Nhược thị - kẻ thù số một của mắt trẻ
Theo bác sĩ Trịnh Thị Bích Ngọc – Phó Giám đốc Bệnh viện Mắt Hà Nội, nhược thị là hiện tượng mắt kém ở một hoặc hai bên do các nguyên nhân khác nhau như lác mắt, do các tật khúc xạ [cận thị, viễn thị, loạn thị, lệch khúc xạ] hay một số bệnh lý tại mắt. Sau khi đã điều chỉnh kính mà mắt chỉ đạt thị lực dưới 7/10, chênh lệch thị lực giữa hai mắt trên 2/10 thì gọi là nhược thị.
Hướng dẫn trẻ tập máy chữa nhược thị tại BV Mắt Hà Nội. |
Theo nghiên cứu của Bệnh viện Mắt Hà Nội, trên địa bàn Hà Nội có khoảng gần 36% các em bị tật khúc xạ học đường cần điều chỉnh kính. Trong đó, đa số các em đều mắc bệnh nhược thị, nếu không điều trị sớm, khả năng làm việc của mắt có thể bị suy nhược, thậm chí mù mắt.
Ngoài đeo kính đúng số, trẻ em cần được điều trị nhược thị đúng cách, nhằm khôi phục thị lực hoàn toàn cho trẻ. Để đáp ứng nhu cầu tập nhược thị, năm 2009, BV Mắt Hà Nội đã được Quỹ Fred Hollows trang bị một phòng tập nhược thị với tiêu chuẩn quốc tế. Phòng tập bao gồm máy Synopiscope đo độ lác, tập tật khúc xạ; máy định thị trung tâm, một số trò chơi luyện mắt trên máy tính và một số trò chơi như xâu hạt cườm…
Sau 10 buổi tập, mỗi buổi 1 tiếng, các em sẽ được khám lại mắt, xác định xem thị lực đã tăng hay chưa. Vào mùa hè, mỗi ngày phòng tập có khoảng 60-70 em đăng ký tham gia, còn vào năm học, mỗi ngày vẫn có khoảng 30 cháu. “Các buổi tập sẽ kích thích cho võng mạc tái hoạt động” – bác sĩ Ngọc cho biết.
Ba mươi nghìn và sáu triệu đồng
Giá của mỗi buổi tập điều trị nhược thị ở BV Mắt Hà Nội là 30.000 đồng/cháu, ngoài giờ hành chính là 50.000 đồng/cháu. Nhưng giá của Bệnh viện Mắt Quốc tế Việt Nga lại là 5,9 triệu đồng /10 buổi tập, gấp gần 20 lần giá BV Mắt Hà Nội.
Trong vai một người mẹ đến tìm hiểu để đăng ký cho con đến tập, tôi được điều dưỡng Nguyễn Thị Hạnh – người trực tiếp hướng dẫn các cháu tư vấn rất nhiệt tình. Bà Hạnh làm tôi ù tai vì những từ rất “khoa học” và lạ hơn hẳn so với phòng tập của BV Mắt Hà Nội: Với các máy móc chuyên biệt nhập từ Nga sẽ kích thích lên các cơ quan của mắt bằng laser, điện trường, từ trường, massage chân không, phản ứng sinh học tác hồi lên hệ thần kinh thị giác…
Tiến sĩ Trịnh Bích Ngọc
BV Mắt Việt Nga đã loại bỏ tất cả các bài tập cổ điển như xâu kim, nhặt đỗ rất buồn tẻ đối với trẻ mà thay vào đó bằng các trò chơi trên vi tính [cũng là chương trình mua riêng từ Nga]. Khi tôi ngỏ ý rằng giá cả quá cao so với các nơi khác, bà Hạnh cũng tỏ ý thông cảm nhưng đảm bảo chắc như đinh đóng cột rằng “đây là máy móc tập nhược thị hàng đầu tại Việt Nam, tiền nào của nấy”.
Tuy nhiên, bà Hạnh cũng nói thêm: “Không phải cháu nào tập xong thị lực cũng được cải thiện ngay. Nếu chưa tốt thì sau 6 tháng lại học khóa thứ hai”. Như vậy, cho dù máy móc hiện đại và giá tiền gấp 20 lần nơi khác thì cũng không lấy gì đảm bảo mắt của trẻ sẽ được phục hồi.
Bộ Y tế đang chuẩn bị điều chỉnh giá các dịch vụ y tế, tuy nhiên, các bệnh viện tư dường như vẫn “nằm ngoài” khung điều chỉnh này. Cho dù “nguyên tắc bất thành văn” của các BV tư với bệnh nhân là “giá cả tự thỏa thuận”, nhưng để tránh việc bệnh nhân bị ép giá đến “chảy máu mắt”, Bộ cũng cần có những điều chỉnh khung đối với các loại dịch vụ của BV tư, tránh việc loạn giá, còn chất lượng chẳng biết lấy chuẩn nào mà so sánh.
