Sáng kiến kinh nghiệm sử dụng sơ đồ tư duy trong dạy học Ngữ văn

SỞGIÁODỤCVÀĐÀOTẠONAMĐỊNH

TRƯỜNGTHPTLÝNHÂNTÔNG




BÁOCÁOSÁNGKIẾN
SỬDỤNGSƠĐỒTƯDUYNHẰMNÂNGCAOHIỆU
QUẢGIỜĐỌCHIỂUVỀTÁCGIAVĂNHỌCTRONG
CHƯƠNGTRÌNHNGỮVĂNTHPT


Tácgiả:PHẠMTHỊQUỲNH

Trìnhđộchuyênmôn:ĐạihọcNgữvăn

Chứcvụ:Giáoviên

Nơicôngtác:TrườngTHPTLýNhânTông




NamĐịnh,tháng5năm2016
Sángkiến:

SỬ DỤNGSƠ ĐỒ TƯ DUYNHẰMNÂNGCAOHIỆUQUẢ GIỜ ĐỌC
HIỂUVỀ TÁCGIAVĂNHỌCTRONGCHƯƠNGTRÌNHNGỮ VĂNTHPT
[BANCƠBẢN]
1.Lĩnhvựcápdụngsángkiến:
PhươngphápgiảngdạybộmônNgữvăntrongtrườngTHPT.
2.Thờigianápdụngsángkiến:
Nămhọc2014­2015;nămhọc2015­2016.
3.Tácgiả:
Họvàtên:PhạmThịQuỳnh
Nămsinh:14/03/1983
Nơithườngtrú:NamSơn­YênLợi­ÝYên­NamĐịnh
Trìnhđộchuyênmôn:ĐạihọcSưphạmNgữvăn
Chứcvụ:Giáoviên
Nơilàmviệc:TrườngTHPTLýNhânTông
Điệnthoại:0987221628
Địachỉemail:.
5.Đơnvịápdụngsángkiến:
Tênđơnvị:TrườngTHPTLýNhânTông
Địachỉ:XãYênLợi­HuyệnÝYênTỉnhNamĐịnh
Điệnthoại:03503.963.939




1
 MÔTẢSÁNGKIẾN
I.ĐIỀUKIỆN,HOÀNCẢNHTẠORASÁNGKIẾN:
1.CƠSỞLÝLUẬN:
1.1.Tácgiavănhọctrongnhàtrường:
1.1.1.Tácgiavănhọc:
Tácgialàngườisángtạonênnhữngtácphẩmnghệthuậtngôntừ mangdấuấn
riêngcủangườicầmbút.Tácgiavănhọckháctácgiả vănhọc:Làngườisángtạora
cácgiátrịvănhọcmớitrongsựkếthợpvớisựsángtạođộcđáocủacánhân,tácgia
vănhọclàmộtđơnvị,mộtđiểmnhìn,mộtbộ phậnhợpthànhquátrìnhvănhọc,là
mộtgươngmặtkhôngthể thaythế tạonêndiệnmạochungcủamộtthờikỳ hoặc
mộtthờiđạivănhọc.
TrongchươngtrìnhNgữvănTHPT,họcsinhđượchọcrấtnhiềutácgiảvănhọc
bởivìmỗitácphẩmđềugắnliềnvớimộttácgiả cụ thể.Bêncạnhđó,cácemsẽ
đượcđisâuvàotìmhiểu6tácgialớn,đạidiệnchotừnggiaiđoạncủavănhọcViệt
Nam,chiađềuchoở3khốilớp:
­Khốilớp10:Vănhọctrungđại[TácgiảNguyễnTrãi,tácgiảNguyễnDu].
­Khốilớp11:Vănhọctrungđại[Tácgiả NguyễnĐìnhChiểu],vănhọchiện
đại[tácgiảNamCao].
­Khốilớp12:Vănhọchiệnđại[TácgiảHồChíMinh,tácgiảTốHữu].
1.1.2.Đổimớiphươngphápdạyhọctácgiavănhọc:
Ngày05/5/2006,BộtrưởngBộGiáodụcvàĐàotạođãbanhànhQuyếtđịnhsố
16/2006/BGDĐTnêurõnhữngđịnhhướngđổimớiphươngphápgiáodục,tạođiều
kiệnthuậnlợiđể giáoviênthựchiệnviệcđổimớiphươngphápdạyhọc.Trong
nhữngnămqua,BộGiáodụcvàĐàotạođãtrựctiếpchỉđạoviệcthựchiệnđổimới
phươngphápdạyhọc,đổimớikiểmtra,đánhgiátheohướngpháthuytínhtíchcực,
chủđộng,sángtạocủahọcsinh.Trongđó,yêucầugiáoviêntăngcườngtổchứccác
hoạtđộngnhậnthứcchohọcsinh,hướngdẫnphươngpháptựhọcchocácem.



