Ethical Audit là gì
Bài số 3 của Series hướng dẫn tự học ACCAF8 Audit and Assurance: Chủ đề Professional Ethics hay Code of ethics là gì? Show
Code of Ethics Đạo đức nghề nghiệp thuộc Chương 4 trong sách F8 Audit and Assurance của BPP. Thực ra, trong suốt chương trình ACCA, chúng ta sẽ gặp chủ đề này trong khá nhiều môn. F7, F8, SBL và cả SBR Với môn F8, chúng ta chỉ học qua về chủ đề này 1 chút. Đối với phần này, kinh nghiệm của mình là nên đọc qua lý thuyết trước. Tóm tắt lại các kiến thức cần học khi thực hành bài tập. Bởi vì khi chúng ta mới làm 1-3 năm kiểm toán. Kiến thức thường chỉ giới hạn ở những phạm vi cụ thể như thủ tục kiểm tóan các phần hành. Chứ các kiến thức như chuẩn mực đạo đức hay đánh giá rủi ro thì chưa được hoàn thiện. Trong bài viết này chúng ta sẽ làm rõ 3 nội dung sau:
Phần 1. Code of ethics là gì? Trọng tâm của chủ đề này?Vì kiểm toán là 1 nghề rất nhạy cảm. Kiểu như là chứng nhận tính hợp lý của Báo cáo tài chính của các công ty. Do vậy, người làm công việc kiểm toán sẽ cần phải tuân thủ các quy định nghiêm ngặt về đạo đức. Và thông thường thì tổ chức nghề nghiệp ở mỗi nước sẽ ban hành các quy định này. Ở Anh thìACCA đã ban hành Code of ethics and Conduct yêu cầu mọi thành viên ACCA phải tuân theo. Ngay cái tên đã nói lên tất cả: Code of ethics and Conduct sẽ bao gồm 2 phần: Code of ethics và Conduct. Code of ethics là gì? Hiểu đơn giản thì Code of ethics bao gồm 5 nguyên tắc nền tảng về đạo đức nghề nghiệp mà các kiểm toán viên phải tuân theo. Conduct là gì? Có thể hiểu đây là các hướng dẫn cho việc áp dụng 5 nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp. Bao gồm:
Trong sách F8 thì chủ đề này được đề cập khá vắn tắt và khó hiểu vì không theo 1 trình tự rõ ràng. Thực chất là BPP đã cắt 1 phần ở Code of ethics & conduct của ACCA để cho chúng ta học.Có 4 nội dung quan trọng về Code of Ethics & Conduct mà chúng ta cần tìm hiểu trong môn F8. Phần 2. Quy định về Code of ethics & Conduct trong F81. 5 nguyên tắc cơ bản về đạo đức nghề nghiệp mà KTV cần phải tuân theoKinh nghiệm của mình: 5 nguyên tắc không phải là dài.Nếu không thể hiểu, hãy học thuộc. Nguyên tắc cơ bảnÝ nghĩa(1) Năng lực chuyên môn & tính thận trọng (Professional competence & due care)Duy trì kỹ năng, kiến thức cần thiết để đảm bảo khách hàng nhận được dịch vụ chuyên nghiệp chất lượng. Và hành động mẫn cán tuân theo các chuẩn mực nghề nghiệp.(2) Chính trực (Integrity)Thẳng thắn và trung thực trong tất cả các mối quan hệ công việc, kinh doanh(3) Hành xử chuyên nghiệp (Professional behavior)Tuân thủ với quy định và luật hiện hành. Tránh bất cứ hành động nào có thể làm tổn hại danh tiếng nghề nghiệp.(4) Bảo mật (Confidentiality)Tôn trọng sự bảo mật của thông tin. Do đó không tiết lộ thông tin cho bên thứ 3 trừ khi được sự cho phép của khách hàng, cơ quan có thẩm quyền hoặc có bổn phận phải tiết lộ thông tin. Không được sử dụng thông tin cho lợi ích cá nhân hoặc bên thứ 3. Xem thêm ở phần (*) dưới đây.(5) Khách quan (Objectivity)Không để thành kiến, mâu thuẫn lợi ích hay sự ảnh hưởng không thích hợp của những người khác làm thay đổi ý kiến, đánh giá của bạn.Lưu ý về tính bảo mật Confidentiality: (1) Nguyên tắc này yêu cầu:
KTV phải duy trì nguyên tắc này trong: tất cả các mối quan hệ xã hội, công việc, thành viên gia đình và ngay cả khi đã nghỉ việc tại công ty kiểm toán. 1 số ngoại lệ khi KTV có thể tiết lộ thông tin:
(2) Tiết lộ thông tin vì nghĩa vụ (Obligatory disclosure) Khi KTV biết hoặc nghi ngờ khách hàng đã phạm tội rửa tiền (Money-laundering); phản bội tổ quốc (treason); buôn bán ma tuý (drug-trafficking); khủng bố (terrorist); vi phạm pháp luật KTV có nghĩa vụ để tiết lộ toàn bộ thông tin cho cơ quan có thẩm quyền. (3) Tiết lộ thông tin tự nguyện (Voluntary disclosure) KTV có thể tự nguyện tiết lộ thông tin trong 1 số trường hợp:
(4) Các yếu tố cần cân nhắc các nhân tố khi quyết định tiết lộ thông tin:
Các KTV sẽ luôn phải cân nhắc liệu 5 nguyên tắc này có bị ảnh hưởng khi đưa ra các quyết định.Các bạn xem ví dụ dưới đây. Tình huống Bạn là 1 trong 3 partners của 1 công ty kiểm toán. Công ty ký hợp đồng kiểm toán cho 1 công ty mới và đang phát triển nhanh chóng. Công ty này đã bắt đầu kinh doanh với số lượng ít nhân viên nhưng số lượng nhân viên hiện giờ đã là 200. Do mối quan hệ giữa bạn với các giám đốc/chủ sở hữu cũng như 1 số nhân viên của công ty, bạn phát hiện rằng nhân viên công ty mua hàng hoá công ty sản xuất. Và các giao dịch này không được phản ánh vào Hệ thống kế toán của công ty. Số tiền công ty thu được từ giao dịch này được sử dụng để tổ chức các buổi tiệc giáng sinh cho công ty. Yêu cầu. Xác định các nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp có thể bị ảnh hưởng?
2. Nguy cơ ảnh hưởng đếnsự tuân thủ các nguyên tắc đạo đức cơ bảnThreats có thể phát sinh từ các mối quan hệ và các tình huống. 1 tình huống có thể làm phát sinh nhiều nguy cơ (threats). Và 1 nguy cơ có thể ảnh hướng đến nhiều nguyên tắc đạo đức cơ bản. Threats được chia thành 5 nhóm: (1) Nguy cơ do tư lợi (Self-interest threat) Nội dung: là nguy cơ khi vấn đề tài chính hay các lợi ích khác sẽ ảnh hưởng không phù hợp đến hành vi hay phán quyết của KTV. Các tình huống thường phát sinh nguy cơ này:
(2) Nguy cơ tự soát xét lại công việcSelf-review threat Nội dung: là nguy cơ KTV không đánh giá một cách thích hợp kết quả từ các xét đoán (judgement) hay kết quả dịch vụ được thực hiện bởi KTV đó, hay bởi bất cứ cá nhân nào trong công ty. Mà KTV sẽ dựa vào những xét đoán hay kết quả dịch vụ này để hình thành nên xét đoán cho các dịch vụ hiện tại. Tình huống thường phát sinh nguy cơ: Công ty kiểm toán vừa thực hiện dịch vụ kiểm toán vừa thực hiện các dịch vụ:
(3) Nguy cơ về sự bào chữa Advocacy threat Nội dung:Nguy cơ khi KTV tìm cách bênh vực khách hàng hoặc doanh nghiệp, tổ chức nơi mình làm việc tới mức làm ảnh hưởng tới tính khách quan của bản thân. Tình huống thường phát sinh nguy cơ này:
(4) Nguy cơ từ sự thân thuộc (Familiarity threat) Nội dung: Nguy cơ này có thể xảy ra do các mối quan hệ thân thuộc mà KTV trở nên đồng tình đối với lợi ích của những người khác.
