Xét nghiệm HBsAg là một trong các xét nghiệm liên quan đến bệnh viêm gan B. Nhờ có xét nghiệm này, chúng ta sẽ phát hiện ra bệnh sớm và tìm ra phương hướng điều trị thích hợp nhất. Vì viêm gan B là một vấn đề sức khỏe toàn cầu vì nó có thể đe dọa tính mạng người nhiễm phải. Ngoài ra, nó còn có thể lây lan từ người này sang người thông qua các đường truyền riêng biệt.
Chỉ số HBsAg là gì?
HBsAg là từ viết tắt của Hepatitis B surface Antigen. Đây là một kháng nguyên bề mặt của virus gây viêm gan B, hay còn gọi là viêm gan siêu vi [VGSV] B. Trước khi tìm hiểu về chỉ số HBsAg này chúng ta cần hiểu tổng quan về virus viêm gan B cũng như bệnh lý này.
Viêm gan siêu vi B
Viêm gan siêu vi là tình trạng viêm gan nguyên phát do nhiễm một số siêu vi đặc hiệu. Có 5 loại siêu vi gây viêm gan nguyên phát được biết rõ là:
- HAV [Hepatitis A Virus].
- HBV [Hepatitis B Virus].
- HCV [Hepatitis C Virus].
- HDV [Hepatitis D Virus].
- HEV [Hepatitis E Virus].
Trong bài viết này chỉ đề cập đến HBV. Viêm gan siêu vi B là bệnh thường gặp, nước ta có tỷ lệ mang mầm bệnh > 8%.1 HBV lây lan mạnh qua đường máu, dịch tiết và quan trọng nhất là từ mẹ sang con. Ngoài ra, HBV còn có thể lây qua việc sử dụng chung các dụng cụ cá nhân có dính máu và dịch tiết của người nhiễm.
HBV và các dấu ấn sinh học [biomarker] của HBV
Cấu tạo của HBV
HBV được bác sĩ người Mỹ Baruch Blumberg phát hiện vào năm 1965.2 HBV là virus có vật chất di truyền là DNA. HBV có 3 loại kháng nguyên chính:
- HBsAg [Hepatitis B surface antigen]: kháng nguyên bề mặt. Tương ứng với anti-HBs [HBsAb] – kháng thể kháng HBs.
- HBcAg [Hepatitis B core antigen]: kháng nguyên lõi. Tương ứng với anti-HBc [HBcAb] – kháng thể kháng HBc.
- HBeAg [Hepatitis B ′′envelope′′ antigen]: tương ứng với anti-HBe [HBeAb].
Hình ảnh cấu tạo HBV hoàn chỉnh và không hoàn chỉnh
Các dấu ấn huyết thanh của HBV
Dấu ấn Ý nghĩa HBsAg Có sự hiện diện của HBV. Anti-HBs Kháng thể bảo vệ cơ thể khỏi sự xâm nhập của HBV.
Xuất hiện khi cơ thể hồi phục sau nhiễm HBV hoặc do chích ngừa.
HBcAg Chỉ có trong tế bào gan, không phát hiện được trong huyết thanh. anti-HBc Kháng thể đối với kháng nguyên HBcAg. HBeAg, anti-HBe Thể hiện sự nhân lên của virus.
Chỉ số HBsAg là một trong các chỉ số xét nghiệm máu cơ bản để kiểm tra có bị nhiễm HBV không, nhiễm cấp hay nhiễm mạn.
Xét nghiệm HBsAg là gì?
Xét nghiệm HBsAg được hiểu là kiểm tra kháng nguyên bề mặt viêm gan B. Đây là những protein hiện diện trên bề mặt của chủng HBV [Virus viêm gan B]. Chúng có thể được phát hiện với nồng độ cao trong cả giai đoạn nhiễm viêm gan B cấp tính hoặc mạn tính.
Thông thường, xét nghiệm này cần kết hợp với những kiểm tra khác [kháng thể anti – HBs, anti – HBc,…] để đưa ra kết quả chẩn đoán và sự lây nhiễm.
