Trong các phương pháp mổ mắt cận thị, phẫu thuật LASIK là phương pháp được nhiều người, đặc biệt là các bạn trẻ sử dụng nhiều nhất vì ưu điểm diễn ra nhẹ nhàng nhanh chóng khoảng 2-5 phút mỗi mắt.
LASIK viết tắt từ Laser Assisted in Situ Keratomileusis, là phương pháp phẫu thuật tiên tiến sử dụng laser excimer điều chỉnh bề mặt cong của giác mạc để điều trị các tật khúc xạ như cận thị, viễn thị và loạn thị. Phẫu thuật LASIK đầu tiên được thực hiện năm 1990 sau đó đã phát triển nhanh chóng, cho tới nay khoảng 30 triệu ca mổ mắt đã được thực hiện trên khắp thế giới.
- Bước 1: Tạo vạt giác mạc.
- Bước 2: Chiếu laser
- Bước 3: Đặt lại vạt giác mạc.
Trước tiên, một vạt giác mạc bề dày khoảng 110 micromet được tạo ra bằng dụng cụ tự động [microkeratome], vạt này được gạt sang bên hoặc lật lên để bộc lộ ra nền nhu mô giác mạc bên dưới. Tiếp theo, từng lớp mỏng nhu mô giác mạc nền sẽ được bóc bay dưới tác động của các xung laser theo một chương trình lập sẵn tùy theo tật khúc xạ.
Thời gian chiếu laser rất nhanh được tính bằng giây. Sau cùng, vạt giác mạc được đặt lại để che chở cho vết mổ và mắt tự lành không cần khâu.
Laser tác động lên phần trung tâm giác mạc để điều trị cận thị, tác động lên phần xa trung tâm điều trị viễn thị, hoặc theo một trục làm giác mạc trở thành hình chỏm cầu để điều trị loạn thị. Kết quả mổ mắt là bệnh nhân có thể nhìn rõ tối đa mà không cần kính.
Ưu điểm của phẫu thuật LASIK:
- Nhẹ nhàng không đau, chỉ cần nhỏ thốc tê, không chảy máu.
- Độ an toàn, chính xác cao với các thế hệ máy Laser hiện đại.
- Phẫu thuật nhanh trong vài phút và xuất viện ngay sau mổ.
- Thị lực phục hồi trong ngày, trở lại công việc cơ bản ngay ngày hôm sau.
Chỉ định của LASIK
LASIK thích hợp cho người từ 18 tuổi trở lên đã ổn định độ khúc xạ, không có chống chỉ định bắn mắt lasik sau:
- Các bệnh lý mắt đang tiến triển như: Viêm kết giác mạc, Glaucoma, …
- Có tiền căn viêm giác mạc do Herpes…
- Bệnh giác mạc hình chóp
- Giác mạc quá mỏng
- Khô mắt nặng
- Đang mang thai hoặc cho con bú
- Đang dùng các nội tiết tố sinh dục
- Mang bệnh lý tự miễn.
Chuẩn bị cho phẫu thuật LASIK:
Khám trước mổ là bước quan trọng cho sự thành công của phẫu thuật: đo độ khúc xạ mắt,phân tích bản đồ giác mạc và các quang sai mắt, đo bề dày giác mạc… Bác sĩ sẽ khám mắt để đảm bảo bạn đủ điều kiện phẫu thuật và lên lịch mổ. Lưu ý thuốc nhỏ dãn đồng tử khi khám mắt sẽ kéo dài tác dụng trong khoảng 4-6 giờ làm mắt nhìn mờ và khó chịu với ánh nắng mặt trời, sẽ không an toàn nếu bạn tự lái xe.
Nếu bạn đang đeo kính áp tròng, nên ngưng ít nhất 5 ngày trước khi khám đối với kính mềm và 3 tuần với kính cứng để kết quả đo khám được chính xác.
Cũng cần bác sĩ biết tiền sử bệnh lý mắt và các bệnh toàn thân như dị ứng thuốc, các thuốc đang sử dụng, tiểu đường… để giúp việc dự đoán chính xác khả năng phục hồi cũng như những nguy cơ có thể xảy ra sau phẫu thuật.
