Năm 1970 là thế kỷ bao nhiêu?

Để kỷ niệm 50 năm thành lập, tạp chí du lịch Travel and Leisure đã chỉ ra một vài thay đổi của ngành du lịch và hàng không trong 50 năm, từ 1971 đến nay.

Những năm 1970

Một quầy bar trên máy bay vào những năm 1970. Ảnh: FlyerTalk

Hãng hàng không Pam Am của Mỹ khai thác đường bay từ London đến New York trên những chiếc máy bay 747 thương mại đầu tiên. Vào thập niên này, American Airlines có một quầy bar chơi piano ngay trong khoang hạng phổ thông để du khách thưởng thức nhạc sống. Hành khách không cần kiểm tra an ninh cho đến năm 1973. Thập niên 70 là thập kỷ đầu tiên của việc du hành bằng máy bay siêu thanh, khi máy bay Concorde thực hiện hành trình đầu tiên vào năm 1969.

Những năm 1980

Hành khách có thể mang bao nhiêu hành lý tuỳ thích vào những năm 80. Ảnh: BigYellow

Vào thập niên này, hành khách được mang theo bao nhiêu túi hành lý tuỳ thích. Chất lỏng cũng không bị giới hạn khi đem lên máy bay. Bạn có thể mang rượu vang và các chai dầu gội đầu cỡ lớn, thay vì giới hạn 100 ml như trên các chuyến bay quốc tế hiện tại. Ngoài ra, hành khách còn được phép tham quan buồng lái khi máy bay đang bay.

Những năm 1990

Du lịch Australia phát triển nhờ bộ phim "Crocodile Dundee" do tài tử Paul Hogan thủ vai chính. Ảnh: Tampa Bay Times

Du lịch Australia bắt đầu được quan tâm và phát triển vào những năm 90 của thế kỷ trước nhờ bộ phim "Crocodila Dundee" [Thánh vật cá sấu], truyền tải cho công chúng vẻ đẹp tiềm ẩn và sự hoang sơ của xứ sở chuột túi. Thập niên này là kỷ nguyên của séc du lịch và tiền mặt, trước khi thẻ tín dụng lên ngôi như thời điểm hiện tại.

Những năm 2000

Ứng dụng Google Maps xuất hiện lần đầu vào năm 2005, giúp khách du lịch dễ dàng tìm đường hơn khi đến những thành phố xa lạ. Ảnh: Analyticsindiamag

Trans World Airlines, một trong những hãng hàng không đầu tiên và lớn nhất tại Mỹ dừng hoạt động sau 70 năm. Giá trung bình của một chuyến bay nội địa tại Mỹ là 502 USD vào năm 2000. Google Maps được công bố lần đầu tiên vào tháng 2/2005, trở thành ứng dụng "bất ly thân" của nhiều du khách cho đến hiện tại. Tính năng hiển thị tình trạng giao thông theo thời gian thực của ứng dụng xuất hiện sau đó hai năm vào 2007. Ứng dụng bắt đầu được phát hành trên các thiết bị di động vào năm 2007, 2008 và có khả năng ngoại tuyến từ năm 2015. Thập niên cũng ghi nhận thảm hoạ khủng bố 11/9 rúng động thế giới. Sau sự kiện này, khoá TSA [một hệ thống khoá vali an toàn và nhân viên sân bay được quyền mở] được thành lập và bắt đầu áp dụng từ 19/11/2001.

Những năm 2010

Ước tính có 65.000 bức ảnh selfie được chụp mỗi phút. Ảnh: Seattle's Travels

Các chuyến bay nội địa có giá rẻ hơn gần 30% so với 20 năm trước. Thập niên này ghi nhận chuyến bay dài nhất thế giới từ Newark, Mỹ đến Singapore, với 18 tiếng liên tục trên bầu trời. Những năm 2010 cũng ghi nhận sự bùng nổ của kỷ nguyên công nghệ và mạng xã hội, khi 65.000 bức ảnh selfie được chụp mỗi phút.

Giá cả tăng nhanh là kết quả không thể tránh khỏi của đại dịch,tuy nhiên tình hình sẽ không giống như thảm họa lạm phát của những năm 1970. Theo tờ Financial Times của Anh, các chính trị gia và các nhà hoạch định chính sách cần xem xét kỹ hơn các bằng chứng. Lạm phát giá tiêu dùng trong tháng 3/2022 đã đạt mức cao mới trong 40 năm là 8,5% ở Hoa Kỳ và mức cao nhất trong 30 năm là 7% ở Anh.

Có hai nguyên nhân chính và mang nhiều điểm tương đồng với cú sốc dầu mỏ đầu tiên vào cuối năm 1973, khi các quốc gia Tổ chức các Nước Xuất khẩu Dầu mỏ [OPEC] thực thi lệnh cấm vận dầu mỏ đối với các nước ủng hộ Israel trong cuộc chiến Yom Kippur.