2
 TheoyêucầuđổimớiphươngphápdạyhọcmàBộđềranằmpháthuyvaitrò
củangườihọcđãkhiếnmỗingườigiáoviênphảitựtìmtòinhữngphươngphápmới,
vừađáp ứngvớinhucầuđổimới,vừa phùhợpvớiđốitượnghọcsinhnhằmđạt
hiệuquảcaotronggiảngdạy.
ViệcđổimớiphươngphápdạyhọcmônNgữ văntrongnhàtrườngphổ thông
làđiềukhônghềđơngiảnbởitínhchấtđặcthùbộ mônđólà:tínhcôngcụ,tínhnhân
văn.TínhcôngcụthểhiệnởyêucầudạychohọcsinhnănglựcsửdụngNgữvănnhư
mộtcôngcụ giaotiếp,baogồmcáckĩnăngnghe,nói,đọc,viết.Nghegồmnănglực
chúý,nghehiểubàigiảng,lờiphátbiểu,lờithảoluậnNóigồmnănglựcphátbiểu
trênlớp,thảoluận,phỏngvấn,trảlờicâuhỏi,kểchuyệnthuyếtminhvấnđềĐọc
baogồmđọcvănhọcvàđọccácloạivănkhác.Viếtbaogồmnănglựcviếtcácvăn
bảnnghịluậnxãhội,nghịluậnvănhọc,viếtbảntómtắt,vănbảnthuyếtminhCác
tínhchấtkháccủamônngữvăn:tínhtổnghợp,tínhthựctiễn,tínhtrithức,tínhthẩm
mĩ,tínhxãhội.
NgườigiáoviêndạyNgữ văn,ngoàiviệctìmraphươngphápmớitruyềnđạt
kiếnthứcchohọcsinhcònphảitìmtòinghiêncứuvề nhucầuthẩmmỹ,tâmsinhlý
lứa tuổivà đặc biệtquan tâm tới hứngthúcủa ngườihọc.Vìvậy, việc đổimới
phươngphápdạyvàhọcmônNgữvănphứctạpvàcôngphuhơnrấtnhiềusovớicác
môntựnhiên,đặcbiệtlàđổimớiphươngphápgiảngdạytácgiavănhọc.
Ngoàiviệctruyềnđạtkiếnthứccơbản,giáoviêncầngiúphọcsinhthấyđược
vaitròcủatừngtácgiatrongnềnvănhọcnướcnhà,sứclantỏacủaquanđiểmthẩm
mỹ,quanđiểmsángtáccủatácgiađóvớicáctácgiả đươngthờicũngnhư thế hệ
sauĐólànhữngnhiệmvụmàgiáoviêncầnhướngdẫnchohọcsinhtìmhiểu,nếu
khôngkhéoléosẽrơivàotìnhtrạngkhôkhan,cứngnhắc;dẫnđếnhọcsinhchánnản,
mệtmỏi.Vìvậy,tôiđãcốgắngtìmtòimộtphươngphápmớiđểkhắcphụcviệchọc
sinhngạihọcmônvăn,đólàsửdụngkỹthuậtdạyhọcSơđồtưduy.
1.2.Sơđồtưduy:
­Trongquátrìnhtìmtòiphươngphápđổimớicáchdạyvàhọc,tôinhậnthấy
việcsửdụngSơđồ tư duyvừamới,vừahiệnđại,lạirấtkhả thi,đangđượcnhiều
trườngTHCS,THPTtrongcảnướcápdụng.QuaviệctìmhiểuvàvậndụngSơđồtư
duytrongquátrìnhdạyhọc,tôithấyphươngphápdạyhọcnàyđãthậtsự đemlại
luồngsinhkhímớichohọcsinhtrongquátrìnhdạyhọcbộ mônNgữ văn.Bởivì

