Nội sinh và ngoại sinh là gì

Biến nội sinhlà biến phụ thuộc vào các biến số khác trong cùng một phương trình.

Chẳng hạn, trong mô hình kinh tế thì chi tiêu [C] của người dân luôn phụ thuộc vào thu nhập khả dụng [Yd] của họ. Nếu họ có thu nhập cao thì họ sẻ chi tiêu nhiều hơn [mua hàng hiệu], nếu họ có thu nhập thấp thì sẻ chi tiêu ít hơn [mua hàng bình thường].

Biến ngoại sinhlà biến không phụ thuộc vào các biến số trong cùng một phương trình.

Chẳng hạn, trong mô hình kinh tế thì nếu chính phủ tăng hay giảm thuế [T] về một mặt hàng nào đó thì người tiêu dùng sẻ bất lợi hay được lợi về mặt hàng đó, nhưng điều này không tác động đến thu nhập của người tiêu dùng. Người tiêu dùng vẫn mua mặt hàng kể trên nếu xét cần thiết và ngược lại.

Nói khác đi, biến ngoại sinh là biến độc lập, giống như người nông dân làm ruộng nhờ vào nước "thủy lợi" hay là "kênh, rạch", còn việc trời có mưa thì đở hơn, không mưa thì cũng chẳng sao!

Phương Trình Đồng Thời
Một biến nội sinh là một biến được giải thích bởi một mô hình. Vì vậy, nếu bạn có một tập hợp các phương trình đồng thời, các phương trình đó sẽ giải thích hành vi của bất kỳ biến nội sinh nào. Mặt khác, nếu mô hình không giải thích được hành vi của biến nhất định, thì các biến đó là ngoại sinh. Ví dụ saugiải thích sự khác biệt với một ví dụ. Phương trình 1, 2 và 3 là một mô hình số nhân đơn giản với một số biến:
1] Chi tiêu hộ gia đình [C]: Ct = a + aDYt + et [1]

2] Đầu tư [I]:It = b + brt + ut [2]

3] Tổng thu nhập [Y]: Yt = Ct + It + Gt [3]
Trong đó t là thời gian và các biến là:
Y là tổng sản phẩm quốc gia [Y=GNP], G là chi tiêu của chính phủ, rt là lãi suất, T là tổng thuế..

- Phương trình [1] và [2] là những phương trình hành vi

- Phương trình [3] là điều kiện cân bằng. Phương trình căn bản trong kinh tế vĩ mô

- Ct , It và Yt là biến nội sinh khi chúng được mô hình giải thích. rt và Gt là ngoại sinh vì chúng không được giải thích.

Ví dụ:
-Khi ngân hàng trung ương [NHTW] bán VND [hay mua ngoại tệ từ các nhà kinh doanh ăn chênh lệch] khối tiền M tăng. Theo tỉ giá hối đoái cố định, việc NHTWtừ bỏ việc kiểm soát khối tiền M; M trở thành nội sinh.

Lời Kết
Biến nội sinh được sử dụng trong kinh tế lượng và đôi khi trong hồi quy tuyến tính . Chúng tương tự như các biến phụ thuộc . Các biến nội sinh có các giá trị được xác định bởi các biến khác trong hệ thống [các biến "khác" này được gọi là các biến ngoại sinh]. Theo Daniel Little, Đại học Michigan-Dearborn , một biến nội sinh được định nghĩa như sau:

Một biến xj được cho là nội sinh trong mô hình nhân quả M nếu giá trị của nó được xác định hoặc bị ảnh hưởng bởi một hoặc nhiều biến độc lập X [không bao gồm chính nó].

Thuật ngữ Biến ngoại sinh hầu như cũng chỉ được sử dụng trong kinh tế lượng . Tuy nhiên, nó đôi khi được sử dụng trong hồi quy tuyến tính để mô tả biến độc lập x trong mô hình. Nói cách khác, một biến ngoại sinh là một biến không bị ảnh hưởng bởi bất kỳ biến nào khác trong mô hình [mặc dù nó có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố bên ngoài mô hình hồi quy tuyến tính đang được nghiên cứu].

Đọc thêm:
- Yếu tố ngoại sinh [Externalities]
-Bài Tập Về Biến Nội Sinh

Video liên quan