Giải Bài Tập Sinh Học 8 – Bài 33: Thân nhiệt giúp HS giải bài tập, cung cấp cho học sinh những hiểu biết khoa học về đặc điểm cấu tạo, mọi hoạt động sống của con người và các loại sinh vật trong tự nhiên:
Xem thêm các sách tham khảo liên quan:
- Giải Vở Bài Tập Sinh Học Lớp 8
- Sách Giáo Khoa Sinh Học Lớp 8
- Giải Sách Bài Tập Sinh Học Lớp 8
- Sách Giáo Viên Sinh Học Lớp 8
– Nhiệt độ cơ thể người khỏe mạnh khi trời nóng và khi trời lạnh là bao nhiêu và thay đổi như thế nào?
Trả lời:
– Người ta đo thân nhiệt bằng nhiệt kế và để theo dõi tình trạng cơ thể bình thường hay bị bệnh.
– Nhiệt độ cơ thể người khỏe mạnh khi trời nóng và khi trời lạnh là 37oC. Thân nhiệt được điều chỉnh bằng cơ chế như sau:
+ Khi trời nóng: cơ thể tăng dãn mao mạch giúp tỏa nhiệt và toát mồ hôi.
+ Khi trời lạnh: mao mạch co, giảm lượng máu qua da để giảm sự mất nhiệt.
– Khi lao động nặng, cơ thể có những phương thức tỏa nhiệt nào?
– Vì sao vào mùa hè, da người ta hồng hào, còn mùa đông, nhất là khi trời rét, da thường tái hoặc sởn gai ốc?
– Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, không thoáng gió [trời oi bức], cơ thể ta có những phản ứng gì và có cảm giác như thế nào?
– Từ những ý kiến trả lời trên hãy rút kết luận về vai trò của da trong sự điều hóa thân nhiệt.
Trả lời:
– Nhiệt do hoạt động của cơ thể sinh ra được tỏa ra ngoài môi trường qua da hay chất thải, qua hệ hô hấp để duy trì thân nhiệt.
– Khi lao động nặng, cơ thể có những phương thức tỏa nhiệt qua da bằng cách dãn mao mạch, ra mồ hôi, thở gấp để thải nhiệt qua hệ hô hấp.
– Vào mùa hè, da người ta hồng hào do mao mạch dãn ra để tăng lượng máu vận chuyển qua da để tăng thải nhiệt; còn mùa đông, nhất là khi trời rét, da thường tái hoặc sởn gai ốc do co mao mạch dưới da giảm lượng máu qua da để tránh mất nhiệt.
– Khi trời nóng, độ ẩm không khí cao, không thoáng gió [trời oi bức], cơ thể ta có những phản ứng thoát mồ hôi, nhưng do khó thoát ra nên mồ hôi chảy thành dòng và có cảm giác oi bức, khó chịu.
– Kết luận về vai trò của da trong sự điều hóa thân nhiệt:
+ Da có vai trò quan trọng trong điều hòa thân nhiệt
+ Khi nắng nóng và lao động nặng, mao mạch da dãn ra giúp tăng tỏa nhiệt, đồng thời tăng tiết mồ hôi lấy đi một lượng nhiệt của cơ thể.
+ Khi trời quá lạnh mao mạch ở da co lại, cơ chân lông co để giảm tỏa nhiệt. Khi quá lạnh, còn có hiện tượng cơ co dãn liên tục để sinh nhiệt với phản xạ run.
– Chế độ ăn uống mùa hè và mùa đông khác nhau như thế nào?
– Vào mùa hè chúng ta cần làm gì để chống nóng?
– Để chống rét, chúng ta phải làm gì?
– Vì sao nói: rèn luyện thân thể cũng là một biện pháp chống nóng, lạnh?
– Việc xây nhà ở, công sở… cần lưu ý những yếu tố nào để góp phần chống nóng, chống lạnh?
– Trồng cây xanh có phải là một biện pháp chống nóng không? Tại sao?
Trả lời:
– Chế độ ăn uống mùa hè và mùa đông khác nhau:
+ Mùa hè: tránh ăn đồ sinh nhiều nhiệt, tích cực ăn những thức ăn có nước, mát.
+ Mùa đông: ăn những thức ăn sinh nhiều năng lượng như các thức ăn có chất béo.