3
phươngphápnàykhôngchỉlôicuốn,hấpdẫnvớihọcsinh,mànócònlàmộtphương
phápdạyhọchiệuquả,khoahọc,dễsửdụngvàcóthểsửdụngrộngrãiởtấtcảcác
khâutrongquátrìnhdạyhọc.
+Kháiniệm:
Sơđồtưduy[Mindmap]làmộtcôngcụtổchứctưduyâyl,đâyphươngpháp
tậndụngkhảnăngghinhậnhìnhảnhcủabộnão,làcáchđểghinhớchitiết,tổnghợp
hayphântíchmộtvấnđề rathànhmộtdạngcủalượcđồ phânnhánh.Khácvớimáy
tính,ngoàikhảnăngghinhớkiểutuyếntính[ghinhớtheo1trìnhtự nhấtđịnhchẳng
hạnnhưtrìnhtựbiếncốxuấthiệncủa1câutruyện]thìnãobộ còncókhả năngliên
lạc,liênhệcácdữkiệnvớinhau.Phươngphápnàykhaitháccảhaikhảnăngnàycủa
bộnão.
Sơ đồ tư duyđượckhởixướngtừ TonyBuzan[chuyêngiahàngđầuthế giới
về nghiêncứuhoạtđộngcủanãobộ]từ nhữngnăm70củathế kỷ XXvànóđãtrở
thànhmộttrongnhữngphươngpháplàmviệctíchcựcđượcsửdụngởrấtnhiềuquốc
giatrênthếgiới.
Ở ViệtNam,lýthuyếtnàymớiđượcbiếtđếntrongvàinămtrở lạiđây,việc
vậndụngnócònchưathựcsựphổbiến,đồngthờicáctàiliệunghiêncứuvềphương
phápnàycũngchưaphongphúcả về số lượngvàchấtlượng.Theochủ trươngđổi
mớiphươngphápdạyhọc,bắtđầunăm2010,dựán" PháttriểngiáodụcTHCSII"
bắtđầutriểnkhaiphươngphápdạyhọcsửdụngbảnđồ tư duyđếncáctrườnghọc
vàcơ sở đàotạotrongcả nướcvàtừ đóđếnnay,phươngphápnàyđãcótácdụng
đángkểtrongviệcpháthuytínhtíchcực,chủđộngcủahọcsinhvàtươngtáccủagiáo
viênhọcsinh.
+Cấutạo:
­Ởgiữasơđồlàmộthìnhảnhtrungtâm[haymộtcụmtừ]kháiquátchủđề.
­Gắnliềnvớihình ảnhtrungtâmlàcácnhánhcấp1mangcácýchínhlàmrõ
chủđề.
­Pháttriểncácnhánhcấp1làcácnhánhcấp2mangcácýphụ làmrõmỗiý
chính.
­Sựphânnhánhcứthếtiếptụcđểcụthểhóachủđề,nhánhcàngxatrungtâm
thìýcàngcụ thể,chitiết.Cóthể nói,Sơ đồ tư duylàmộtbứctranhtổngthể,một

4
mạnglướitổchức,liênkếtkháchặtchẽtheocấpđộđểthể hiệnmộtnộidung,một
đơnvịkiếnthứcnàođó.




Hình1:CấutạoSơđồtưduy
+Cácbướclậpsơđồtưduy
Bước1:Xácđịnhtừkhóa
MindMapđượctạothànhbởihầuhếtcáctừkhóa[keyword]nênnótiếtkiệm
đượcrấtnhiềuthờigianchongườihọc.Chỉvớinhữngtừkhóalàbạnđãcóthểnắm
bắtđượchếtnộidungcủatấtcảnhữngđiềumàbạnđangmuốnghinhớ
Bước2:Vẽchủđềởtrungtâm.
­Bướcnàychúngtasẽsửdụngmộttờgiấytrắng[khôngkẻô]đặtnằmngang
vàvẽchủ đề ở chínhgiữatờ giấy.Giấytrắngkhôngkẻ ôsẽ giúpchohọcsángtạo
hơn,khôngbị nhữngôvuôngcảntrở suynghĩcủabạn.Vẽ trêngiấynằmngangsẽ
giúpngườihọccóđượckhônggianrộnglớnhơnđểtriểnkhaicácý.
­Ngườihọccầnvẽchủđềở chínhgiữatờgiấy,từđómớipháttriểnracácý
khácởxungquanhnó.
­Họcsinhcóthểtựdosửdụngtấtcảcácmàusắcmàmìnhthích,chủđềtrung
tâmcóthểlàchữhoặclàhình,nếukếthợpcả2thìcàngtốt
­Chủđềtrungtâmcầngâysựchúýđểngườiđọcdễnhìnnhậnvấnđề.
Bước3:Vẽthêmcáctiêuđềphụ[nhánhcấp1]