Giai đoạn đó cũng có yếu tố giống như hiện nay: Cả thị trường lao động Hoa Kỳ và Anh đều có dấu hiệu cầu vượt cung. Tỷ lệ thất nghiệp của Hoa Kỳ trong tháng 3 đã giảm xuống mức 3,6%, chỉ cao hơn 0,1 điểm phần trăm so với tỷ lệ thấp nhất trong hơn 50 năm. Tiền lương của người lao động nước này cũng tăng 5,6% so với cùng kỳ năm trước.

Tại Vương quốc Anh, số liệu thị trường lao động mới nhất cho thấy tỷ lệ thất nghiệp là 3,8%, mức thấp nhất kể từ năm 1973 trong khi cũng ghi nhận kỷ lục về số lượng vị trí công việc cần tuyển dụng. Tổng tiền lương của lao động Anh tăng 5,4% so với cùng kỳ năm 2021.

Kết hợp với nhu cầu nội địa quá mức trên thị trường lao động là một cú sốc toàn cầu về nguồn cung khiến giá nhiên liệu và năng lượng tăng mạnh. Vào giữa những năm 1970, nguyên nhân giá năng lượng tăng là do một nhóm các nhà sản xuất dầu mỏ hùng mạnh tìm cách trừng phạt phương Tây. Lần này, thủ phạm là việc các chuỗi cung ứng bị kéo căng do những tác động lâu dài của đại dịch, cùng với mong muốn hạn chế mua khí đốt từ Nga.

Bổ sung cho những hạn chế về nguồn cung toàn cầu là những dấu hiệu cho thấy những tàn tích lâu dài không có lợi của Covid-19 ở trong nước đối với thị trường lao động, làm giảm số lượng người có sẵn và sẵn sàng làm việc ở cả Hoa Kỳ và Vương quốc Anh.

Do đó, lạm phát ở Hoa Kỳ và Anh vừa là hiện tượng do cầu kéo căng, vừa là hiện tượng chi phí tăng mạnh. Những diễn biến này giống như giai đoạn những năm 1970, đòi hỏi phải nghiên cứu lại những bài học của thập kỷ đó.

Đầu tiên, có thể có những hậu quả kinh tế và chính trị tồi tệ khi điều hành một nền kinh tế chịu áp lực cao.
Kích cầu được cho là một chính sách có ít nhược điểm vì sẽ tăng việc làm, tái thu hút những người bị thiệt thòi vào thị trường lao động và tăng lương thực tế. Nhưng chúng ta phải hiểu lại rằng kích thích tài chính và tiền tệ quá mức, kết hợp cùng với việc làm và mức lương danh nghĩa tăng nhanh không đồng nghĩa là giúp tầng lớp trung lưu Hoa Kỳ trở nên khá giả hơn, nếu giá cả tăng nhanh hơn thu nhập.

Dù thị trường lao động của Vương quốc Anh vẫn mạnh, nhưng thu nhập khả dụng thực tế của các hộ gia đình đang trên đà giảm mạnh nhất trong năm nay kể từ khi các số liệu này được bắt đầu ghi nhận vào năm 1956.

Khi chỉ trích Ngân hàng Trung ương châu Âu [ECB] vì đã quá chậm chạp trong việc tăng lãi suất, ông Otmar Issing lưu ý rằng Ngân hàng trung ương Đức - Bundesbank - cho đến nay là thành công nhất trong những năm 1970 khi hành động quyết đoán nhằm làm giảm lạm phát và Tây Đức chỉ bị suy thoái nhẹ. Ông cũng nói rằng Fed đã đợi quá lâu, dẫn đến lạm phát hai con số và suy thoái sâu. Các nhà chức trách Vương quốc Anh đã mắc sai lầm thậm chí còn lớn hơn.

Với lịch sử và tình trạng cầu quá mức hiện tại, rõ ràng là Cục Dự trữ liên bang Hoa Kỳ và Ngân hàng trung ương Anh cần phải thắt chặt chính sách tiền, loại bỏ phần lớn các biện pháp kích thích hiện đang tồn tại.

Yếu tố gây sốc nguồn cung toàn cầu do giá năng lượng, nhiên liệu và lương thực tăng cao. Điều này sẽ làm giảm nhu cầu trong nước, đặc biệt là ở các nước nhập khẩu ròng các sản phẩm này như Vương quốc Anh.

Bài học thứ ba và cũng là bài học cuối cùng của những năm 1970 là việc điều chỉnh chính sách thành công như Bundesbank đã làm khi đó là vô cùng khó khăn và đòi hỏi nhiều may mắn trong phán đoán.

Nguy cơ suy thoái ở cả hai bờ Đại Tây Dương hiện nay là rất cao. Có lẽ đã quá muộn, lạm phát đã tăng mạnh và chính sách tiền tệ cần tạo ra một cuộc suy thoái để đẩy tiền ra khỏi hệ thống. Hoặc là các nhà hoạch định chính sách sẽ quá thận trọng, quá chậm chạp và cho phép lạm phát kéo dài rồi lan sâu rộng vào nền kinh tế với những hậu quả khó lường.