(5) Nguy cơ bị đe doạ (Intimidation threat) Nội dung: Nguy cơ KTV bị ngăn cản hành xử một cách khách quan do các đe dọa có thực hoặc do cảm nhận thấy. Bao gồm cả việc nỗ lực để thực hiện dưới ảnh hưởng chi phối từ KTV. Tình huống thường phát sinh nguy cơ này:
Ví dụ 2 (June/2017) Bạn là giám sát kiểm toán của C & Co và đang lập kế hoạch kiểm toán cho khách hàng là H Co. Đây là 1 công ty niêm yết cho năm tài chính 31.3.2019. Có các thông tin liên quan sau: Giám đốc tài chính muốn thông báo kết quả tài chính cho thị trường chứng khoán sớm hơn năm ngoái. Anh ta đã hỏi bạn xem liệu cuộc kiểm toán có thể hoàn thành sớm hơn không. Ngoài ra, H Co đang có ý định đề xuất chi trả cổ tức ngay khi BCTC được kiểm toán xong. Giám đốc tài chính của H Co đã thông báo cho Partner của hợp đồng kiểm toán: 1 trong các giám đốc không điều hành (NEDs) của H Co vừa từ chức. Và yêu cầu các partners của C & Co có thể hỗ trợ H Co tuyển dụng người thay thế không. Cụ thể, anh ta yêu cầu người soát xét kiểm soát chất lượng hợp đồng (the engagement quality control reviewer) của C Co năm nay hỗ trợ H Co trong việc tuyển dụng này. Người này cũng là giám đốc hợp đồng kiểm toán (the audit engagement partner) của H Co vào năm ngoái . Biết rằng công ty bạn cũng cung cấp dịch vụ thuế cho H Co theo dạng quyết toán thuế cùng với tư vấn về lập kế hoạch thuế. Giám đốc tài chính H Co đã gợi ý cho uỷ ban kiểm toán của H Co: Phí kiểm toán năm nay nên được dựa trên lợi nhuận kế toán trước thuế. Tại ngày hôm nay, 20% của phí kiểm toán năm ngoái đang bị quá hạn 3 tháng. Yêu cầu: Xác định các mối đe doạ đến các nguyên tắc đạo đức cơ bản? Đáp án: Dấu hiệu 1. GĐTC của H Co đang muốn báo cáo kết quả tài chính của H Co sớm hơn thường lệ và hỏi xem cuộc kiểm toán có thể hoàn thành theo thời hạn sớm hơn không? Điều này có thể gây ra Nguy cơ bị đe doạ (intimidation threat) cho đội kiểm toán vì họ có thể cảm thấy áp lực để làm 1 cách nhanh nhất và không đưa ra các phát hiện để sao cho kịp thời hạn. Và điều này có thể gây hại tới tính khách quan của đội kiểm toán và chất lượng của cuộc kiểm toán. Dấu hiệu 2. 1 thành viên NED của H Co mới từ nhiệm & các giám đốc hỏi liệu các partners của C Co có thể hỗ trợ họ trong việc tuyển dụng thành viên mới cho vị trí này không? Điều này có thể gây ra nguy cơ tư lợi (a self-interest threat). Bởi vì công ty kiểm toán không thể thực hiện việc tuyển dụng cho các thành viên BOD của H Co như yêu cầu. Đặc biệt là 1 thành viên NED sẽ có vai trò quan trọng trong việc giám sát quá trình kiểm toán & hãng kiểm toán. Dấu hiệu 3. Người soát xét kiểm soát chất lượng hợp đồng (EQCR) được bổ nhiệm ở H Co là Audit engagement parter tại H Co các năm trước Partner này đã liên kết với H Co trong thời gian dài. Do đó, có thể phát sinh nguy cơ từ sự thân thuộc (Familiarity threat). Bởi