Hướng dẫn Soạn Bài 20 sách giáo khoa Ngữ văn 8 tập hai. Nội dung bài Soạn bài Câu cầu khiến sgk Ngữ văn 8 tập 2 bao gồm đầy đủ bài soạn, tóm tắt, cảm thụ, phân tích, thuyết minh,… đầy đủ các bài văn mẫu lớp 8 hay nhất, giúp các em học tốt môn Ngữ văn 8.
I – ĐẶC ĐIỂM HÌNH THỨC VÀ CHỨC NĂNG
1. Câu 1 trang 30 sgk Ngữ văn 8 tập 2
Đọc những đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
a] Ông lão chào con cá và nói:
– Mụ vợ tôi lại nổi cơn điên rồi. Nó không muốn làm bà nhất phẩm phu nhân nữa, nó muốn làm nữ hoàng.
Con cá trả lời:
– Thôi đừng lo lắng. Cứ về đi. Trời phù hộ lão. Mụ già sẽ là nữ hoàng.
[Ông lão đánh cá và con cá vàng]
b] Tôi khóc nấc lên. Mẹ tôi từ ngoài đi vào. Mẹ vuốt tóc tôi và nhẹ nhàng dắt tay em Thủy:
– Đi thôi con.
[Theo Khánh Hoài, Cuộc chia tay của những con búp bê]
Câu hỏi:
– Trong những đoạn trích trên, câu nào là câu cầu khiến? Đặc điểm hình thức nào cho biết đó là câu cầu khiến?
– Câu cầu khiến trong những đoạn trích trên dùng để làm gì?
Trả lời:
– Các câu cầu khiến trong những đoạn trích trên và tác dụng:
a] Thôi đừng lo lắng. Cứ về đi.
→ Khuyên bảo, yêu cầu.
b] Đi thôi con.
→ Yêu cầu.
– Đặc điểm hình thức: có chứa các từ mang nghĩa yêu cầu, sai khiến: đừng, đi, thôi.
2. Câu 2 trang 30 sgk Ngữ văn 8 tập 2
Đọc to những câu sau và trả lời câu hỏi.
a] – Anh làm gì đấy?
– Mở cửa. Hôm nay trời nóng quá.
b] Đang ngồi viết thư, tôi bỗng nghe tiếng ai đó vọng vào:
– Mở cửa!
Câu hỏi:
– Cách đọc câu “Mở cửa!” trong [b] có khác cách đọc câu “Mở cửa!” trong [a] không?
– Câu “Mở cửa!” trong [b] dùng để làm gì, khác với câu “Mở cửa!” trong [a] ở chỗ nào?
Trả lời:
– Khi đọc câu “Mở cửa!” trong b], ta cần đọc với giọng nhấn mạnh hơn vì đây là một câu cầu khiến [khác với câu “Mở cửa!” trong a] – câu trần thuật, đọc với giọng đều hơn].
– Trong a], câu “Mở cửa!” dùng để trả lời cho câu hỏi trước đó. Trái lại, trong b], câu “Mở cửa!” dùng để yêu cầu, sai khiến.
II – LUYỆN TẬP
1. Câu 1 trang 31 sgk Ngữ văn 8 tập 2
Xét các câu sau và trả lời câu hỏi:
a] Hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương.
[Bánh chưng, bánh giầy]
b] Ông giáo hút thuốc đi.
[Nam Cao, Lão Hạc]
c] Nay chúng ta đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không.
[Chân, Tay , Tai, Mắt, Miệng]
Câu hỏi:
– Đặc điểm hình thức nào cho biết những câu trên là câu cầu khiến?
– Nhận xét về chủ ngữ trong những câu trên. Thử thêm, bớt hoặc thay đổi chủ ngữ xem ý nghĩa của các câu trên thay đổi như thế nào.
Trả lời:
– Các câu trên là câu cầu khiến vì có chứa các từ mang ý nghĩa cầu khiến: hãy, đi, đừng.
– Chủ ngữ trong các câu trên đều chỉ người tiếp nhận câu nói hoặc chỉ một nhóm người có mặt trong đối thoại. Cụ thể:
+ Trong a]: chủ ngữ vắng mặt [ở đây ngầm hiểu là Lang Liêu, căn cứ vào những câu trước đó].
