Theo quy định của Luật BHXH năm 2014, từ năm 2018 có thay đổi cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu: Để đạt được tỷ lệ hưởng lương hưu tối đa là 75% thì lao động nữ phải có thời gian đóng BHXH từ đủ 30 năm trở lên. Đối với lao động nam để đạt mức hưởng tối đa 75% thì nghỉ hưu năm 2018 phải có thời gian đóng BHXH từ đủ 31 năm trở lên, nghỉ hưu từ năm 2019, 2020, 2021 trở đi phải đóng tương ứng từ 32 đến 34 năm BHXH, nghỉ hưu từ năm 2022 trở đi phải có thời gian đóng BHXH từ đủ 35 năm trở lên.
Những thay đổi trong cách tính tỷ lệ hưởng lương hưu từ ngày 01/01/2018 là một trong những vấn đề đáng lưu tâm nhất trong Hội nghị cung cấp thông tin về BHXH, bảo hiểm y tế tháng 4/2017 của Bảo hiểm Việt Nam.
Cụ thể về cách tính như sau:
Số năm đóng BHXH tương ứng với tỷ lệ 45% đối với lao động nam thay đổi có lộ trình cụ thể theo các năm là: năm 2018 phải đủ 16 năm, năm 2019 phải đủ 17 năm, năm 2020 phải đủ 18 năm, năm 2021 phải đủ 19 năm, năm 2022 phải đủ 20 năm. Sau đó, đối với cả lao động nam và nữ cứ mỗi năm đóng BHXH sẽ được tính thêm 2% và tối đa hưởng bằng 75%.
Diễn giải đối với trường hợp lao động nữ như sau: Theo quy định trên, lao động nữ có đủ 25 năm đóng BHXH tính đến thời điểm đủ tuổi quy định để được hưởng lương hưu trong năm 2017 [trước ngày 01/01/2018] thì tỷ lệ % hưởng lương hưu cho lao động này được tính như sau: 15 năm đầu tính bằng 45% + 10 năm tiếp theo mỗi năm tính thêm 3% bằng 30%; tổng tỷ lệ được hưởng bằng 75%.
Đối với trường hợp lao động nữ có đủ 25 năm đóng BHXH tính đến thời điểm đủ điều kiện về tuổi quy định để được hưởng lương hưu trong năm 2018 [từ ngày 01/01/2018 trở đi] thì cách tính tỷ lệ % hưởng lương hưu như sau : 15 năm đầu tính bằng 45% + 10 năm tiếp theo mỗi năm tính thêm 2% bằng 20%; tổng tỷ lệ được hưởng bằng 65% [tỷ lệ hưởng giảm so với trường hợp trên].
Diễn giải đối với lao động nam như sau: Lao động nam có đủ 30 năm đóng BHXH tính đến thời điểm đủ tuổi quy định để được hưởng lương hưu trong năm 2017 [trước ngày 01/01/2018] thì tỷ lệ % hưởng lương hưu cho lao động này được tính như sau: 15 năm đầu tính bằng 45% + 15 năm tiếp theo mỗi năm tính thêm 2% bằng 30%; tổng tỷ lệ được hưởng bằng 75%.
Đối với trường hợp lao động nam có đủ 30 năm đóng BHXH tính đến thời điểm đủ điều kiện về tuổi quy định để được hưởng lương hưu trong năm 2018 thì cách tính tỷ lệ % hưởng lương hưu như sau: 16 năm đầu tính bằng 45% + 14 năm tiếp theo mỗi năm tính thêm 2% bằng 28%; tổng tỷ lệ được hưởng là bằng 73% [tỷ lệ hưởng giảm so với trường hợp trên]./.
Công dân Hòa hỏi, sau khi lĩnh xong tiền trợ cấp thất nghiệp thì phải tham gia tiếp bảo hiểm xã hội ít nhất bao nhiêu năm nữa mới đủ điều kiện hưởng lương hưu?