Các loại xét nghiệm HBsAg
Hiện nay, có nhiều cách để tiến hành xét nghiệm HBsAg. Đây chính là cách giúp phân loại xét nghiệm này. Chúng bao gồm:
- Xét nghiệm HBsAg định lượng.
- Xét nghiệm HBsAg test nhanh.
- Xét nghiệm HBsAg miễn dịch tự động.
Những ai cần thực hiện xét nghiệm HBsAg?
Các chuyên gia khuyến cáo nên tầm soát viêm gan B ở phụ nữ mang thai trong lần khám tiền sản đầu tiên. Thanh thiếu niên, người lớn có nguy cơ cao bị nhiễm HBV mạn cũng cần thực hiện xét nghiệm này. Bộ xét nghiệm tầm soát viêm gan B bao gồm xét nghiệm chỉ số HBsAg, anti-HBs và anti-HBc.3
Những người có nguy cơ mắc viêm gan B đều nên làm xét nghiệm HBsAg, bao gồm:3
- Trẻ sơ sinh có mẹ bị viêm gan B.
- Những người tiêm chích ma túy hoặc dùng chung kim tiêm, ống tiêm và các loại thiết bị dùng cho ma túy khác.
- Người tình của người bị viêm gan B.
- Nam quan hệ tình dục đồng tính.
- Người sống chung với người bị viêm gan B.
- Nhân viên chăm sóc sức khỏe và an toàn công cộng và có tiếp xúc với máu khi làm việc.
- Người bệnh đang lọc máu.
- Những người sinh ra ở các quốc gia có bệnh viêm gan B chiếm tỷ lệ cao.
- Người không được tiêm chủng khi còn là trẻ sơ sinh, đồng thời cha mẹ của họ được sinh ra ở các quốc gia có tỷ lệ viêm gan B cao.
- Người bệnh cần liệu pháp ức chế miễn dịch.
- Những người bệnh thận giai đoạn cuối [bao gồm cả người đang chạy thận nhân tạo].
- Người bị viêm gan C.
- Người có mức ALT cao.
- Phụ nữ mang thai.
Ngoài ra, những ai có triệu chứng bị mắc bệnh viêm gan B cũng cần làm xét nghiệm này.
Ý nghĩa xét nghiệm máu HBsAg là gì?
Xét nghiệm miễn dịch HBsAg dùng để xác định virus HBV bên trong cơ thể người bệnh. Từ đó giúp chẩn đoán tình trạng nhiễm HBV cấp tính [nhiễm trùng xuất hiện đột ngột] và cả mạn tính [nhiễm trùng kéo dài hơn 6 tháng].
Ngoài ra, xét nghiệm này còn dùng để xác định bệnh viêm gan B có bị lây hay không.
Thời điểm thực hiện xét nghiệm HBsAg
Kháng nguyên bề mặt viêm gan B là dấu hiệu huyết thanh đầu tiên xuất hiện trong bệnh nhiễm trùng cấp tính mới. Loại kháng nguyên này có thể được tìm thấy sớm nhất là 1 tuần và muộn nhất là 9 tuần, trung bình là khoảng 1 tháng kể từ khi tiếp xúc với HBV.4
Đây chính là khoảng thời gian thích hợp để làm xét nghiệm định lượng HBsAg. HBsAg có thể được phát hiện trong một khoảng thời gian khác nhau và cùng phối hợp với việc tìm DNA của HBV.
Bên cạnh xét nghiệm chẩn đoán, trong và sau quá trình điều trị, bác sĩ có thể yêu cầu bạn thực hiện xét nghiệm này thêm để theo dõi.
Quy trình xét nghiệm HBsAg test nhanh
Xét nghiệm HBsAg test nhanh
Hiện nay, xét nghiệm HBsAg chủ yếu được thực hiện đơn giản bằng bộ dụng cụ chuyên dụng tại nhà. Bạn sẽ được nhân viên y tế hướng dẫn thực hiện đúng thủ thuật. Tuy nhiên, bạn có thể tham khảo quy trình sau:
- Mở hộp bằng và túi đựng thiết bị [gắn nhãn để phân biệt].