– Vào mùa hè chúng ta chống nóng bằng cách:
+ Đội nón, mũ khi đi ra nắng
+ Không chơi thể thao khi trời quá nắng nóng
+ Mồ hôi ra nhiều không được tắm ngay cũng như ngồi ở nơi lộng gió, bật quạt quá mạnh để tránh giảm thân nhiệt đột ngột.
– Để chống rét, chúng ta phải: mặc ấm nhất là khu vực cổ, tay, chân, đầu và tránh nơi hút gió.
– Rèn luyện thân thể cũng là một biện pháp chống nóng, lạnh vì: giúp rèn luyện thể dục thể thao giúp tăng khả năng chịu đựng của cơ thể.
– Việc xây nhà ở, công sở… cần lưu ý những yếu tố để góp phần chống nóng, chống lạnh: hướng nhà tránh được ánh nắng trực tiếp từ mặt trời, có nhiều gió vào mùa hè, tránh được gió lạnh vào mùa đông.
– Trồng cây xanh là một biện pháp chống nóng. Vì cây xanh có thoát hơi nước nên tăng không khí mát mẻ.
Trả lời:
– Trời nóng: mao mạch ở da dãn ra giúp tỏa nhiệt nhanh, đồng thời tăng tiết mồ hôi, mồ hôi được bay hơi giúp giảm nhiệt cơ thể.
– Trời oi bức: mồ hôi chảy nhiều thành dòng thải nhiệt ra khỏi cơ thể.
– Trời lạnh: mao mạch ở da co lại, cơ chân lông co lại giúp giảm tỏa nhiệt, lạnh quá thì cơ co liên tục để sinh nhiệt gây phản xạ run.
– “Trời nóng chóng khát, trời mát chóng đói”
– “Rét run cầm cập”
Trả lời:
– Khi trời nóng: tăng toả nhiệt [toát mồ hôi] nên nhanh có cảm giác khát nước. Khi trời mát: giảm toả nhiệt, tăng sinh nhiệt [tăng dị hoá] nên nhanh có cảm giác khát đói.
– Khi trời lạnh: giảm toả nhiệt [mạch máu dưới da co, cơ chân lông co], tăng sinh nhiệt [phản xạ run] nên có hiện tượng run cầm cập.
Trả lời:
– Khẩu phần phải đảm bảo đủ chất và đủ lượng, cụ thể :
+ Đủ chất: là đủ các thành phần dinh dưỡng cần cho sự phát triển bình thường cùa từng lứa tuổi và thể trạng.
+ Đủ lượng: phù hợp với nhu cầu của từng loại đối tượng [già, trẻ, lao động chân tay hay lao động trí óc, lao động nặng hay nhẹ …].
– Giữ ấm về mùa đông và thoáng mát về mùa hè.
Tăng thân nhiệt là nhiệt độ của cơ thể bị tăng cao hơn so với mức nhiệt độ bình thường trong cơ thể là 37 độ C.
Lưu ý: Hiện tượng tăng thân nhiệt có bản chất không giống với sốt:
- Sốt: cơ thể có xu hướng chống lại sự nhiễm trùng bằng cách tăng nhiệt độ cơ thể.
- Tăng thân nhiệt: không phải là do chống lại sự nhiễm trùng. Nghĩa là cơ thể tạm thời không phản ứng kịp với sự thay đổi của cơ thể và môi trường xung quanh, làm cho cơ thể lúc này khó loại bỏ nhiệt một cách nhanh chóng.
Khi nhiệt độ tăng cao, nó sẽ trở thành hiện tượng cần được cấp cứu, vì có thể dẫn đến tử vong hoặc gây ra một số biến chứng tàn tật khác.
Hiện tượng tăng thân nhiệt xảy ra khi:
- Thời tiết nóng, hay hoạt động thể lực nhiều, làm cho da ra nhiều mồ hôi để cân bằng lại nhiệt độ bên trong. Tuy nhiên, nếu hiện tượng này kéo dài, thì cơ thể sẽ mất khả năng phản ứng hiệu quả và quá trình làm mát không đạt yêu cầu, gây ra tình trạng tăng thân nhiệt.
- Phơi da dưới ánh nắng mặt trời trong một thời gian dài.
- Uống nước không đủ trong ngày.
