Ketamine là một loại ma túyđược sử dụng để gây mất nhận thức hoặc gây mê. Ngoài ra, ketamine có thể kích thích thư giãn và giảm đau ở người và động vật. Nó là một loại thuốc xếp chính thức vào loại III và được chấp nhận sử dụng trong bệnh viện và các cơ sở y tế khác như một loại thuốc gây mê.
Tuy nhiên, ketamine cũng là một loại ma túy bị lạm dụng cho mục đích giải trí do những tác dụng gây ảo giác, an thần và ảnh hưởng phân ly mà nó mang lại.
Tranh cãi đã nảy sinh về việc có nên sử dụng ketamine ngoài nhãn hiệu off-label để điều trị trầm cảm. Việc sử dụng thuốc ngoài hướng dẫn là những biện pháp không được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ [FDA] phê duyệt.
Ketamine được xem là tương đối an toàn để sử dụng trong thực hành y tế có kiểm soát, tuy nhiên chúng có thể bị lạm dụng cho mục đích khác. Nếu sử dụng ngoài giới hạn được chấp nhận, tác động tiêu cực đến sức khỏe thể chất và tinh thần của nó có thể vô cùng nguy hiểm. Sử dụng kéo dài có thể dẫn đến tình trạng tăng dung nạp thuốc và tâm lý nghiện.
Dưới đây là một số thông tin chính về ketamine
Ketamine có cấu trúc tương tự như phencyclidine [PCP một loại thuốc gây ảo giác tạo cảm giác tách biệt] và nó gây ra trạng thái nửa tỉnh nửa mê và cảm giác mất kết nối với không gian xung quanh.
Đây là thuốc gây mê được sử dụng rộng rãi nhất trong thú y và được sử dụng cho một số quy trình phẫu thuật ở người. Thuốc này cũng đang được nghiên cứu và có tiềm năng như là một phương pháp điều trị trầm cảm nặng trong các trường hợp khó khăn.
Nó còn được coi là "thuốc hộp đêm", giống như thuốc lắc, và trong một số trường hợp bị các đối tượng xấu lạm dụng bỏ vào đồ uống của nạn nhân tại các quán bar/club
Ketamine chỉ nên được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ
Ketamine là gì?
Ketamine [tên thương hiệu Ketalar] là một loại thuốc gây mê phân ly [đóng băng nhận thức cảm giác] được kê theo đơn thuốc ở Hoa Kỳ kể từ những năm 1970 cho người và thú y sử dụng. Ketamine có thể dẫn đến nhận thức biến đổi sai lệch về quang cảnh, màu sắc, âm thanh, bản thân và môi trường xung quanh người đó.
Ảnh sưu tầm
Ketamine là thành viên thuộc nhóm chất gây mê tách biệt [tạo cảm giác mất liên kết]. Nó còn được biết với tên gọi khác là Ketalar, Ketanest và Ketaset. Các loại ma túy cùng danh mục này bao gồm ma túy gây ảo giác, phencyclidine [PCP], dextromethorphan [DXM] và N2O [đinitơ monoxit], hoặc khí cười. Những loại ma túy này có thể khiến một người cảm thấy tách rời khỏi cảm giác và môi trường xung quanh, như thể họ đang trôi nổi bên ngoài cơ thể.
Ketamine có những dạng gì là gì?
Ảnh sưu tầm
Ketamine có màu trắng hoặc trong suốt khi tinh khiết, và thường được bán dưới dạng bột của các tinh thể nhỏ. Đôi khi, bột có thể là các màu khác, chẳng hạn như màu trắng ngà hoặc nâu. Ketamine thường được nghiền thành bột mịn để có thể hít trực tiếp vào mũi, hoặc hút cùng thuốc lá và cần sa, hay pha vào đồ uống.
Ketamine đôi khi cũng có trong dạng viên. Chúng có thể chứa kết hợp các loại thuốc ma túy khác, làm tăng nguy cơ phản ứng xấu và thậm chí đã được bán như thuốc lắc hoặc bị nhầm lẫn với thuốc lắc.
