Xét nghiệm CA 72-4 có giá trị gợi ý cao trong chẩn đoán ung thư buồng trứng, vú, đại tràng, tụy, đặc biệt là tế bào ung thư biểu mô dạ dày. Bài viết dưới đây sẽ giới thiệu tới bạn đọc những thông tin cơ bản về xét nghiệm CA 72-4.
CA72-4 là tên viết tắt của kháng nguyên carbohydrate 72-4 hoặc kháng nguyên ung thư 72-4 [cancer antigen 72-4]. Kháng nguyên ung thư CA72-4 được thấy trên bề mặt của nhiều loại tế bào như tế bào buồng trứng, vú, đại tràng, tụy, đặc biệt là tế bào ung thư biểu mô dạ dày.
CA 72-4 thường được dùng như một gợi ý trong chẩn đoán ung thư dạ dày
2. Khi nào cần làm xét nghiệm CA 72-4?
– Chẩn đoán ung thư: CA 72-4 thường được dùng như một gợi ý trong chẩn đoán ung thư dạ dày, buồng trứng, đại trực tràng, một số ung thư đường tiêu hóa hoặc phần phụ khác. Để khẳng định bệnh nhân có mắc ung thư hay không, bên cạnh xét nghiệm máu, bác sĩ sẽ chỉ định thêm các phương pháp chẩn đoán hình ảnh, sinh thiết…
– Theo dõi đáp ứng điều trị: CA 72-4 cũng được sử dụng để theo dõi việc đáp ứng điều trị của bệnh nhân ung thư, xác định giai đoạn và tiên lượng cho bệnh ung thư.
– Theo dõi ung thư tái phát: CA 72-4 được dùng để theo dõi ung thư tái phát. Sau phẫu thuật cắt bỏ dạ dày, nếu tái phát, mức độ CA 72-4 tăng trong 70% các trường hợp, trong khi CA 19-9 chỉ tăng trong 50% và CEA chỉ tăng trong 20% các trường hợp tái phát. Trong ung thư buồng trứng tái phát sau phẫu thuật, Ca 72-4 tăng trong 40% các trường hợp, trong khi CA 125 tăng trong 60% các trường hợp.
CA 72-4 cũng được sử dụng để theo dõi việc đáp ứng điều trị của bệnh nhân ung thư
3. Giá trị bình thường của CA 72-4 là bao nhiêu?
Giá trị bình thường của CA 72-4 trong huyết tương là ≤ 6 U/mL. Nhiều người cho rằng nồng độ CA 72-4 trong máu cao chắc chắn là dấu hiệu của ung thư dạ dày. Quan điểm này là sai lầm. CA 72-4 có thể tăng cả trong một số bệnh lành tính ví dụ như: trong viêm tụy [3%], xơ gan [4%], bệnh phổi [17-19%], bệnh khớp [21%], bệnh phần phụ [0-10%], bệnh buồng trứng lành tính [3-4%], kén buồng trứng [25%], bệnh tuyến vú [10%], các bệnh đường tiêu hóa lành tính [5%]. Tuy nhiên, khi kết hợp CA 72-4 với một số dấu ấn ung thư khác như CEA hoặc CA 19-9, độ đặc hiệu lâm sàng trong các bệnh lành tính cũng tăng lên đáng kể.
CA 72-4 cũng có thể tăng trong các trường hợp viêm khớp
Chung tay với cộng đồng trong cuộc chiến phòng chống ung thư, bạn có thể tham khảo một số gói tầm soát ung thư tại các bệnh viện uy tín như: Gói tầm soát ung thư cơ bản, nâng cao dành cho cả nam và nữ, các gói tầm soát ung thư lẻ từng bộ phận trong đó có gói tầm soát ung thư dạ dày – thực quản – phát hiện sớm ung thư từ khi chưa có triệu chứng.
CA 72 – 4 là kháng nguyên liên kết ung thư. Nhiều người đi khám tầm soát ung thư dạ dày có chỉ số CA 72 – 4 tăng cao lo lắng không biết CA 72 – 4 cao có phải bị ung thư dạ dày không và CA 72 – 4 người bình thường là bao nhiêu. Dưới đây là thông tin chi tiết…
CA 72 – 4 người bình thường là bao nhiêu?
Giá trị CA 72 – 4 thường ở mức dưới 7 U/ml cho tất cả các nhóm tuổi, không phân biệt giới tính.
CA 72 – 4 là một kháng nguyên liên kết ung thư bản chất là glycoprotein thuộc nhóm Carbohydrate Antigen [CA]. CA 72 – 4 được chứng minh có liên quan nhiều nhất đến các bệnh ung thư đường tiêu hóa như đại trực tràng, tụy, thực quản và đặc biệt là ung thư dạ dày.
CA 72 – 4 người bình thường là bao nhiêu? Bình thường, giá trị CA 72 – 4 thường ở mức dưới 7 U/ml cho tất cả các nhóm tuổi, không phân biệt giới tính.
