Rãnh Mariana nằm ở phía Tây Thái Bình Dương dài hơn 2.540 km là nơi có vực thẳm Challenger, điểm sâu nhất từng được biết trên Trái đất - khoảng 11.000 mét dưới nước. Độ sâu của vực thẳm Challenger được ước tính gấp ba lần so với vị trí xác tàu Titanic và sâu hơn cả chiều cao của đỉnh Everest.
Đạo diễn phim Titanic - James Cameron - từng đến vực thẳm Challenger
Năm 1960, cuộc thám hiểm đầu tiên đưa con người đến vực thẳm Challenger được đánh dấu bằng chuyến lặn lịch sử của Trieste Bathyscaphe, một loại tàu lặn tự do. Trong quá trình lặn, Jacques Piccard và Don Walsh cho biết, họ vô cùng sửng sốt khi nhìn thấy những sinh vật sống có thể tồn tại ở điểm tận cùng của Trái đất.
Tiến sĩ Gene Feldman - nhà hải dương học công tác hơn 30 năm tại NASA - nói: “Khi chứng kiến sự sống dưới vực thẳm Challenger, tất cả định kiến của con người về đại dương đã bị thổi bay ra ngoài cửa sổ”.
Nhà thám hiểm James Cameron - đạo diễn của bộ phim “Titanic” 1997 - là người tiếp theo đến với vực thẳm Challenger bằng chiếc tàu lặn được thiết kế đặc biệt. Cameron đã thám hiểm đến độ sâu khoảng 10.908 mét và lập kỷ lục thế giới vào năm 2012.
Phát hiện túi nhựa trong điểm sâu nhất Trái đất
Nhà thám hiểm Victor Vescovo đã quay trở lại vực thẳm Challenger ở độ sâu 10.927 mét và lập kỷ lục thế giới vào năm 2019.
Vescovo đã đưa ra cái nhìn sâu sắc đáng buồn về tác động của loài người đối với những địa điểm dường như không thể chạm tới khi ông quan sát thấy một túi nhựa và giấy gói kẹo ở đáy rãnh Mariana.
Sau chuyến đi của Vescovo, những cuộc thám hiểm tại vực thẳm Challenger hiếm được ghi nhận. Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia [NOAA], chuyến đi đến vực thẳm Challenger có thể khiến một con tàu chịu áp lực “tương đương với 50 máy bay phản lực khổng lồ”.
Vực thẳm Challenger nằm trong vùng biển khơi tăm tối
Giống như bầu khí quyển của Trái đất, đại dương cũng được mô tả theo các lớp. Phần trên cùng được gọi là vùng chiếu sáng, che phủ đại dương từ bề mặt tới độ sâu 200 mét.
Vùng mesopelagic, hay còn gọi là vùng chạng vạng, trải dài từ điểm cuối của vùng ánh sáng mặt trời đến khoảng 1.000 mét. Tiếp theo là vùng vực thẳm - kéo dài từ 4.000 mét đến 6.000 mét. Rất ít dạng sống có thể tồn tại nơi đây khi không có ánh sáng và nhiệt độ gần như đóng băng.
Challenger Deep còn sâu hơn vùng vực thẳm, nó nằm trong vùng hadalpelagic, hay vùng biển khơi tăm tối. Khu vực này được đặt tên theo Hades, vị thần địa ngục của Hy Lạp được cho là cai quản người chết.
Vực thẳm Challenger là nơi sinh sống của các loài thủy sinh và núi lửa bùn
Vùng biển khơi tăm tối là một trong những những môi trường sống ít được khám phá nhất trên Trái đất. Ở độ sâu hoàn toàn không có ánh sáng mặt trời, từ lâu người ta đã nghĩ rằng, không gì có thể tồn tại ở đó.
Tuy nhiên, niềm tin đó đã bị phủ nhận. Theo Cơ quan Khí quyển và Đại dương Quốc gia Mỹ [NOAA], ngay cả ở dưới đáy đại dương, sự sống vẫn tồn tại. Vào năm 2005, một loài sinh vật phù du, gọi là foraminifera đã được phát hiện ở Challenger Deep.
Các khám phá tại vực thẳm Challenger cũng bao gồm các mỏm đá đầy màu sắc và hải sâm sống ở tầng đáy.
Theo NOAA, những núi lửa bùn dưới đáy biển và lỗ thông thủy nhiệt ở rãnh Mariana đã hỗ trợ các dạng sống khác thường. Môi trường hỗ trợ sự sống là kết quả của các phản ứng hóa học giữa nước biển và magma trồi lên từ bên dưới đáy đại dương.