+ Trong b]: Chủ ngữ là Ông giáo.
+ Trong c]: Chủ ngữ là chúng ta.
Có thể thêm, bớt hoặc thay đổi chủ ngữ của các câu trên, về cơ bản nghĩa của các câu ít nhiều đều có sự thay đổi. Ví dụ:
+ Con hãy lấy gạo làm bánh mà lễ Tiên vương. [nghĩa của câu tuy không thay đổi nhưng đối tượng tiếp nhận câu nói được xác định rõ hơn, lời yêu cầu cũng nhẹ nhàng và tình cảm hơn].
+ Hút trước đi. [nghĩa của câu thay đổi và lời nói kém lịch sự hơn].
+ Nay các anh đừng làm gì nữa, thử xem lão Miệng có sống được không? [nghĩa của câu có sự thay đổi, ở đây, người nói đã được loại ra khỏi những đối tượng tiếp nhận lời đề nghị].
2. Câu 2 trang 32 sgk Ngữ văn 8 tập 2
Trong những đoạn trích sau, câu nào là câu cầu khiến? Nhận xét sự khác nhau về hình thức biểu hiện ý nghĩa cầu khiến giữa những câu đó.
a] Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi. Đào tổ nông thì cho chết!
[Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí]
b] Ông đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôi.
– Các em đừng khóc. Trưa nay các em được về nhà cơ mà. Và ngày mai lại được nghỉ cả ngày nữa.
[Thanh Tịnh, Tôi đi học]
c] Có anh chàng nọ tính tình rất keo kiệt. Một hôm, đi đò qua sông, anh chàng khát nước bèn cúi xuống, lấy tay vục nước sông uống. Chẳng may quá đà, anh ta lộn cổ xuống sông. Một người ngồi cạnh thấy thế, hét lên:
– Đưa tay cho tôi mau!
Anh chàng sắp chìm nghỉm nhưng vẫn không chịu nắm tay người kia. Bỗng một người có vẻ quen biết anh chàng chạy lại, nói:
– Cầm lấy tay tôi này!
Tức thì, anh ta cố ngoi lên, nắm chặt lấy tay người nọ và được cứu thoát […].
[Theo Ngữ văn 6, tập một]
Trả lời:
– Các câu cầu khiến:
a] Thôi, im cái điệu hát mưa dầm sùi sụt ấy đi
b] Các em đừng khóc
c] Đưa tay cho tôi mau!, Cầm lấy tay tôi này!
– Nhận xét sự khác nhau về hình thức biểu hiện giữa những câu cầu khiến trên:
a] Vắng chủ ngữ, từ ngữ cầu khiến kèm theo là từ đi.
b] Chủ ngữ là Các em [ngôi thứ hai, số nhiều], từ ngữ cầu khiến là từ đừng.
c] Khuyết chủ ngữ, ngữ điệu cầu khiến khẩn trương, gấp gáp.
3. Câu 3 trang 32 sgk Ngữ văn 8 tập 2
So sánh hình thức và ý nghĩa của hai câu sau:
a] Hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột!
b] Thầy em hãy cố ngồi dậy húp ít cháo cho đỡ xót ruột.
[Ngô Tất Tố, Tắt đèn]
Trả lời:
– Giống: đều yêu cầu, đề nghị người chồng cố ngồi dậy ăn chút ít cháo.
– Khác:
a] Vắng chủ ngữ.
b] Chủ ngữ “thầy em” làm cho ý nghĩa cầu khiến nhẹ nhàng hơn, tình cảm của người nói cũng được thể hiện rõ hơn.
4. Câu 4 trang 32 sgk Ngữ văn 8 tập 2
Xét đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Dế Choắt nhìn tôi mà rằng:
– Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho em một cái ngách sang bên nhà anh, phòng khi tắt lửa tối đèn có đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang…
[Tô Hoài, Dế Mèn phiêu lưu kí]
Dế Choắt nói với Dế Mèn câu trên nhằm mục đích gì? Cho biết vì sao trong lời nói với Dế Mèn, Dế Choắt không dùng những câu như:
– Anh hãy đào giúp em một cái ngách sang bên nhà anh!
– Đào ngay giúp em một cái ngách!