Một số người dùng ketamine ở dạng lỏng [hoặc hòa tan nó] và tiêm qua tĩnh mạch để có hiệu quả nhanh hơn, mạnh hơn. Tiêm thuốc nguy hiểm hơn vì nhiều lý do. Ví dụ, rất dễ để tiêm quá liều và có thể gây thương tích và nhiễm trùng như HIV [ nếu dùng chung kim tiêm].
Mục đích trị liệu
Ketamine thường được sử dụng nhiều nhất trong y học thú y. Ở người, nó có thể gây ra và duy trì trạng thái mất cảm giác trước, trong và sau phẫu thuật.
Đối với các mục đích y tế, ketamine được tiêm vào cơ bắp hoặc được truyền qua đường tĩnh mạch. Nó được coi là an toàn như một thuốc gây mê, bởi nó không làm giảm huyết áp hoặc giảm nhịp thở.
Trong thực hành y tế con người, ketamine được sử dụng trong các quy trình như:
Thông tim
Ghép da
Thủ tục chỉnh hình
Các quy trình chẩn đoán về mắt, tai, mũi và họng
Can thiệp tiểu phẫu, chẳng hạn như nhổ răng
Ketamine còn được sử dụng trong bệnh viện để kiểm soát co giật ở bệnh nhân gặp trạng thái động kinh liên tục [SE], một loại động kinh có thể dẫn đến tổn thương não và tử vong. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu chỉ ra rằng ketamine thường được sử dụng cho mục đích này sau 5 đến 6 lựa chọn khác đã được chứng minh là không hiệu quả
Ketamine có khả năng giảm đau và gây mất trí nhớ ngắn hạn [ví dụ, mất trí nhớ khi thực hiện một thủ tục y tế]. Nó đã được sử dụng để kiểm soát cơn đau trong trị liệu bỏng, chấn thương chiến trường và ở trẻ em không thể sử dụng thuốc gây mê khác do tác dụng phụ hoặc dị ứng. Ngoài ra, ketamine còn được ưa dùng như một thuốc gây mê do có khả năng hạn chế nguy cơ khó thở cho người bệnh như thường xảy ra với opioids [nhóm thuốc có hiệu quả cao trong điều trị giảm đau]
Năm 2014, các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng truyền ketamine làm giảm đáng kể các triệu chứng rối loạn căng thẳng sau sang chấn [PTSD] ở 41 bệnh nhân đã trải qua một loạt các chấn thương về tâm lý.
Các nhà nghiên cứu đang xem xét các ứng dụng y tế khác của ketamine, đặc biệt là trong các lĩnh vực trầm cảm kháng trị, phòng ngừa tự tử và rối loạn sử dụng chất gây nghiện. Tuy nhiên, việc sử dụng này đang gây tranh cãi.
Các nhà nghiên cứu của Hiệp hội Tâm lý Hoa Kỳ [APA] đã lưu ý rằng một số bác sĩ kê toa ketamine ngoài nhãn hiệu cho những người bị trầm cảm kháng trị. Tuy nhiên, họ thận trọng cho rằng: "Mặc dù ketamine có thể có lợi cho một số bệnh nhân bị rối loạn cảm xúc, điều quan trọng là phải xem xét các hạn chế của dữ liệu có sẵn và nguy cơ tiềm ẩn liên quan đến thuốc khi cân nhắc lựa chọn điều trị."
Trong một nghiên cứu được công bố trên BMC Medical Ethics, các nhà nghiên cứu kêu gọi các bác sĩ "giảm thiểu rủi ro cho bệnh nhân" bằng cách xem xét cẩn thận bằng thông tin trước khi kê đơn thuốc ketamine cho bệnh nhân để điều trị trầm cảm và ngăn ngừa tự tử.
Trích dẫn "các thực hành nghi vấn" liên quan đến việc kê đơn ketamine, họ chỉ ra rằng không có đủ bằng chứng để chứng minh rằng ketamine là an toàn, và một số nghiên cứu hỗ trợ việc sử dụng nó không đủ nghiêm ngặt về mặt đạo đức nghiên cứu.
