Mãn kinh là tình trạng không có kinh nguyệt trong một năm. Các triệu chứng của mãn kinh là kết quả của việc giảm sản xuất estrogen và progesterone trong buồng trứng.
Các triệu chứng thường gặp là bốc hỏa, tăng cân hoặc khô âm đạo. Teo âm đạo góp phần làm cho âm đạo bị khô. Âm đạo có thể bị viêm và mỏng các mô, gây khó chịu khi giao hợp.
Độ tuổi
Độ tuổi bắt đầu mãn kinh trung bình là 51. Đa số phụ nữ ngừng có kinh ở độ tuổi từ 45 đến 55. Tình trạng suy giảm chức năng buồng trứng có thể bắt đầu trước đó nhiều năm ở một số phụ nữ. Những người khác sẽ tiếp tục có kinh nguyệt vào cuối những năm 50 tuổi của họ.
Tuổi mãn kinh được cho là do di truyền, nhưng hút thuốc hoặc hóa trị góp phần đẩy nhanh quá trình suy giảm buồng trứng, dẫn đến mãn kinh sớm hơn.
Phân biệt tiền mãn kinh và mãn kinh
Tiền mãn kinh là khoảng thời gian ngay trước khi thời kỳ mãn kinh bắt đầu, khi việc sản xuất hormone từ buồng trứng đang bắt đầu suy giảm. Bạn có thể gặp triệu chứng bốc hỏa, chu kỳ kinh nguyệt cũng sẽ không đều đặn, nhưng nó sẽ không ngừng trong giai đoạn tiền mãn kinh.
Khi chu kỳ kinh nguyệt ngừng hoàn toàn trong 12 tháng liên tục, bạn đã bước vào thời kỳ mãn kinh. Ngoài ra, bốc hỏa là triệu chứng phổ biến nhất. Cơn bốc hỏa sẽ xảy ra bất cứ lúc nào, đôi khi kèm theo đau cơ và khớp hoặc thay đổi tâm trạng. Tuy nhiên, những dấu hiệu này khó xác định là do thay đổi nội tiết tố, do hoàn cảnh sống hay chính quá trình lão hóa của cơ thể.
Biểu hiện bốc hỏa
Trong cơn bốc hỏa, bạn thường cảm thấy nhiệt độ cơ thể tăng lên. Các cơn bốc hỏa ảnh hưởng đến nửa trên của cơ thể và da sẽ chuyển sang màu đỏ hoặc lấm tấm. Sự nóng bức này dẫn đến đổ mồ hôi, tim đập nhanh và cảm giác chóng mặt. Sau cơn bốc hỏa, bạn có thể cảm thấy lạnh. Các cơn bốc hỏa xảy ra hàng ngày hoặc thậm chí nhiều lần trong ngày, chúng sẽ lặp lại trong suốt một năm hoặc vài năm.
Rượu, caffeine, đồ ăn cay nóng, tâm lý căng thẳng, nhiệt độ cao, thừa cân và thuốc lá là những yếu tố làm tăng tần suất bốc hỏa. Để giảm bớt triệu chứng này, bạn nên sử dụng quạt, thực hiện các bài tập thở để điều hòa thân nhiệt, hoặc sử dụng thuốc tránh thai, liệu pháp hormone theo chỉ định của bác sĩ. Nếu gặp khó khăn trong việc tự kiểm soát các cơn bốc hỏa, bạn cần đến gặp bác sĩ.
Mỗi người có triệu chứng mãn kinh khác nhau
Các triệu chứng của thời kỳ mãn kinh khác nhau ở mỗi người, ngay cả trong cùng một gia đình. Tuổi và tốc độ suy giảm chức năng buồng trứng cũng khác nhau rất nhiều. Điều này có nghĩa là những gì hiệu quả với người thân hoặc bạn bè có khả năng không hiệu quả với bạn.
Bác sĩ sẽ giúp bạn hiểu các triệu chứng và tìm cách quản lý chúng phù hợp với lối sống của mỗi cá nhân.