Diệu Linh
CN Nguyễn Thị Hằng
Nhược thị là tình trạng giảm thị lực do bất kỳ nguyên nhân nào xuất hiện trong giai đoạn nhạy cảm của quá trình phát triển thị giác, tình trạng giảm thị lực này không cải thiện hoặc cải thiện rất ít sau khi điều trị được nguyên nhân.
- CÁC NGUYÊN NHÂN DẪN ĐẾN NHƯỢC THỊ
Hiện nay nhược thị được phân loại dựa trên nguyên nhân gây bệnh. Nhược thị ở một mắt thường gặp hơn nhược thị hai mắt. Dưới đây là một số nguyên nhân có thể gây ra nhược thị ở trẻ em:
Nhược thị do lác: Đây là nguyên nhân hay gặp nhất dẫn đến nhược thị và chỉ xảy ra ở mắt bị lệch trục thường xuyên từ nhỏ [mắt bị lác], sẽ dễ dàng phát hiện khi che mắt không bị lác.
Khi nhìn thẳng, hai mắt hướng về hai hướng khác nhau. Một mắt có thể được tập trung thẳng về phía trước trong khi mắt kia di chuyển vào trong, ra ngoài, lên trên hoặc xuống phía dưới. Để tránh bị song thị, não bộ của trẻ có thể bỏ qua cảm thụ hình ảnh tiếp nhận từ mắt bị lác. Những điều này làm cho mắt phát triển không bình thường.
Nhược thị do mắc các tật khúc xạ như: cận thị, viễn thị hoặc loạn thị. Loạn thị hoặc viễn thị ở trẻ thường dễ dẫn đến nhược thị hơn cận thị.
Nhược thị do ức chế: có thể xảy ra ở một mắt hoặc hai mắt khi mắc các bệnh sau: đục thủy tinh thể bẩm sinh, sẹo đục giác mạc, sụp mi nặng, đục dịch kính nặng….
- HƯỚNG ĐIỀU TRỊ ĐỂ PHỤC HỒI CHỨC NĂNG CHO MẮT NHƯỢC THỊ Ở TRẺ
Nguyên tắc của điều trị nhược thị là giúp mắt nhược thị hoạt động để có thể phát triển thị giác bình thường. Đầu tiên cần điều trị nguyên nhân gây nhược thị, thời điểm can thiệp càng sớm thì khả năng phục hồi của mắt nhược thị càng cao. Đối với các trẻ bị nhược thị dưới 12 tuổi thì việc điều trị là bắt buộc vì có khả năng phục hồi cao hơn các trẻ điều trị từ trên 12 tuổi.
Phương pháp tập luyện hướng tới kích thích mắt bị nhược thị, phạt mắt tốt, trong khoảng thời gian nhất định. Có thể thực hiện bằng cách: dùng miếng che bịt lên mắt tốt hơn của trẻ; tra thuốc chuyên dụng làm cho thị lực của mắt tốt bị mờ đi, hoặc cho trẻ đeo kính với tròng kính mờ gây cản trở thị lực bên mắt tốt, kích thích mắt bị nhược thị tự hoạt động.
Phương pháp luyện tập
– Che mắt: Dùng miếng che, che bên mắt nhìn rõ hơn và cố gắng tập trung nhìn mọi thứ xung quanh và diễn tả chúng. Thực hiện bài tập này mỗi ngày duy trì trong vòng 6 tháng đến 1 năm. Thị lực bên mắt bị nhược thị có thể sẽ được cải thiện.
– Tập trung: Dùng miếng che, che bên mắt nhìn rõ hơn, sử dụng ngón tay trỏ của một tay đưa ra trước mắt rồi từ từ di chuyển ngón tay ra xa. Tập trung vào sự di chuyển từ gần đến xa của ngón tay trong một thời gian. Sau đó, nghỉ ngơi 5 phút và làm lại lần nữa. Lặp lại bài tập 3 lần một ngày để cải thiện tình trạng mắt nhược thị.
– Liệu pháp thị lực: Là một trong những liệu pháp vật lý tăng hiệu quả của mắt cũng như não bộ, liệu pháp này giúp ngăn ngừa nhược thị tái phát. Với công nghệ tiên tiến hiện nay, nhiều thiết bị luyện mắt đã được ra đời nhằm mang đến những giải pháp luyện mắt hiệu quả nhất cho trẻ bị nhược thị.
Ngoài các bài tập cho mắt nhược thị tại nhà, phụ huynh có thể đưa con đến tập tại phòng tập mắt uy tín tại Bệnh viện Mắt Hà Đông. Tại đây các kỹ thuật viên khúc xạ sẽ có những bài tập riêng, phù hợp với mức độ nhược thị của từng trẻ và được hướng dẫn giám sát tập luyện trên máy tập chuyên dụng hiện đại.