- Nhỏ 1 giọt huyết thanh hoặc huyết tương. Bạn có thể chích máu ở đầu ngón tay bằng kim chuyên dụng trong bộ dụng cụ.
- Chờ trong 15 phút.
Xét nghiệm HBsAg tại cơ sở y tế
Nếu bạn làm xét nghiệm tại cơ sở y tế, bác sĩ sẽ dùng mẫu máu của bạn để tiến hành kiểm tra. Việc thu thập mẫu máu bao gồm các bước sau:
- Định vị tĩnh mạch thích hợp, thường ở cánh tay hoặc bàn tay.
- Buộc garô quanh bắp tay để tăng lưu lượng máu.
- Vệ sinh vùng quanh tĩnh mạch, thường bằng khăn lau sát trùng và cồn.
- Chèn một kim nhỏ vào tĩnh mạch cánh tay và lấy máu vào một ống nghiệm đính kèm.
Sau khi thu được mẫu máu phù hợp, bác sĩ sẽ đem nó đến phòng thí nghiệm để tiến hành kiểm tra và phân tích kết quả.
Cách đọc kết quả xét nghiệm HBsAg
Phạm vi dùng để xác định mức HBsAg thường dao động trong khoảng từ 0.05 đến 250 IU/ml.5
Bên cạnh đó xét nghiệm HBsAg cũng cho ra kết quả định tính. Nghĩa là người được làm xét nghiệm sẽ nhận được kết quả là âm tính hoặc dương tính. Kết quả về chỉ số HBsAg sẽ thể hiện trong cơ thể bệnh nhân có siêu vi B hay không.
Kết quả xét nghiệm HBsAg bao nhiêu là cao?
Kết quả xét nghiệm cao khi chỉ số HBsAg lớn hơn 250 IU/ml. Một số trường hợp chỉ số xét nghiệm HBsAg này có thể cao hơn.
Xét nghiệm HBsAg dương tính
Kết quả xét nghiệm > 1.0 SO hoặc COI > 1.0 là dương tính. Xét nghiệm HBsAg dương tính hay [+] nghĩa là trong huyết thanh của người bệnh đang có kháng nguyên này. Việc giải thích kết quả xét nghiệm còn nhiều khó khăn.
Một kết quả xét nghiệm HBsAg chưa nói lên được tình trạng cụ thể của người bệnh. HBsAg [+] chỉ cho biết cơ thể có tiếp xúc với kháng nguyên này. Nhưng không cho biết liệu virus có đang nhân lên hay không và sự tiếp xúc này là cấp tính hay đã mạn tính. Do đó, cần làm thêm các xét nghiệm khác để giải thích kết quả. Nội dung tiếp theo sẽ giải thích trường hợp có chỉ số HBsAg [+] kèm theo kết quả các xét nghiệm khác.
Xét nghiệm HBsAg âm tính
Kết quả xét nghiệm HBsAg âm tính [HBsAg negative] không có nghĩa là bạn không có nguy cơ mắc viêm gan B. Ý nghĩa của kết quả này nghĩa là bạn không bị nhiễm HBV ở thời điểm xét nghiệm.
Kết quả xét nghiệm < 1.0 SO hoặc COI < 1.0 là giá trị âm tính. Khi đó, bác sĩ sẽ tiến hành kiểm tra thêm các thông số khác để đưa ra kết quả chính xác nhất.
Bảng kết quả xét nghiệm HBsAg:6
Dấu ấn Kết quả Giải thích HBsAg
anti-HBc
IgM anti-HBc
anti-HBs
+
+
+
–
Viêm gan siêu vi B cấp HBsAg
anti-HBc
IgM anti-HBc
anti-HBs
+
+
–
–
Viêm gan siêu vi B mạn
Lưu ý khi thực hiện xét nghiệm HBsAg
Lưu ý đối với quy trình xét nghiệm
Bạn cần lưu ý những vấn đề sau trong quá trình xét nghiệm định lượng HBsAg:
- Trong quá trình lấy mẫu máu để để xét nghiệm, bạn có thể cảm thấy hơi đau rát tại vị trí kim đâm vào.