Mãn kinh làm yếu xương
Sự suy giảm sản xuất estrogen có thể ảnh hưởng đến lượng canxi trong xương, mật độ xương sẽ giảm đáng kể, dẫn đến tình trạng loãng xương. Điều này khiến bạn dễ bị gãy xương hông, cột sống và các xương khác. Nhiều phụ nữ bị mất xương nhanh chóng trong vài năm đầu sau kỳ kinh nguyệt cuối cùng của họ.
Để giữ cho xương khỏe mạnh, phụ nữ nên ăn thực phẩm có nhiều canxi, như các sản phẩm từ sữa hoặc rau lá xanh đậm, uống bổ sung vitamin D, tập thể dục thường xuyên, giảm uống rượu và tránh hút thuốc.
Mãn kinh có thể dẫn đến bệnh tim mạch
Các tình trạng liên quan đến tim có thể phát sinh trong thời kỳ mãn kinh, là chóng mặt hoặc tim đập nhanh. Mức độ estrogen giảm có khả năng ngăn cơ thể điều hòa sự đàn hồi của mạch máu, dẫn đến ảnh hưởng đến lưu lượng máu.
Theo dõi cân nặng, ăn uống lành mạnh và cân bằng, tập thể dục và không hút thuốc làm giảm nguy cơ mắc các bệnh về tim.
Tăng cân
Sự thay đổi nồng độ hormone ở thời kỳ mãn kinh và lão hóa dễ khiến bạn tăng cân hơn. Thừa cân làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường và các bệnh khác.
Duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và thực hành các thói quen lành mạnh sẽ giúp kiểm soát cân nặng của bạn.
Cách kiểm soát mãn kinh
Hiện, một số liệu pháp hormone được Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ [FDA] chấp thuận để kiểm soát các vấn đề về mãn kinh, như điều trị chứng bốc hỏa và ngăn ngừa mất xương. Những lợi ích và rủi ro khác nhau tùy thuộc vào mức độ nghiêm trọng của triệu chứng và sức khỏe mỗi người. Những liệu pháp này có thể không phù hợp với mọi đối tượng. Do đó, trước khi thử bất kỳ liệu pháp hormone nào, bạn cần thăm khám và có hướng dẫn của bác sĩ.
Ngoài ra, thay đổi lối sống cũng giúp giảm nhiều triệu chứng mãn kinh, bao gồm giảm cân, tập thể dục, giảm nhiệt độ phòng, tránh các thực phẩm gây hại, hoặc mặc quần áo cotton nhẹ và thấm mồ hôi. Nên khám phụ khoa định kỳ khi đang trải qua giai đoạn mãn kinh.
Các phương pháp điều trị khác như liệu pháp thảo dược, tự thôi miên, châm cứu, một số loại thuốc chống trầm cảm liều thấp... cũng hữu ích trong việc giảm các cơn bốc hỏa.
Việc sử dụng các loại thuốc tránh thai hoặc liệu pháp hormone có thể sẽ giúp bạn kiểm soát cơn bốc hỏa. Nếu muốn sử dụng, bạn cần tham khảo ý kiến của bác sĩ.
5. Sức khỏe xương khớp có thể bị ảnh hưởng
Sự suy giảm hormone estrogen ảnh hưởng đến lượng canxi trong xương của bạn. Điều này làm giảm đáng kể mật độ xương, dẫn đến tình trạng loãng xương. Nó cũng có thể khiến bạn dễ bị gãy xương ở tay, chân hoặc gặp vấn đề ở xương cột sống. Nhiều phụ nữ nhanh chóng bị tác động xương khớp trong vài năm đầu sau kỳ kinh nguyệt cuối cùng. Đây chính là những đáp án cho câu hỏi khi đến tuổi mãn kinh sẽ đối mặt với những nguy cơ bệnh lý nào.
