Bạn hay nghe các nhóm máu A, B, O thì nhiều, nhưng những nhóm máu như O Rh+ hay O Rh- thì nó là thế nào?
Thực phẩm, đồ uống phù hợp từng nhóm máu Biết nhóm máu có lợi gì? Nhóm máu cũng ảnh hưởng tới chức quyền?
Đầu tiên, bạn cần biết Rh viết tắt của chữ Rhesus, là yếu tố Rhesus có hai loại là Rh+ và Rh-. Trong đó, nhóm máu Rh- rất hiếm, ở Việt Nam, Nhóm máu Rh chỉ chiếm 0,4‰, còn Nhóm Rh+ chiếm đến 99.96%. Do đó phần lớn người mang nhóm máu O ở Việt Nam chính là O rh+.
Trong cuộc sống, những người có nhóm máu hiếm O Rh- có khả năng gặp những khó khăn và rủi ro cao hơn so với những người có nhóm máu khác bởi các lý do sau:
- Khi họ cần phải truyền máu thì không phải lúc nào cũng có sẵn nhóm máu hiếm O Rh-. Thực tế cho thấy các cơ sở tiếp nhận máu hoặc bệnh viện thường không dự trữ đầy đủ tất cả các nhóm máu.
- Người mang nhóm máu O Rh- thì trong cơ thể không có các kháng nguyên của nhóm máu Rh nên không thể chống lại kháng nguyên của nhóm Rh. Khi cơ thể có phản ứng mẫn cảm với nhóm máu này như được truyền máu, mổ đẻ... sẽ sinh ra kháng thể chống lại O Rh+. Từ lần tiếp xúc thứ hai trở đi với nhóm máu O Rh+, trong cơ thể người có nhóm máu Rh- sẽ có phản ứng giữa kháng thể và kháng nguyên Rh gây ra tình trạng miễn dịch gây tan máu.
- Trường hợp mẹ có nhóm máu O Rh-, bố có nhóm máu O Rh+ thì có ít nhất 50% trẻ sinh ra có nhóm máu giống bố là O Rh+. Trong trường hợp có thai lần thứ nhất, đứa trẻ mang nhóm máu O Rh+ vẫn phát triển bình thường cho đến khi ra đời. Tuy nhiên thì từ lần có thai thứ hai trở đi, nếu con vẫn có nhóm máu O Rh+ thì thường xảy ra sự cố nghiêm trọng do bất đồng nhóm máu giữa mẹ và con như sẩy thai, thai chết lưu, đẻ non, hoặc đứa trẻ sinh ra nhưng bị thiểu năng trí tuệ. Điều này là do kháng thể của mẹ chống lại kháng nguyên Rh[D]+ có trên bề mặt hồng cầu của con. Hơn nữa, phụ nữ có nhóm máu O Rh- thì con rất dễ tử vong. Để phòng ngừa điều này, bác sĩ sẽ cho những thai phụ có Rh- RhoGAM, một loại kháng thể chống lại Rh trong vòng 72 giờ của lần sinh đầu tiên. RhoGAM sẽ tiêu diệt những hồng cầu Rh+ đi vào hệ tuần hoàn của mẹ trước khi hệ miễn dịch có thời gian tạo ra kháng thể.
Biết được nhóm máu của bệnh nhân là điều rất quan trọng nếu muốn thực hiện truyền máu. Người có nhóm máu A không thể nhận được máu nhóm B vì họ có mang kháng thể chống lại kháng nguyên B. Tương tự, nhóm máu B mang kháng thể chống lại kháng nguyên A. Nhóm máu AB không mang kháng thể chống lại kháng nguyên nào cả, nhưng nhóm máu O thì lại mang kháng thể chống lại cả hai kháng nguyên A và B. Nếu bệnh nhân bị cho lầm nhóm máu thì các tế bào máu sẽ vón cục lại và làm tắc nghẽn những mạch máu nhỏ. Phản ứng này, còn được gọi là phản ứng kết dính, có thể gây tử vong.
Với việc phần lớn người Việt Nam mang nhóm máu O Rh+ nên việc cho nhận máu cũng khá dễ. Tuy nhiên nếu bạn mang nhóm máu O Rh- thì vấn đề sẽ khó khăn hơn rất nhiều đấy.
