Trong thực tế nhiều chủ chó thường phải “đánh vật” rất vất vả, nhiều lúc cả người và chó mệt nhoài mà “công việc” vẫn thất bại. Thụ tinh nhân tạo đảm bảo cao nhất lý lịch chính xác cho chó con. Bảo vệ sức khỏe cho chó đực và chó cái. Kiểm soát được chất lượng tinh trùng, từ đó nâng cao hiệu quả công tác phối giống. Kiểm soát được gen giống và chất lượng chó đực.
1. Fresh semen
Lấy tinh trùng chó đực rồi bơm vô chó cái ngay tại chỗ. Loại này dùng cho những con cái quá dữ không cho con đực nhảy lên, hay con đực không biết nhảy.
2. Fresh chilled semen
Tinh trùng chỉ giữ lạnh vừa phải [cool] đủ để bảo quan trong vòng 24-72 tiếng. Dùng cho những con chó ở xa không đem tới phối giống được. Phải được vận chuyển đúng cách và khẩn cấp trong vòng 1-2 ngày. Và khi bơm vô phải làm giảm lạnh đúng cách, bơm đúng cách thì mới thành công. Loại này xác xuất thụ thai thấp hơn loại tinh trùng tươi.
3. Frozen semen
Tinh trùng đông lạnh, loại này dùng để giành, khi con chó đực bị chết, hay bị bán đi, hay bị già, bị bệnh không cho ra tinh trùng nữa. Tinh trùng phải để dưới dạng đông lạnh, bảo quan đúng cách ở “ngân hàng” tinh trùng đặc biệt. Loại này rất khó thụ thai, và thường phải dùng phương pháp Surgical insemination [sẽ nói ở phần sau]. Nhưng cho dù Surgical insemination vẫn rất khó thụ thai.
Có 3 cách thụ tinh nhân tạo cho chó
1. Vaginal insemination
Hay còn gọi là regular AI, dùng ống cao su luồn vô âm đạo của chó cái để bơm tinh trùng vô. Cách thụ tinh nhân tạo cho chó này đa số các breeders kinh nghiệm đều biết làm và có thể tự làm ở nhà. Nhưng phải luồn cho đúng ống cao su vô tử cung, nêu không thì sẽ luồn vô bọng đái, chó sẽ không thụ thai.
2. Laparoscopic insemination
Dùng 1 máy quay phim [máy rọi] rất nhỏ luồn vô âm đạo để biết chính xác vị trí tử cung rồi bơm tinh trùng vô.
3. Surgical insemination
Mổ con cho ra rồi chích tinh trùng thẳng vô tử cung. Loại này rất tốn kém và phải biết chính xác ngày. Vì phải mổ nên không thể mỗ tới mổ lui vài ba lần. Vì vậy chỉ làm 1 lần mà thôi .
Thụ tinh nhân tạo cho chó bằng tinh trùng tươi giữ lạnh trong 1, 2 ngày cũng khá mạo hiểm và phiền phức, phải biết trước 1, 2 ngày khi con chó cái sẳn sàng lên giống, trong quá trình vận chuyển và làm ấm lại tinh trùng, chỉ cần 1 sơ xuất nhỏ cũng lam tinh trùng chết hết, và tinh trùng loại này cũng yếu hơn loại tươi rất nhiều. Thường thì cho dù phải lái xa ca ngàn cây số đi lấy giống người ta cũng sẽ chọn lái xe đi chứ không chọn gửi tinh trùng giữ lạnh .
Còn loại đông lạnh thì chỉ khi nào thật sự cần thiết mới làm, vì tinh trùng rất yếu, khả năng thụ thai thấp vô cùng.
Những việc cần biết trước khi thực hiện thụ tinh nhân tạo cho chó
Việc thụ tinh nhân tạo cho chó bằng tinh trùng đông lạnh trước tiên phải có điều kiện thử Progesterone để biết trước từ 3 tới 5 ngày chó cái rụng trứng. Để báo trước bên kia gửi tinh trùng qua. Cần phải có bác sĩ thú y chuyên môn về vấn đề này. Việc mổ và làm ấm tinh trùng đòi hỏi kinh nghiệm rất nhiều. Bên cạnh đó cũng cần phải có điều kiện bảo quản tinh trùng đông lạnh.
Có 1 điều phải hết sức lưu ý, đó là khi là thụ tinh tinh trùng đông lạnh thì tinh trùng đó phải thử qua DNA. Và con chó trước khi lấy tinh để đông lạnh cũng phải qua kiểm tra DNA. Được xác nhận bởi hiệp hội chó. Khi làm giấy 1 con chó con từ tinh trùng đông lạnh rất phiền phức. Và khi mua tinh trùng đông lạnh phải bảo đảm nó gửi cho mình đúng tinh của con chó đó.