vì có thể sẽ không duy trì được sự thận trọng nghề nghiệp & tính khách quan. Dấu hiệu 4. C Co cung cấp dịch vụ thuế, hợp đồng kiểm toán. Và các dịch vụ này có thể liên quan đến việc tuyển dụng thành viên NED cho H Co. Đây là mối đe doạ do tư lợi hoặc bị đe doạ khi tổng mức phí có thể chiếm tỷ trọng lớn trong thu nhập của C Co. Và hãng có thể trở nên quá phụ thuộc vào H Co. Từ đó khiến cho C Co trở nên không khách quan do lo sợ bị mất khách hàng quan trọng. Dấu hiệu 5. Giám đốc tài chính đã gợi ý rằng mức phí kiểm toán nên dựa trên LNKT trước thuế của H Co. Điều này có thể hình thành Contingent fee. Contingent fees làm phát sinh nguy cơ do tư lợi và bị nghiêm cấm bởi Code of Ethics & Conduct. Nếu mức phí kiểm toán dựa trên lợi nhuận, đội kiểm toán có thể có khuynh hướng bỏ qua các điều chỉnh kiểm toán mà có thể dẫn đến lợi nhuận bị giảm. Dấu hiệu 6. Tại ngày hôm nay, 20% mức phí kiểm toán năm ngoái vẫn còn bị nợ và đá quá hạn 3 tháng. Điều này có thể làm phát sinh nguy cơ tư lợi nếu phí kiểm toán vẫn còn bị nợ. Do C Co có thể bị áp lực đồng ý với các điều chỉnh kiểm toán để mà thu được phí kiểm toán năm trước và năm nay. Ngoài ra, mức phí còn nợ cũng có thể được nhìn nhận là 1 khoản vay của C Co cho H Co mà điều này bị cấm tuyệt đối. 3. Hành động ngăn chặn các nguy cơ ảnh hưởng đến các nguyên tắc đạo đức (Safeguards)Safeguards: là các hành động/biện pháp có thể hạn chế hoặc giảm các nguy cơ xuống mức có thể chấp nhận. Safeguards có thể được chia thành 2 nhóm: (1) Safeguards tạo ra bởi các quy định, luật lệ Ví dụ như:
(2) Safeguards trong môi trường công việc Do các công ty kiểm toán thiết lập để bảo đảm nhân viên của họ tuân thủ theo các nguyên tắc đạo đức. Ví dụ 3. Với mỗi nguy cơ đã xác định ở trên, hãy đưa ra các hành động bảo vệ tương ứng. Đáp án. Nguy cơ 1. Engagement partner nên thảo luận với Giám đốc tài chính xem cuộc kiểm toán có thể bắt đầu sớm hơn không. Do đó, có thể đủ thời gian cần thiết cho đội kiểm toán để thu thập đầy đủ bằng chứng. Nếu không được, partner nên thông báo 1 cách lịch sự cho Giám đốc tài chính rằng đội kiểm toán cần thực hiện cuộc kiểm toán theo quy định của ISAs và các thủ tục kiểm soát chất lương. Do vậy, cuộc kiểm toán không thể hoàn thành sớm hơn được. Nếu nguy cơ này vẫn còn hoặc nguy cơ bị đe doạ vẫn tiếp tục, C Co có thể cần thiết cân nhắc để rút khỏi hợp đồng này. Nguy cơ 2. C Co có khả năng hỗ trợ H Co trong việc tuyển dụng theo cách: C Co đảm nhiệm vai trò như xem xét danh sách các ứng viên và bằng cấp, khả năng, sự phù hợp của họ. Tuy nhiên, C Co phải đảm bảo không đảm nhiệm vai trò của nhà quản lý của H Co. Ví dụ: tìm kiếm ứng viên cho vị trị trí hay đưa ra quyết định tuyển dụng cuối cùng Nguy cơ 3. Theo quy định: Với công ty niêm yết, khi 1 cá nhân là Key audit Partner trong 7 năm cho 1 khách