- Vì đây là một xét nghiệm không quá phức tạp nên bạn không cần chuẩn bị trước khi làm xét nghiệm. Bạn vẫn có thể ăn uống bình thường trước khi xét nghiệm. Trừ trường hợp bác sĩ thông báo nhịn ăn trước đó.
- Bạn cần nói với bác sĩ về thuốc mà bản thân đang sử dụng để đảm bảo kết quả xét nghiệm không bị ảnh hưởng.
Lưu ý đối với kết quả xét nghiệm
Một số vấn đề mà cần phải đặc biệt lưu ý như sau:
- Kết quả xét nghiệm HBsAg cần được phân tích bởi người có chuyên môn. Vì việc đọc kết quả xét nghiệm này tương đối khó khăn. Do đó, bạn nên nghe các bác sĩ hoặc người có chuyên môn giải thích tình trạng sức khỏe của bản thân.
- Nếu xét nghiệm HBsAg dương tính thì nên tầm soát đối với những người thân trong gia đình và đặc biệt là bạn tình của người phơi nhiễm.
- Không nên dùng chung vật dụng cá nhân với người bệnh để tránh lây nhiễm. Chẳng hạn như bàn chải đánh răng, khăn tắm, dao cạo râu, bồn tắm…
- Người bệnh nên nói với bạn tình về tình trạng bệnh của mình. Không nên quan hệ khi chưa có biện pháp an toàn.
Một mối quan tâm hàng đầu của đa số người nghi nhiễm HPV là nên xét nghiệm HBsAg ở đâu, những tiêu chí gì nên quan tâm khi lựa chọn cơ sở xét nghiệm, giá xét nghiệm này là bao nhiêu… Hiểu được mối quan tâm đó của bạn đọc, YouMed đã có tổng hợp một số cơ sở xét nghiệm HBsAg và giá tham khảo ở bài viết: Làm xét nghiệm HBsAg bao nhiêu tiền và ở đâu?
Bài viết trên đã cung cấp đến bạn các thông tin về xét nghiệm HBsAg. Mong rằng bạn đã có một cái nhìn tổng quát và mọi thông tin cần thiết về xét nghiệm HBsAg là gì cho bản thân. Hy vọng những nội dung YouMed đã chia sẻ có thể giúp ích cho bạn!
Chỉ số HBsAg bao nhiêu là nguy hiểm?
Chỉ số HBsAg \>1 tức là vượt mức bình thường. Đây là tín hiệu nguy hiểm mà người bệnh cần kiểm soát và tìm hiểu cách điều trị phù hợp. Chỉ số HBsAg < 1000 nói lên điều gì?
Chỉ số HbsAb bao nhiêu là nguy hiểm?
Giá trị kết quả chỉ số xét nghiệm HbsAb: - Từ 10-100 UI/L: Đã đủ khả năng bảo vệ gan. Tuy nhiên, thực tế thì khả năng bảo vệ vẫn còn hơi yếu, nên tiêm nhắc 1 mũi vacxin để tăng lượng kháng thể HbsAb. - Từ 100 – 1000 UI/L: An toàn. - Trên 1000 UI/L: Không lo bị nhiễm bệnh viêm gan B.
Chỉ số bao nhiêu thì bị viêm gan B?
Nồng độ virus viêm gan B được gọi là cao khi chỉ số này đạt trên 10.000 IU/ml, đạt trung bình từ 2000 – 10.000 IU/ml và mức thấp khi dưới 2000 IU/ml. Dựa vào kết quả xét nghiệm, bác sĩ có thể đánh giá mức độ virus đang nhân lên trong tế bào gan.
Xét nghiệm HBsAg cho biết điều gì?
Xét nghiệm HBsAg là một xét nghiệm phát hiện kháng nguyên trong máu của người xét nghiệm. Đây là xét nghiệm mang tính tầm soát, tức là khi đọc kết quả bác sĩ chỉ có thể biết bạn có đang nhiễm virus viêm gan B hay không mà thôi.