Quản lý hiện trạng môi trường là nhiệm vụ rất quan trọng trong bảo vệ môi trường sống, nhằm kiểm soát những yếu tố tiêu cực tác động đến môi trường, từ đó đưa ra các phương án phòng ngừa, hạn chế, khắc phục.
Biện pháp bảo đảm, quản lý, sử dụng nước sạch trong sinh hoạt ở Quân khu 5
Quân khu 5: Bảo đảm tốt công tác hậu cần trong tiếp nhận, huấn luyện chiến sĩ mới
Quân khu 5: Thêm một chiến công mới trong phòng, chống dịch Covid-19
Những năm qua, trong Quân đội nói chung và lực lượng vũ trang [LLVT] Quân khu 5 nói riêng, công tác bảo vệ môi trường tuy được cấp ủy, chỉ huy các cấp quan tâm, song quá trình triển khai thực hiện còn nhiều bất cập, kết quả chưa đạt được như mong đợi. Công tác quản lý dữ liệu môi trường của các đơn vị hiện nay vẫn thực hiện bằng phương pháp thủ công, mất nhiều thời gian tìm kiếm và cập nhật, bổ sung dữ liệu.
Từ thực trạng trên, cùng với sự phát triển của cuộc Cách mạng công nghiệp 4.0 và chủ trương cải cách hành chính, chuyển đổi số trong Quân đội, đồng chí Thượng úy, Thạc sĩ Trương Hồng Quân, Trợ lý Phòng Khoa học Quân sự [Bộ Tham mưu, Quân khu 5] nghiên cứu thành công sáng kiến “Ứng dụng công nghệ hệ thống thông tin địa lý [GIS] trong quản lý hiện trạng môi trường cho các đơn vị thuộc Quân khu 5”. Mục đích nhằm quản lý dữ liệu, truy xuất, tìm kiếm nguồn thông tin liên quan đến môi trường của các đơn vị trên địa bàn Quân khu 5.
Tác giả ứng dụng phần mềm QGIS dựa trên công nghệ hệ thông tin địa lý [GIS] để thiết kế mô hình sản phẩm. Phần mềm này cho phép cài đặt dễ dàng, sử dụng miễn phí, tương thích với mọi hệ điều hành máy tính và nhận dữ liệu đầu vào chỉ một lần duy nhất, sau đó thực hiện xử lý và báo cáo theo yêu cầu. Phần mềm tích hợp đầy đủ tính năng biên tập dữ liệu bản đồ, dữ liệu thông tin môi trường của các đối tượng, truy suất, tìm kiếm dữ liệu, lập báo cáo, in ấn bản đồ hiện trạng môi trường; có thể kết nối, nhập dữ liệu từ các dạng file thông tin địa lý hoặc các trường thông tin dưới dạng file excell. Phần mềm có chức năng thu thập, quản lý thông tin theo ý muốn; chuẩn hóa, biểu thị dữ liệu không gian từ thế giới thực phục vụ mục đích khác nhau trong đời sống; cập nhật, quản lý, phân tích, thể hiện đầy đủ dữ liệu địa lý của các đối tượng.
Từ dữ liệu thu thập bằng nền ảnh bản đồ địa hình Quân khu 5 kết hợp với dữ liệu bản đồ có dạng hệ tọa độ khác nhau, tác giả sử dụng các công cụ chỉnh sửa, biên tập, tạo mới dữ liệu dưới dạng shapefile để tích hợp thành bản đồ đồng nhất có nhiều lớp dữ liệu. Trên cơ sở bản đồ đã biên tập, người sử dụng có thể tiếp tục biên tập dữ liệu ứng với các lớp dữ liệu, xây dựng các trường thông tin để tạo nguồn cơ sở dữ liệu.
Người dùng có thể xem được những thông tin khác đã liên kết như hình ảnh [thực địa], bản vẽ và các file dữ liệu khác [pdf, word…] bằng công cụ Hyperlink. Bên cạnh đó, công cụ truy vấn [theo thuộc tính hoặc theo không gian] giúp người dùng tìm kiếm các đối tượng thỏa mãn điều kiện khác nhau bằng một hay nhiều câu lệnh kết hợp. Hệ thống lớp cơ sở dữ liệu được tích hợp chặt chẽ với nhau, độ chính xác cao giúp người quản lý môi trường chủ động nắm chắc các thông tin, giảm tối đa thời gian tìm kiếm.