Thụ tinh nhân tạo cho chó bằng tinh trùng tươi, điều này ai muốn làm Breeder đều phải học, làm cũng rất dễ nên cứ thử đâu có sao. Có những điều nên nhớ là sau khi bơm rồi thì người ta thường hay dốc ngược chân sau con chó cái lên khoảng 10 phút. Cách tốt nhất là ngồi trên ghế và ôm 2 chân sau, để đầu nó dốc xuống đất. Hay là dùng ngón tay để vô âm đạo của chó cái rồi giữ lại trong 10 phút [giống như nó khoá với chó đực]. Sau đó dắt nó đi tới đi lui, đừng cho nó ngồi hay tiểu trong vòng 1 tiếng.
Quá trình thụ tinh nhân tạo cho chó
Việc nhập tinh trùng đông lạnh của chó tại Việt Nam hiện giờ cũng chưa phổ biến. Giá tinh trùng đông lạnh ở chó nhất là những con nổi tiếng chắc chắn không rẻ. Nhưng hiệu quả thì thế nào, thì đòi hỏi rất nhiều yếu tố để dẫn đến thành công. Tất nhiên, trong tương lai cũng sẽ có người áp dụng. Mọi việc rất đơn giản, mình có thể làm được, có thể chia làm các giai đoạn sau:
Giai đoạn 1: Công tác chuẩn bị
Họ để con chó cái lên giống và con đực phối giống ờ 2 chuồng gần nhau. Mục đích để gây hưng phấn cả 2 con. Chuẩn bị sẳn dụng cụ để bơm [gồm một ống chích và một cái ống như ống hút của mình vậy, đựng trong bao tiệt trùng, một cái cốc sạch [hấp hoặc trụng nước sôi], khô.
Giai đoạn 2: Lấy tinh trùng
Khi con đực ham muốn, tiến hành thủ dâm con đực. Điều này phải thành thói quen, khi con đực cương ra hết lộ 2 ngọc hành ra. Dùng động tác nắm ở góc bẻ nhẹ ra sau như nó mắc lẹo và lấy ly hứng. Thông thường thì những ml đầu là dung dịch bôi trơn và cũng là môi trường cho tinh trùng, bỏ đi cũng được. Nhưng tốt nhất vẫn giữ, nó sẽ bảo vệ tinh trùng khi ra ngoài. Khi lấy đến một lượng vừa đủ thì ngưng, muốn vắt kiệt cũng được. Có những con đực đã thành thói quen, thì công đoạn này rất dễ.
Giai đoạn 3: Bơm tinh trùng
Một người ngồi trên ghế nhấc 2 chân sau con cái lên, một người giữ phía trước. Lúc này đòi hỏi một chút kỹ thuật se ống vào âm đạo của chó cái. Trước khi làm phải chú ý đánh dấu giới hạn chiều dài của ống bằng khoảng của chó đực. Nếu chúng ta không rõ có thể đút lầm vào đường tiểu. Vậy chúng ta cùng tìm hiểu cấu tạo của bộ phận sinh sản của chó cái như thế nào nhé.
Theo thực tế sẽ se nhẹ từ từ phía trên âm đạo, nếu đúng bạn sẽ cảm thấy ống bị hút vào, tới vạch đánh dấu mình ngưng. Sau đó dùng ống chích rút tinh dịch đựng trong cốc và bơm từ từ vào ống. Khi bơm xong, họ vuốt nhẹ tạo áp lực đẩy hết tinh trùng vào âm đạo chó cái. Giữ yên chó cái một lúc. Thế là xong quá trình phối giống.
Kết luận
Việc bơm tinh tươi hiệu quả không khác gì giao phối tự nhiên. Nhưng đòi hỏi chúng ta thành thạo trong các thao tác. Ở Việt nam chúng ta có thể áp dụng phương pháp này không? Tất nhiên là được, nhưng chúng ta phải hiểu vấn đề là giao phối bằng kỹ thuật bơm tinh tươi cũng hiệu quả. Chỉ sợ là chúng ta rất khó thực hiện đối với những chó cái của khách, vì tâm lý khách hàng muốn trực tiếp chó đực nhảy và còn kèm theo điều kiện phải khoá găng nữa, thì bạn sẽ khó áp dụng phương pháp này.
Đối với chó nhà, thì mình chỉ có 1 hoặc 2 con cái, thôi thì cho con đực nó thoải mái cho xong. Còn đối với những giống chó giao phối khó khăn. Các bạn nên tập làm quen phương pháp thụ tinh nhân tạo cho chó này sẽ giúp bạn rất nhiều trong việc gây giống.
Bạn có thể cài đặt ứng dụng FVET Vietnam dành cho chủ nuôi thú cưng để hỏi đáp bác sĩ thú y nhanh chóng và hoàn toàn miễn phí nhé.