1. Giới thiệu chung
- Tác giả: Phan Châu Trinh [1872-1926], hiệu là Tây Hồ, biệt hiệu Hi Mã, quê ở làng Tây Lộc, huyện Hà Đông [nay là thôn Tây Hồ] xã Tam Phước, thị xã Tam Kì, tỉnh Quảng Nam. Phan Châu Trinh là người giỏi biện luận và có tài văn chương. Văn chính luận của ông rất hùng biện, đanh thép, thơ văn trữ tình đều thấm đẫm, tinh thần yêu nước và dân chủ.
- Bài thơ: được sáng tác vào thời gian Phan Châu Trinh bị bắt giam tại nhà tù ở Côn Đảo [1980]
2. Phân tích bài thơ
a. Khí phách, uy dũng của người chiến sĩ [ 4 câu thơ đầu]
Hai câu thơ đầu đã thể hiện chí nam nhi thường thấy trong văn học. Văn học dân gian khẳng định, làm trai thì phải:
Làm trai đứng giữa đất Côn Lôn
- Thế lồng lộng giữa càn khôn nhật nguyệt, vượt ra khỏi sự tù hãm của hoàn cảnh. Đằng sau hai chữ “làm trai” là quan niệm nhân sinh mang tính truyền thống của nho giáo
Hình ảnh người tù với việc lao động khổ sai ở Côn Lôn:
Lừng lẫy làm cho lở núi non
Xách búa đánh tan năm bẩy đống
Ra tay đập bể mấy trăm hòn
- Địa điểm: Côn Lôn
- “Xách búa đánh tan năm bảy đống- Ra tay đập bể mấy trăm hòn”: Công việc đập đá được thể hiện bằng nghệ thuật khoa trương. Công việc cực nhọc, kham khổ, bị vắt kiệt sức lao động, bị quản thúc,... nhưng ở đây qua các nói qua tác giả thì công việc ấy thật dễ dàng “năm bảy đống”, “mấy trăm hòn”.
- Biện pháp nói quá=> làm nổi bật sức mạnh của con người thật ghê gớm ,thần kì.
=> Bốn câu thơ vừa tả thực cộng việc lao động khổ sai của người tù cách mạng vừa xây dựng được một tượng đài uy nghi về người anh hùng khí phách hiên ngang, lẫm liệt sừng sững giữa đất trời. Khẩu khí: ngang tàng ngạo nghễ coi thường gian nan.
b. Ý chí chiến đấu kiên cường của người chiến sĩ [ 4 câu sau]
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể chuyện con con”
- Câu 5,6 đăng đối nhịp nhàng, đối lập giữa những thử thách với sức chịu đựng dẻo dai, bền bỉ và ý chí chiến đấu sắt son của người chiến sĩ cách mạng.
- Hai câu kết lại trở về giọng khẩu khí ngang tàng: Mượn hình ảnh huyền thoại Nữ Oa vá trời, nhà thơ nói đến chí lớn của người cách mạng.
- Đối với nhà thơ, chuyện ở tù, chuyện “lỡ bước” cũng chỉ là chuyện “con con”
⇒ Câu cảm thán, nghệ thuật đối ⇒ Con người bản lĩnh, coi thường tù đày gian khổ, tin tưởng mãnh liệt vào sự nghiệp yêu nước của mình
1. Khí phách, uy dũng của người chiến sĩ
Hai câu thơ đầu đã thể hiện chí nam nhi thường thấy trong văn học:
Làm trai cho đáng nên trai,
Xuống đông đông tĩnh, lên đoài đoài yên.
- Hình ảnh một con người hiện lên giữa nhà tù Côn Lôn thật hiên ngang, trong tư thế ngẩng cao đầu. Dù bị giam cầm, bị khổ sai nhưng vẫn “lừng lẫy”, công việc đập đá nặng nhọc, vất vả nhưng đối với người chiến sỹ cách mạng nó chỉ là việc “con con”. Người tù bỗng trở nên hùng vĩ, to lớn, mang tầm vóc vĩ đại
Hành động đập đá được Phan Châu Trinh tái diễn rất chân thực, sinh động và không kém phần hào hùng. Nhịp thơ cứ thể dãn ra, dồn dập:
Xách búa đánh tan năm bảy đống
Ra tay đập bể mấy trăm hon
- Một loạt động từ mạnh xuất hiện liên tiếp trong hai câu thơ đã đặc tả sự mạnh mẽ, dứt khoát của người tù cách mạng. Việc đập đá chỉ là việc thường tình. Hình ảnh ước lệ “năm bảy đống”, “mấy trăm hòn” mang ý nghĩa phóng đại thể hiện sức mạnh phi thường, không thể địch nổi của người anh hùng cách mạng, sức mạnh của con người có tầm vóc sánh ngang vũ trụ.