Sáng kiến hiện đang được ứng dụng tại Phòng Khoa học quân sự [Bộ Tham mưu, Quân khu 5], phục vụ các viện, trung tâm nghiên cứu, cá nhân khi cần tìm kiếm thông tin về hiện trạng môi trường, từ đó, tham mưu, đề xuất các nhiệm vụ bảo vệ môi trường cho các cơ quan, đơn vị bị ô nhiễm môi trường. Ngoài ra, sáng kiến còn phục vụ cho công tác đánh giá tác động môi trường của các dự án, công trình Quân đội, quản lý hồ sơ môi trường đơn vị. Sáng kiến đoạt giải Nhì Giải thưởng Tuổi trẻ sáng tạo trong Quân đội lần thứ 23.
Đánh giá tác động môi trường bằng công nghệ GIS giúp đơn vị, tổ chức hình dung rõ hơn về các mối quan hệ trong môi trường, từ đó đánh giá chính xác về các tác động tốt – xấu đến môi trường sống trước khi đưa ra quyết định triển khai dự án.
Đánh giá tác động môi trường nhờ hệ thống thông tin địa lý GIS mang lại nhiều dữ liệu quan trọng và chính xác cho các nhà nghiên cứu. Ngày nay con người ngày càng quan tâm nhiều hơn đến môi trường sống cũng như các tác động lên mẹ thiên nhiên. Việc sử dụng hệ thống GIS giúp trực quan hóa thông tin tác động môi trường và đưa tất cả các dữ liệu liên quan vào một cách trình bày dễ hiểu.
Đánh giá tác động môi trường là gì?
Đánh giá tác động môi trường [Environmental Impact Analysis-EIA] là việc đánh giá ảnh hưởng của một kế hoạch, chính sách hoặc chương trình có thể có hoặc không có đối với môi trường trong khi nó được thực hiện. Mục đích của việc đánh giá này là giúp các chính phủ hoặc các tổ chức phi chính phủ quyết định có nên tiến hành dự án hay không. Nói một cách đơn giản, nó tác động đến sự phát triển của một nền kinh tế bền vững. Trong vài thập kỷ qua, ý tưởng giám sát tác động của các hoạt động của con người đối với môi trường đã lan rộng trên toàn thế giới và đã được công nhận bởi những người ra quyết định và cộng đồng toàn cầu.
Trước khi bắt đầu một dự án lớn, cần EIA có thể xảy ra đối với môi trường sau khi dự án hoàn thành. Việc đánh giá phải được bắt đầu trước khi khởi công dự án và để đánh giá môi trường và tác động của môi trường chính xác thì các nhà đầu tư, tổ chức, cơ quan quan trắc đã ứng dụng các phần mềm công nghệ hiện đại như phần mềm GIS thay vì các công cụ thủ công như trước kia.
Đánh giá tác động môi trường giúp chúng ta hình dung rõ hơn về các tác động tích cực – xấu ảnh hưởng đến môi trường sống trước khi đưa ra quyết định làm gì đó.
Tại sao cần phải đánh giá tác động môi trường?
Đánh giá tác động môi trường nhằm mục đích đảm bảo rằng các nhà sản xuất thực sự quan tâm đến các tác động của dự án họ thực hiện trước khi quyết định triển khai dự án đó. EIA yêu cầu các nhà hoạch định ra quyết định cân nhắc, tính toán đến các giá trị môi trường.
Việc đánh giá tác động mang đến những lợi ích như:
- Là công cụ cho việc xem xét thấu đáo các vấn đề môi trường ngang bằng với các yếu tố về kinh tế, xã hội trong quá trình xây dựng, thiết kế dự án nhằm đảm bảo sự phát triển bền vững.
- Là căn cứ để chủ dự án lựa chọn phương án đầu tư, bao gồm vị trí, quy mô, công nghệ, nguyên vật liệu, sản phẩm của dự án một cách phù hợp, đạt hiệu quả kinh tế và khả thi nhất, đồng thời tiết kiệm tiền của và thời gian cho chủ dự án.
- Chủ động phòng tránh và giảm thiểu một cách hiệu quả nhất các tác động xấu của dự án đến môi trường.
- Cung cấp thông tin chuẩn xác, tin cậy về những vấn đề môi trường của dự án cho cơ quan thẩm quyền trong việc xem xét ra quyết định đầu tư dự án một cách minh bạch và có tính bền vững cao.
- Tránh được những xung đột với cộng đồng dân cư trong quá trình thực hiện dự án.