Vào ngày phẫu thuật bệnh nhân không được trang điểm mắt hoặc dùng các chất bay hơi như keo xịt tóc, nước hoa, dầu để phòng tránh sai số phẫu thuật, không nên mặc các loại áo tròng cổ và các loại áo có bông vì các sợi bông có thể bay và rơi vào mắt khi mổ.
Tất cả các hướng dẫn liên quan đến phẫu thuật cũng như việc chăm sóc mắt sau mổ lasik sẽ được kíp mổ tư vấn cẩn thận ngay trước mổ.
Lưu ý trong khi mổ:
Cần chuẩn bị tâm lý thoải mái khi bước vào phòng mổ, có thể uống một viên thuốc an thần nhẹ [được cấp] nếu cảm thấy quá căng thẳng. Bệnh nhân sẽ được nằm lên bàn phẫu thuật và mở hai mắt. Bác sĩ sẽ dùng băng keo vô trùng cách ly vùng mổ. Một vành mi được đặt để giữ mắt luôn luôn mở trong suốt quá trình phẫu thuật. Thuốc tê được sử dụng trong quá trình mổ để giảm cảm giác đau cho bệnh nhân.
Tại bệnh viện Mắt Sài Gòn, với máy phẫu thuật VISX Star S4 IR [Hoa Kỳ], mọi cử động của mắt ngay cả những lay động nhẹ theo nhịp thở cũng được kiểm soát qua hệ thống định vị tự động gọi là Eye-tracker. Tia Laser sẽ được hướng dẫn bằng định vị tự động và phẫu thuật sẽ tự dừng lại khi mắt chuyển động vượt quá tầm kiểm soát.
Lưu ý sau phẫu thuật LASIK:
Sau phẫu thuật, bệnh nhân sẽ được khám lại và xuất viện ngay sau mổ vài phút. Cảm giác khó chịu như xốn cộm và chảy nước mắt, khó mở mắt diễn ra trong vài giờ sau mổ, tuy nhiên sau một giấc ngủ ngắn các triệu chứng sẽ qua đi.
Thị lực cải thiện trong ngày, có thể đạt gần tối đa ngay ngày đầu tiên sau mổ. Khi tình trạng khô mắt và quá trình lành vết thương hoàn toàn bình phục sau vài tháng thì thị lực và khúc xạ cũng ổn định hơn. Các triệu chứng mỏi mắt, lóa mắt hay quầng sáng quanh đèn có thể gặp trong thời gian đầu sau mổ.
- Các hoạt động cơ bản như đọc sách, xem tivi hoặc làm việc đơn giản có thể làm sau ngày mổ một ngày. Cần thường xuyên nghỉ ngơi xen kẽ và nhỏ nước mắt nhân tạo như hướng dẫn.
- Không để nước vào mắt trong tuần đầu sau mổ. Tuyệt đối không được dụi mắt hoặc để chấn thương vào mắt. Đeo kính bảo hộ 24/24 trong ít nhất 3 ngày đầu.
- Các hoạt động mạnh có va chạm nên tránh trong 1 tháng; các môn thể thao như đánh bóng, đá bóng hay bơi lội nên kiêng trong 3 tháng.
- Không kiêng ăn gì nhưng lưu ý không nên ăn các thức ăn từng dị ứng vì gây ngứa. Một số thuốc kháng histamin cũng hạn chế vì có thể gây khô mắt, hoặc các thuốc steroid có thể gây chậm lành vết thương.
- Lịch tái khám sau mổ mắt LASIK: 1 ngày, 1 tuần, 1 tháng, 3 tháng, 6 tháng, 12 tháng.
ThS. Bác sĩ Lê Nguyễn Huy Cường
Đề cập đến vấn đề này, bác sĩ Trần Anh Tuấn [ảnh] - bộ môn mắt Đại học Y dược TP.HCM - cho biết:
- Phẫu thuật lasik là dùng dao vi phẫu cắt tạo một vạt giác mạc, sau đó chiếu tia laser để điều chỉnh khúc xạ. Trong chỉ định, phải trên 18 tuổi và quan trọng nhất là độ khúc xạ mắt phải ổn định - trong một năm không tăng quá 0,5-0,75 độ.