Bốn câu thơ đầu của bài thơ đã khắc họa hình ảnh nhân vật trữ tình thật ấn tượng. Hình ảnh người tù lao động khổ sai với công việc cực nhọc mờ dần đi; thay vào đó là bức tượng đài uy nghi về hình tượng người anh hùng trong cảnh nguy nan với khí phách hiên ngang, lẫm liệt, sừng sững giữa đất trời. Với bút pháp lãng mạn, giọng điệu hào hùng thể hiện khẩu khí ngang tàng, ngạo nghễ của con người dám coi thường mọi thử thách gian nan.
2. Ý chí chiến đấu kiên cường của người chiến sĩ
Tháng ngày bao quản thân sành sỏi,
Mưa nắng càng bền dạ sắt son.
Những kẻ vá trời khi lỡ bước,
Gian nan chi kể chuyện con con”
- Hai câu thơ 5,6 là không chỉ là sự đối lập giữa “tháng ngày”, “mưa nắng” với “thân sành sỏi”, “dạ sắt son” mà còn là sự đối lập giữa gian khổ với sức chịu đựng dẻo dai và ý chí bền bỉ phi thường của người chiến sĩ.sự đối lập giữa thử thách gian nan và sức chịu đựng dẻo dai , ý chí sắt son của người.
- Hai câu thơ kết thể hiện ý chí sắt đá của người chí sĩ. “Gian nan chi kể việc cỏn con” ngầm ví sự lao động khổ sai ở nhà tù mà bọn giặc bày ra để làm cho người chí sĩ sờn lòng nản chí chẳng có ý nghĩa gì cả, chỉ là những việc tầm thường vụn vặt, không thể làm lung lay tinh thần chiến đấu của bậc anh hùng hào kiệt.
=> Bốn câu thơ là những gian khổ mà người chí sĩ phải chịu đựng là việc con con, đối lập với sự nghiệp cứu dân, cứu nước vĩ đại mà họ theo đuổi. Đó là tinh thần bất khuất của cả một thế hẹ của các nhà nho yêu nước đầu thế kỉ XX. Họ muốn xoay chuyển vận mệnh đất nước khỏi đêm đen dưới gót giày thực dân.Sự nghiệp ấy đã được Bác Hồ và nhân dân ta kế tục thành công để thực hiện con đường giải phóng dân tộc.
3. Tổng kết
- Nội dung:
- Hình ảnh người từ với công việc lao động khổ sai cực nhọc.
- Hình tượng người anh hùng trong cảnh nguy nan.
- Khí phách hiên ngang lẫm liệt.
- Niềm tin vào lý tưởng và ý chí chiến đấu sắt son.
- Hành động phi thường, tầm vóc lớn lao.
- Nghệ thuật:
- Xây dựng hình tượng nghệ thuật có tính đa nghĩa
- Sử dụng bút pháp lãng mạn, thể hiện khẩu khí ngang tàng, ngạo nghễ và giọng điệu hào hùng.
- Sử dụng thủ pháp đối lập, nét bút khoa trương góp phần làm nổi bật tầm vóc khổng lồ của người anh hùng CM.
- Ý nghĩa: Nhà tù của đế quốc thực dân không thể khuất phục ý chí, nghị lực và niềm tin vào sự nghiệp CM của những bậc anh hùng hào kiệt khi sa cơ rơi vào vòng tù ngục.
1140 điểm
tranhuong20
Giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ “Đập đá ở Côn Lôn”.
