Một trong những khái niệm vật lý đầu tiên được học tới là khái niệm về trọng lượng và khối lượng. Để hiểu rõ sự khác nhau giữa trọng lượng và khối lượng, chúng ta hãy xem lại định nghĩa của chúng trong sách giáo khoa lớp 6:
Trọng lượng của một vật là cường độ của trọng lực tác dụng lên vật đó. Đơn vị: Newton
Khối lượng của một vật chỉ lượng chất tạo thành vật đó. Đơn vị: kg
Khối lượng thể hiện tính chất của vật nên ở bất kỳ nơi nào trên Trái Đất hay ngoài vũ trụ, khối lượng của 1 vật sẽ không đổi: cũng giống như vị mặn của muối – dù đi đến sa mạc Sahara hay trên núi Everest, ăn muối sẽ đều cho ta cảm giác mặn.
Tuy nhiên, trọng lượng đo độ lớn của trọng lực và vì thế, để biết được trọng lượng của 1 vật, ta cần phải biết cái gì đang tác động trọng lực lên vật đó. Nói 1 cách khác, trọng lượng của 1 vật thay đổi tùy vào độ lớn của trọng lực tác dụng lên vật đó.
Để thấy rõ hơn sự khác biệt, chúng ta cần biết vật có khối lượng càng lớn thì trọng lực gây ra bởi vật đó sẽ càng lớn. Vì thế nếu chúng ta đem 1 vật từ Trái Đất lên Sao Hỏa, hành tinh có khối lượng chỉ vào khoảng 11% khối lượng của Trái Đất và trọng lực chỉ hơn 1/3 trọng lực của Trái Đất, trọng lượng của vật đó sẽ giảm đi gần 2/3 lần nhưng khối lượng của vật sẽ không thay đổi. Trong hệ mặt trời, Sao Hỏa cũng là nơi mà trọng lượng của chúng ta nhỏ nhất! Thế còn lớn nhất? Đó là sao Thổ – nơi mà trọng lượng của các bạn sẽ gấp đôi so với trên Trái Đất.
Quay trở lại với Trái Đất, nếu trọng lượng và khối lượng đo 2 thứ khác nhau, thế thì trong đời sống hàng ngày, chúng ta đang dùng khái niệm nào? Ví dụ, khi chúng ta nói “tôi nặng 60kg”, chúng ta đang nói về trọng lượng hay khối lượng của chúng ta? Khi chúng ta bước lên bàn cân, các cân đang đo trọng lượng hay khối lượng của chúng ta? Bạn nào tinh ý sẽ nhận ra ngay câu trả lời cho câu hỏi thứ 1 là khối lượng, đơn giản vì kg là đơn vị đo của khối lượng. Tuy nhiên, đối với câu hỏi thứ 2, chúng ta phải cẩn thận hơn 1 tí. Nếu chúng ta dùng loại cân ký thông thường:
Loại cân này đo khối lượng của bạn bằng cách đo trọng lượng của bạn trước rồi dựa vào trọng lực của Trái Đất để chuyển đổi ra khối lượng tương ứng. Vì thế, nếu bạn dùng cân này để cân ký khi ở trên Sao Hỏa, bạn sẽ thấy cân nặng của bạn từ 60kg giảm xuống còn khoảng 20kg!
Nếu bạn dùng loại cân hơi cổ xưa này:
Cân này so sánh khối lượng của 2 vật với nhau nên dù ở trên Sao Hỏa hay Sao Thổ, cân vẫn sẽ cho 1 kết quả chính xác về khối lượng của bạn.
Dành cho những bạn thích tìm hiểu sâu hơn về trọng lượng của vật trên các hành tinh: ở trang web này, các bạn có thể thí nghiệm về sự thay đồi trọng lượng của mình khi đi từ hành tinh này đến hành tinh khác, thậm chí đến cả các vì sao ngoài hệ mặt trời!
Lý thuyết Đo khối lượng KHTN 6 Kết nối tri thức với cuộc sống ngắn gọn, đầy đủ, dễ hiểu
ĐO KHỐI LƯỢNG
I. Đơn vị khối lượng
Quảng cáo
- Khối lượng là số đo lượng chất của vật. Mọi vật đều có khối lượng.
- Trong hệ đơn vị đo lường hợp pháp của nước ta, đơn vị cơ bản đo khối lượng là kilôgam, kí hiệu là kg.
