Lợi nhuận trong kỳ của một doanh nghiệp có thể là lãi hoặc lỗ. Tuy nhiên với kết quả không như mong muốn thì nhà quản trị có nên ra quyết định ngừng sản xuất và kinh doanh mặt hàng đó hay không, chúng ta sẽ sử dụng những lý thuyết liên quan đến việc lập các báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh theo hai phương pháp toàn bộ và trực tiếp để làm sáng tỏ vấn đề này.
NHỮNG NGUYÊN LÝ CÓ LIÊN QUAN
CÁCH ỨNG XỬ CỦA CHI PHÍ
Cách ứng xử của chi phí có liên quan đến việc nghiên cứu chi phí thay đổi như thế nào khi có sự thay đổi của mức độ hoạt động trong một tổ chức. Những chi phí thay đổi với sự thay đổi của mức độ hoạt động được xem như là chi phí biến đổi. Những chi phí mà không ảnh hưởng bởi sự thay đổi của mức độ hoạt động được phân loại như là chi phí cố định.
Cách ứng của chi phí không cần thiết cho các báo cáo tài chính công khai theo chuẩn U.S GAAP. Tuy nhiên, việc hiểu được cách ứng xử của chi phí hết sức quan trọng đối với sự nỗ lực của nhà quản trị để lập kế hoạch và kiểm soát những chi phí trong hoạt động của mình.
Chi phí thông thường được phân loại thành chi phí biến đổi [biến phí], chi phí cố định [định phí], hoặc chi phí hỗn hợp.
Biến phí là những chi phí thay đổi khi mức độ hoạt động thay đổi. Khi mức độ hoạt động là số lượng sản xuất thì chi phí nguyên vật liệu trực tiếp và chi phí nhân công trực tiếp thường được phân loại đó là biến phí.
Định phí là những chi phí không thay đổi xét về tổng số tiền khi mức độ hoạt động thay đổi. Khi mức độ hoạt động là số lượng sản xuất, hầu như chi phí sản xuất chung ví dụ như chi phí khấu hao tài sản cố định là định phí.
Chi phí hỗn hợp là những chi phí có các đặc điểm của cả biến phí và định phí. Chi phí hỗn hợp đôi khi còn được gọi là bán biến phí hoặc bán định phí.
BÁO CÁO TOÀN BỘ
Báo cáo toàn bộ có liên quan đến các nguyên lý kế toán được thừa nhận cho các báo cáo tài chính cung cấp cho đối tượng người dùng bên ngoài doanh nghiệp. Theo phương pháp báo cáo toàn bộ, giá thành sản xuất bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp và chi phí sản xuất chung. Cả biến phí và định phí sản xuất chung bao gồm trong chi phí sản xuất chung. Trong các bảng báo cáo tài chính, những chi phí này được bao gồm trong giá vốn hàng bán [báo cáo thu nhập] và hàng tồn kho [bảng cân đối kế toán]. Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh theo phương pháp toàn bộ có dạng như sau:
Doanh thu$XXX
Giá vốn hàng bánXXX
Lợi nhuận gộp$XXX
Chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệpXXX
Lợi nhuận$XXX
BÁO CÁO TRỰC TIẾP
Đối với việc ra quyết định nội bộ, các nhà quản lý thường sử dụng phương pháp trực tiếp. Theo phương pháp trực tiếp, giá thành sản xuất chỉ bao gồm biến phí sản xuất. Vì vậy, giá thành sản xuất chi bao gồm:
1.Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp
2.Chi phí nhân công trực tiếp
3.Biến phí sản xuất chung.
Theo báo cáo trực tiếp, định phí sản xuất chùng không nằm trong giá thành sản xuất. Thay vào đó, định phí sản xuất chung được ghi nhận vào chi phí thời kỳ.
Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh theo phương pháp trực tiếp như sau:
Doanh thu$XXX
Biến phí sản xuấtXXX
Số dư sản xuất$XXX
Chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệpXXX
Số dư đảm phí$XXX
Định phí:
Định phí sản xuất chung$XXX
Định phí bán hàng và quản lý doanh nghiệpXXX XXX
Lợi nhuận$XXX
Số dư sản xuất bằng doanh thu trừ biến phí sản xuất. Biến phí sản xuất gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân công trực tiếp, biến phí sản xuất năm trong hàng tiêu thụ. Số dư đảm phí bằng số dư sản xuất trừ biến phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp. Số dư đảm phí trừ định phí được lợi nhuận.
Dựa vào lý thuyết được nêu ở trên đây, tôi đưa một vấn đề minh họa cho các bạn suy nghĩ như sau:
VẤN ĐỀ THẢO LUẬN
Cửa hàng bán ngọt sản xuất và tiêu thụ ba loại bánh. Báo cáo thu nhập được lập theo phương pháp toàn bộ cho ba sản phẩm như sau:
Cửa hàng bánh ngọt
Báo cáo thu nhập theo phương pháp toàn bộ
31/12/2012
Bánh quyBánh kemBánh ăn kiêng
Doanh thu232,000196,000168,000
Giá vốn hàng bán120,00096,000112,000
Lợi nhuận gộp112,000100,00056,000
Chi phí bán hàng và QLDN96,00072,00094,000
Lợi nhuận16,00028,000[38,000]
Ngoài ra, số liệu về định phí được cho như sau:
CookiesCheesecakeDiet cake
Định phí
Giá vốn hàng bán36,00026,00024,000
Chi phí bán hàng và quản lý doanh nghiệp28,00024,00024,000
Những định phí này được dung cho cả ba dòng sản phẩm. Tồn kho cuối kỳ được xem là không đáng kể.
Nhà quản lý trong công ty thấy rằng báo cáo lợi nhuận đối với dòng sản phẩm bánh ăn kiêng là không thể chấp nhận được. Với kết quả này, ông quyết định ngừng sản xuất dòng bánh ăn kiêng. Nhà quản lý không kỳ vọng hai dòng sản phẩm còn lại sẽ tăng doanh số. Tuy nhiên, với kết quả ngừng sản xuất dòng sản phẩm bánh ăn kiên, nhà quản lý kết luận lợi nhuận của công ty sẽ tăng $38,000.
Thảo luận: Bạn có đồng ý với quyết định và kết luận của nhà quản lý này hay không?
-------
Th.s Võ Thị Thùy Linh
Tài liệu tham khảo
Chapter 19: Cost behavior and Cost-Volume-Profit analysis, Financial and Managerial Accounting, 10e, Warren & Reeve & Duchac
Chapter 20: Variable Costing for Management Analysis, Financial and Managerial Accounting, 10e, Warren & Reeve & Duchac