- Sinh hoạt, sống ở những nơi thường nóng bức, ngột ngạt, làm việc quá sức,….
- Bị các bệnh như: bệnh tim, thận, phổi, tăng huyết áp, tuần hoàn kém, giảm tiết mồ hôi, tuyến mồ hôi hoạt động kém hiệu quả, béo phì,….
Một số đối tượng dễ bị tăng thân nhiệt như:
- Những người thường xuyên làm việc ở ngoài trời trong điều kiện thời tiết nắng nóng:
Công nhân xây dựng, nông dân, nhân viên phòng cháy chữa cháy, người thường xuyên làm việc quanh lò bếp,….
- Những người dùng thuốc trị tăng huyết áp và bệnh tim:
Ví dụ như thuốc lợi tiểu có thể làm giảm khả năng hạ thân nhiệt bằng cách giảm tiết mồ hôi. Hoặc nếu bạn đang ăn kiêng muối để điều trị tăng huyết áp thì vẫn có nguy cơ bị tăng thân nhiệt.
- Người lớn tuổi và trẻ em: đây là 2 đối tượng dễ bị tăng thân nhiệt. Cụ thể, người lớn tuổi thường ít nhận biết được sự thay đổi nhiệt độ của cơ thể khi nhiệt độ môi trường tăng [như sống trong nhà mà không bật quạt, máy lạnh khi trời nóng], hay trẻ em không nghỉ ngơi mà thường xuyên đi chơi ngoài trời nắng.
Tăng thân nhiệt có một số biểu hiện sau:
Phổ biến và gây ra hậu quả nghiêm trọng của hiện tượng tăng thân nhiệt, là tình trạng:
- Kiệt sức: có biểu hiện khát nước, yếu người, mất khả năng phối hợp theo yêu cầu, cảm thấy buồn nôn cùng với mạch tăng lên.
- Sốc nhiệt: tình trạng nguy hiểm, phải sơ cứu ngay lập tức vì lúc này nhiệt độ cơ thể tăng lên cao 40 độ C, nhịp tim nhanh, rối loại hành vi, mê sảng hoặc thậm chí hôn mê.
- Căng thẳng do nhiệt: cơ thể phản ứng căng thẳng do thời tiết nóng.
- Mệt mỏi do nhiệt: cơ thể bị yếu đi do nhiệt độ cao. Thường người có dấu hiệu mệt mỏi do nóng sẽ có biểu hiện da ẩm ướt và cảm giác lạnh, nhạch đập ngoại vi yếu. Trường hợp, nặng hơn là bị ngất lịm.
- Ngất do nhiệt: cơ thể đột ngột yếu đi, chóng mặt và ngất xỉu do nhiệt độ ngoài trời cao. Biểu hiện là da ẩm, lạnh, nhợt nhạt và xuất hiện rịn mồ hôi xuất hiện cùng một lúc. Đồng thời, nhịp tim tăng cao hơn trong khi mạch ngoại vi yếu đi.
- Chuột rút do nhiệt: xảy ra hiện tượng co thắt cơ ở các chi trên hoặc chi dưới, ngay cả ở cơ bụng. Hiện tượng co thắt cơ này là do cơ thể người bị tăng nhiệt bị thiếu muối.
- Phù do nhiệt: xảy ra khi bạn ngồi hoặc đứng quá lâu trong thời gian dài trong điều kiện môi trường nóng bức làm cho phần bàn tay, mắc cá chân dễ bị sưng phù do bị ứ dịch.
- Nổi ban do nhiệt: xuất hiện các nốt hay mụn đỏ trên da khi hoạt động trong môi trường nóng quá lâu, còn làm cho quần áo thấm ướt đẫm mồ hôi gây ẩm da. Nếu được làm mát cơ thể, thì những nốt đỏ sẽ biến mất đi, còn nếu da không được hạ nhiệt sau khi xuất hiện ban thì có thể dẫn đến nhiễm trùng da.
Nếu xảy ra hiện tượng tăng thân nhiệt trên cơ thể, bạn hãy xử trí như sau:
Muốn kiểm soát tốt được tình trạng tăng thân nhiệt, bạn cần phải xác định rõ nguyên nhân trước khi bạn xử lí.