5
 ­Tiêuđềphụnênđượcviếtbằngchữinđậmnằmtrêncácnhánhdàyđể làm
nổibật.
­Tiêuđềphụnêngắnliềnvớitrungtâm.
­Tiêuđề phụ nênđượcvẽ theohướngchéogócchứ khôngnằmngang,như
vậynhiềunhánhphụkháccóthểđượcvẽtỏaramộtcáchdễdànghơn.
Bước4:Vẽcácnhánhcấp2,cấp3,
­ Ởbướcnày,chúngtavẽnốitiếpnhánhcấp2vàonhánhcấp1,nhánhcấp3
vàonhánhcấp2,v.vđểtạorasựliênkết.
­Chúngtanênvẽ nhiềunhánhconghơnđườngthẳng,như thế sẽ làmcho
Mindmapcủachúngtanhìnmềmmại,uyểnchuyểnvàdễnhớhơn.
­Chỉ nêntậndụngtừ khóavàhình ảnh, ở mỗinhánhchỉ sử dụng1từ khóa.
Việcnàygiúpchonhiềutừkhóamớivànhữngýkhácđượcnốithêmvàocáctừkhóa
sẵncómộtcáchdễdàng.
­Hãydùngnhữngbiểutượng,cáchviếttắtđể tiếtkiệmkhônggianvàthời
gianbấtcứlúcnàocóthể.
­Tấtcảcácnhánhcủamộtýnêntỏaratừmộtđiểmvàcócùng1màu.
Bước5:Thêmcáchìnhảnhminhhọa
Ởbướcnày,chúngtanênđểtrítưởngtượngcủamìnhbaybổnghơnbằngcách
thêmnhiềuhình ảnhnhằmgiúpcácýquantrọngthêmnổibật,cũngnhư lưuchúng
vàotrínhớ mìnhtốthơnvìnãobộ củaconngườicókhả năngtiếpthuhình ảnhcao
hơnchữ viết.Bạnđừngngạimìnhvẽ xấu,cứ vẽ theonhữnggìbạnnghĩ,nhữnggì
bạnliêntưởng,đôikhicànghàihướccànggiúpbạnnhớchúngđượclâuhơn.




