Bạn là 1 nhà kinh doanh, một kế toán hay một đơn vị bán lẻ? Chắc chắn trong quá trình vận hành kho hàng bạn sẽ bắt gặp khái niệm vòng quay hàng tồn kho inventory turnover.
Theo đó, nếu biết cách tính toán và tối ưu vòng quay hàng tồn kho, sẽ giúp nâng cao hiệu quả kinh doanh một cách vượt bậc.
Vậy vòng xoay hàng tồn kho là gì? Cách tính vòng quay hàng tồn kho như thế nào là chuẩn xác? Làm sao để thông qua vòng quay hàng tồn kho để giảm chi phí, tăng doanh thu, quản lý hàng tồn kho tốt hơn?
Cùng Saigon Express tìm hiểu trong nội dung bài viết dưới đây!
Mục lục
Định nghĩa Vòng quay hàng tồn kho inventory turnover là gì?
Theo wikipedia, Inventory turnover có nghĩa là Số vòng quay hàng tồn kho, hay đầy đủ hơn là Hệ số quay vòng của hàng tồn kho. Con số này cho biết số lần hàng tồn kho được thay thế hoặc bán hết trong một khoảng thời gian nào đó.
Đây là một trong những tỷ số tài chính quan trọng để đánh giá hoạt động của doanh nghiệp có hiệu quả hay không. Vì thông quan vòng quay hàng tồn kho, người quản lý có thể nhận định được tình hình bán mặt hàng đó có ổn hay không, là nhanh hay chậm.
Đồng thời, sẽ ước tính được khoảng thời gian trung bình để có thể bán hết một lượng hàng tồn kho nhất định. Từ đó dễ dàng hơn trong việc lên kế hoạch nhập thêm hàng hoặc thanh lý hàng!
Thời gian 1 kỳ để tính vòng quay hàng tồn kho là không cố định. Tùy thuộc vào kế toán của doanh nghiệp. Phổ biến là 1 năm, nhưng bạn cũng có thể tính theo hàng tháng, hàng quý đều được.
Doanh nghiệp cần hướng đến sự tối ưu trong vòng quay hàng tồn kho. Để cân đối lượng hàng tồn kho sao cho không quá ít mà cũng không quá nhiều. Vì nếu tồn kho ít sẽ không đủ để đáp ứng nhu cầu thị trường khi cần thiết.
Nhưng số lượng hàng tồn kho quá nhiều cũng cần tránh vì làm nguồn vốn “bị chôn” một chỗ, với rủi ro cao, làm hạn chế việc đầu tư của doanh nghiệp vào các hoạt động khác.
Cách tính vòng quay hàng tồn kho
Công thức tính vòng quay hàng tồn kho khá đơn giản. Bạn chỉ cần lấy doanh thu [hoặc có thể là giá vốn hàng bán] chia cho bình quân giá trị hàng tồn kho trong một kỳ nhất định.
Vòng quay hàng tồn kho trong 1 kỳ = doanh thu [giá vốn hàng bán]/ bình quân giá trị hàng tồn kho
Trong đó:
- Doanh thu chính là tổng doanh thu mà doanh nghiệp đạt được sau khi bán ra một lượng hàng tồn kho trong kỳ.
- Bình quân giá trị hàng tồn kho: chính là trung bình cộng của giá trị cuối kỳ và đầu kỳ. Tức là [Giá trị kho cuối kỳ + Giá trị kho đầu kỳ] /2
Ví dụ cụ thể:
Doanh nghiệp của bạn có tổng doanh thu năm 2020 là 1 tỷ 500 triệu đồng. Giá trị kho bình quân [sau khi đã lấy giá trị kho cuối kỳ cộng giá trị kho đầu kỳ, sau đó chia 2] là khoảng 60 triệu. Thì Hệ số vòng quay hàng tồn kho sẽ được tính như sau:
Hệ số vòng quay hàng tồn kho = 1.500.000.000 / 60.000.000 = 25
Như vậy có nghĩa, doanh nghiệp của bạn đã quay vòng hàng tồn kho được 25 lần trong năm 2020.
