Uốn ván là một trong những căn bệnh cấp tính nguy hiểm, có khả năng gây tử vong. Bệnh thường gặp ở những vùng đông dân cư, những nơi có khí hậu nóng hay đất giàu hữu cơ. Bệnh gây ra bởi độc tố của vi khuẩn uốn ván Clostridium tetani. Dịch tễ học cho thấy có khoảng 1 triệu trẻ mắc uốn ván với 300.000-500.000 ca tử vong mỗi năm ở các nước đang phát triển. May mắn thay, bệnh có thể được tiêm phòng vắc-xin uốn ván. Vậy nên tiêm phòng uốn ván như thế nào? Hãy cùng tìm hiểu thông qua bài viết sau của YouMed nhé!
Uốn ván là gì? Uốn ván có nguy hiểm không?
Uốn ván là một bệnh nguy hiểm cho thần kinh. Uốn ván có thể xuất hiện ở mọi nơi trên thế giới, nhưng thường gặp ở những vùng đông dân cư, những nơi có khí hậu nóng hay đất giàu hữu cơ. Bệnh gây ra bởi độc tố của vi khuẩn uốn ván Clostridium tetani được gọi là Tetanus exotoxin – là một trong những chất độc vi khuẩn mạnh nhất được biết đến.
Từ vết thương có trực khuẩn uốn ván, độc tố đi qua máu hoặc bạch huyết vào các trục dây thần kinh ngoại vi, và bám vào các trung tâm thần kinh. Sau từ 3 đến 21 ngày, độc tố bắt đầu ngắt mạch tín hiệu thần kinh và ngăn sự thư giãn cơ bắp, làm cho cơ bắp liên tục co thắt, đặc biệt là cơ hàm và mặt bị khóa cứng, sau đó lan sang cánh tay, lưng, chân và mất khả năng thở. Khi độc tố uốn ván đã lan rộng, tỷ lệ tử vong gần như 30%, ngay cả khi được điều trị ở các cơ sở y tế hiện đại.
Uốn ván có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng như:
- Co thắt hầu họng – thanh quản gây ngạt và ngừng thở, sặc, trào ngược dịch dạ dày vào phổi
- Ứ đọng đờm, dãi do tăng tiết, không nuốt được, phản xạ ho khạc yếu.
- Cơn giật kéo dài gây suy hô hấp.
- Xuất hiện nhiễm trùng như , viêm phổi, viêm phế quản, nhiễm khuẩn vết mở khí quản, viêm nơi tiêm truyền tĩnh mạch, nhiễm khuẩn huyết, nhiễm trùng tiết niệu, viêm xoang,…
- Rối loạn cân nước/điện giải, suy thận, Lúc này người bệnh có nguy cơ tử vong cao.
- Kèm theo các biến chứng khác như suy dinh dưỡng, cứng khớp, loét vùng tỳ đè, suy giảm tri giác, đứt lưỡi do cắn phải, gãy răng…
Vì sao cần tiêm phòng uốn ván?
Miễn dịch sau khi mắc bệnh uốn ván không bền vững nên phải tiêm phòng uốn ván. Việc tiêm phòng vắc xin uốn ván được khuyến cáo cho tất cả trẻ sơ sinh, trẻ em, vị thành niên và người lớn/người lớn tuổi. Liệu trình cơ bản gồm 3 đến 4 mũi tùy theo khuyến cáo từng quốc gia, sau đó tiêm nhắc lại mỗi 10 năm.
Mầm bệnh uốn ván hay các bào tử vi khuẩn được tìm thấy chủ yếu trong đất và trong đường ruột động vật và người. Quá trình truyền nhiễm bào tử trong đất có thể kéo dài đến hơn 40 năm. Con đường lây truyền chính là do mầm bệnh xâm nhập qua vết thương hở. Khi kết hợp môi trường yếm khí, vi khuẩn sẽ sinh sôi và tạo ra độc tố xâm nhập vào máu. Vết thương nhiễm khuẩn kể cả nhỏ nhưng chủ quan không sát trùng và xử lý đúng cách vẫn có thể mắc uốn ván.
Ngoài ra, uốn ván có thể xuất hiện sau phẫu thuật, vết bỏng, nạo phá thai, vết thương xuyên sâu hay dập, nhiễm trùng răng miệng, viêm tai giữa, bị động vật cắn, đốt. Bệnh không lây trực tiếp từ người sang người. Đây là bệnh duy nhất phòng tránh được bằng vắc xin mà chỉ bị nhiễm trùng chứ không lây nhiễm.