- Ngoài ra, người ta còn dùng một số đơn vị khác thường gặp như: tấn, tạ, yến, lạng, gam, miligam:
1 miligam [mg] = 0,001 g
1 gam [g] = 0,001 kg
1 hectôgam [1 lạng] = 100 g
1 yến = 10 kg
1 tạ = 100 kg
1 tấn = 1000 kg
II. Dụng cụ đo khối lượng
- Người ta dùng cân để đo khối lượng.
- Một số cân thường dùng là: cân đòn, cân tạ, cân đồng hồ, cân tiểu li, cân y tế, cân Rô-béc-van,…
- Công dụng của một số loại cân:
+ Cân Roberval: cân các vật có khối lượng từ vài trăm gam đến vài chục kilôgam.
+ Cân đồng hồ: cân các vật có khối lượng nhỏ, từ vài chục gam đến vài kilôgam.
+ Cân điện tử [dùng trong phòng thực hành]: cân các vật có khối lượng nhỏ, từ vài miligam đến vài trăm gam với độ chính xác cao.
III. Cách đo khối lượng
1. Dùng cân đồng hồ
Bước 1: Ước lượng khối lượng của vật để chọn cân có GHĐ và ĐCNN thích hợp.
Bước 2: Vặn ốc điều chỉnh để kim cân chỉ đúng vạch số 0.
Bước 3: Đặt vật cần cân lên đĩa cân
Bước 4: Mắt nhìn vuông góc với vạch chia trên mặt cân ở đầu kim cân.
Bước 5: Đọc và ghi kết quả đo khi cân ổn định.
2. Dùng cân điện tử
Bước 1: Ước lượng khối lượng cần đo để chọn đơn vị thích hợp
Bước 2: Đặt mẫu vật cần cân nhẹ nhàng trên đĩa cân
Bước 3: Sử dụng kẹp hoặc găng tay để đặt bình đựng hóa chất/ dụng cụ đựng vật mẫu lên đĩa cân, bàn cân.
Lưu ý: Tùy vào từng loại cân mà chúng ta có các cách sử dụng khác nhau.
Sơ đồ tư duy về đo khối lượng
- Trả lời Câu hỏi mở đầu bài 6 trang 20 SGK KHTN 6 Kết nối tri thức với cuộc sống Một bạn lần lượt rót sữa, ước vào hai cốc giống nhau. Làm thế nào để so sánh chính xác khối lượng của hai cốc.
- Trả lời hoạt động 1 mục II trang 20 SGK KHTN 6 Kết nối tri thức với cuộc sống Hãy mô tả một tình huống cho thấy sự cần thiết của việc ước lượng khối lượng trong đời sống.
- Trả lời hoạt động 2 mục II trang 20 SGK KHTN 6 Kết nối tri thức với cuộc sống Thử dự đoán khối lượng của một bạn khác trong nhóm dựa vào sự so sánh với khối lượng đã biết của cơ thể em.
- Trả lời hoạt động mục III trang 21 SGK KHTN 6 Kết nối tri thức với cuộc sống Theo em, cần lưu ý điều gì để thu kết quả đo chính xác hơn? Tại sao? Trả lời câu hỏi mục III trang 21 SGK KHTN 6 Kết nối tri thức với cuộc sống
Các thao tác nào dưới đây là sai khi dùng cân đồng hồ hoặc cân điện tử? Nêu cách khắc phục để thu được kết quả đo chính xác.
Vật lý lớp 6 khối lượng là gì?
Khối lượng của một vật là một đại lượng vật lý đặc trưng cho mức độ quán tính của vật đó. Vật có khối lượng lớn có sức ì lớn hơn và cần có lực lớn hơn để làm thay đổi chuyển động của nó. Mối liên hệ giữa quán tính với khối lượng được Isaac Newton phát biểu trong định luật 2 Newton.
Vật lý 6 khối lượng riêng là gì?
Trọng lượng riêng:Trọng lượng riêng của một chất được xác định bằng trọng lượng của một đơn vị thể tích [1m3] chất đó: d=PV d = P V .
Khối lượng là gì cho ví dụ?
1.2 Khái niệm đơn vị đo khối lượngVí dụ như một bao gạo có cân nặng là 10kg thì 10 chính là khối lượng của kiện hàng còn kg là đơn vị đo khối lượng của bao gạo đó.
Khối lượng trong vật lý kì hiệu là gì?
Khối lượng là thước đo số lượng vật chất tạo nên vật thể, được ký hiệu: m. Trong cơ học cổ điển, nó được hiểu là số vật chất có trong vật đó.