Đánh giá tạp chí văn học và tuổi trẻ
|
(Xây dựng) - Ra số đầu tiên vào năm 1994, đến năm nay Tạp chí Văn học và Tuổi trẻ - Nhà xuất bản Giáo dục Việt Nam đã tròn 20 năm gắn bó với việc dạy - học ngữ văn của hàng triệu giáo viên và học sinh trên cả nước. Nhiều năm nay, với nhiệm vụ hỗ trợ việc dạy học môn Ngữ văn, Tiếng Việt ở ba cấp học, đều đặn hai kì một tháng, VH&TT đã đạt được con số khoảng 6 vạn bạn đọc. Đối với một tờ tạp chí chỉ chuyên về văn học, thì đó cũng là một thành tích đáng được động viên, khích lệ. Những chuyến công tác đáng nhớ...
Tôi nhớ những chuyến công tác Thái Nguyên những năm 1994, 1995. Hai tay xách hai bó tạp chí, mỗi bó 100 bản, tôi nhảy xe khách. Lên xe hầu như chẳng lần nào có ghế ngồi, tôi và rất nhiều người phải đứng trên lối đi giữa hai hàng ghế. Đặc biệt là ai cũng lo cảnh giác với bọn trộm cắp móc túi hoành hành trên xe. Xe khách cập bến Thái Nguyên, hai tay hai bó tạp chí, tôi đi bộ vào trường THPT Chuyên Thái Nguyên, gặp thầy Bùi Chung - Hiệu trưởng. Chỉ cạn chén nước trà thầy rót mời, tôi đề nghị thầy dẫn tôi xuống giao lưu với một vài lớp chuyên Văn. Có lẽ các em học sinh cũng có phần hào hứng với một anh gọi là nhà báo vào tiếp thị văn chương... Sau khi tôi nói về VH&TT, vài em đã đứng lên phát biểu. Một cô bé học sinh xinh xắn, nhanh nhẹn với nụ cười rất duyên dáng, dễ thương đứng lên đầu tiên. Em tự giới thiệu là Vũ Tú Anh, là học sinh chuyên Văn đang học lớp 12 và cũng là Cán bộ Đoàn trường. Em nghe nói có tôi đến giao lưu với học sinh lớp 10 đã vội đến cùng tham gia. Cuối buổi giao lưu, 100 % học sinh trong lớp đã giơ tay đăng kí mua VH&TT. Đó, những ngày đầu chúng tôi thường xuyên “phát triển thị trường” như thế. Dẫu mỗi chuyến đi đến một tỉnh chỉ bán được 100 đến 200 bản nhưng cứ theo kiểu “vết dầu loang”, VH&TT đã tăng dần số lượng phát hành. Còn một cái được nữa sau những chuyến đi là những mối quan hệ cộng tác, và hơn thế là những mối quan hệ bạn bè anh em còn chia sẻ giúp đỡ nhau về nhiều việc mãi về sau này. Cô bé học sinh Vũ Tú Anh năm ấy giờ là Phó Vụ trưởng Vụ Giáo dục Trung học - Bộ GD&ĐT. Cũng từ trường Chuyên Thái Nguyên, tôi còn biết và có mối quan hệ thân thiết với cô giáo Chu Thị Thơm, giờ là nhà văn - nhà báo Chu Thị Thơm - Trưởng Ban biên tập... báo Giáo dục & Thời đại; TS Ngô Gia Võ - Trưởng Khoa Giáo dục Tiểu học; các em Dương Hằng, Tú Quyên - bạn cùng lớp với Tú Anh - giờ đều là giảng viên ĐH Thái Nguyên... Tôi cũng nhớ những chuyến đi Quảng Ninh. Đường xa nên thường xuyên phải ngủ lại để hôm sau làm việc. Mỗi lần xuống Quảng Ninh, tôi thường được các thầy ở Sở Giáo dục Đào tạo Quảng Ninh bố trí cho chỗ nghỉ tại Nhà khách của Sở. Nhà khách là dãy nhà cấp bốn, buổi tối hầu như không có ai ở đó. Ái ngại tôi ở đó một mình, thầy Nguyễn Văn Tĩnh - Chánh Văn phòng Sở thường mời tôi về nhà riêng ăn tối và nghỉ ngơi. Sau này, VH&TT ở Quảng Ninh còn tiếp tục được các thầy cô khác giúp đỡ: thầy Hưng - nguyên Trưởng phòng Tiểu học, cô Hà hiện là Trưởng phòng Tiểu học, cô