Tiêm uốn ván bao nhiêu tiền?
Vắc-xin uốn ván được sử dụng cho trẻ là vắc-xin dạng phối hợp. Điều này vừa phòng ngừa thêm nhiều bệnh khác, vừa giảm số mũi tiêm và giảm đau cho trẻ. Lưu ý, bạn cần tiêm đủ liệu trình và đúng thời gian cho trẻ để duy trì tình trạng miễn dịch. Bạn có thể tham khảo bảng giá tiêm phòng uốn ván từ Trung tâm tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC như sau:
PENTAXIM [Pháp]
- Giá bán lẻ: 785.000 VNĐ
- Giá mua đặt giữ vắc-xin theo yêu cầu: 942.000 VNĐ
INFANRIX [Bỉ]
- Giá bán lẻ: 1.015.000 VNĐ
- Giá mua đặt giữ vắc-xin theo yêu cầu: 1.218.000 VNĐ
Bạn có thể tham khảo bảng giá tiêm phòng uốn ván từ Trung tâm tiêm chủng cho Trẻ em và Người lớn VNVC
HEXAXIM [Pháp]
- Giá bán lẻ: 1.048.000 VNĐ
- Giá mua đặt giữ vắc-xin theo yêu cầu: 1.258.000 VNĐ
TETRAXIM [Pháp]
- Giá bán lẻ: 458.000 VNĐ
- Giá mua đặt giữ vắc-xin theo yêu cầu: 550.000 VNĐ
ADACEL [Canada]
- Giá bán lẻ: 620.000 VNĐ
- Giá mua đặt giữ vắc-xin theo yêu cầu: 744.000 VNĐ
BOOSTRIX [Bỉ]
- Giá bán lẻ: 735.000 VNĐ
- Giá mua đặt giữ vắc-xin theo yêu cầu: 882.000 VNĐ
VAT [Việt Nam]
- Giá bán lẻ: 115.000 VNĐ
- Giá mua đặt giữ vắc-xin theo yêu cầu: 138.000 VNĐ
Lịch tiêm phòng uốn ván
Lịch tiêm phòng uốn ván sơ sinh:
- Gây miễn dịch cơ bản cho phụ nữ mang thai bằng 2 liều giải độc tố uốn ván cách nhau tối thiểu 1 tháng. Liều thứ 2 phải tiêm trước khi sinh 1 tháng. Những lần có thai sau cần tiêm nhắc lại 1 liều trước khi sinh 1 tháng.
- Tại địa phương có nguy cơ cao, tiêm cho phụ nữ 15 – 35 tuổi tối thiểu 3 liều, liều 2 cách liều 1 tối thiểu 1 tháng, liều 3 cách liều 2 tối thiểu 6 tháng.
Để phòng bệnh cho người lớn: Tối thiểu 3 liều giải độc tố uốn ván với khoảng cách mỗi liều giống như tiêm cho phụ nữ 15 – 35 tuổi.
Để duy trì khả năng miễn dịch: cần tiêm nhắc lại vắc-xin 10 năm 1 lần.
Đối với trẻ em và người lớn bị mắc bệnh suy giảm miễn dịch hoặc HIV: vẫn chỉ định tiêm giải độc tố uốn ván với liều như người bình thường. Tuy nhiên, sự đáp ứng miễn dịch sau khi tiêm có thể không được đầy đủ.
Lịch tiêm cụ thể tham khảo VNVC cho trẻ em và người lớn
Đối với trẻ em
PENTAXIM [Pháp]
- Phòng bệnh: Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt và các bệnh do HIB
- Đối tượng: Trẻ từ 2 tháng tuổi đến 24 tháng tuổi.
- Lịch tiêm:
- 3 mũi chính: Tiêm khi trẻ được 2, 3, 4 tháng tuổi;
- Mũi thứ 4 nhắc lại khi trẻ được 16 đến 18 tháng tuổi.
INFANRIX [Bỉ] hoặc HEXAXIM [Pháp]
- Phòng bệnh: Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt, viêm gan B và các bệnh do HIB
- Đối tượng: Trẻ từ 2 tháng tuổi đến 24 tháng tuổi.
