Thi hành án hình sự là hoạt động của cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của pháp luật buộc người bị kết án phải tuân thủ, chấp hành các hình phạt, biện pháp tư pháp theo bản án, quyết định có hiệu lực pháp luật của Tòa án, phù hợp với tính chất, mức độ nguy hiểm của tội phạm mà họ gây ra. Đây là hoạt động mang tính quyền lực nhà nước nhằm thực hiện bản án, quyết định đã có hiệu lực của Tòa án trong thực tiễn; là kết quả của toàn bộ quá trình tố tụng hình sự, góp phần bảo vệ quyền con người, quyền công dân, đảm bảo tính đúng đắn, nghiêm minh của pháp luật.
Trong những năm qua, công tác thi hành án hình sự và tái hòa nhập cộng đồng luôn được sự quan tâm chỉ đạo của Tỉnh ủy, Ủy ban nhân dân tỉnh và sự phối hợp thực hiện của các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể tỉnh và cấp ủy, chính quyền cơ sở. Công an tỉnh thường xuyên quan tâm, chỉ đạo lực lượng Cảnh sát thi hành án hình sự bám sát địa bàn, áp dụng các biện pháp nghiệp vụ để quản lý đối tượng, ban hành các chương trình, kế hoạch có tính trọng tâm, trọng điểm… nên công tác thi hành án hình sự và tái hòa nhập cộng đồng đã đạt nhiều kết quả tích cực, góp phần quan trọng trong đấu tranh phòng, chống tội phạm, đảm bảo an ninh trật tự, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội tại địa phương.
Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, công tác thi hành án hình sự trên địa bàn tỉnh vẫn còn những khó khăn, tồn tại nhất định như:
- Công tác quán triệt, tuyên truyền về thi hành án hình sự và tái hòa nhập cộng đồng mặc dù đã được quan tâm thực hiện, song hiệu quả còn hạn chế; Việc ban hành, gửi bản án, quyết định và một số văn bản khác về THAHS của TAND 2 cấp [tỉnh, huyện] còn để xảy ra sai phạm, thiếu sót hoặc chậm trễ.
- Công tác quản lý, giám sát, giáo dục người chấp hành án ở cộng đồng còn nhiều thiếu sót: việc nhận xét, phân loại của UBND cấp xã đối với người đang chấp hành án tại cộng đồng còn mang tính hình thức, chưa nghiêm túc; việc điểm danh, kiểm diện người chấp hành án tại một số địa phương chưa thực hiện đúng theo quy định của pháp luật…
- Công tác giúp đỡ người chấp hành xong hình phạt tù tái hòa nhập cộng đồng chưa thực sự được các cấp chính quyền quan tâm. Kết quả thực hiện các biện pháp dạy nghề, giải quyết việc làm, giúp đỡ về vốn cho người chấp hành xong án phạt tù còn chưa cao.
Nguyên nhân của những tồn tại trên:
- Văn bản hướng dẫn về THAHS còn có nội dung thiếu thống nhất, không phù hợp với văn bản có hiệu lực pháp lý cao hơn, dẫn đến cách áp dụng khác nhau giữa các cơ quan, làm ảnh hưởng đến quá trình tổ chức thực hiện. - Nhận thức và ý thức chấp hành pháp luật của người bị kết án đa phần còn hạn chế, gây khó khăn trong công tác theo dõi, quản lý, giám sát của cơ quan THAHS và chính quyền địa phương đối với người bị kết án.
- Đội ngũ cán bộ, chiến sĩ làm công tác THAHS còn hạn chế về số lượng biên chế, chưa có nhiều cán bộ chiến sỹ được đào tạo đúng chuyên ngành dẫn đến có lúc, có nơi việc quản lý, giám sát người bị kết án tại cộng đồng thiếu chặt chẽ, không sâu sát; Bên cạnh đó, điều kiện cơ sở vật chất phục vụ công tác THAHS tại Trại tạm giam còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu, ảnh hưởng đến công tác giam giữ, quản lý, cải tạo phạm nhân.
- Một số cấp ủy, chính quyền chưa quan tâm đúng mức đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo về THAHS và tái hòa nhập cộng đồng; còn có tư tưởng "khoán trắng" công tác THAHS cho lực lượng Công an; ít theo dõi, kiểm tra, đôn đốc hoặc chấn chỉnh những hạn chế, yếu kém của các đơn vị, cá nhân cơ liên quan trong công tác THAHS và tái hòa nhập cộng đồng.
Để tiếp tục nâng cao hiệu quả công tác thi hành án hình sự trên địa bàn tỉnh trong thời gian tới, tôi kiến nghị một số giải pháp sau:
Một là, tiếp tục quán triệt, thực hiện nghiêm túc nguyên tắc công tác thi hành án hình sự phải đặt dưới sự lãnh đạo trực tiếp, tuyệt đối về mọi mặt của Đảng, sự quản lý tập trung thống nhất của Nhà nước và đặt trong tổng thể, đồng bộ với quá trình cải cách tư pháp, cải cách hành chính; tuyệt đối tuân thủ Hiến pháp, các quy định của pháp luật, phát huy vai trò nòng cốt của lực lượng CAND, đồng thời huy động được sức mạnh tổng hợp của hệ thống chính trị, toàn xã hội và quần chúng nhân dân vào quá trình tổ chức thi hành án.
Hai là, kiện toàn tổ chức, bộ máy cơ quan thi hành án hình sự của Công an tỉnh theo hướng tinh gọn, hoạt động hiệu lực, hiệu quả, đáp ứng yêu cầu xây dựng lực lượng CAND cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại. Xây dựng đội ngũ cán bộ thi hành án hình sự và hỗ trợ tư pháp có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt, nắm vững các quy định của pháp luật và nghiệp vụ của ngành liên quan đến công tác thi hành án hình sự. Đồng thời, đảm bảo kinh phí, cơ sở vật chất, trang thiết bị cho công tác thi hành án hình sự, nhất là cơ sở vật chất, trang thiết bị cho hệ thống trại tạm giam, nhà tạm giữ. Nghiên cứu ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ vào hoạt động thi hành án hình sự [như: sử dụng camera giám sát an ninh]
Ba là, Chính quyền và các đoàn thể địa phương phải chú trọng việc tuyên truyền, phổ biến quy định của pháp luật về THAHS đối với người chấp hành án tại cộng đồng. Cần làm tốt, làm thực chất việc phổ biến quy định về quyền và trách nhiệm của người chấp hành án [tránh cách làm hình thức, làm qua loa cho xong việc], để họ hiểu, nắm chắc quy định, từ đó vừa khuyến khích họ chấp hành tốt nhằm được hưởng chính sách khoan hồng [giảm án, rút ngắn thời gian thử thách]; đồng thời tránh vi phạm quy định vì thiếu hiểu biết pháp luật.
Quyết định thi hành án là gì?
Quyết định thi hành án là một trong các loại quyết định về thi hành án. Nội dung phần này chỉ đề cập đến việc thu hồi, sửa đổi, bổ sung, hủy quyết định thi hành án.
Quyết định thi hành án có hiệu lực bao lâu?
Thẩm quyền và thủ tục ra quyết định thi hành án - Thời hạn ra quyết định thi hành án là 07 ngày kể từ ngày bản án, quyết định sơ thẩm có hiệu lực pháp luật hoặc kể từ ngày nhận được bản án, quyết định phúc thẩm, quyết định giám đốc thẩm, quyết định tái thẩm.
Ai có quyền ra quyết định thi hành án hình sự?
Theo quy định của Bộ luật hình sự và Bộ luật tố tụng hình sự [sau đây xin viết tắt là BLHS và BLTTHS] thì Toà án có thẩm quyền thực hiện các việc về thi hành án hình sự, đó là: - Ra quyết định thi hành án hình sự hoặc quyết định uỷ thác thi hành án hình sự.
Quyết định thi hành án phạt tù là gì?
Thi hành án phạt tù là buộc những người bị kết án tù có thời hạn, tù chung thân chấp hành hình phạt tại trại giam nhằm giáo dục họ trở thành người lương thiện. Căn cứ để thi hành án phạt tù là bản án, quyết định phát tù đã có hiệu lực pháp luật và quyết định thi hành bản án, quyết định đó của Toà án.