Hạnh - Phó phòng Trung học... Những chuyến công tác Thanh Hoá cũng rất đáng nhớ. Anh Lưu Đức Hạnh, chuyên viên văn Sở Giáo dục Đào tạo Thanh Hoá cũng thường giúp tôi có một chỗ ở tại Nhà khách của Sở. Còn mỗi lần về Ninh Bình, tôi thường nghỉ lại ở nhà thầy Lã Đăng Bật, một thầy giáo trường Chuyên Lương Văn Tuỵ. Những ngày ấy, chuyện ăn ở khi đi công tác là thế đấy, phần vì kinh phí công tác eo hẹp, phần vì cũng muốn được gần gũi anh em cộng tác viên hơn... Đúng là trong cái khó đã ló cái khôn! Tôi nhớ chuyến đi công tác Nghệ An vào khoảng năm 1996, có chiếc ô tô của Công ty Sách và TBTH Nghệ An ra Hà Nội lấy sách, tôi liền đi theo cùng vào đó công tác. Xe u oát cũ, chặng đường 300 km phần lớn đã xuống cấp, giảm xóc xe đã hỏng, nên được dịp đi chậm, vừa đi vừa ngắm cảnh ven đường... Những cộng tác viên đặc biệt
 Các thầy cô khoa Ngữ văn ĐHSPHN cũng luôn coi VH&TT là một địa chỉ thân thiết như chỗ “người nhà”. Nhiều cuộc thi của Văn học và Tuổi trẻ, trong đó có Cuộc thi về văn học cách mạng thành công là nhờ có sự phối hợp hết sức hiệu quả của Khoa Ngữ văn. Mỗi lần khoa có những hoạt động phong trào lớn, các thầy cô của khoa, trong đó có TS Hà Văn Minh luôn mời Tạp chí tham gia, để từ đó có điều kiện quảng bá VH&TT tới các thế hệ sinh viên Ngữ văn. Nhà văn Tô Hoài nhiệt tình viết bài cho Tạp chí. Cùng với bài mới viết, bác Tô Hoài có khá nhiều bài viết về chân dung các nhà văn, nhà thơ đã từng in ở đâu đó. Bác bảo chúng tôi nếu cần cứ đăng lại trên tạp chí làm tư liệu học tập cho các thầy cô giáo và học sinh, bác không yêu cầu nhuận bút. Tấm lòng của bác đối với giáo dục thật sự đáng quý biết bao. Nhà văn Nguyễn Quang Sáng ở Thành phố Hồ Chí Minh, mỗi lần tôi vào đó tổ chức giao lưu bạn đọc, bác đều nhiệt tình đi taxi đến cùng với Tạp chí giao lưu với bạn đọc. Dù sức đã yếu, nhưng mỗi lần chúng tôi điện thoại đặt bài, bác đều đáp ứng. Nhà văn Nguyễn Quang Sáng là thế, bác đã hứa là làm. Nhà thơ Định Hải rất chu đáo và tình cảm. Thỉnh thoảng ông vẫn mời anh em chúng tôi đến nhà riêng giao lưu, tư vấn nội dung. GS.TS Trần Đình Sử luôn cho tôi những góp ý làm sao tăng cường thông tin, hàm lượng tri thức văn học trong mỗi số tạp chí. GS. thường chỉ cho tôi những tạp chí cùng loại như VH&TT ở nước ngoài họ đã tổ chức bài thế nào, từ đó gợi ý cho tôi những cách tổ chức nội dung. TS. Chu Văn Sơn dù luôn có rất nhiều trường mời dạy chuyên đề bồi dưỡng cũng như được rất nhiều báo và tạp chí đặt bài nhưng bao giờ cũng dành thời gian viết bài và ưu tiên bài cho VH&TT. Các thầy giáo trực tiếp giảng dạy ở trường phổ thông cũng là một lực lượng viết bài quan trọng cho Tạp chí. Đó là các thầy Đặng Thiêm, Đặng Hiển, Vũ Dương Quỹ, các cô giáo Nguyễn Thị Huấn, Chu Thị Thơm, Nguyễn Thị Hạnh... Bác Đặng Thiêm ở Ứng Hoà, Hà Nội - một nhà giáo vừa nhiều kinh nghiệm trong nghề, vừa có một phong cách viết rất nhẹ nhàng, hóm hỉnh, rất được bạn đọc yêu mến. Tôi đã nhiều lần về thăm nhà bác tại Vân Đình và được bác cùng với con trai là anh Hải