Đây cũng là một thể thơ đặc thù của VN, gồm hai câu bảy chữ và hai câu lục bát. Tác phẩm Chinh Phụ Ngâm đã được viết trong thể thơ này.Đây cũng là một thể thơ đặc trưng của việt nam, gồm hai câu bảy chữ và hai câu lục bát. Tác phẩm Chinh Phụ Ngâm đã được viết trong thể thơ này .Bạn đang xem : Thể thơ song thất lục bát
Song là 2, Thất là 7, Lục là 6, Bát là 8. Song Thất Lục Bát là thể thơ mà hai câu đầu mỗi câu 7 chữ, gọi là Song Thất. Liền theo là một câu 6 chữ và một câu 8 chữ, gọi là Lục Bát.
LuậtBảng chính luật Thơ song thất lục bát được viết như saux – t – T – b – B – t – T x – b – B – t – T – b – B b – B – t – T – b – B b – B – t – T – b – B – t – BNhưng bản luật mà tất cả chúng ta thường dùng làx x x x B x T [ v ] x x B x T [ v ] x B [ v * ] x B x T x B [ v * ] x B x T x B [ v * ] x B [ v * * ][ v ] = vần B = bằng, T = trắc x = là chữ không tính, bằng hay trắc gì cũng đượcGhi chú : Chữ thứ bảy của câu bát tuy bất luận, nhưng tất cả chúng ta nên dùng một chữ trắc, âm điệu sẽ hay hơn .Cách gieo vần
Đang xem:
Xem thêm: “Lỡ Say” 25 Địa Điểm Du Lịch Nha Trang Đẹp Nổi Tiếng
[trích Thi Pháp – Hàn Sĩ Nguyên] ————————————
Xem thêm: Và Giờ Em Khóc Thì Cũng Chẳng Để Làm Gì ] [Cover], Lời Bài Hát
Thuở trời đất nổi cơn gió bụi, Khách má hồng nhiều nỗi truân chuyên Xanh kia thăm thẳm từng trên Vì ai thiết kế xây dựng vì vậy nỗi này ?Trống Tràng Thành lung lay bóng nguyệt, * Khói Cam Tuyền u ám và đen tối thức mây. * Chín lần gươm báu trao tay, Nửa đêm truyền hịch định ngày xuất chinh .Xem thêm : Tiểu Sử Thanh Bi Sinh Năm Bao Nhiêu, Hot Girl Thanh BiNước thanh thản ba trăm năm cũ, Áo nhung trao quan vũ từ đây. Sứ trời sớm giục đường mây, Phép công là trọng niềm tây sá nào. Chinh Phụ Ngâm Khúc – Đặng Trần Côn – Đoàn Thị ĐiểmĐối trong thể Song Thất Lục BátThể thơ này không bắt buộc phải có những cặp đối, nhưng hai câu thất, số chữ bằng nhau, nếu những thi nhân hoàn toàn có thể viết thành một cặp đối :Câu cẩm-tú đàn anh họ Lý Nét đan-thanh bậc chị chàng VươngMùi phú-quí nhử làng xa-mã, Bả vinh-hoa lừa gã công-khanhCầu Thệ-thủy ngồi trơ cổ-độ Quán Thu-phong đứng rũ tà-huy Cung oán ngâm khúc – Nguyễn Gia Thiều
Trống Tràng Thành [2] lung lay bóng nguyệt, Khói Cam Tuyền [3] mờ mịt thức mây.
Xem thêm: Ăn trứng gà sống có tác dụng gì?
Chàng thì đi cõi xưa mưa gió, Thiếp thì về buồng cũ chiếu chăn .Hồn tử sĩ gió ù ù thổi, Mặt chinh phu trăng dõi dõi soi .Chốn Hàm Dương [ 19 ] chàng còn ngoảnh lại, Bến Tiêu Tương [ 20 ] thiếp hãy trông sang .
I/ Thơ lục bát
Lục bát là thể thơ đặc biệt của Việt Nam, mà truyện Kiều là tác phẩm
tiêu biểu nhất. Vần thơ lục bát có thể phân tách như sau:
Tiếng thứ 6 của câu lục vần với tiếng thứ 6 của câu bát. Tiếng thứ 8 của câu bát vần với tiếng thứ 6 của câu lục tiếp theo. Trong câu bát, tiếng 6 và 8 tuy cùng vần bình nhưng một tiếng có dấu huyền và một tiếng không có dấu.