Họ kêu gọi tranh luận mở, nghiên cứu thêm và đề xuất các bác sĩ nên thử tất cả các lựa chọn khác trước, trước khi kê toa ketamine. Viện Y tế Quốc gia tại Hoa Kỳ [NIH] hiện đang hỗ trợ nghiên cứu về việc liệu ketamine có thể giúp những người bị trầm cảm kháng trị hay không.
Ảnh hưởng của ketamine như thế nào
Sử dụng Ketamine có thể gây nhiều tác dụng phụ, bao gồm:
Buồn ngủ
Thay đổi nhận thức về màu sắc hoặc âm thanh
Ảo giác, nhầm lẫn và mê sảng
Cảm giác thiếu liên kết với cơ thể hoặc danh tính
Kích động
Khó khăn trong việc suy nghĩ hoặc học tập
Buồn nôn
Giãn đồng tử và thay đổi thị lực
Không thể kiểm soát chuyển động của mắt
Cử động cơ bắp không cố ý và cứng cơ
Nói lắp
Hay quên
Nhịp tim chậm
Những thay đổi hành vi
Cảm giác mất ngon miệng, khó chịu ở dạ dày và nôn mửa.
Khi được sử dụng làm thuốc gây mê ở người, các bác sĩ có thể kết hợp nó với một loại thuốc khác để ngăn ngừa chứng ảo giác.
Rủi ro
Ketamine được coi là tương đối an toàn trong y tế, vì nó không ảnh hưởng đến phản xạ đường hô hấp bảo vệ cũng như không làm suy yếu hệ thống tuần hoàn như các loại thuốc gây mê khác.
Tuy nhiên, một số bệnh nhân đã báo cáo cảm giác đáng lo ngại khi tỉnh dậy từ gây mê ketamine.
Ketamine có thể gây tăng huyết áp và áp lực nội sọ, hoặc áp lực trong não.
Những người trong các trường hợp sau đây không thể nhận ketamine cho mục đích y tế:
Sưng não
Tăng nhãn áp
Tổn thương não hoặc khối u
Ketamine được khuyến cáo sử dụng thận trọng ở những người có:
Bệnh động mạch vành
Tăng huyết áp
Bệnh tuyến giáp
Nghiện rượu mãn tính
Nhiễm độc rượu cấp tính
Phình động mạch
Đau ngực
Bệnh tâm thần
Những tác dụng này có thể mạnh hơn ở những người trên 65 tuổi.
Một số người có thể bị dị ứng với các thành phần. Bệnh nhân bị dị ứng dù bất cứ loại nào nên nói với bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ liệu pháp nào.
Bất cứ ai đang sử dụng thuốc này cho mục đích điều trị một cách thường xuyên cần kiểm tra huyết áp thường xuyên.
Ketamine hoạt động nhanh như thế nào?
Một mũi tiêm mang lại phản ứng nhanh, với các hiệu ứng xảy ra trong 1 đến 5 phút.
Hít vào mất khoảng 5 đến 15 phút.
Tiêu thụ bằng miệng cần từ 5 đến 30 phút.
Các tác động của việc lạm dụng ketamine thường kéo dài 1 đến 2 giờ, nhưng sự phán đoán, cảm giác và khả năng kiểm soát hoạt động của người dùng có thể bị ảnh hưởng đến 24 giờ hoặc lâu hơn. Cảm giác người dùng có thể tìm kiếm gồm sự bay bổng, các kích thích và hiệu ứng hình ảnh.
Tình trạng nghiện ketamine
Ketamine là một chất kiểm soát loại III. Sử dụng lâu dài có thể gây ra sự phụ thuộc, tăng dung nạp thuốc và các triệu chứng cai khi giảm hay ngừng sử dụng. Bỏ thuốc có thể dẫn đến trầm cảm, lo lắng, mất ngủ và hồi tưởng.