Đăng - giờ là Trưởng Ban Bọc trò cười báo Thiếu niên - chiêu đãi món thịt vịt Vân Đình nổi tiếng. Những lứa học sinh từng cộng tác viết bài cho VH&TT giờ đều đã trưởng thành, thành đạt. Số học sinh không làm nghề liên quan đến văn chương nữa chắc nhiều và không kể hết. Ở đây tôi chỉ kể ví dụ một số người đã quyết định đi theo nghề nghiệp liên quan đến văn chương. Đó là Phong Điệp - hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, biên tập viên báo Văn nghệ; Trần Ngọc Lan - hội viên Hội Nhà văn Việt Nam, giờ là biên tập viên NXB Văn học; Đỗ Văn Hiểu - Tiến sĩ, giảng viên khoa Ngữ văn ĐHSPHN; Nguyễn Văn Thư - cán bộ phụ trách môn Ngữ văn Sở GD&ĐT Bắc Giang; Hoàng Cẩm Giang - giảng viên đại học; Nguyễn Thị Minh Thương - giảng viên đại học... Ở phương diện này, VH&TT đã từng được các nhà giáo, nhà quản lí giáo dục đánh giá là một vườn ươm góp phần bồi dưỡng những tài năng văn học.
Ông Nguyễn Quý Thao - Tổng Biên tập NXB Gíao dục Việt Nam, TS. Nguyễn Văn Tùng - Tổng Biên tập Tạp chí Văn học và Tuổi trẻ trao Gấy chứng nhận cho giáo viên, học sinh đạt giải Cuộc thi ra đề viết văn nghị luận xã hội. Có một cộng tác viên khá đặc biệt, đó là nhà báo Dư Hồng Quảng - giờ là Phó Giám đốc Đài Phát thanh Truyền hình Phú Thọ. Năm 1998, theo lời mời của tôi, Dư Hồng Quảng lúc đó là phóng viên vác camera từ Việt Trì về đưa tin một cuộc họp cộng tác viên của VH&TT. Cuộc họp ấy thành công ngoài mong đợi một phần là nhờ cái camera tạo ấn tượng vừa “long trọng”, vừa chuyên nghiệp (ở thời điểm năm ấy). Anh cứ chĩa camera vào vị nào đang phát biểu, lập tức vị ấy chỉ có ủng hộ VH&TT mà thôi! Sau đó, mỗi lần chúng tôi lên công tác tại Việt Trì, Dư Hồng Quảng vẫn tiếp tục giúp đỡ VH&TT bằng cách giới thiệu tôi với Sở Giáo dục Phú Thọ và Phòng Giáo dục Thành phố Việt Trì. Góp phần tuyên truyền cho VH&TT trên các phương tiện thông tin đại chúng còn có nhiều người khác nữa: anh Nguyễn Văn Ba - biên tập viên Ban Khoa giáo - Đài Truyền hình Việt Nam, anh Đặng Hải Đăng đã kể tên ở trên… Nguyễn Văn Ba là dân thuần báo chí, làm truyền hình nhưng có mối quan hệ rất thân thiết với những người làm giáo dục và văn chương. Ba thường bàn với tôi những ý tưởng làm phim về VH&TT với công tác dạy học văn rồi phát trên đài truyền hình. Đặng Hải Đăng cũng từng giới thiệu cho VH&TT những cộng tác viên thân thiết, đảm trách mảng trình bày, minh hoạ, chụp ảnh... Thỉnh thoảng cao hứng anh, còn kể cho tôi nghe vài bí kíp nhà nghề làm sao cộng tác viên hăng hái giúp đỡ tăng cường phát hành. Tôi nghe không nói gì và thầm rút ra cho mình những bài học bổ ích. Thật lòng, khi viết những dòng chữ này, trong tôi còn lưu giữ biết bao nhiêu ân tình ân nghĩa đối với các thầy cô, anh chị cộng tác viên nhiều thế hệ đã từng giúp đỡ VH&TT mà trong bài viết này chưa viết ra hết được. Áy náy lắm. Nhưng tôi tin các thầy cô, anh chị đã từng cộng tác với tôi sẽ hiểu: tôi sẽ chẳng bao giờ quên... TS. Nguyễn Văn Tùng (Phó Tổng Biên tập NXB GDVN, nguyên Tổng Biên tập Tạp chí VH&TT) |