Về vấn đề này, Bảo hiểm xã hội Việt Nam trả lời như sau:
Về điều kiện hưởng lương hưu đối với người lao động tham gia bảo hiểm xã hội bắt buộc: Theo quy định tại Khoản 1 Điều 54 và Khoản 1 Điều 55 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 đã được sửa đổi, bổ sung tại Điểm a, b khoản 1 Điều 219 Bộ luật Lao động năm 2019, cụ thể: Người lao động tham gia bảo hiểm xã hội khi nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên thì được hưởng lương hưu nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại Khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động;
- Đủ tuổi theo quy định tại Khoản 3 Điều 169 của Bộ luật Lao động và có đủ 15 năm làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành hoặc có đủ 15 năm làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 1/1/2021.
- Người lao động có tuổi thấp hơn tối đa 10 tuổi so với tuổi nghỉ hưu của người lao động quy định tại Khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động và có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò;
- Người bị nhiễm HIV do tai nạn rủi ro nghề nghiệp trong khi thực hiện nhiệm vụ được giao.
Hoặc người lao động được hưởng lương hưu với mức thấp hơn nếu khi nghỉ việc có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên và thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Có tuổi thấp hơn tối đa 5 tuổi so với tuổi nghỉ hưu quy định tại Khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động khi bị suy giảm khả năng lao động từ 61% đến dưới 81%;
- Có tuổi thấp hơn tối đa 10 tuổi so với tuổi nghỉ hưu quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động khi bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên;
- Có đủ 15 năm trở lên làm nghề, công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội ban hành và bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên.
Về điều kiện hưởng lương hưu đối với người lao động tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện: Theo quy định tại Khoản 1 Điều 73 Luật Bảo hiểm xã hội năm 2014 đã được sửa đổi, bổ sung tại Điểm c Khoản 1 Điều 219 Bộ luật Lao động số 45/2019/QH14, người lao động tham gia BHXH tự nguyện hưởng lương hưu khi có đủ các điều kiện sau đây:
- Đủ tuổi nghỉ hưu theo quy định tại khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động;
- Đủ 20 năm đóng BHXH trở lên.
Về tuổi nghỉ hưu: Tại Khoản 1 Điều 4 Nghị định số 135/2020/NĐ-CP ngày 18/11/2020 của Chính phủ, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường theo Khoản 2 Điều 169 của Bộ luật Lao động được quy định cụ thể như sau: Kể từ ngày 1/1/2021, tuổi nghỉ hưu của người lao động trong điều kiện lao động bình thường là đủ 60 tuổi 3 tháng đối với lao động nam và đủ 55 tuổi 4 tháng đối với lao động nữ; sau đó, cứ mỗi năm tăng thêm 3 tháng đối với lao động nam cho đến khi đủ 62 tuổi vào năm 2028 và cứ mỗi năm tăng thêm 4 tháng đối với lao động nữ cho đến khi đủ 60 tuổi vào năm 2035.
Như vậy, quy hiện hành thì để đủ điều kiện hưởng lương hưu, công dân phải có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội và đủ tuổi nghỉ hưu theo các quy định nêu trên. Theo thông tin công dân cung cấp, công dân sinh năm 1969 [không ghi giới tính] và đã có 15 năm đóng bảo hiểm xã hội, nếu đủ điều kiện thì công dân được hưởng trợ cấp bảo hiểm thất nghiệp. Đối với thời gian 15 năm đã đóng bảo hiểm xã hội, rất mong công dân bảo lưu thời gian đó để cộng nối với thời gian tiếp tục làm việc sau này hoặc tiếp tục tham gia bảo hiểm xã hội tự nguyện để đủ điều kiện được hưởng lương hưu hàng tháng nhằm có nguồn thu nhập ổn định đảm bảo cuộc sống khi về già và được cấp thẻ BHYT miễn phí.