Thời gian luyện tập để điều trị phụ thuộc vào tuổi của trẻ, phụ huynh cần tham khảo ý kiến của bác sỹ để có quá trình điều trị hiệu quả cho con.
- NHỮNG CÁCH PHÒNG TRÁNH NHƯỢC THỊ HIỆU QUẢ CHO TRẺ
Ngoài luyện tập ra, để tăng cường sức khỏe cho đôi mắt của trẻ, nhằm giảm nguy cơ mắc các tật khúc xạ dẫn đến nhược thị, phụ huynh nên quan tâm đến chế độ dinh dưỡng qua các bữa ăn hàng ngày cho trẻ, ăn đầy đủ các thức ăn như: các loại rau xanh và ngũ cốc nguyên hạt. Thực phẩm giàu kẽm: đậu, đậu Hà Lan, lạc, hàu, thịt nạc đỏ, gia cầm, trứng, sữa, cà rốt, các loại trái cây: đu đủ, cam…
Ngay từ khi trẻ còn nhỏ, cha mẹ cần hướng dẫn trẻ có chế độ học tập, vui chơi ngoài trời hợp lý để mắt được nghỉ ngơi và điều tiết giữa nhìn gần và nhìn xa. Khi đọc sách hoặc làm công việc đòi hỏi phải nhìn gần và tập chung cao thì cứ sau 45 phút cần cho mắt nghỉ ngơi. Khi nghỉ cần đứng lên đi lại và nhìn ra xa khoảng 6m.
Khoảng cách đọc sách cần phù hợp, khoảng cách lý tưởng để đọc sách cách từ mắt đến sách vở là 25 cm với cấp tiểu học, 30 cm với cấp trung học cơ sở và 35 cm với học sinh trung học phổ thông.
Cần đảm bảo nơi làm việc và học tập đầy đủ ánh sáng, góc học tập nên bố trí gần của sổ. Nếu học ban đêm cần phải có ánh sáng phòng và đèn bàn, đèn phải có chụp phản chiếu. Cách chiếu sáng tốt nhất là từ sau chiếu qua vai, chiếu từ phía trên xuống, hoặc đối diện với tay cầm bút hơn là chiếu trực tiếp từ trước để tránh ánh sáng chiếu trực tiếp vào mắt. Không đọc sách trong điều kiện thiếu ánh sáng, khi đi tàu xe, khi nằm, không đọc sách in chữ quá nhỏ, in trên giấy vàng, giấy đen hoặc giấy quá trắng, quá bóng.
Chữ viết trên bảng và trong tập vở phải rõ nét, không viết mực đỏ, mực xanh lá cây
Ngồi ngay ngắn, giữ cho lưng thẳng và thư giãn khi đọc sách hoặc dùng máy tính, đầu hơi cúi khoảng 10-15 độ.
Trẻ cần hạn chế thời gian xem Tivi và các trò chơi điện tử, điện thoại, máy tính bảng…
Ngồi cách Tivi khoảng cách ít nhất bằng 7 lần chiều rộng của màn hình
Tích cực tham gia các hoạt động ngoài trời giúp cho mắt nhìn xa và mắt được thư giãn.
Ngủ đủ từ 8 – 10 tiếng một ngày
- KHI NÀO CẦN KIỂM TRA SỨC KHỎE CHO MẮT CỦA TRẺ
Cha mẹ cần cho trẻ đi kiểm tra thị lực toàn diện cho con mình vào thời điểm 6 tháng, 3 tuổi và mỗi 3 đến 6 tháng/lần trong năm tại cơ sở y tế có chuyên khoa mắt hoặc ngay khi có các biểu hiện sau:
Nheo mắt
Nghiêng hoặc quay đầu để nhìn rõ hơn
Cầm đồ vật sát gần mặt
Che một mắt
Hay dụi mắt
Thường xuyên đau đầu hoặc mỏi mắt
Khó khăn với việc học ở trường
Chảy nước mắt
Chỉ ngón tay trong khi đọc
Hay bị va vào đồ đạc hoặc ngã nhiều hơn bình thường
Khó đọc
Quyết định thành công hay không là sự hiểu biết và phối hợp của các bậc phụ huynh, độ tuổi của trẻ và mức độ nhược thị cũng như các bệnh mắt kèm theo. Nếu còn bất cứ thắc mắc nào, hãy liên hệ với chúng tôi qua số ĐT: 02433825059 để được tư vấn!
Tài liệu tham khảo:
- Hoàng Trọng Quang, Trần Thúy Hồng [2010]. Nhãn khoa Lâm sàng, Chương 9- Tật khúc xạ, Nhà xuất bản Y học
- Hoàng Trọng Quang, Trần Thúy Hồng [2010]. Nhãn khoa Lâm sàng, Chương 10, Bài 36 Nhược thị, trang 475, Nhà xuất bản Y học