Nhiều phụ nữ phàn nàn về việc sinh nở hay tuổi tác dẫn đến "chỗ đó giãn nở".
Giới khoa học đã chứng minh khóc là phương cách giải tỏa tâm lý, chữa lành nỗi đau hiệu quả.
Có khoảng 1% cặp vợ chồng không có con do người chồng không may không có tinh trùng trong tinh dịch [y học gọi là vô tinh].
Nhóm máu của chúng ta không giống nhau, được phân thành 8 nhóm theo hệ thống nhóm máu ABO và Rh. Nhóm máu giữ vai trò rất quan trọng trong y học để đảm bảo việc truyền máu diễn ra an toàn và hiệu quả.
Máu được tạo thành từ các tế bào hồng cầu, bạch cầu và tiểu cầu trong một chất lỏng gọi là huyết tương.
Tính đến năm 2019, Hội Truyền máu Quốc tế đã công nhận 39 hệ nhóm máu. Trong đó ABO và Rh là hai hệ nhóm máu quan trọng nhất trong lĩnh vực truyền máu, cùng với nhau tạo thành 8 nhóm máu cơ bản: A+, A-, B+, B-, O+, O-, AB+, AB-.
Nhóm máu được xác định bởi các kháng nguyên và kháng thể trong máu.
- Kháng nguyên được hiểu đơn giản là bất kỳ loại phân tử nào mà hệ thống miễn dịch có thể đáp ứng, được tìm thấy trên bề mặt của các tế bào hồng cầu.
- Kháng thể là các protein được tìm thấy trong huyết tương. Chúng là một phần quan trọng của hệ thống miễn dịch giúp cơ thể chống lại các tác nhân xâm nhập như vi khuẩn và virus .
2. Hệ thống nhóm máu ABO
Kể từ năm 1900, nhà khoa học người Áo Karl Landsteiner khám phá ra nhóm máu ABO đã có tác động lớn đến khoa học pháp y và phẫu thuật. Năm 1902, học trò của ông đã phát hiện ra nhóm máu chính thứ 4 – AB. Cụ thể:
- Nhóm máu A: Có kháng nguyên A trên hồng cầu [và kháng thể kháng B trong huyết tương].
- Nhóm máu B: Có kháng nguyên B trên hồng cầu [và kháng thể kháng A trong huyết tương].
- Nhóm máu AB: Có cả kháng nguyên A và B trên hồng cầu [nhưng không có kháng thể kháng A và B trong huyết tương].
- Nhóm máu O: Không có kháng nguyên A và B trên hồng cầu [nhưng có cả kháng thể kháng A và B trong huyết tương].
Theo Viện Huyết học – Truyền máu Trung ương, tỷ lệ nhóm máu tại Việt Nam khoảng: 45% nhóm máu O, 30% nhóm máu B, 20% nhóm máu A và 5% nhóm máu AB.
3. Hệ thống nhóm máu Rhesus
Cuối những năm 1930 và đầu những năm 1940, Karl Landsteiner và cộng sự đã tìm ra yếu tố Rh khi nghiên cứu khỉ Macacus Rhesus. Từ đó, hệ Rh trở thành hệ thống nhóm máu quan trọng thứ hai bên cạnh ABO.
Hệ Rh được xác định bằng sự hiện diện của kháng nguyên D trong tế bào hồng cầu gọi là Rh+ [Rhesus D dương], hoặc không có sự hiện diện của kháng nguyên D gọi là Rh- [Rhesus D âm].
Tùy theo mỗi nước sẽ có tỷ lệ số người mang nhóm máu Rh+ và Rh- khác nhau. Ở Việt Nam, hầu hết mọi người mang nhóm máu Rh+, ít hơn 0,1% người mang nhóm Rh- [A-,B-,AB-,O-].
Sự ra đời của yếu tố Rh đã giúp các nhà nghiên cứu giải thích được bệnh tan máu ở trẻ sơ sinh [thalassemia] – một tình trạng kháng thể của người mẹ tấn công tế bào máu của em bé.
