiến lược Bảo vệ Môi trường Quốc gia đến nãm 2020, tầm nhìn đến năm 2030,các chương trình, kế hoạch cụ thể về bảo vệ môi trường đã được Thủ tướng Chính phủphê duyệt và các văn bản quy phạm pháp luật về bảo vệ môi trường để nhân dân hiểubiết rõ hơn về công tác bảo vệ môi trường.Hai là, lên án nghiêm khắc những hành vi vi phạm pháp luật bảo vệ môi trường, gâyô nhiễm môi trường để làm gương cho nhân dân, xử lý các cơ sở gây ô nhiễm môitrường nghiêm trọng; tăng cường hoạt động thanh tra chấp hành pháp luật về bảo vệmôi trường, công tác bảo vệ môi trường trong hoạt động khai thác tài nguyên thiênnhiên.Ba là, tăng cường công tác tuyên truyền, giới thiệu về những tấm gương điển hìnhtiên tiến về bảo vệ môi trường trong xã hội, cá nhân được vinh danh bằng Giải thưởngthưởng Môi trường hằng năm, từ đó tạo phong trào thi đua bảo vệ môi trường trong cảnước, các cấp ủy, chính quyền, trong các doanh nghiệp và mọi người dân.Bốn là, đặc biệt chú trọng đến công tác dân vận, vận động quần chúng nhân dân thựchiện các hành động thiết thực bảo vệ môi trường như không xả rác bừa bãi, trồng nhiềucây xanh, dọ vệ sinh nơi ở, phố phường; tăng cường giáo dục nâng cao nhận thức chocộng đồng về đạo đức môi trường, xây dựng nền kinh tế xanh, sử dụng các sản phẩm,tài nguyên thân thiện với môi trường.8Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí Minh3. Vận dụng nguyên tắc “phải tu dưỡng đạo đức suốt đời” trong việc tudưỡng, rèn luyện đạo đức cho sinh viênHiện nay, đất nước ta đang đổi mới theo hướng tích cực, chủ động hội nhập kinh tếquốc tế, thì việc thì việc học tập và rèn luyện đạo đức cách mạng, lối sống và làmtheo tấm gương đạo đức của Người là một việc làm hết sức quan trọng. Đó là nhiệmvụ của toàn Đảng, toàn dân, toàn xã hội, đặc biệt là đối với thế hệ trẻ - những sinhviên đang học tập tại các trường đại học, cao đẳng trong cả nước – chủ nhân tương laicủa Tổ quốc.Bên cạnh những sinh viên có đạo đức trong sáng, sống có lý tưởng, hoài bão, cũngcòn nhiều thanh niên do ít được rèn luyện, thử thách trong khó khăn và trong các hoạtđộng cách mạng nên các quan điểm, lập trường chính trị, các đức tính, chuẩn mực vềđạo đức cách mạng chưa được củng cố, phát triển đầy đủ, còn có biểu hiện lệch lạcnhư: chạy theo lối sống cá nhân, thực dụng, đua đòi, thích hưởng thụ, sa vào tệ nạn xãhội, tiếp thu thiếu chọn lọc lối sống từ bên ngoài,… gây tổn hại không nhỏ đến thuầnphong mỹ tục của dân tộc, chất lượng đào tạo của các trường đại học, cao đẳng và xãhội. Do vậy, trước yêu cầu của thời kỳ đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đấtnước, thế hệ sinh viên Việt Nam hiện nay cần được giáo dục một cách toàn diện về cảtri thức và nhân cách.Chính vì thế, việc phải tu dưỡng đạo đức đối với sinh viên càng trở nên cấp thiếthơn bao giờ hết. Đòi hỏi mỗi người phải tự giác rèn luyện thông qua hoạt động thựctiễn, học tập, trong các mối quan hệ của mình để khắc phục. Cụ thể bằng những giảipháp như sau:Thứ nhất, mỗi sinh viên cần phải biết sống có lí tưởng. Bởi khi có lí tưởng sốngmỗi người sẽ xác định cho mình mục đích và ý nghĩa của cuộc sống một cách đúngđắn. Từ đó thôi thúc ý chí phấn đấu thực hiện lí tưởng sống đó, có hướng đi đúng đắntrong tương lai.9Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí MinhThứ hai, phải tự xây dựng cho bản thân thái độ chính trị đúng đắn. Thái độ chính trịlà tình cảm chính trị của mối người về các vấn đề chính trị, thời sự của đất nước như:thể hiện lòng yêu nước, yêu xã hội chủ nghĩa, yêu lao động, yêu khoa học, có tấmlòng nhân ái, ham học hỏi, hướng đến cái chân - thiện - mỹ. Thái độ chính trị đúngđắn sẽ làm cho mỗi sinh viên phấn chấn, hăng hái, tạo nên sức mạnh tinh thần thúcđẩy hoàn thành tốt nhiệm vụ.Thứ ba, mỗi sinh viên phải thực hành những chuẩn mực đạo đức cơ bản như Chủtịch Hồ Chí Minh đã chỉ rõ, đó là: trung với nước, hiếu với dân; cần - kiệm - liêm chính, chí công, vô tư; yêu thương con người và có tình quốc tế trong sáng. Nhữngphẩm chất đạo đức trên nếu được thực hiện tốt và luôn trau dồi trong cuộc sống mộtcách chu đáo, cần mẫn thì sẽ đem lại hiệu quả cao trong việc rèn luyện đạo đức cánhân của mỗi sinh viên. Từ đó hình thành nên nhân sinh quan phong phú, tiếp thu tinhtế từ tư tưởng đạo đức của Người để làm tiền đề cho việc xây dựng đạo đức cáchmạng, loại bỏ chủ nghĩa cá nhân ích kỉ và hướng đến mục tiêu xây dựng đất nướcngày càng phát triển vững mạnh.Thứ tư, phải tích cực tự giác trong lao động, học tập và rèn luyện theo tấm gươngđạo đức Hồ Chí Minh, rèn luyện ý chí và nghị lực tinh thần to lớn, quyết tâm vượt quamọi thử thách, gian nan để đạt được mục đích cuộc sống.III. KẾT LUẬNTóm lại, những nguyên tắc về xây dựng đạo đức mới theo tư tưởng Hồ Chí Minhđến ngày nay vẫn còn nguyên giá trị mang tính thời sự, là ngọn đèn pha soi đường chocông cuộc xây dựng một nền đạo đức mới ở Việt Nam. Mỗi cá nhân chúng ta cần tựgiác nghiên cứu, học tập và làm theo tư tưởng đạo đức của Người, không chỉ đơnthuần là vấn đề nhận thức mà còn là trách nhiệm chính trị của cả dân tộc, nhằm xâydựng đất nước ta thành một quốc gia “dân giàu, nước mạnh, dân chủ công bằng, vănminh” trong thời kì hội nhập kinh tế quốc tế với những con người có cả đạo đức vàtài năng, những con người xã hội chủ nghĩa xây dựng nên xã hội chủ nghĩa.10Bài tập nhóm môn Tư tưởng Hồ Chí MinhDANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO1Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb. CTQG, Hà Nội, 20142Giáo trình Tư tưởng Hồ Chí Minh, Nxb. CTQG, Hà Nội, 20153PGS.TS. Nguyễn Mạnh Tường [chủ biên], Tư tưởng Hồ Chí Minh – Nhận thứcvà vận dụng, Nxb. Tư pháp, Hà nội, 20134Hồ Chí Minh, toàn tập, t7, tr.2925Hồ Chí Minh, toàn tập, t9. tr.2936Website: http//www.tapchicongsan.org.vn11