Tại bệnh viện K Hà Nội, năm 1998 tỷ lệ mắc bệnh ung thư vòm họng ở nam là 9,2/100.000 người dân và ở nữ là 4,8/100.000 người dân.
Tại Singapore, nguy cơ mắc ung thư vòm ở nam giới gấp 3 lần lớn hơn so với nữ.
1. Nguyên nhân
Hiện tại, các nhà khoa học vẫn chưa đưa ra bằng chứng chính xác về nguyên nhân gây ung thư vòm mũi họng. Tuy nhiên, ung thư này có mối liên hệ mật thiết với nhiễm Epstein - Barr Virus [EBV].
Mặc dù rất thường gặp, nhưng không phải hễ nhiễm EBV là sẽ mắc bệnh ung thư. Ở Hoa Kỳ, những người mắc EBV đều không có vấn đề về sức khỏe trong một thời gian dài. Các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu về việc bằng cách nào EBV có liên hệ dẫn đến ung thư, nhưng có giả thuyết cho rằng chính do vật liệu di truyền [DNA] từ virus làm ảnh hưởng đến DNA trong tế bào vùng vòm mũi họng.
Nguy cơ mắc NPC càng cao khi trong chế độ ăn hằng ngày có nhiều cá muối mặn hoặc thịt xông khói. Thuốc lá và rượu cũng làm tăng nguy cơ, mặc dù mối liên hệ chưa rõ ràng.
2. Ai có khả năng dễ mắc NPC?
* Nhóm người dễ mắc NPC bao gồm:
- Nam
- Chế độ ăn nhiều thịt và cá muối mặn
- Có tiền sử gia đình mắc ung thư vòm mũi họng
- Có gen liên quan đến yếu tố gây ung thư
- Đã mắc EBV
* Nhóm người có nguy cơ cao mắc NPC bao gồm: hút thuốc, uống nhiều rượu, làm việc tiếp xúc nhiều bụi gỗ và hóa chất [formaldehyde]
3. Triệu chứng của NPC:
- Hạch ở cổ [thường gặp]
- Nhìn mờ hoặc nhìn đôi
- Nhiễm trùng tai tái diễn
- Đau hoặc tê mặt
- Đau đầu
- Nghe kém hoặc có tiếng ù trong tai, hoặc cảm giác đầy nặng trong tai
- Há miệng hạn chế
- Chảy máu mũi
- Chảy mũi
- Đau họng
Hầu hết các triệu chứng trên đều có thể xuất hiện ở những bệnh lý thường gặp và không nguy hiểm như ung thư vòm mũi họng, nên rất dễ bỏ sót. Do đó, hãy đến khám tại bác sĩ chuyên khoa nếu triệu chứng xuất hiện thường xuyên và dai dẳng.
4. NPC được chẩn đoán như thế nào?
Bác sĩ sẽ tiến hành hỏi bệnh bao gồm triệu chứng, tiền sử bệnh lý, tiền sử gia đình và tiến hành thăm khám:
- Khám hạch: hầu hết các bệnh nhân ung thư vòm đều có hạch ở cổ, đây là dấu hiệu cho thấy ung thư đã lan đến hạch bạch huyết xung quanh.
- Soi tai mũi họng: bác sĩ sẽ dùng ống soi cứng hoặc mềm, tiến hành soi tai, vòm mũi họng và thanh quản để đánh giá tổn thương, điểm chảy máu, các biến chứng vùng lân cận nếu có.
- Nếu thăm khám ghi nhận có khối tổn thương nghi ngờ, sinh thiết có thể thực hiện.
Sinh thiết là một thủ thuật lấy bỏ một khối mô nhỏ để làm xét nghiệm, được thực hiện dưới nội soi, với dụng cụ vi phẫu. Sinh thiết cũng có thể thực hiện đối với hạch vùng cổ.
- Những cận lâm sàng khác cũng được thực hiện để đánh giá sự di căn: Chụp x quang ngực, CT scan, MRI, Siêu âm vùng cổ
- Các xét nghiệm bổ sung có thể có như: Công thức máu, Test EBV
Khi đã được chẩn đoán ung thư vòm mũi họng, các cận lâm sàng khác sẽ được thực hiện để đánh giá sự di căn, hay còn gọi là thực hiện đánh giá phân độ bệnh. Ung thư vòm mũi họng được phân độ từ 0 đến IV. Số càng thấp, mức độ ung thư di căn đến vị trí khác càng thấp.
+ Độ 0: ung thư tại chỗ
+ Độ 1: ung thư giai đoạn sớm, không lan hạch hay phần xa của cơ thể
+ Độ 2: ung thư đã di căn mô và hạch xung quanh, không di căn xa
+ Độ 3 và 4: là mức độ nặng do khối u to, đã di căn hạch, mô xung quanh và di căn xa
5. Điều trị NPC như thế nào?
Kế hoạch điều trị phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm:
- Vị trí khối u
- Phân độ ung thư
- Thể trạng bệnh nhân
* Điều trị có thể bao gồm:
- Xạ trị: dùng tia xạ để tiêu diệt tế bào ung thư, làm chúng ngưng tiến triển, và thường là điều trị tiêu chuẩn đối với ung thư giai đoạn sớm. Tuy nhiên, xạ trị cũng mang lại nhiều tác dụng phụ và di chứng:
+ Khô miệng
+ Viêm niêm mạc họng, miệng
+ Giảm thị lực
+ Tổn thương thân não
+ Hủy mô
+ Sâu răng
- Hóa trị: là cách dùng thuốc tiêu diệt tế bào ung thư. Hóa trị kết hợp với xạ trị sẽ giúp kéo dài sự sống cho bệnh nhân ung thư
- Phẫu thuật: Phẫu thuật để loại bỏ khối u thường ít được thực hiện, vì khối u nằm gần vùng nhiều thần kinh và mạch máu. Nó có thể dẫn đến ảnh hưởng vĩnh viễn vùng mắt và các cấu trúc lân cận
- Liệu pháp giảm đau: mục đích là kiểm soát những triệu chứng liên quan đến ung thư và điều trị ung thư và làm cho bệnh nhân cảm thấy dễ chịu
6. NPC có thể được dự phòng như thế nào?
Hầu hết các trường hợp ung thư vòm mũi họng đều không thể dự phòng được, nhưng có thể làm giảm nguy cơ mắc bệnh bằng cách: