Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê là một tác phẩm đặc sắc trong chương trình ngữ văn 9. Bài phân tích truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi sau đây của Limosa sẽ giúp các bạn ôn tập, cảm nhận tác phẩm được trọn vẹn hơn, thêm ý tưởng và cảm nhận mới khi nghiên cứu tác phẩm.
MỤC LỤC
I. Thông tin về tác giả – tác phẩm
1. Tác giả: Lê Minh Khuê
– Tên thật: Lê Minh Khuê
– Sinh năm 1949
– Quê quán: huyện Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa
– Lê Minh Khuê là một trong số ít các nhà văn đương đại Việt Nam có tác phẩm được đưa vào chương trình sách giáo khoa để giảng dạy
Sự nghiệp sáng tác của Lê Minh Khuê chuyển biến rõ nét qua hai giai đoạn:
- Trước năm 1975, bà tham gia lực lượng Thanh niên xung phong chống Mỹ. Từ năm 1969, bà bắt đầu sự nghiệp viết văn và có những tác phẩm đầu tiên. Trong thời gian này, bà chủ yếu tập trung viết về cuộc sống trong chiến tranh, mô tả sự nhiệt huyết và lạc quan của những người trẻ tham gia cuộc chiến tại tuyến đường Trường Sơn.
- Sau năm 1984, tác phẩm của bà đã có những thay đổi đáng kể do tình hình đất nước không còn trong cuộc chiến tranh và con người đã trải qua những biến đổi. Do đó, Lê Minh Khuê đã chuyển đổi đề tài và nguồn cảm hứng cho sáng tác sang thể hiện cuộc sống xã hội và những thay đổi tinh thần của con người.
Phong cách sáng tác của Lê Minh Khuê:
Truyện ngắn của Lê Minh Khuê luôn mang một phong cách văn học độc đáo, tươi mới, và rất riêng biệt. Cô ấy thể hiện sự đa dạng của tiếng nói văn học thông qua việc phản ánh cuộc sống hiện đại. Từ việc ca ngợi và tôn vinh cho đến lúc phê phán và những khoảnh khắc đầy lãng mạn, trữ tình, cũng như những suy tư sâu sắc.
Các tác phẩm của Lê Minh Khuê không chỉ giúp người đọc khám phá một thế giới nghệ thuật đa dạng và độc đáo, mà còn khiến họ nhận ra chính mình trong những chi tiết tinh tế được tác giả xây dựng. Cô ấy thường đặt con người vào nhiều bối cảnh khác nhau, để từ đó mở ra những tầm sâu tiềm ẩn trong tâm hồn con người.
2. Tác phẩm Những ngôi sao xa xôi
- Hoàn cảnh sáng tác Những ngôi sao xa xôi
– Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” được sáng tác năm 1971, trong giai đoạn cuộc kháng chiến chống Mỹ diễn ra vô cùng khốc liệt. Khi đó, nhà văn Lê Minh Khuê tham gia với vai trò thanh niên xung phong, hoạt động trên tuyến đường Trường Sơn.
- Ý nghĩa nhan đề Những ngôi sao xa xôi
Nhan đề “Những ngôi sao xa xôi” mang nhiều tầng ý nghĩa sâu sắc:
- “Những ngôi sao” trong bài viết là hình ảnh tượng trưng, là tưởng tượng của Phương Định khi nhìn thấy những đèn trên quảng trường thành phố. Đối với cô, những ngọn đèn này tỏa sáng lung linh như các vì sao trong truyền thuyết, như trong những câu chuyện về xứ sở thần tiên, và kết hợp với cảm xúc bên trong nhân vật.
- Hình ảnh “Những ngôi sao” cũng mang ý nghĩa biểu tượng. Đó là ánh sáng dịu dàng, lấp lánh, không phải lúc nào cũng tỏa sáng mạnh mẽ, và nó yêu cầu sự tìm kiếm và khám phá để hiểu được vẻ đẹp và sức hấp dẫn của nó.
- “Những ngôi sao” cũng biểu trưng cho vẻ đẹp và phẩm chất cách mạng của những cô gái trẻ thành phố Hà Thành, những người trẻ trung, xinh đẹp và dũng cảm.
- Hình ảnh “Những ngôi sao xa xôi” cũng thể hiện lòng ước mơ và khát vọng của nhân vật về cuộc sống hòa bình, đặc biệt trong bối cảnh chiến tranh khốc liệt. Đối với Phương Định, hòa bình có vẻ xa xôi như những ngôi sao trên bầu trời.
- “Những ngôi sao” mang ý nghĩa biểu tượng và tượng trưng cho tâm hồn của những người thanh niên trẻ sẵn sàng hy sinh cho cuộc chiến đấu trên tuyến đường Trường Sơn và cho chủ nghĩa cách mạng, bất kể khó khăn và thách thức.
- Phân tích tác dụng của ngôi kể
– Truyện được kể từ góc nhìn của nhân vật chính, Phương Định, thông qua ngôi thứ nhất. Điều này tạo ra một cái nhìn chân thực, tái hiện cuộc chiến tranh một cách sống động.
– Bằng cách chọn ngôi kể thứ nhất, truyện khám phá sâu hơn về vẻ đẹp bên trong con người giữa bối cảnh khốc liệt của chiến tranh. Đồng thời, nó cung cấp cái nhìn chi tiết về thế giới nội tâm, cảm xúc, tâm trạng và suy nghĩ của những người phụ nữ trẻ tham gia xung phong.
– Việc sử dụng ngôi thứ nhất giúp tạo ra sự gần gũi và thân thiện giữa người kể chuyện và độc giả, từ đó giúp truyền đạt nội dung một cách hiệu quả hơn.
II. Tóm tắt bài Những ngôi sao xa xôi
“Những ngôi sao xa xôi” là câu chuyện kể về cuộc sống, chiến đấu của ba cô thanh niên xung phong thực hiện công việc trinh sát mặt đường. Công việc hàng ngày của ba chị em Phương Định, Nho, Thao là quan sát địch ném bom, san lấp hố bom để đảm bảo cho những chuyến xe vào chiến trường miền Nam được an toàn. Đây là một công việc vô cùng nguy hiểm, họ luôn phải chuẩn bị tâm thế đối mặt nguy hiểm và cái chết cận kề, song cuộc sống của 3 chị em dường như chưa bao giờ mất đi niềm vui.
Và không may trong một lần phá bom, Nho đã bị thương nặng, chị Thao và Phương Định đã rất lo lắng, hết lòng túc trực ngày đêm để chăm sóc bên cạnh Nho. Lúc này, bỗng nhiên một cơn mưa đá vụt đến, rồi cũng nhanh chóng đi qua. Cơn mưa đá đã gợi lên trong lòng ba cô gái không chỉ là sự tiếc nuối mà còn là bao nỗi niềm hoài niệm, khát khao. Nhất là Phương Định, trong lòng cô bỗng xuất hiện bao hoài niệm và khát khao về một tương lai mới.
III. Phân tích bài Những ngôi sao xa xôi
1. Phân tích nhân vật Phương Định
- Phương Định mang vẻ đẹp phẩm chất anh hùng của người chiến sĩ thanh niên xung phong
Nhiệm vụ của Phương Định đầy gian khổ và nguy hiểm, thường xuyên phải đối mặt với nguy cơ tử thần. Bởi cô là thành viên của tổ trinh sát mặt đường trên tuyến đường Trường Sơn; khi bom nổ, công việc của cô là chạy tới, đo lượng đất để lấp vào hố bom và xử lý bom chưa nổ. Mục tiêu của công việc này là đảm bảo an toàn cho các chuyến xe vận chuyển lương thực và vũ khí vào miền Nam chiến trường.
Trái tim của Phương Định không chỉ chứa đựng sự dũng cảm và kiên cường, mà còn hiện hữu tình yêu đối với đất nước: Suốt ba năm làm nhiệm vụ trên tuyến đường Trường Sơn, không biết bao lần cô đã phá bom và lấp hố bom, nhưng những cảm giác gần chạm cái chết mãi không thể quên. Dù tâm trí cô căng thẳng đến mức “như chảy”, và “trái tim đập không theo nhịp” nhưng Phương Định chưa từng từ chối hoặc sợ hãi rút lui khỏi nhiệm vụ.
Phẩm chất anh hùng của Phương Định hiện lên rõ nét qua một lần thử thách phá bom nổ chậm:
– Phương Định có tinh thần trách nhiệm cao và hết mình trong công việc, thậm chí khi phải đối mặt với nguy cơ tử thần. Cô nghĩ về cái chết trong lúc phá bom, nhưng nó chỉ là một ý nghĩ mờ nhạt, trong khi những câu hỏi về việc phá bom lại đầy rõ ràng và quan trọng hơn đối với cô.
– Cô tỏ ra tự tin và bình tĩnh khi tiếp cận quả bom, không để nỗi sợ hãi làm mất đi sự tự tin của mình. Cô xem đối diện với bom đạn như một thách thức và không cúi đầu trước nó, vì cô hiểu rằng đó là cách thể hiện sự hèn nhát trước kẻ thù. Cô tự hào về công việc của mình và coi đó là một phần quan trọng của chiến dịch quốc gia.