hàng, anh ta phải được quay vòng trong 2 năm. Trong thời gian này, anh ta không thể tham gia đội kiểm toán; Hay tư vấn cho đội kiểm toán, khách hàng về bất cứ vấn đề gì mà có thể ảnh hưởng hợp đồng kiểm toán. Theo đó, 1 vị trí khác nên được chỉ định để đảm nhiệm vai trò EQCR cho hợp đồng năm nay. Nguy cơ 4. C Co nên đánh giá liệu tổng mức phí có chiếm hơn 15% tổng thu nhập trong 2 năm liên tiếp không? Nếu phí tái tục có thể vượt quá 15% thu nhập năm đó, công ty cần cân nhắc thêm xem liệu có nên thực hiện các dịch vụ tuyển dụng & thuế không? Ngoài ra, nếu mức phí vượt quá 15%, điều này nên được thông tin tới ban quản trị của H Co. Và nếu C & Co duy trì thực hiện tất cả các dịch vụ, C & Co nên sắp xếp 1 cuộc soát xét bởi kiểm toán viên bên ngoài trước khi hoặc sau khi phát hành ý kiến kiểm toán. Nguy cơ 5. C & Co sẽ không có khả năng được chấp nhận Contingent fees. Và nên trao đổi với ban quản trị của H Co rằng: Phí của cuộc kiểm toán độc lập nên được dựa trên thời gian thực hiện & trình độ kỹ năng và kinh nghiệm của thành viên đội kiểm toán. Nguy cơ 6. C & Co nên thảo luận với Ban quản trị của H Co lý do tại sao 20% phí kiểm toán năm ngoái chưa được thanh toán. 1 lịch thanh toán mới nên được 2 bên quyết định. Sao cho phí tồn đọng được thanh toán trước khi công việc kiểm toán cho năm nay được thực hiện. 4. Mâu thuẫn lợi ích (Conflict of interests)Đây là 1 tình huống đặc thù thường xuyên xảy ra trong thực tế. Tình huống này có thể dẫn đến các nguy cơ ảnh hưởng đến 5 nguyên tắc đạo đức nghề nghiệp. Hay nói cách khác là khiến cho kiểm toán viên có thể không giữ được sự độc lập của mình. Mâu thuẫn lợi ích bao gồm:
Để đưa ra giải pháp, KTV cần cân nhắc các yếu tố sau:
Sau khi đã cân nhắc, nếu KTV vẫn không xác định được hành động thích hợp. KTV sẽ cần tư vấn của người phù hợp trong công ty để tìm ra giải pháp. Thậm chí là liên lạc với ACCA hoặc tư vấn luật. Ví dụ 4. Bạn là giám sát kiểm toán của H Co. Và bạn đang soát xét các giấy tờ làm việc mô tả quy trình mua hàng & phải trả của khách hàng C Co. C Co là nhà bán lẻ sách và có 10 cửa hàng và 1 nhà kho chính. H Co gần đây có chấp nhận hợp đồng kiểm toán cho 1 khách hàng mới N Co. N Co là đối thủ chính của C Co. Giám đốc tài chính của C Co đang hỏi làm thế nào H Co có thể giữ bảo mật thông tin thu được trong quá trình kiểm toán. Yêu cầu: Xác định các biện pháp bảo vệ để xử lý mâu thuẫn lợi ích. Đáp án
Phần 3. Dạng câu hỏi thường gặp trong đề thi F8 Audit and AssuranceCác dạng câu hỏi thường gặp của chủ đề này trong đề thi ACCA môn F8 Audit and Assurance:
Vậy là xong. Hy vọng các bạn đã có câu trả lời cho Code of ethics là gì?. Các bạn xem Đề thi F8 các năm trước để thực hành các dạng bài tập liên quan nhé. Trong bài viết tiếp theo mình sẽ giải thích về chủ đề Audit Planning. Các bạn theo dõi nha. |