Chẳng hạn, nếu nguyên nhân tăng thân nhiệt do tiếp xúc quá lâu dưới ánh nắng mặt trời, thì bạn di chuyển người đó đến nơi thông thoáng và mát mẻ. Sau đó, cho người đó uống nước sẽ làm giảm bớt các triệu chứng tăng nhiệt độ cơ thể. Hoặc nếu gặp tình trạng tăng thân nhiệt sau khi sử dụng thuốc, thì cần chấm dứt ngay thuốc đang sử dụng và liên hệ trực tiếp với bác sĩ.
Việc làm mát cho cơ thể là cách xử trí cấp tốc nhất khi xảy ra tình trạng tăng thân nhiệt. Bên cạnh việc di chuyển người bệnh ra chỗ thoáng mát, thì cần phải đảm bảo cho quần áo được mặc thoải mái và nhẹ nhàng nhất có thể.
Tùy vào mỗi trường hợp, bạn có thể chườm khăn lạnh và làm ướt ở một số bộ phận cơ thể như cổ, nách, cổ tay hoặc háng để giảm bớt nhiệt.
Sau khi sơ cứu, nên theo dõi tình trạng thân nhiệt có giảm và ổn định lại hay chưa?
Với những tình trạng tăng thân nhiệt có dấu hiệu nặng như sốc nhiệt thì sau khi sơ cứu, cần phải chuyển vào viện, trạm ý tế để cho bác sĩ theo dõi. Vì việc điều trị này cần có chuyên môn tay nghề như truyền tĩnh mạch cũng như các biện pháp chuyên sâu khác.
- Cần xác định được nguyên nhân gây ra tình trạng tăng thân nhiệt để có biện pháp cơ cứu kịp thời.
- Di chuyển người bệnh vào nơi thoáng mát, cởi bớt quần áo không cần thiết.
- Cho người bệnh uống nước [nếu có thể].
- Nếu tình trạng tăng thân nhiệt có dấu hiệu chưa giảm bớt, cần chuyển ngay đến trạm y tế, bệnh viện để bác sĩ cấp cứu.
- Khi gặp bệnh nhân sốc nhiệt, hoặc đột quỵ có ngừng tuần hoàn, thì cần phải sơ cứu bằng cách hà hơi, ép tim trong suốt quá trình đợi xe cấp cứu đến.
Thấu hiểu được các nguyên nhân gây ra tình trạng tăng thân nhiệt, bạn cần chú ý đến một số vấn đề sau:
- Tránh tiếp xúc lâu dưới ánh sáng mặt trời:
Khi ra ngoài trời nắng, bạn cần đội nón hoặc mặc đồ bảo hộ để chống nắng, giảm bớt thời gian đứng và làm việc dưới ánh nắng mặt trời quá lâu.
- Mặc quần áo bằng vải cotton nhẹ.
- Hạn chế tham gia các hoạt động làm tăng thân nhiệt cơ thể.
- Tránh uống thức uống có cồn, chứa caffein.
- Nên lau mát cơ thể khi thời tiết trở nên nóng và ẩm.
- Uống nhiều nước mỗi ngày:
Bạn nên uống nhiều nước cũng như bổ sung các thức uống dinh dưỡng mỗi ngày. Chẳng hạn, việc uống 8 ly nước [tương đương 1600 ml nước] cho mỗi ngày. Thậm chí một số chuyên gia còn khuyên uống khoảng 3 lít nước mỗi ngày đối với nam giới, và uống 2.2 lít nước mỗi ngày đối với nữ giới.
Đặc biệt, nên có biện pháp bù đủ nước và điện giải bằng oresol trong những ngày trời nắng, nóng gay gắt.
Tham khảo: Sức khỏe và đời sống
Một số mẫu nhiệt kế đang kinh doanh tại Điện máy XANH
Nhiệt kế điện tử hồng ngoại Microlife FR1MF1
Còn hàng1.000.000₫Xem chi tiếtNhiệt kế điện tử Microlife MT550
Còn hàng210.000₫Xem chi tiếtNhiệt kế điện tử hồng ngoại Kachi JXB-315
Còn hàng790.000₫Xem chi tiếtXem thêm:
Với những thông tin trên, hy vọng sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tình trạng tăng thân nhiệt là gì cũng như biểu hiện và cách xử lí khi cơ thể bị tăng nhiệt độ ra sao?