- Lịch tiêm:
- 3 mũi chính: Tiêm khi trẻ được 2, 3, 4 tháng tuổi;
- Mũi thứ 4 nhắc lại khi trẻ được 16 đến 18 tháng tuổi.
TETRAXIM [Pháp]
- Phòng bệnh: Ho gà, bạch hầu, uốn ván, bại liệt
- Đối tượng: Trẻ từ 2 tháng tuổi đến 13 tuổi
- Lịch tiêm:
- 3 mũi chính: Tiêm khi trẻ được 2, 3, 4 tháng tuổi;
- Mũi thứ 4 nhắc lại khi trẻ được 16 đến 18 tháng tuổi
- Chủng ngừa nhắc lại từ 5 đến 13 tuổi: 1 mũi
ADACEL [Pháp] và BOOSTRIX [Bỉ]
- Phòng bệnh: Bạch hầu, uốn ván, ho gà
- Đối tượng: Trẻ từ 4 tuổi đến người lớn 64 tuổi [Boostrix: Trẻ từ 4 tuổi trở lên]
- Lịch tiêm:
- Tiêm 1 mũi
- Nhắc lại sau mỗi 10 năm
Đối với phụ nữ chuẩn bị mang thai
VAT [Việt Nam]
- Liều 1: Tiêm phòng uốn ván càng sớm càng tốt khi có thai lần đầu
- Liều 2: cách liều đầu tiên 1 tháng
- Liều 3: cách liều 2 tối thiểu 6 tháng hoặc trong thời kỳ có thai sau
ADACEL [Pháp] và BOOSTRIX [Bỉ]: Tiêm 1 mũi. Chủng ngừa nhắc lại mỗi 10 năm 1 lần.
Đối với phụ nữ đang mang thai
VAT [Việt Nam]: Tiêm 2 mũi, nên tiêm vào 3 tháng giữa và 3 tháng cuối thai kỳ. Mũi tiêm cuối nên tiêm trước khi sinh 1 tháng
BOOSTRIX [Bỉ]: Xem xét: Tiêm 1 mũi trong 3 tháng cuối thai kỳ
Tiêm phòng uốn ván có tác dụng trong bao lâu?
Sau khoảng thời gian từ 05 – 10 năm nên tiêm nhắc lại do vắc-xin uốn ván không tạo ra miễn dịch bền vững suốt đời. Người lớn chưa bao giờ tiêm vắc xin uốn ván thì nên gặp bác sĩ để được tư vấn. Nếu vết thương có nguy cơ cao uốn ván, người bệnh cũng nên được tiêm mũi nhắc lại nếu chưa được tiêm nhắc lại trong 5 năm trước đó.
Vắc – xin ngừa uốn ván có an toàn không?
Vắc-xin có các gói dành cho cả trẻ em và phụ nữ mang thai. Tuy nhiên, nếu tiêm loại huyết thanh kháng độc tố uốn ván [SAT] có nguồn gốc từ động vật thì phải thử phản ứng sốc phản vệ bằng cách tiêm trong da dung dịch kháng độc tố pha loãng với nước muối sinh lý theo tỉ lệ cho phép và chuẩn bị sẵn một bơm tiêm adrenalin.
Trường hợp người bị thương đã được tiêm huyết thanh động vật, trước khi tiêm phải thử phản ứng nội bì với kháng độc tố được pha loãng 1/1.000 và có đối chứng âm tính bằng tiêm nước muối sinh lý. Đọc kết quả sau khi thử từ 15 – 20 phút. Nếu chỗ đối chứng âm tính và chỗ thử kháng độc tố xuất hiện nốt phỏng với quầng đỏ rộng 3 mm nghĩa là kết quả thử dương tính, cần giải mẫn cảm.
Tiêm phòng uốn ván là cách toàn diện và tốt nhất để bảo vệ sức khỏe bản thân và gia đình bạn. Hiện nay, có nhiều loại vắc xin phù hợp với từng đối tượng khác nhau như trẻ em, vị thành niên, người trưởng thành, kể cả phụ nữ mang thai. Bài viết trên cung cấp những thông tin cơ bản về vắc-xin uốn ván. Bạn hãy tham khảo ý kiến bác sĩ cũng như từ các Trung tâm tiêm chủng để được tư vấn và đặt lịch tiêm vắc-xin phù hợp.