Trả lời:
– Dế Choắt nói với Dế Mèn: Việc muốn đào thông sang hang nhà Dế Mèn với mục đích làm thế phòng thủ cho căn nhà Dế Choắt đang ở.
– Dế Choắt rất khiêm nhường, Dế Choắt tự coi mình có vai giao tiếp thấp hơn Dế Mèn. Hai câu trên là hai câu ra lệnh, không phù hợp với tính cách và hoàn cảnh của nhân vật này.
5. Câu 5 trang 33 sgk Ngữ văn 8 tập 2
Đọc đoạn trích sau và trả lời câu hỏi.
Đêm nay mẹ không ngủ được. Ngày mai là ngày khai trường, con vào lớp Một. Mẹ sẽ đưa con đến trường, cầm tay con dắt qua cánh cổng, rồi buông tay mà nói: “Đi đi con! Hãy can đảm lên! Thế giới này là của con. Bước qua cánh cổng trường là một thế giới kì diệu sẽ mở ra.”.
[Theo Lí Lan, Cổng trường mở ra]
Câu “Đi đi con!” trong đoạn trích trên và câu “Đi thôi con.” Trong đoạn trích ở mục L1.b [tr.30] có thể thay thế cho nhau được không? Vì sao?
Trả lời:
Không thể sử dụng câu “Đi thôi con!” để thay thế cho câu “Đi đi con!” bởi vì:
– Câu cầu khiến “Đi thôi con!” như lời giục giã, lúc này cả người nói và người nghe sẽ cùng thực hiện hành động rời đi.
– Trong khi câu cầu khiến “Đi đi con!” như một sự động viên, khích lệ đứa con hãy can đảm bước đi một mình.
Bài trước:
- Soạn bài Tức cảnh Pác Bó sgk Ngữ văn 8 tập 2
Bài tiếp theo:
- Soạn bài Thuyết minh một danh lam thắng cảnh sgk Ngữ văn 8 tập 2
Xem thêm:
Trên đây là phần Hướng dẫn Soạn bài Câu cầu khiến sgk Ngữ văn 8 tập 2 đầy đủ và ngắn gọn nhất. Chúc các bạn làm bài Ngữ văn tốt!
“Bài tập nào khó đã có giaibaisgk.com“
Với Giải Vở bài tập Ngữ Văn lớp 8 Tập 1 hay nhất, chi tiết sẽ giúp Giáo viên, phụ huynh có thêm tài liệu để giúp các em học sinh trả lời các câu hỏi cũng như hiểu rõ bài học và học tốt môn Ngữ Văn lớp 8 hơn.
- Trong lòng mẹ
- Trường từ vựng
- Bố cục của văn bản
- Tức nước vỡ bờ
- Xây dựng đoạn văn trong văn bản
- Viết bài tập làm văn số 1
- Lão Hạc
- Từ tượng hình, từ tượng thanh
- Liên kết các đoạn văn trong văn bản
- Cô bé bán diêm
- Trợ từ, thán từ
- Miêu tả và biểu cảm trong văn bản tự sự
- Hai cây phong
- Nói quá
- Viết bài tập làm văn số 2
- Câu ghép
- Trả bài tập làm văn số 2
- Tìm hiểu chung về văn bản thuyết minh
- Ôn dịch thuốc lá
- Câu ghép [tiếp theo]
- Phương pháp thuyết minh
- Hai chữ nước nhà
- Làm thơ bảy chữ
- Kiểm tra tổng hợp cuối học kì 1
Giải Vở bài tập Ngữ Văn 8 Tôi đi học
Câu 1 [trang 9 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1]: Những gì đã gợi lên trong lòng nhân vật “tôi” kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên? Đọc toàn bộ truyện ngắn, em thấy những kỉ niệm này được nhà văn diễn tả theo trình tự như thế nào?
Trả lời:
a. Những điều gợi cảm xúc cho nhân vật “tôi” kỉ niệm về buổi tựu trường đầu tiên là:
- Thời gian: Cuối thu
- Không gian: Lá ngoài đường rụng nhiều, trên không có những đám mây bàng bạc
b. Những kỉ niệm về buổi tựu trường được nhà văn diễn tả theo trình tự thời gian:
- Từ hiện tại, nhìn cảnh sắc mùa thu và hình ảnh các em nhỏ rụt rè trong buổi tựu trường đầu tiên nhớ về quá khứ.