Để giữ cho xương khỏe mạnh khi bước vào giai đoạn mãn kinh, bạn cần thực hiện những điều sau:
- Ưu tiên ăn thực phẩm có nhiều canxi, chẳng hạn như các sản phẩm từ sữa hoặc rau xanh đậm
- Bổ sung vitamin D
- Tập thể dục thường xuyên
- Hạn chế tối đa việc uống rượu
- Dùng thuốc theo chỉ định của bác sĩ
6. Mãn kinh cũng có thể gây ra các vấn đề về tim mạch
Những vấn đề liên quan đến tim mạch của bạn có thể phát sinh trong thời kỳ mãn kinh. Triệu chứng điển hình nhất là thường xuyên chóng mặt và tim đập nhanh. Nồng độ estrogen giảm cũng góp phần ngăn cản chức năng hoạt động của động mạch. Vì thế, nó cũng sẽ tác động đến lưu lượng máu lưu thông trong cơ thể bạn. Đây chính là những chứng bệnh sau khi mãn kinh mà nhiều chị em trung niên có thể gặp phải.
7. Bạn có thể tăng cân
Sự thay đổi nồng độ hormone nội tiết có thể khiến bạn tăng cân. Tuy nhiên, đây không phải là nguyên nhân duy nhất của hiện tượng tăng cân trong giai đoạn này.
Để hạn chế nguy cơ, bạn cần duy trì chế độ ăn uống cân bằng, tập thể dục thường xuyên và thực hành các thói quen lành mạnh khác để kiểm soát cân nặng. Thừa cân sẽ làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường hoặc các tình trạng sức khỏe khác.
8. Triệu chứng mãn kinh không giống nhau giữa mỗi người
Triệu chứng mãn kinh của mỗi người là khác nhau, vì độ tuổi và tốc độ suy giảm chức năng buồng trứng của mỗi người không giống nhau. Điều này có nghĩa là bạn cần có kế hoạch quản lý sức khỏe của riêng mình. Những kinh nghiệm đối phó của người này có thể không đem lại hiệu quả gì khi áp dụng cho người khác.
Nếu có thể, bạn hãy trao đổi với bác sĩ về những biểu hiện cụ thể mà bản thân gặp phải. Họ sẽ giúp bạn hiểu thêm về những triệu chứng này để tìm cách quản lý phù hợp với lối sống của bạn.
9. Nhận biết triệu chứng mãn kinh ở những người đã cắt bỏ tử cung
Nếu bạn đã trải qua ca phẫu thuật cắt bỏ tử cung, có thể bạn sẽ không thể biết mình đang ở trong giai đoạn mãn kinh, trừ khi biểu hiện bốc hỏa của bạn xảy ra quá nhiều lần trong ngày.
Điều này cũng có thể xảy ra ở những người cắt bỏ nội mạc tử cung hoặc cắt bỏ buồng trứng. Cắt bỏ nội mạc tử cung là phương pháp loại bỏ niêm mạc tử cung để điều trị những vấn đề liên quan đến kinh nguyệt ở thể nặng.
Nếu bạn đang ở trong độ tuổi từ 40 – 50 nhưng không có bất kỳ triệu chứng mãn kinh nào, bạn hãy đến bệnh viện để làm xét nghiệm máu. Kết quả xét nghiệm sẽ cho bạn biết buồng trứng của bạn có còn hoạt động hay không và hoạt động ở mức độ nào. Nó cũng giúp bạn xác định nồng độ estrogen của mình, từ đó xác định mật độ xương để có phương án phòng ngừa loãng xương hiệu quả.
10. Liệu pháp thay thế hormone không phù hợp với mọi đối tượng
Liệu pháp thay thế hormone được sử dụng để điều trị những cơn bốc hỏa và ngăn ngừa loãng xương ở phụ nữ mãn kinh. Mức độ hiệu quả của nó phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng bốc hỏa và mất xương ở mỗi người.
Ở một số người, liệu pháp thay thế hormone có thể không phù hợp và sẽ gây ra nhiều phản ứng phụ nghiêm trọng. Vì thế, nếu muốn sử dụng liệu pháp này, bạn cần trao đổi thật kỹ với bác sĩ.