Ứng dụng của hệ số vòng quay hàng tồn kho
Tỷ số bạn vừa tính được cho biết hàng tồn kho đã quay bao nhiêu vòng trong kỳ. Dựa vào con số này, bạn có thể ứng dụng để tính ra xem mất thời gian bao lâu để bán hết một đợt hàng tồn kho. Từ đó lên kế hoạch nhập hàng kịp thời, đúng thời điểm.
Tiếp tục với ví dụ trên, khi hệ số hàng tồn kho là 25 trong năm 2020. Bạn lấy 366 ngày [ví dụ năm 2020 là năm nhuận] chia cho 25. Kết quả bạn nhận được là 14,64 ngày.
Điều đó có nghĩa, cứ khoảng 14 – 15 ngày thì doanh nghiệp của bạn sẽ hoàn tất một vòng quay hàng tồn kho. Tức là dự kiến đợt hàng tồn sẽ hết trong khoảng thời gian này.
Bạn có thể căn cứ vào đây để lên kế hoạch nhập hàng trước khi hàng hết, hoặc dự trù ngân sách nhập hàng trong một thời gian dài.
Hệ số quay vòng hàng tồn kho cao hay thấp sẽ tốt hơn?
Thông thường, chỉ số quay vòng quay hàng tồn kho cao sẽ tốt hơn cho doanh nghiệp. Điều đó có nghĩa doanh nghiệp của bạn đang bán hàng tốt, tốc độ bán hàng đi nhanh chóng, hàng tồn kho không bị ứ đọng nhiều. Thị trường cũng tiếp nhận và ưa chuộng mặt hàng này vì lượng tiêu thụ đều và cao.
Ngược lại, nếu hệ số thấp có nghĩa là hàng bán đi không nhiều, doanh thu kém, nhu cầu người dùng không cao.
Hệ số vòng quay còn giúp bạn đánh giá xem việc quản lý hàng tồn kho đã thực sự tốt chưa để điều chỉnh. Cụ thể:
Số vòng quay tồn kho thấp
Việc nhập hàng về quá nhiều, cao hơn nhu cầu thị trường. Hoặc cũng có thể sức tiêu thụ của thị trường đối với mặt hàng đó không cao, sản phẩm chưa thực sự ổn.
Vì thế cần xem xét điều chỉnh giảm lượng hàng nhập về, kiểm tra đánh giá lại sản phẩm, hoặc tiến hành thanh lý, giảm giá để đẩy sức mua.
Số vòng quay tồn kho quá cao
Hệ số cao là tốt. Nhưng quá cao lại trở thành vấn đề cần lưu ý. Có khả năng là bạn đã nhập quá ít hàng nên không đủ cung cấp cho thị trường.
Khi lượng hàng tồn kho dự trữ thấp, mà nhu cầu mua hàng tăng cao đột ngột, thì rất có thể doanh nghiệp của bạn sẽ không có đủ hàng cung cấp cho khách hàng, đối tác.
Điều này sẽ đẩy họ sang tìm kiếm nguồn hàng từ đối thủ của bạn. Nguy cơ mất khách hàng, mất thị phần rất cao nếu đối thủ cạnh tranh chăm sóc khách hàng tốt, nguồn hàng tốt và số lượng ổn định hơn.
Hệ số vòng quay hàng tồn kho quan trọng đối với mọi mặt hàng. Nhưng nếu bạn đang kinh doanh các sản phẩm có yếu tố ngắn hạn hoặc theo trend như đồ dễ hư hỏng, thực phẩm, nước uống, đồ thời trang, thiết bị điện tử, xe cộ,…Thì hệ số này càng cần lưu ý đặc biệt.
Bởi nếu để hệ số quá thấp, lượng tồn kho nhiều sẽ khiến sản phẩm bị lỗi thời, hết hạn hay hư hỏng. Mặt hàng đó sẽ trở thành hàng tồn kho chết hoặc hàng tồn kho quá hạn. Dẫn tới thiệt hại cho doanh nghiệp.
Hệ số vòng quay hàng tồn kho bao nhiêu là tốt?