- Dòng hồi tưởng của nhân vật “tôi” về kỉ niệm cùng mẹ trên con đường tới trường
- Nhân vật “tôi nhớ lại những ấn tượng về ngôi trường mới trong ngày khai giảng.
- Diễn biến cảm xúc từ lo âu, hồi hộp đến thân thuộc của “tôi” khi bước chân vào lớp học.
Câu 2: Diễn biến tâm trạng của nhân vật “tôi” trong buổi tựu trường đầu tiên đã được miêu tả chân thực và gợi cảm như thế nào?
Trả lời:
a. Điền vào bảng:
| 1 | Buổi sớm đầy sương thu và gió lạnh, trên con đường làng dài và hẹp | Nắm tay mẹ | Thấy trong lòng có sự thay đổi lớn, thấy trang trọng đứng đắn trong bộ quần áo mới |
| 2 | Sân trường làng Mĩ Lí | Ngắm nhìn ngôi trường xinh xắn, oai nghiêm, nhìn các cậu học trò mới như mình | Lo sợ vẩn vơ, Bỡ ngỡ, chơ vơ |
| 3 | Trước hiên lớp | Nghe ông Đốc gọi tên, dúi đầu vào lòng mẹ khóc nức nở | Giật mình, lúng túng, nặng nề |
| 4 | Bước vào lớp học | Nhìn bàn ghế, nhìn các bạn trong lớp | Cảm thấy quen thuộc, quyến luyến. |
b. Nghệ thuật miêu tả tâm lí nhân vật của tác giả: Cách miêu tả tâm lí nhân vật rất tự nhiên, chân thực. Diễn biến cảm xúc có sự thay đổi linh hoạt, phong phú, gắn với tâm lí của nhiều người khiến người người đọc dễ dàng đồng cảm.
Câu 3 [trang 9 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1]: Em có cảm nhận gì về thái độ, cử chỉ của những người lớn [các phụ huynh, ông đốc, thầy giáo đón nhận học trò mới] đối với các em bé lần đầu đi học.
Trả lời:
a. Thái độ cử chỉ của những người xung quanh:
- Người mẹ và các phụ huynh: Chuẩn bị quần áo, đồ dùng học tập chu đáo cho con, cùng con tới trường, ở bên động viên, vỗ về con, lưu luyến nhìn con bước vào lớp.
- Ông đốc: Gọi học sinh mới vào lớp, hiền từ bảo ban, căn dặn, cảm thông, nhẫn nại.
- Thầy giáo: Tươi cười đón chào học sinh.
b. Nhận xét: Thể hiện tình yêu thương, sự quan tâm chăm sóc đặc biệt đối với con em của mình.
Câu 4 [trang 9 SGK Ngữ Văn 8 Tập 1]: Tìm và phân tích các hình ảnh so sánh được nhà văn sử dụng trong truyện ngắn.
Trả lời:
a. Những hình ảnh so sánh:
[1] “Tôi quên thế nào được cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cánh hoa tươi mỉm cười giữa bầu trời quang đãng”.
[2] “Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí óc tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang” [3] “Trước mắt tôi sân trường làng Mĩ Lí trông vừa xinh xắn, oai nghiêm... đình làng Hòa Ấp”.
[4] “Họ như những con chim con đứng bên bờ tổ...còn ngập ngừng e sợ”
[5] “Họ thèm vụng và ước ao thầm... phải rụt rè trong cảnh lạ”
b. Giá trị nghệ thuật:
+ Trong việc kể chuyện: Làm cho câu văn giàu hình ảnh, sinh động, hấp dẫn hơn.
+ Trong việc miêu tả nhân vật: Nhấn mạnh và sinh động hóa những dòng cảm xúc của nhân vật “tôi: Những cảm nhận trong sáng, hồn nhiên trong ngày đầu đi học, nhận thức về sự khôn lớn, tự lập thoáng xuất hiện, cảm nhận rõ ràng vẻ đẹp, sự oai nghiêm của ngôi trường, cảm xúc ngỡ ngàng và cả những khao khát vươn xa của học trò.
...............................
...............................
...............................