2 4
6
bằng trắc bằng
2
4 6 8
bằng trắc bằng bằng
Bảng luật như sau:
Câu lục: + B + T + B
Câu bát: + B + T + B + B
[Ký
hiệu: B là thanh bằng, T là thanh trắc, + là tự do.]
Ví dụ:
Thôn đoài ngồi nhớ thôn Ðông
Một người chín nhớ mười mong một người
Gió mưa là bệnh của trời
Tương tư là bệnh của tôi yêu nàng.
Nguyễn Bính
Bỗng dưng buồn bã không gian
Mây bay lũng thấp giăng màn âm u
Nai cao gót lẫn trong mù
Xuống rừng nẻo thuộc nhìn thu mới về. Huy Cận
Có hai ngoại lệ trong thơ lục bát:
1. Tiếng thứ 2 câu lục có thể là trắc, khi ấy nhịp thơ ngắt ở giữa câu.
Bảng luật như sau:
Câu lục: + T + T + B
Câu bát: + B + T + B + B
Ví dụ:
Người nách thước, kẻ tay đao Đầu trâu mặt ngựa, ào ào như sôi. Nguyễn Du
2. Tiếng cuối câu lục có thể vần với tiếng 4 câu bát, khi đó tiếng 2 và 6 của câu bát sẽ đổi ra trắc. Câu thơ sẽ ngắt nhịp ở giữa câu bát, như trong câu ca dao sau:
Bảng luật như sau:
Câu lục: + B + T + B
Câu bát: + T + B + T + B
Ví dụ:
Đêm nằm gối gấm không êm
Gối lụa không mềm bằng gối tay em.
II/ Thơ song thất
lục bát
Đây cũng là một thể thơ đặc thù của VN, gồm hai câu bảy chữ và hai câu lục bát. Tác phẩm Chinh Phụ Ngâm đã được viết trong thể thơ này. Trong câu thất trên, tiếng thứ 3 là trắc, 5 bình, 7 trắc; trong câu thất dưới, tiếng thứ 3 là bình, 5 trắc, 7 bình. Hai câu lục bát thì theo luật thường lệ. Tiếng cuối câu thất trên vần với tiếng 5 câu thất dưới, tiếng cuối câu thất dưới vần với tiếng cuối câu lục, tiếng cuối câu lục vần với tiếng 6 câu bát. Và tiếng cuối câu bát vần với tiếng 5 của câu thất tiếp theo. Tuy nhiên, tiếng cuối câu bát cũng có thể vần với tiếng 3 câu thất, biến tiếng này đổi sang vần bình. Do đó, tiếng 3 trong câu thất trên có thể là trắc hay bằng.
3 5 7
trắc/bằng bằng trắc
3 5 7
bằng trắc bằng
Chàng tuổi trẻ vốn giòng hào kiệt,
[tiếng thứ 3 là trắc]Xếp bút nghiên theo việc đao cung.
Thành liền mong tiến bệ rồng,
Thước gươm đã quyết chẳng dung giặc trời.
Chí làm trai dặm nghìn da ngựa, [tiếng thứ 3 là bằng]
Gieo Thái Sơn nhẹ tựa hồng mao.
Giã nhà đeo bức chiến bào,
Thét roi cầu Vị, ào ào gió thu.
Đặng Trần Côn
Vài Nét Về Niêm Luật:
Đây là thể thơ độc đáo của Việt Nam. Thể thơ Song Thất Lục Bát kết hợp uyển chuyển giữa loại thơ 7 chữ và lục bát. Gồm nhiều đoạn, mỗi đoạn bắt đầu bằng hai câu 7 chữ, rồi đến câu 6 chữ xong đến câu 8 chữ; cứ như thế mà tiếp tục ngắn dài tùy ý miễn sao là bội số của 4. Chẳng hạn 4, 8, 12, 16, 24, 32,... câụ
QUY TẮC CHUNG:
Có thể tóm lược niêm luật của hai đoạn kế nhau, mỗi đoạn 4 câu như sau :
câu 1: x x t x b x T1
câu 2: x x b x T1 x B1
câu 3: x b x t x B1
câu 4: x b x t x B1 x B2
câu 5: x x t x B2 x T2
câu 6: x x b x T2 x B3
câu 7: x b x t x B3
câu 8: x b x t x B3 x B4
với:
x = có thể là bằng hay trắc không bó buộc
b = thanh bằng [ịẹ, không dấu hay dấu huyền]
t = thanh trắc [ịẹ, hỏi, ngã, sắc, nặng]
B = vần thanh bằng
T = vần thanh trắc
TÓM LẠI:
+ Trong 2 câu 7 chữ, chỉ có chữ thứ
3, 5 và 7 cần theo đúng niêm luật.