CA 72 – 4 cao có phải bị ung thư dạ dày không?
Nhiều người đi xét nghiệm tầm soát ung thư dạ dày có chỉ số CA 72 – 4 tăng cao lo lắng vì không biết CA 72 – 4 tăng cao có phải bị ung thư dạ dày không? Lý giải về điều này, các chuyên gia cho biết, mặc dù thực tế CA 72 – 4 là xét nghiệm dấu ấn ung thư quan trọng hỗ trợ phát hiện ung thư dạ dày nhưng CA 72 – 4 tăng cao không thể khẳng định chắc chắn bạn có mắc ung thư dạ dày không vì còn có rất nhiều bệnh lý khác [cả ác tính và lành tính] làm tăng chỉ số này.
CA 72 – 4 là xét nghiệm dấu ấn ung thư quan trọng hỗ trợ phát hiện ung thư dạ dày nhưng CA 72 – 4 tăng cao không thể khẳng định chắc chắn bạn có mắc ung thư dạ dày không
Một số bệnh lý ác tính có thể khiến CA 72 – 4 tăng cao là:
- Ung thư đại trực tràng: khoảng 20 – 41% bệnh nhân ung thư địa trực tràng có chỉ số CA 72 – 4 cao hơn bình thường. Chỉ số này giảm rõ rẹt sau khi tiến hành cắt bỏ khối u
- Ung thư đường mật: khoảng 35 – 52% bệnh nhân ung thư đường mật tăng chỉ số CA 72 – 4
- Ung thư tụy: CA 72 – 4 tăng trong khoảng 17 – 35% bệnh nhân ung thư tụy
- Ung thư thực quản: tăng trong khoảng 4 – 25%
- Ung thư vú: khoảng 24% bệnh nhân ung thư vú có CA 72 – 4 tăng
Riêng với ung thư dạ dày, độ nhạy của xét nghiệm này dao động trong khoảng 28 – 80%.
Một số bệnh lý lành tính làm tăng chỉ số CA 72 – 4 là:
- Viêm phổi
- Xơ gan
- Bệnh khớp
- Viêm loét dạ dày…
Qua kết hợp thăm khám lâm sàng, và thực hiện nhiều xét nghiệm kết hợp, bác sĩ sẽ kết luận chính xác nguyên nhân khiến CA 72 – 4 tăng cao. Dù có giá trị nhất định trong hỗ trợ phát hiện ung thư dạ dày nhưng dấu ấn này không thể đánh giá chính xác tuyệt đối tình trạng bệnh mà cần phải kết hợp với các chẩn đoán chuyên sâu như:
Nội soi dạ dày có giá trị chẩn đoán ung thư dạ dày cao
- Nội soi dạ dày
- Siêu âm nội soi
- Sinh thiết
- CT scan đánh giá thâm nhiễm khối u…
Trên đây là một số thông tin tham khảo CA 72 – 4 người bình thường là bao nhiêu. Để đăng kí khám tại Bệnh viện Thu Cúc hoặc biết thêm thông tin chi tiết, bạn đọc vui lòng liên hệ 1900 55 88 96.
Ý nghĩa lâm sàng của CA 72-4
1. Mức độ CA 72-4 trong một số bệnh ung thư
1.1. Mức độ CA 72-4 tăng trong ung thư dạ dày:
- Tỷ lệ CA 72-4 tăng trong ung thư dạ dày: độ nhạy lâm sàng của CA 72-4 là 28-80%, hay gặp là 40-46%, độ đặc hiệu lâm sàng cho các bệnh đường tiêu hóa lành tính là > 95% [8, 9]. Độ nhạy lâm sàng của CA 72-4 cao hơn một cách có ý nghĩa so với CA 19-9 [32%] và CEA [20-24%]. Khi kết hợp các dấu ấn ung thư, độ nhạy lâm sàng của CA 72-4 tăng từ 42% lên 57% khi kết hợp với CA 19-9 và lên 51% khi kết hợp với CEA [2, 4, 5, 6, 8].
- Mức độ CA 72-4 tăng ở các giai đoạn của ung thư dạ dày: tỷ lệ CA 72-4 [+] tính [tăng > 6 U/mL] so với tỷ lệ CA 19-9 [+] tính [tăng > 37 U/mL] và CEA [+] tính [tăng > 5 ng/mL] ở các giai đoạn tương ứng là: IA: 11/ 33/0%, IB: 20/ 20/ 13%, II: 13/ 6/ 19%, IIIA: 46/ 42/ 25%, IIIB: 41/ 28/ 21%, IV: 58/ 42/ 37% và ở giai đoạn ung thư tái phát: 56/ 32/ 11% [Hình 1] [1, 7, 8].