– Phương Định là một cô gái dũng cảm và sẵn sàng đối đầu với nguy hiểm. Trong quá trình đào bom, cô đã phải đối mặt với nguy cơ tiếp xúc trực tiếp với bom, nhưng thay vì sợ hãi, cô biết cách ứng phó và tập trung vào nhiệm vụ phá bom một cách nhanh chóng và chính xác để đảm bảo an toàn cho mọi người.
- Phương Định là một cô gái hồn nhiên, có tâm hồn lãng mạn và nhạy cảm
– Mặc dù đối mặt với bom đạn và khắc nghiệt của chiến tranh, Phương Định vẫn giữ được nét đẹp trẻ trung và nữ tính. Cô quan tâm đến ngoại hình của mình và tự hào về những đặc điểm độc đáo, như đôi mắt được mô tả như “có cái nhìn sao mà xa xăm”. Cô thu hút sự chú ý của nhiều người, đặc biệt là từ các anh lính.
– Phương Định thích làm duyên và tận hưởng việc tự chiêm nghiệm nét đẹp của mình. Cô thường tự ngắm mình trong gương và tạo dáng trước các anh bộ đội.
– Cô có tâm hồn hồn nhiên và mộng mơ. Cô thường hát để thư giãn và làm cho cuộc sống trở nên đáng yêu hơn. Mặc dù là người dũng cảm trên chiến trường, nhưng cô vẫn giữ tâm hồn mơ mộng và tràn đầy khát khao và hoài bão.
– Sự hồn nhiên của Phương Định hiện lên khi cô phấn khích trước một trận mưa đá đột ngột giữa rừng. Những cảm xúc này giúp cô nhớ lại những kỷ niệm xa xôi, từ những ngôi nhà nhỏ ở quảng trường thành phố đến những khung cửa sổ và ngôi sao trên bầu trời Hà Nội. Những kỷ niệm này không chỉ liên quan đến tuổi thơ của cô mà còn giúp cô duy trì tinh thần trong cuộc chiến đầy khó khăn và khắc nghiệt.
- Phương Định đề cao tình đồng chí, sẵn sàng giúp đỡ đồng đội những lúc khó khăn
– Phương Định luôn quan tâm và lo lắng cho đồng đội trong lúc thực hiện nhiệm vụ chung. Một ví dụ là khi đồng đội bao gồm chị Thao và Nho đang thực hiện nhiệm vụ ở nhiều vị trí khác nhau, Phương Định đã tỏ ra sốt ruột và liều mình chạy ra ngoài để kiểm tra tình hình của họ, mặc dù bản thân cô không được phép rời khỏi vị trí của mình. Hành động này thể hiện tính linh hoạt của cô, cô biết khi nào cần ưu tiên quan tâm đến đồng đội. Cô chứng minh rằng trên chiến trường, tình đồng chí vẫn tồn tại và quan trọng.
– Phương Định thể hiện tình yêu thương và quan tâm đặc biệt đến những đồng đội trẻ hơn mình, đặc biệt là Nho. Cô chia sẻ kẹo với Nho và khi Nho bị thương, cô tận tình chăm sóc và động viên em vượt qua khó khăn. Dù không bị thương nhưng cô chịu đau đớn khi biết rằng người em của mình gặp nạn. Cô thậm chí muốn bế Nho trên tay.
– Đối với chị Thao, người lớn hơn và có kinh nghiệm hơn, Phương Định thể hiện sự thấu hiểu và tôn trọng đối với cảm xúc của chị Thao, cả trong lúc ra trận và khi chứng kiến Nho bị thương. Phương Định coi chị Thao như người chị cả trong gia đình và mặc dù có thời điểm không hài lòng với sự bình tĩnh đến mức khó chịu của chị, nhưng cô vẫn nể phục sự quyết đoán và mạnh mẽ của chị trong công việc.
2. Phân tích nhân vật Thao
– Chị Thao, hay tổ trưởng tổ trinh sát mặt đường, trong công việc luôn thể hiện sự điềm tĩnh, quyết đoán và táo bạo. Dù trong những tình huống căng thẳng, chị vẫn giữ bình tĩnh và thậm chí ăn bánh quy mặc cho lo lắng của đồng đội.
– Trong các nhiệm vụ khó khăn trên chiến trường, chị Thao luôn giữ bình tĩnh và quyết đoán.
– Vai trò của chị Thao là tổ trưởng và người chị cả, chị luôn đưa ra mệnh lệnh quyết đoán trong công việc. Dưới tình huống gặp khó khăn, chị không bao giờ cho phép mình khóc mà luôn tìm giải pháp để giải quyết tình huống.