+ Trong câu 6 chữ, chỉ có chữ thứ 2, 4 và 6 cần theo đúng
niêm luật.
+ Trong câu 8 chữ, chỉ có chữ thứ 2, 4, 6 và 8
cần theo đúng niêm luật.
+ Những chữ còn lại có thể
chọn thanh bằng hay trắc tùy ý
miễn sao đọc lên âm điệu nghe xuôi tai là được.
CÁCH ĐỐI:
Không bắt buộc như trong thơ Đường luật, nhưng có thể áp dụng trong cặp câu 7 chữ. Câu 7 ở trên đối với câu 7 ở dướị
VÀI THÍ DỤ MINH HỌA:
Để dễ hiểu, chúng ta có thể thử phân tích niêm luật của một vài đoạn thơ bên dưới sẽ thấy rõ hơn những điều đã giải thích ở trên.
Thí dụ 1:
Tiết Phụ Ngâm
Thiếp có chồng, chàng ĐÀ hay BIẾT,
Đôi minh châu tha THIẾT còn TRAỌ
Nghĩ tình vương vấn khít KHAO,
Ngọc này thiếp buộc áo ĐÀO thắm TƯƠỊ
Nhà thiếp ở lầu NGOÀI ngự UYỂN,
Chồng thiếp làm lính ĐIỆN Minh QUANG.
Biết chàng lòng sáng như TRĂNG,
Thờ chồng, thiếp nguyện đá VÀNG thủy CHUNG.
Trả minh châu, lệ đôi DÒNG,
Hận không lúc thiếp chưa CHỒNG gặp NHAỤ
Trần Trọng San dịch
Chú thích:
* BIẾt vần với THIẾT [vần trắc # T1]
* TRAO vần với KHAO và ĐÀO [vần bằng # B1]
* TƯƠI vần với NGOÀI [vần bằng # B2]
* UYỂN vần với ĐIỆN [vần trắc # T2]
* QUANG vần với TRĂNG và VÀNG [vần bằng # B3]
* CHUNG vần với DÒNG và CHỒNG [vần bằng # B4]
Chú ý, trong bài thơ này, 2 câu cuối cùng là lục bát. Bài thơ này là một loại biến thể của Song Thất Lục Bát vì không theo đúng quy tắc nêu ở trên.
Thí dụ 2:
Trải vách quế gió vàng hiu HẮT,
Mảnh vũ y lạnh NGẮT như ĐỒNG.
Oán chi những khách tiêu PHÒNG,
Mà xui phận bạc nằm TRONG má ĐÀỌ
Duyên đã may cớ SAO lại RỦỊ
Nghĩ nguồn cơn dở DÓI sao ĐANG.
Vì đâu nên nỗi dở DANG ?
Nghĩ mình mình lại nên THƯƠNG nỗi MÌNH.
Trộm nhớ thủa gây HÌNH tạo HÓA
Vẻ phù dung một ĐÓA khoe TƯƠI
Nhụy hoa chưa mỉm miệng CƯỜI
Gấm nàng Ban đã nhạt MÙI thu DUNG
[trích Cung Oán Ngâm Khúc của Ôn Hầu Ngô Gia Thiều]
Chú thích:
* HẮT vần với NGẮT [vần trắc # T1]
* ĐỒNG vần với PHÒNG và TRONG [vần bằng # B1]
* ĐÀO vần với SAO [vần bằng # B2]
* RỦI vần với DÓI [vần trắc # T2]
* ĐANG vần với DANG và THƯƠNG [vần bằng # B3]
* MÌNH vần với HÌNH [vần bằng # B4]
* HÓA vần với ĐÓA [vần trắc # T3]
* TƯƠI vần với CƯỜI và MÙI [vần bằng # B5]
Thí dụ 3:
Thuở trời đất nổi CƠN gió BỤI,
Khách má hồng nhiều NỖI truân CHUYÊN.
Xanh kia thăm thẳm từng TRÊN,
Vì ai gây dựng cho NÊN nỗi NÀỴ
Trống Trường Thành lung LAY bóng NGUYỆT,
Khói Cam Tuyền mờ MỊT thức MÂỴ
Chín tầng gươm báu trao TAY,
Nửa đêm truyền hịch định NGÀY xuất CHINH.