Người dùng mãn tính chìm đắm trong việc sử dụng ketamine với nỗ lực trải nghiệm lại các tác động phân ly, hưng phấn của lần sử dụng đầu tiên. Các biến chứng của việc sử dụng lâu dài có thể gây tử vong.
Sử dụng ketamine với các chất kích thích khác
Theo WHO, độc tính riêng của Ketamine không có khả năng dẫn đến tử vong. Tuy nhiên, nếu kết hợp nó với các chất khác, chẳng hạn như rượu, làm tăng tác dụng an thần, khiến bạn bất tỉnh nhanh chóng và đột ngột hay thậm chí ngừng thở, dẫn đến quá liều gây tử vong.
Dùng cùng với thuốc giảm đau [như rượu, GBL, các loại thuốc benzodiazepin như valium hoặc thuốc phiện như heroin] có thể khiến bạn bất tỉnh nhanh chóng và bất ngờ, và có thể ngừng thở hoặc cho phép bạn ngạt thở.
Uống ketamine với chất kích thích [như cocaine và thuốc lắc] có thể làm quá tải tim của bạn. Khả năng bị kích động và lo lắng cũng tăng lên. Chất kích thích có thể khiến bạn di chuyển không ngừng trong khi tác dụng của ketamine hạn chế cử động, làm tăng khả năng chấn thương do tai nạn.
Những tác động lâu dài của ketamine đối với sức khỏe là gì?
Suy giảm tinh thần
Dùng ketamine thường xuyên sẽ ảnh hưởng đến tâm trí, đặc biệt là trí nhớ. Các ảnh hưởng không đủ nghiêm trọng để được coi là một rối loạn tâm thần, nhưng người dùng thông thường có thể cảm thấy rằng họ không có sự phản xạ và nhận biết nhanh mà họ nên có. Điều này có thể rất nguy hiểm cho công việc, học tập và các mối quan hệ. Những tác hại này dường như sẽ giảm khi mọi người từ bỏ thuốc.
Tổn thương hệ tiết niệu
Những người sử dụng ketamine nhiều hơn một vài lần một tuần có nguy cơ cao hỏng thận và đặc biệt là bàng quang. Các cơ quan này không phải luôn dễ dàng phục hồi một khi đã có tổn thương. Tình trạng bàng quang, còn được gọi là viêm bàng quang loét do ketamine, bắt đầu với nhu cầu đi tiểu rất thường xuyên và dẫn đến tiểu tiện đau đớn. Bệnh nhân dễ bị tiểu són và có thể có máu trong nước tiểu. Một vài người đã phải cắt bỏ bàng quang bị tổn thương, khiến cả hai giới đều không thể đi tiểu tự nhiên suốt đời. Bệnh này thậm chí có thể khuyến khích sử dụng nhiều ketamine hơn, hoặc ngăn người dùng bỏ thuốc, vì ketamine có tác dụng tạm thời làm giảm cơn đau.
Chuột rút Ketamine
Người dùng thường xuyên sẽ bị đau bụng co thắt dữ dội thường được gọi là chuột rút ketamine. Nguyên nhân của chứng bệnh này chưa được biết nhưng chúng có vẻ khác so với tổn thương bàng quang.
Tóm lại
Ketamine là một loại thuốc gây mê, được sử dụng trong y học cho người và thú y. Điều quan trọng là phải chúng ta cần phân biệt việc sử dụng trong y học hợp lệ với việc sử dụng chất này cho mục đích mang tính giải trí. Khi được quản lý đúng cách bởi một chuyên gia y tế được đào tạo, ketamine là một loại thuốc an toàn và có giá trị.
Tuy nhiên, khi sử dụng trong môi trường giải trí, lạm dụng ketamine có thể tạo ra kết quả xấu tới sức khỏe thể chất và tinh thần không thể lường trước. Về lâu dài, nó có thể dẫn đến tổn thương tâm lý và, trong một số trường hợp là tử vong. Bất kỳ việc sử dụng thuốc nào đều nên được kê toa bởi bác sĩ nắm rõ lịch sử bệnh án đầy đủ của bệnh nhân.
Nguồn: Medicalnewstoday