– Bên ngoài công việc, chị Thao là một cô gái nữ tính và có tâm hồn nhạy cảm:
– Chị yêu thích ca hát và thường hát mặc dù không có giọng hát tốt. Chị sưu tập lời bài hát trong ba quyển sổ dày.
– Chị quan tâm đến việc làm đẹp, luôn tỉa lông mày và thêu chỉ màu trên áo lót của mình.
– Mặc dù điềm tĩnh trước chiến trường, chị sợ máu và vắt. Nhìn thấy những điều này, chị trở nên nhạy cảm và khác hẳn với hình ảnh khi làm việc trên chiến trường.
– Chị Thao luôn lo lắng và quan tâm đến đồng đội, nhưng cô ấy giữ điều này rất kín đáo, đặc biệt khi chăm sóc Nho sau khi bị thương.
3. Phân tích nhân vật Nho
– Nho, người nhỏ tuổi nhất trong đội trinh sát mặt đường, thường được các chị xem như một người em út và được yêu thương, chăm sóc như gia đình. Mặc dù nhỏ bé, trong công việc, Nho thể hiện tính cách can đảm, mạnh mẽ và không bao giờ để sợ hãi làm ảnh hưởng đến nhiệm vụ.
– Nho có trách nhiệm cao trong công việc và luôn dũng cảm đối diện với nguy cơ đạn bom để hoàn thành nhiệm vụ.
– Cô là một cô gái gan dạ, kiên cường và dũng cảm, không kêu rên khi bị thương trong nhiệm vụ. Cô có khả năng chấp nhận áp lực và chấn thương để đảm bảo nhiệm vụ được hoàn thành.
– Ngoài tính gan dạ, Nho cũng có những đặc điểm đáng yêu:
– Trong mắt của Phương Định, cô bé Nho có cổ tròn và dáng vẻ nhỏ nhắn, dễ thương. Mỗi khi thấy Nho, Phương Định cảm thấy yêu thương và muốn bế cô như một que kem bé nhỏ.
– Nho thường làm nũng và vòi vĩnh các chị như một em gái nhỏ, thậm chí đòi ăn kẹo.
4. Đặc điểm chung của cả ba nhân vật
– Họ thể hiện ý chí mạnh mẽ, lòng dũng cảm và kiên định trong việc đấu tranh của thanh niên xung phong.
– Tất cả đều có lý tưởng sống cao cả, sẵn sàng hy sinh tuổi trẻ và hạnh phúc cá nhân để đạt được độc lập, hòa bình và thống nhất cho quê hương.
– Họ không ngần ngại đối mặt với công việc nguy hiểm và nguy cơ tử thần.
– Ba nhân vật đều có tinh thần trách nhiệm đối với công việc của họ, và thậm chí khi gặp khó khăn lớn, họ vẫn cố gắng hoàn thành nhiệm vụ một cách xuất sắc.
– Tình đồng chí bền chặt kết nối ba người và là nguồn động viên quan trọng giúp họ cùng nhau hoàn thành nhiệm vụ một cách xuất sắc.
IV. Tổng kết chung phân tích tác phẩm Những ngôi sao xa xôi
1. Về nội dung
Trong truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi,” nhà văn Lê Minh Khuê đã thành công trong việc miêu tả hình ảnh các nữ thanh niên xung phong hoạt động trên tuyến đường Trường Sơn trong thời kỳ chống Mĩ cứu nước. Sự tận tâm và đồng cảm sâu sắc của tác giả đối với cuộc sống của những cô gái đã tạo nên sức cuốn hút và đặc biệt của câu chuyện. Thêm vào đó, tác phẩm đã giúp người đọc hiểu thêm về tinh thần anh hùng cách mạng trong cuộc chiến đấu chống Mỹ cứu nước.
2. Về nghệ thuật
– Tác giả đã thành công trong việc sử dụng nghệ thuật miêu tả và phân tích tâm lý của nhân vật.
– Ngôn ngữ trần thuật được sử dụng để tạo cảm giác chân thật, phù hợp với cốt truyện và các nhân vật.
– Câu văn ngắn, nhịp điệu nhanh giúp tái hiện chính xác không khí căng thẳng và khốc liệt của chiến trường.
Trên đây là dàn ý chi tiết Phân tích truyện ngắn Những ngôi sao xa xôi của tác giả Lê Minh Khuê. Tác phẩm không chỉ là lời ngợi ca vẻ đẹp phẩm chất của các nữ thanh niên xung phong trong chiến dịch Trường Sơn, mà còn là minh chứng gián tiếp, thể h
iện sự khốc liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ. Hy vọng nội dung trên của Trung tâm sửa chữa điện lạnh – điện tử Limosa với số HOTLINE 1900 2276 sẽ giúp ích cho các bạn có một kỳ thi đạt kết quả tốt!