[trích Chinh Phụ Ngâm của Đoàn Thị Điểm]
Thí dụ 4:
Chìm đáy nước cá LỜ đờ LẶN
Lửng da trời nhạn NGẨN ngơ SA
Hương trời đắm nguyệt say HOA
Tây Thi mất vía, Hằng NGA giật MÌNH
Câu cẩm tú đàn ANH họ LÝ
Nét đan thanh bậc CHỊ chàng VƯƠNG
Cờ tiên rượu thánh ai ĐANG
Lưu Linh Đế Thích là LÀNG tri ÂM
Cầm điếm nguyệt, phỏng TẦM Tư Mã
Địch lầu thu, đọ GÃ Tiêu LANG
Dẫu mà tay múa, miệng XANG
Thiên tiên cũng ngảnh Nghê THƯỜNG trong TRĂNG
[trích Cung Oán Ngâm Khúc của Ôn Hầu Ngô Gia Thiều]
BÀI TẬP:
Hãy phân tích các Niêm luật và Cách gieo vần trong các ví dụ sau:
Thí dụ 5:
Khi Chàng Còn Chưa
Nhìn lũ trẻ vòng vòng nhạc ngựa
Nghe nhạc mưa trăn trở đất mềm
Theo đôi cánh bướm bay lên
Tà dương vạt nắng phai trên cuối chiều
Nhảy chậm lại em yêu chớ vội
Đời không dài nhạc hội còn dài
Mỗi ngày ta vội như bay
Thăm nhau chiếu lệ chẳng hay đáp lời
Ngày vất vả nghỉ ngơi thoải mái
Nhạc trăm dòng réo mãi trong tâm
Ta quên bẵng bạn bè thân
Coi như họ đã vãng phần xanh rêu
Nhảy chậm lại em yêu chớ vội
Đời không dài, nhạc hội chưa vơi
Khi ta hối hả tới nơi
Kể như phân nửa cuộc vui đã tàn
Khi vội vã lo toan quá sức
Kể như ta vội vứt gói quà
Đến từ tình nghĩa thiết tha
Vứt khi chưa mở xót xa cách gì
Đời đâu phải cuộc thi nước rút
Hãy khoan thai hưởng chút thư nhàn
Lắng nghe câu hát điệu đàn
Trước khi nhạc rứt , khi chàng còn chưạ
Hà Huyền Chi
Thí dụ 6:
Tự Tình Thán
Truyện trần thế trớ trêu, trắc trở
Ta thán than từ thưở trẻ thơ
Thoạt tiên, tấm tức tu tu
Tự tiên tri trước trăm thu tội tình
Trong tiềm thức, thật tình trong trắng
Tính Trời trao: thẳng thắn, tận tâm
Tiền trình tưởng thẳng tắp tăm
Tiếc thay, tích tắc tan tành thảm thê
Thân tiều tụy, tim tê tái thiệt
Thảm thương thêm, thân thuộc thanh trừ
Tiền tài: tam tộc "tiếp thu"
Thế thời thời thế tạ từ tình thâm
Thoạt trông thấy, thâm tâm tơ tưởng
Từng tháng trôi, tăng trưởng từ từ
Tình thầm trùm trọn tâm tư
Tương tư thấm thoát tam thu tính tròn
Trăng tàn tiếp trăng tròn, trăng tận
Thổn thức thầm, thơ thẩn trông trăng
Tình thầm theo tháng thêm tăng
Tâm tình tơi tả, thăng trầm. Tội thay !!
Tỏ tình thẳng tới tai thì thẹn .
Thôi thế thời: tấp tểnh tìm từ
Trải trang tình thắm thành thơ
Từ từ tỏ thực tâm tư tinh tường ......
Thủy tiểu thư thẳng thừng từ tạ
Trái tim ta tơi tả, thảm thương
Tam thu tận tụy tình trường
Tỉnh thời tự thấy tang thương tuôn trào ....
Trái tim ta trót trao Thu Thủy
Tình tan tành, thấy tủi thân ta
Tình, tiền tan tựa trăng tà
Trách Trời táo tợn trêu ta tận tình
Thôi trót thế thất tình tức tưởi
Ta trốn trần, tìm tới thiền tu
Tội tình tích trữ thiên thu
Tạm thời ta trả từ từ thế thôi ....
Truyện tình ta thế thời tận tuyệt
Tựa truyện tình tiểu thuyết tầm thường
Thực tình thì thật thảm thương
Thở than tự thán tình trường thiên thu ..... Tứ Diễm
BL 03/06/2016
Trần
Văn Túc