Chống chỉ định trong các trường hợp bị bệnh giác mạc như: viêm giác mạc, giác mạc hình chóp, tiền căn herpes giác mạc, giác mạc mỏng; tăng nhãn áp hoặc đang theo dõi glaucoma; đục thủy tinh thể, bong võng mạc, tiểu đường; mắt độc nhất, đang mang thai hoặc cho con bú, đang dùng các nội tiết tố sinh dục [ví dụ thuốc ngừa thai]...
* Thưa bác sĩ, cận tối đa bao nhiêu thì mổ tốt?
- Thực tế theo dõi 4-5 năm nay trên mắt người VN được phẫu thuật lasik cho thấy mắt cận trên 10 độ sau mổ thường hay bị tái phát, phải đeo kính trở lại. Do vậy, không phải cận bao nhiêu cũng mổ được. Có trường hợp còn rất trẻ nhưng hai mắt cận gần 20 độ mà vẫn mổ, mổ xong bị phình giác mạc - cận lại.
Tốt nhất là chỉ mổ khi độ cận dưới 10 độ, tuổi dưới 40, độ loạn dưới 5 độ. Trên 40 tuổi mà cận nhẹ thì không nên mổ vì lão thị đã xuất hiện. Ngoài ra, mắt người trên 40 tuổi có độ cận thị nặng [trên 6 độ] thường xuất hiện đục thủy tinh thể bệnh lý [do cận thị]. Vì vậy, nếu có độ cận nặng thì nên chờ có đục thủy tinh thể sẽ mổ để giải quyết cả hai vấn đề cận nặng và đục thủy tinh thể trong cùng một phẫu thuật.
| Phóng to |
| Phẫu thuật mắt theo phương pháp lasik tại Bệnh viện Mắt TP.HCM - Ảnh N.C.T. |
- Đây là một phẫu thuật an toàn, biến chứng hiếm nhưng không phải không xảy ra vì trong phẫu thuật phải dùng dao cắt tạo vạt giác mạc và sau đó chiếu tia laser lên. Các biến chứng có thể xảy ra do dao cắt hoặc do chiếu tia laser. Biến chứng thường thấy là: rách vạt giác mạc, đứt vạt, nhăn vạt, vạt không dính, hoại tử vạt, cắt vạt không hoàn toàn, thủng vạt, lệch tâm, lóa sáng, nhiễm trùng, phình giác mạc...
* Hiện nay một số nơi quảng cáo với hệ thống máy hiện đại có trang bị phần mềm wavefront sẽ giải quyết được các bệnh lý phức tạp và không bị lóa mắt sau mổ?
- Đối với máy chỉ cài một chương trình tiêu chuẩn thì với bệnh nhân nào cũng sử dụng như nhau. Với máy có thêm phần mềm wavefront đo sóng chiếu theo từng cá thể, phải dùng một card riêng nên bệnh nhân sẽ đóng tiền cao hơn. Nhưng bác sĩ có sử dụng wavefront hay không thì người bệnh không thể biết. Theo các chuyên gia nước ngoài, trong điều trị cho bệnh nhân cận dưới 6 độ thì wavefront mới có tác dụng rõ rệt.
* Thưa bác sĩ, một số bạn đọc thắc mắc vì sao chính các bác sĩ mổ lasik bị cận lại vẫn mang kính?
- Đây là câu hỏi khó trả lời. Sự thật thì không chỉ bác sĩ VN mà cả một số chuyên gia nước ngoài là người giảng dạy và thực hành về phẫu thuật lasik cũng vẫn mang kính, con cái của họ cũng mang kính, dù họ có thừa điều kiện để được mổ tốt nhất. Phải tư vấn cho bệnh nhân thật đầy đủ: mổ lasik để giảm độ cận, để thay kính mình đang đeo chứ không giải quyết triệt để bệnh cận thị - đây là điều mà nhiều bệnh nhân hiểu nhầm mổ lasik là để “cắt đứt” nguồn gây ra cận thị.
Tóm lại, phẫu thuật lasik nếu được chỉ định đúng trên độ cận, đúng phương pháp thì tuyệt vời [nhất là đối với một số người làm ngành an ninh, diễn viên, vận động viên, phi công...], nhưng nếu chỉ định không đúng lại là một thảm họa cho bệnh nhân vì sau này cho dù có mang kính, mắt cũng không sáng lại bằng trước đây!
KIM SƠN thực hiện