Chưa thể biết chính xác độ sâu của vực thẳm Challenger
“Trên thực tế, chúng ta có bản đồ về Mặt trăng và sao Hỏa rõ ràng hơn cả bản đồ về hành tinh của chính chúng ta”, Tiến sĩ Gene Feldman nói với CNN.
Theo số liệu năm 2022 của NOAA, mặc dù con người đã khám phá bề mặt đại dương trong hàng chục nghìn năm, nhưng chỉ có khoảng 20% đáy biển được lập bản đồ.
Những năm gần đây, các nhà nghiên cứu đã nỗ lực đưa ra bức tranh ngày càng chi tiết về rãnh Mariana và vực thẳm Challenger, nhưng điều đó không dễ dàng.
Sau một trong những cuộc thám hiểm đại dương mạo hiểm nhất từ trước đến nay, các nhà khoa học đã công bố các dữ liệu chính xác cho các điểm sâu nhất của 5 đại dương lớn của thế giới.
Daily Mail đưa tin, sứ mệnh thám hiểm có tên Five Deeps Expedition [FDE], kéo dài 10 tháng để đi đến điểm sâu nhất của mỗi đại dương trong số 5 đại dương lớn trên thế giới là Đại Tây Dương, Nam Đại Dương [hay Nam Băng Dương], Ấn Độ Dương, Thái Bình Dương và Bắc Băng Dương.
Chuyến thám hiểm dài 47.000 hải lý đã hoàn thành 39 lần lặn, sử dụng Triton DSV Limiting Factor. Đây là chiếc tàu lặn duy nhất trên thế giới có khả năng lặn ở độ sâu 11.000 mét dưới đại dương có trị giá 35 triệu USD.
Chiếc tàu này mang theo máy đo âm vang đa tia đáy đại dương thế hệ mới nhất, phát ra một loạt xung âm thanh để lập bản đồ từng phần của đáy biển.
Cassandra Bongiovanni - người dẫn đầu nhóm nghiên cứu - cho biết: "Cuộc thám hiểm này cho phép chúng tôi lập bản đồ chính xác một số nơi xa xôi và sâu nhất trên thế giới, đồng thời xác nhận những độ sâu này bằng các phép đo do tàu lặn và tàu đổ bộ hỗ trợ thu thập. Khoảng 61% nơi chúng tôi đến chưa bao giờ được lập bản đồ bằng công nghệ hiện đại".
Trước sứ mệnh FDE, các nhà nghiên cứu chưa chắc chắn về những điểm sâu nhất ở Ấn Độ Dương và Nam Đại Dương.
Dữ liệu cho thấy điểm sâu nhất của Thái Bình Dương [Challenger Deep] và cũng là điểm sâu nhất trên thế giới có độ sâu là 10.924 m ở Rãnh Mariana. Điểm sâu nhất của Đại Tây Dương [Brownson Deep] trong rãnh Puerto Rico, với độ sâu ấn tượng 8.378 m.
Biển sâu nhất thế giới là bao nhiêu mét?
Có lẽ, một trong những kiểu địa hình ấn tượng nhất là Rãnh Mariana - một kẽ nứt ở Tây Thái Bình Dương trải dài 2.540km và là nơi có Challenger Deep - điểm sâu nhất Trái Đất với độ sâu khoảng 11.000 mét. James Cameron, đạo diễn phim Titanic là một trong số ít người từng ghé thăm Challenger Deep.
Độ sâu của mực nước biển là bao nhiêu?
Độ sâu trung bình của đại dương là 4.267 m. Nếu sử dụng bình dưỡng khí thông thường, con người chỉ có thể lặn xuống độ sâu 40 m. Nhiều loài động vật to lớn, chẳng hạn như cá voi xanh, có khả năng bơi xuống độ sâu 500 m. Mặt Trời chiếu sáng được tới 1.000 m dưới mực nước biển.
Tàu ngầm lặn sâu nhất thế giới bao nhiêu mét?
Năm 1960, nhà hải dương học Jacques Piccard và sỹ quan Don Walsh đã lặn xuống nơi sâu nhất dưới đại dương, đó là Vực thẳm Challenger ở độ sâu 7.918 mét. Vực thẳm Challenger là nơi sâu nhất trên Trái Đất. [Ảnh: blueringmedia/ Getty Images].
Có gì ở nơi sâu nhất thế giới?
Mariana, rãnh đại dương có độ sâu lên tới khoảng 11.000 m, có sinh vật sống và thậm chí cả túi nylon. Trong khi mặt đất có những ngọn núi và thung lũng khổng lồ, dưới nước cũng tồn tại những cấu trúc tương tự. Một trong những cấu trúc đặc biệt nhất là rãnh Mariana - khe nứt ở phía tây Thái Bình Dương dài hơn 2.540 km.