4. Nguyên tắc truyền máu
Người có nhóm máu O:
- Chỉ nhận được nhóm máu O.
- Có thể truyền cho người có nhóm máu A, B, AB, O.
Người có nhóm máu A:
- Có thể nhận được nhóm máu A, O.
- Có thể truyền cho người có nhóm máu A, AB.
Người có nhóm máu B:
- Có thể nhận được nhóm máu B, O.
- Có thể truyền cho người có nhóm máu B, AB.
Người có nhóm máu AB:
- Có thể nhận được nhóm máu A, B, AB, O.
- Chỉ truyền được cho người có nhóm máu AB.
Ngoài ra, người có yếu tố Rh- chỉ có thể nhận máu Rh-, người có yếu tố Rh+ có thể nhận được cả máu Rh+ và Rh-.
5. Điều gì xảy ra nếu truyền nhầm nhóm máu
Truyền nhầm nhóm máu sẽ gây ra kết quả rất tồi tệ, có thể dẫn một loạt các phản ứng bao gồm sốc nặng và tử vong nhanh chóng.
Việc xác định nhóm máu rất quan trọng ở phụ nữ mang thai. Nếu phụ nữ mang nhóm máu Rh- lấy chồng có nhóm máu Rh+ thì cần được theo dõi chặt chẽ khi có thai. Trong trường hợp em bé mang nhóm máu Rh+ trái ngược với người mẹ thì cần dùng thuốc dự phòng sớm để đảm bảo tính mạng cho con.
Người có nhóm máu Rh- sẽ gặp nguy hiểm khi truyền máu Rh+ vào cơ thể. Do đó, những người mang yếu tố Rh- nên lưu ý nhóm máu của mình.
6. Lưu ý cho người có nhóm máu hiếm Rh-
- Bạn và người thân nên xét nghiệm để biết chính xác nhóm máu của mình.
- Hãy thông báo nhóm máu Rh- của mình cho cơ sở y tế, nhất là khi cần truyền máu.
- Phụ nữ mang nhóm máu Rh- khi mang thai cần theo dõi chặt chẽ.
- Nhóm máu Rh- là nhóm máu hiếm không phải lúc nào cũng có sẵn tại cơ sở y tế. Bạn nên tham gia câu lạc bộ nhóm máu hiếm để được tư vấn và hỗ trợ nhau khi cần truyền máu.
Nhóm máu O và O+ có gì khác nhau?
Người nhóm máu O+ [nhóm máu O Rh+] có thể truyền máu cho cả 4 nhóm O+, A +, B+, AB+. Trong khi đó, nhóm máu O trừ [O-] có thể truyền cho mọi loại máu do nhóm máu này không có kháng nguyên A, B và cả Rh nên không bị hệ miễn dịch của người nhận tấn công.
Giải thích tại sao nhóm máu AB là nhóm máu chuyên nhận?
- Máu AB là nhóm máu "chuyên nhận" do có thể nhận được tất cả các nhóm máu. Giải thích: Máu AB có chứa cả kháng nguyên A và B trong hồng cầu, nhưng trong huyết tương không có kháng thể, do vậy máu AB không có khả năng gây kết dính hồng cầu lạ. Vì vậy, máu AB có thể nhận bất kì nhóm máu nào truyền cho nó.
Nhóm máu O yếu tố Rh là gì?
Nhóm máu O là nhóm máu không có kháng nguyên A, B và có kháng thể kháng kháng nguyên A, B trong huyết tương. Theo phân loại Rhesus thì nhóm máu được chia làm hai loại là Rh+ và Rh-. Nhóm máu Rh+ là nhóm máu có kháng nguyên Rh trên mặt tế bào hồng cầu còn Rh- thì ngược lại.
Tại sao nhóm máu O truyện được?
Nhóm máu O: Đây là nhóm máu phổ biến nhất. Những người mang nhóm máu O chỉ nhận máu từ những người có cùng nhóm máu O và có thể hiến máu cho tất cả những nhóm máu khác bởi nhóm máu O không có kháng nguyên A và kháng nguyên B trên tế bào hồng cầu, nhưng trong huyết tương lại có cả kháng thể A và kháng thể B.