Không có con số tiêu chuẩn cụ thể cho hệ số quay vòng hàng tồn kho. Bởi tùy ngành nghề, loại mặt hàng, thị trường mà sẽ tính toán ra các hệ số khác biệt.
Tuy nhiên dưới đây là gợi ý cho bạn về vòng quay hàng tồn kho trung bình ngành đối với một số ngành hàng tiêu biểu:
- Cửa hàng kinh doanh thời trang: hệ số tương đối thấp, khoảng 4-6 vòng/năm
- Cửa hàng bán linh linh kiện, phụ tùng ô tô: Hệ số cao, thường trên 20, thậm chí có thể đạt 40 vòng/năm.
- Cửa hàng tạp hoá: Hệ số phổ biến là khoảng 13 – 15 vòng/năm, lý tưởng là 14 vòng/năm
- Các đại lý xe hơi: Chỉ số quay vòng rất thấp, chỉ khoảng 2-3 vòng/năm.
Có thể nhận xét như sau: Các ngành hàng có tỷ suất lợi nhuận thấp thì chỉ số vòng quay hàng tồn kho thường sẽ cao.
Trong khi các ngành có tỷ suất lợi nhuận cao thì chỉ số này sẽ thấp. Nguyên nhân là do các ngành có tỷ suất lợi nhuận cao phải bù lợi nhuận trên mỗi đơn vị cao hơn so với lượng bán hàng đơn vị thấp hơn.
Để tìm hệ số vòng quay hàng tồn kho tốt nhất cho doanh nghiệp của mình, bạn có thể dựa vào các gợi ý sau:
- So sánh với đối thủ của bạn. Xem xét các cửa hàng kinh doanh các mặt hàng tương tự với bạn. Đánh giá tình hình nhập hàng mới, giá bán sản phẩm cũng như mức tiêu thụ của khách hàng.
- So sánh với hệ số vòng quay trong quá khứ. Nếu hệ số quá thấp hoặc quá cao thì điều chỉnh tăng giảm lượng hàng cho phù hợp.
Cách tối ưu vòng quay hàng tồn kho
Để đạt được số vòng quay hàng tồn kho “đẹp”, bạn có thể áp dụng một số cách sau:
- Kích thích nhu cầu mua hàng của khách hàng bằng các chương trình khuyến mãi
- Tăng quảng bá hình ảnh thương hiệu, sản phẩm
- Tăng giá trị mua hàng bằng cách giúp khách hàng hứng thú hơn trong một lần mua. Bạn có thể tạo chiến lược giá, bán kèm, bán chéo, voucher, hoặc đào tạo nhân viên tư vấn
- Tìm cách để giảm giá vốn, tức giá nhập hàng sản phẩm bằng cách thương lượng với nhà cung cấp để đạt được mức giá tốt nhất
- Nếu bạn bán nhiều loại mặt hàng, cần phân nhóm bán chạy và nhóm bán chậm để xây dựng chính sách nhập hàng, bán hàng tối ưu nhất cho mỗi nhóm
- Đẩy mạnh chính sách mua hàng order. Có nghĩa là khuyến khích khách hàng mua hàng bằng cách đặt trước, đặc biệt đối với các mặt hàng có giá trị lớn
Bạn vừa có thể thăm dò nhu cầu thị trường, đồng thời có thể ước tính lượng hàng cần nhập, để không nhập quá nhiều hoặc quá ít.
- Giảm thời gian của một chu kỳ để tính toán chính xác hơn. Nếu các doanh nghiệp lớn đã có kinh nghiệm tính toán vòng quay theo thời gian hàng năm.
Cửa hàng của bạn có thể rút ngắn lại thành 6 tháng, hoặc theo quý, theo tháng để có thể theo dõi và điều chỉnh sát sao hơn.
Bạn lưu ý, vòng quay hàng tồn kho sẽ có các thời điểm lượng hàng bán ra tăng hoặc giảm đột ngột. Có thể là do chương trình khuyến mãi, ra mắt sản phẩm mới, hoặc do các kỳ nghỉ lễ, Tết,… Vì thế bạn cần lường trước để có cách tính toán phù hợp.