I. NGƯNG ĐỌNG HƠI NƯỚC TRONG KHÍ QUYỂN
1. Ngưng đọng hơi nước
- Điều kiện ngưng đọng hơi nước:
+ Không khí chứa hơi nước đã bão hòa mà vẫn được cung cấp hơi nước hoặc không khí gặp lạnh.
+ Phải có hạt nhân ngưng đọng như khói, bụi, muối
2. Sương mù
- Điều kiện hình thành:
+ Độ ẩm tương đối cao.
+ Khí quyển ổn định theo chiều thẳng đứng.
+ Có gió nhẹ.
3. Mây và mưa
- Mây: Hơi nước gặp lạnh, ngưng đọng thành những hạt nước nhỏ, nhẹ và tụ lại thành từng đám mây.
- Mưa: Khi các hạt nước trong mây đủ lớn rơi được xuống mặt đất $ \rightarrow$ mưa.
- Tuyết rơi: Nước rơi gặp nhiệt độ khoảng 00C, không khí yên tĩnh $ \rightarrow$ tuyết rơi.
- Mưa đá: Nước mưa rơi ở thể rắn [băng].
II. NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN LƯỢNG MƯA
1. Khí áp
- Khu áp thấp: thường mưa nhiều.
- Khu áp cao: thường mưa ít hoặc không mưa [vì không khí ẩm không bốc lên được, không có gió thổi đến mà có gió thổi đi].
2. Frông
- Miền có frông, nhất là dải hội tụ đi qua, thường mưa nhiều.
3. Gió
- Gió mậu dịch: mưa ít.
- Gió Tây ôn đới thổi từ biển vào gây mưa nhiều [Tây Âu, phía Tây Bắc Mĩ].
- Miền có gió mùa: mưa nhiều [vì một nửa năm là gió thổi từ đại dương vào lục địa].
4. Dòng biển
- Tại vùng ven biển:
+ Dòng biển nóng đi qua: mưa nhiều [không khí trên dòng biển nóng chứa nhiều hơi nước, gió mang vào lục địa].
+ Dòng biển lạnh: mưa ít.
5. Địa hình
- Cùng một sườn núi đón gió: càng lên cao, nhiệt độ giảm, mưa nhiều và sẽ kết thúc ở một độ cao nào đó.
- Cùng một dãy núi sườn đón gió ẩm: mưa nhiều, sườn khuất gió mưa ít.
III. SỰ PHÂN BỐ LƯỢNG MƯA TRÊN TRÁI ĐẤT
1. Lượng mưa trên Trái Đất phân bố không đều theo vĩ độ
- Mưa nhiều nhất ở vùng xích đạo [vì nhiệt độ cao, khí áp thấp, có nhiều biển, đại dương, diện tích rừng lớn, nước bốc hơi mạnh].
- Mưa tương đối ít ở hai vùng chí tuyến Bắc và Nam [áp cao, diện tích lục địa lớn].
- Mưa nhiều ở hai vùng ôn đới [áp thấp, có gió Tây ôn đới từ biển thổi vào].
- Mưa càng ít khi càng về gần hai cực [áp cao, nhiệt độ thấp, khó bốc hơi nước].
2. Lượng mưa phân bố không đều do ảnh hưởng của đại dương
- Ở mỗi đới, từ Tây sang Đông có sự phân bố lượng mưa không đều.
- Mưa nhiều: gần biển, dòng biển nóng.
- Mưa ít: xa đại dương, ở sâu trong lục địa, dòng biển lạnh, có địa hình chắn gió.
- Nguyên nhân: Phụ thuộc vị trí xa, gần đại dương; ven bờ có dòng biển nóng hay lạnh; gió thổi từ biển vào từ phía Đông hay phía Tây.