- Sự thay đổi mức độ CA 72-4 trong theo dõi đáp ứng điều trị ung thư dạ dày: mức độ CA 72-4 trước phẫu thuật có giá trị tiên lượng tốt nhất để chỉ ra tiến triển của ung thư dạ dày [2]. Sự kết hợp mức độ các dấu ấn ung thư Ca 72-4, CA 19-9 và CEA trước phẫu thuật cung cấp thông tin tiên lượng thêm nữa cho ung thư dạ dày. Các bệnh nhân có một trong số các dấu ấn ung thư này [+] tính sẽ được coi là có nguy cơ tái phát cao ngay cả ở giai đoạn sớm [6]. Sau phẫu thuật cắt bỏ khối u dạ dày, mức độ CA 72-4 trở về bình thường trong khoảng 1-2 tuần.
- Vai trò của CA 72-4 trong đánh giá tái phát sau điều trị ung thư dạ dày: sau phẫu thuật cắt bỏ dạ dày, nếu tái phát, mức độ CA 72-4 tăng trong 70% các trường hợp, trong khi CA 19-9 chỉ tăng trong 50% và CEA chỉ tăng trong 20% các trường hợp tái phát.
1.2. CA 72-4 trong ung thư buồng trứng:
Độ nhạy lâm sàng của CA72-4 trong chẩn đoán ung thư buồng trứng là 47-80%, ở giai đoạn I-II là 10%, ở giai đoạn III-IV là 56%. Độ nhạy lâm sàng của CA72-4 trong ung thư buồng trứng thể nhày cao hơn so với CA12
Độ đặc hiệu lâm sàng của CA 72-4 đối với các bệnh buồng trứng lành tính là 85-97%.
Trong ung thư buồng trứng tái phát sau phẫu thuật, Ca 72-4 tăng trong 40% các trường hợp, trong khi CA 125 tăng trong 60% các trường hợp. Khi kết hợp cả 2 marker, độ nhạy lâm sàng tăng từ 60% [của một mình CA 125] lên 73% đối với chẩn đoán và từ 60% lên 67% đối với phát hiện tái phát của khối u buồng trứng.
1.3. CA 72-4 trong ung thư đại trực tràng:
- Tỷ lệ tăng CA 72-4 trong ung thư đại trực tràng: độ nhạy lâm sàng của CA 72-4 trong chẩn đoán ung thư đại trực tràng là 20-41%. Có một sự liên quan giữa giai đoạn ung thư về lâm sàng sắp xếp theo phân loại Dukes với tỷ lệ CA 72-4 dương tính [ngưỡng > 4/6 U/mL] so với mức độ CEA [ngưỡng >5 ng/mL] là 3-29% [A], 30-31% [B], 22-53% [C], 55-70% [D] với độ nhạy chung là 43% và độ đặc hiệu đối với các bệnh lành tính là 98% [3, 8].
- Mức độ CA 72-4 và tiến trình ung thư đại trực tràng: sau phẫu thuật loại bỏ hoàn toàn khối u đại trực tràng khoảng 18 ngày, mức độ dấu ấn ung thư giảm, nhưng khi phẫu thuật loại bỏ một phần, mức độ CA 72-4 không giảm. Trong quá trình theo dõi điều trị, mức độ CA 72-4 vẫn tăng hoặc tăng thêm khi khối u vẫn còn và thường tăng ở 78% trường hợp khối u tái phát và ở 39% khối u khu trú.
Khi kết hợp với CEA, độ nhạy lâm sàng của CA 72-4 tăng từ 43 lên 60% đối với chẩn đoán ung thư đại trực tràng ban đầu và từ 78 lên 87% đối với chẩn đoán tái phát sau phẫu thuật.
1.4. Mức độ CA 72-4 trong các ung thư đường tiêu hóa khác:
Mức độ CA 72-4 được thấy tăng ở 35-52% số bệnh nhân ung thư đường mật, 17-35% số bệnh nhân ung thư tụy và chỉ ở 4-25% số bệnh nhân ung thư thực quản. Tuy nhiên, CA 19-9 tăng có ý nghĩa hơn ở những bệnh nhân ung thư này [8].
1.5. Mức độ CA 72-4 trong các ung thư phần phụ khác:
Mức độ CA 72-4 được thấy tăng ở 54% số bệnh nhân ung thư nội mạc tử cung, 24% số bệnh nhân ung thư vú và chỉ ở 14% số bệnh nhân ung thư cổ tử cung [8].
2. Mức độ CA 72-4 trong một số bệnh lành tính:
Mức độ CA 72-4 cũng có thể tăng với tỷ lệ thấp [2-11%] trong một số bệnh lành tính, ví dụ như: trong viêm tụy [3%], xơ gan [4%], bệnh phổi [17-19%], bệnh khớp [21%], bệnh phần phụ [0-10%], bệnh buồng trứng lành tính [3-4%], kén buồng trứng [25%], bệnh tuyến vú [10%], các bệnh đường tiêu hóa lành tính [5%] [8]. Tuy nhiên, khi kết hợp CA 72-4 với một số dấu ấn ung thư khác như CEA hoặc CA 19-9, độ đặc hiệu lâm sàng trong các bệnh lành tính cũng tăng lên đáng kể.