Tổng hợp câu trả lời [1]
- Nội dung: Bài thơ giúp ta cảm nhận một hình tượng đẹp, một khí thế ngang tàng, vẻ đẹp lẫm liệt của nhà cách mạng Phan Chu Trinh. Dù gặp phải tình cảnh gian nguy nhưng vẫn không hề sờn lòng đổi chí - Nghệ thuật + Thể thơ thất ngôn bát cú đường luật, ngôn ngữ hàm súc, kết hợp tả thực ẩn dụ, nói quá + Bài thơ sử dung bút pháp lãng mạn, hình ảnh thơ phóng đại và khoa trương. + Giọng thơ hào hùng, ngang tàng, lẫm liệt, giàu sức biểu cảm.
Câu hỏi hay nhất cùng chủ đề
- Tình huống sau có phải viết văn bản tường trình không ? “Lớp em tự ý tổ chức đi tham quan mà không xin phép thầy, cô giáo chủ nhiệm” A. Không B. Có
- Tài năng của ông đồ được thể hiện ở những câu thơ nào. Hãy phân tích?
- Cảm nhận của em về đoạn thơ sau: “Sương trắng rỏ đầu cành như giọt sữa Tia nắng tía nhảy hoài trong ruộng lúa, Núi uốn mình trong chiếc áo the xanh Đồi thoa son nằm dưới ánh bình minh” ... “Bà cụ lão bán hàng bên miếu cổ, Nước thời gian gội tóc trắng phau phau” [“Chợ tết”- Đoàn Văn Cừ]
- Tìm một từ tượng thanh và một câu ghép trong đoạn văn "Nơi bắt đầu của tình bạn" ?
- Trình bày cảm nhận của em về hai câu thơ sau : “ Chiếc thuyền im bến mỏi trở về nằm Nghe chất muối thấm dần trong thớ vỏ” [ Quê hương – Tế Hanh ]
- Dòng nào thể hiện đầy đủ kết quả cuộc đánh nhau của Đôn Ki-hô-tê với cối xay gió? A. Chiến khiên bị vỡ tan tành, ngọn giáo bị quằn, người và ngựa không việc gì. B. Ngọn giáo gãy tan tành, chiếc mũ bị văng ra xa, thanh kiếm bị mẻ. C. Cả người và ngựa ngã văng ra xa, ngựa bị toạc nửa vai, ngọn giáo gãy tan tành. D. Ngọn giáo gãy tan tành, chiếc khiên bị vỡ đôi, con ngựa bị què chân.
- Cho đoạn văn: Mặt lão đột nhiên co rúm lại. Những vết nhăn xô lại với nhau, ép cho nước mắt chảy ra. Cái đầu lão nghẹo về một bên và cái miệng móm mém của lão mếu như con nít. Lão hu hu khóc... Này! Ông giáo ạ! Cái giống nó cũng khôn! Nó cứ làm in như nó trách tôi ; nó kêu ư ử, nhìn tôi như muốn bảo tôi rằng : "A ! Lão già tệ lắm ! Tôi ăn ở với lão như thế mà lão xử với tôi như thế này à ?" Tôi ở nhà Binh Tư về được một lúc lâu thì thấy những tiếng nhốn nháo ở bên nhà lão Hạc. Tôi mải mốt chạy sang. Mấy người hàng xóm đến trước tôi đang xôn xao ở trong nhà. Tôi xồng xộc chạy vào. Lão Hạc đang vật vã ở trên giường, đầu tóc rũ rượi, quần áo xộc xệch, hai mắt long sòng sọc. Các từ in đậm trong đoạn văn trên gợi tả hình ảnh, dáng vẻ, hoạt động của nhân vật nào? A. Ông giáo trong tác phẩm Lão Hạc B. Nhân vật lão Hạc trong truyện ngắn cùng tên C. Vợ ông giáo trong tác phẩm Lão Hạc D. Một nhân vật khác
- Bài thơ Khi con tu hú đã thể hiện sâu sắc tình yêu cuộc sống tha thiết và niềm khao khát tự do đến cháy bỏng của người chiến sĩ cách mạng trong cảnh tù đày. A. Đúng B. Sai
- Nêu tác hại của thuốc lá đối với người hút và với cộng đồng xã hội?
- Viết đoạn văn diễn dịch khoảng 12 câu phân tích hình ảnh chi tiết cái chết của lão Hạc để thấy ngòi bút hiện thực và nhân đạo của Nam Cao