Ứng dụng GIS trong đánh giá tác động môi trường
GIS là một tập hợp các công cụ được máy tính hóa [bao gồm cả phần cứng và phần mềm] được sử dụng để thu thập, lưu trữ, truy xuất, biến đổi và hiển thị dữ liệu không gian. Tùy vào mục đích sử dụng để chúng ta nghiên cứu dữ liệu mà GIS cung cấp, từ đó đưa ra quyết định về việc lựa chọn địa điểm cho các cơ sở mới, tạo hoặc phát triển các địa điểm địa nhiệt hoặc nhà máy điện mới…
Hệ thống thông tin địa lý có thể được áp dụng cho tất cả các giai đoạn quan trắc môi trường hoặc được khám phá trong quá trình EIA để cải thiện các đặc điểm khác nhau, chủ yếu liên quan đến lưu trữ và truy cập dữ liệu, khả năng phân tích và khả năng truyền đạt kết quả.
Đánh giá tác động môi trường giúp đưa ra các phương án khắc phục nhằm giảm thiểu các tác động sấu đến môi trường sống
Lưu trữ lượng lớn các loại dữ liệu khác nhau
Quyền truy cập vào các cơ sở dữ liệu phong phú, cho phép thực hiện các truy vấn động dựa trên các bản đồ trong thế giới thực.
Khả năng phân tích
Một số chức năng tiềm năng có thể được bổ sung, chẳng hạn như việc sử dụng video tương tác và âm thanh kỹ thuật số liên quan đến bản đồ quận, giúp các nhà quy hoạch và người ra quyết định hình dung và đánh giá tốt hơn tác động của cơ sở hạ tầng mới. Các chức năng khác liên quan đến việc tích hợp các mô phỏng không gian liên quan đến hình ảnh thực và ảnh chụp trên không để cải thiện khả năng hình dung và đánh giá hiện tượng theo thời gian thực.
Kết quả của EIA tương ứng với thông tin
Kết quả của EIA tương ứng với thông tin nén để tổng hợp bản đồ phức tạp và đa dạng được phân tích trong một vài bộ mô tả. Trong GIS, việc cải thiện khả năng truyền đạt kết quả liên quan đến việc sử dụng hình ảnh, những hình ảnh này thể hiện thông tin một cách cô đọng và dễ hiểu hơn.
Kết luận
Việc phát triển GIS cho đánh giá tác động môi trường đòi hỏi phải phân tích quá trình để xác định các nhiệm vụ có lợi và để hiểu rõ hơn về khu vực nghiên cứu, cần phải quan sát từ nhiều góc độ khác nhau: Tầm nhìn của chim, mặt đất tĩnh và động. Chế độ xem mắt chim tương ứng với việc bay qua tổ hợp ảnh hàng không hoặc ảnh kỹ thuật số vệ tinh, cho ra hình ảnh phối cảnh của khu vực nghiên cứu. Hình biểu diễn có thể được liên kết với đường bay tương ứng trên bản đồ, cho phép thiết lập mối quan hệ giữa hai hình biểu diễn không gian.
GIS cung cấp một tập hợp các thao tác để xử lý dữ liệu nhằm tiết lộ các mối quan hệ phức tạp. Thông tin này có thể liên quan đến việc xác định và đánh giá tác động môi trường. Khi trình bày kết quả, có thể sử dụng hầu hết các thao tác trực quan và thao tác, đồng thời đảm bảo rằng công chúng không chuyên về kỹ thuật có thể hiểu được kết quả.
Trung tâm Công nghệ Địa không gian – Vegastar Geospatial Center
- Cung cấp tất cả những dịch vụ, giải pháp viễn thám – địa không gian cho Chính phủ, Doanh Nghiệp, cá nhân, ở các lĩnh vực Trên Không, Trên Biển, Trên Đất liền và Vũ trụ không gian….
- Xử lý và cung cấp ảnh viễn thám theo yêu cầu.
- Giải đoán ảnh, xây dựng bản đồ hiện trạng: bản đồ hiện trạng sử dụng đất, bản đồ hiện trạng rừng, bản đồ hệ sinh thái, cập nhật các đối tượng theo yêu cầu của khách hàng.
- Xây dựng bản đồ các vùng bị ngập lụt, đánh giá rủi ro ngập lụt.
- Xây dựng bản đồ hệ thống hạ tầng giao thông, đô thị.
- Đánh giá biến động sử dụng ảnh viễn thám đa thời điểm.
- Đào tạo, tập huấn về ứng dụng ảnh viễn thám trong quản lý tài nguyên thiên nhiên.
Ngoài ra, Trung tâm VegaGeos cung cấp dịch vụ ảnh viễn thám có độ phân giải cao ở các lĩnh vực như: an ninh – quốc phòng, nông – lâm nghiệp, tìm kiếm cứu nạn, quản lý tài nguyên môi trường, phát triển năng lượng, phát hiện biến đổi khí hậu và quản lý cơ sở hạ tầng.