6
 Hình2:CácbướcvẽSơđồtưduy
+Cácquytắckhithựchiệnsơđồtưduy:
­ Đừngsuynghĩquálâumàhãyviếtliêntục.Việccácbạndừnglạiđể suy
nghĩmộtvấnđềnàođóquálâusẽkhiếnchonhữngsuynghĩtiếptheocủacácbạnbị
ngănlại.Bạnmảilochovấnđềđómàsẽ quênmấtnhữngvấnđề tiếptheo.Dođó,
cácýnênđượctriểnkhaimộtcáchliêntụcđểduytrìsựliênkết
­Khôngcầntẩyxóa,sửachữa.
­Viếttấtcảnhữnggìmìnhnghĩchodùnócóngớ ngẩn,ngungốcđếnđâuđi
chăngnữa,đừngbỏlỡnhữngýtưởngđó.Đôikhinhữngýnghĩtưởngnhưđiênrồlại
làmộtýtưởngcựckỳđộcđáovàsángtạomàbạnkhôngngờđượcđó.
­Sơ đồ tư duyđượcvẽ,viếtvàđọctheohướngbắtnguồntừ trungtâmdi
chuyểnraphíangoài,vàsauđólàtheochiềukimđồnghồ.Dođó,cáctừngữnằmbên
tráiSơ đồ tư duynênđượcđọctừ phảisangtrái[bắtđầutừ phíatrongdichuyểnra
ngoài]
+NhữngưuđiểmcủaSơđồtưduy:
a.Đốivớinhàtrường:
Kỹ thuậtdạyhọcnàycóthể vậndụngđượcvớibấtkìđiềukiệncơ sở vật
chấtnàocủacácnhàtrườnghiệnnaynóichung.Bởivìtacóthể thiếtkế Sơ đồ tư
duytrêngiấy,trênbảng,bằngcáchsử dụngbútchìmàu,phấnmàuhoặccũngcó
thể thiếtkế trênphầnmềmSơ đồ tư duy[MindMap].Vớinhữngtrườngđủ điều
kiệnvềcơsởvậtchấtnhưMáychiếuProjecto,phòngmáyvitínhđảmbảo,chúngta
cóthể sử dụngphầnmềm[MindMap]để phụcvụ choviệcdạyhọccó ứngdụng
côngnghệthôngtin.
b.Đốivớigiáoviên:
Giáoviêncóthể vậndụngSơ đồ tư duyvàotấtcả cáckhâutrongquátrình
dạyhọc:Từkhâukiểmtrabàicũ,đếnkhâudạyhọcbàimới,haykhâucủngcốkiến
thứcsaumỗitiếthọcđềumanglạihiệuquảcao.
c.Đốivớihọcsinh:
­Tăngsựhứngthútronghọctậpchohọcsinh .Sơđồtưduygiúphọcsinhnắm
đượckiếnthứcvề tácgiả vănhọcmộtcáchtíchcực,chủ động.Mộtsố kếtquả
nghiêncứucủacácnhàkhoahọcchothấybộnãocủaconngườisẽhiểusâu,nhớlâu
7
vàinđậmcáimàdochínhmìnhtự suynghĩ,tự viết,vẽ ratheongônngữ củamình.
ViệchọcsinhtrựctiếpvẽSơđồtưduyvừalôicuốn,hấpdẫncácem,đồngthờicòn
pháttriểnkhiếuthẩmmĩ,óchộihọa,bởiđólàsảnphẩmkiếnthứchộihọadochính
cácemtựlàmra,lạivừapháthuyđượctốiđakhảnăngsángtạocủacácemtronghọc
tập,khôngrậpkhuônmộtcáchmáymócnhưkhilậpcácbảngbiểu,sơđồ.Vìthếcác
emkhôngchỉtự mìnhnắmvữngnhữngkiếnthứccơbảnvềtácgiả vănhọcmàcòn
khắcsâunhữngkiếnthứcthứcđó.
­Pháthuykhảnăngsángtạo,nănglựctư duycủahọcsinh.Vớiưuđiểmluôn
chútrọngtớihìnhảnh,màusắc,vớicácmạnglướiliêntưởng[cácnhánh],dođó,các
emdễdàngvẽthêmcácnhánhđểpháttriểnýtưởngriêngcủamình.Đâylàđiềukiện
đểcácemthểhiệnphongcáchcánhân,dấuấnriêngcủabảnthân.
­Tăngcườngkhảnăngtổnghợpkiếnthứccủahọcsinh.Bàiđọchiểuvềtác
giả vănhọcđòihỏihọcsinhsaumỗitiếthọcphảirútrađượcnhữngkiếnthứckhái
quátnhấtvàsơđồtưduyđãđápứngđượcđiềuđó.
2.CƠSỞTHỰCTIẾN:
2.1.CơsởvậtchấttrườngTHPTLýNhânTông:
­TrườngTHPTLýNhânTông:tuymớithànhlậpđượchơn4năm[từ8/2011
đếnnay]nhưngcơsởvậtchấtcũngnhưđộingũgiáoviênđãđápứngđượcyêucầu
giảngdạy.
Trườngcó18lớphọcvới2dãynhàbatầngkhangtrang,cóphòngcủaBan
giámhiệu,phòngcủacáctổchứcđoànthể,phònghọcbộmônvàđặcbiệtlàphòngđa
chứcnăngđượctrangbịmáychiếuhiệnđại,cókếtnốiInternet
Độingũgiáoviênnhàtrườnghầuhếtcònrấttrẻ,cótrìnhđộ chuyênmônđạt
chuẩnvàtrênchuẩn[100%cótrìnhđộđạihọc,8/49đồngchílàthạcsỹ].Hầuhếtđều
lànhữngthầycônhiệttình,tâmhuyếtvớinghề.
­TổVănSử­ĐịaGDCDtrườngTHPTLýNhânTông:
TổVănSử­ĐịaGDCDlàtổtổnghợpcácmônxãhội,nhiềunămđạtdanh
hiệulà:Tậpthểlaođộngxuấtsắc.
NhómNgữvănnằmtrongtổVănSử­ĐịaGDCDgồmcó6đồngchí,hầu
hếtđềulànhữngđồngchítrẻ cónhiệthuyếtvớinghề,cótrìnhđộ chuyênmônvững
vàng,trongđócó2/6đồngchílàthạcsỹ.

8
 ­Họcsinhcủanhàtrường:
Họcsinhcủanhàtrườngtuyđiểmđầuvàobìnhquântrungcònthấpsovớicác
trườngtronghuyệnsongýthứchọctậpkhátốt.Trongđó,hầuhếtcácemhọcsinh
đềuchămngoan,cóýthứcvươnlêntronghọctập.Mặcdùvậy,vẫncòntồntạitình
trạnghọcsinhnhậnthứcchậm,chưacóphươngpháphọchiệuquả nênchấtlượng
quacáckỳkiểmtrachưacao.
2.2.TìnhhìnhdạyhọctácgiảvănhọctrongchươngtrìnhNgữvănTHPT
TheonhuyêucầumớiphươngphápdạyhọcmônNgữ vănnóichungthìviệc
đổimớidạyhọctácgiả vănhọctrongnhàtrườngphổ thôngcũngphảitìmcáchđổi
mới.
a.Thuậnlợi
Nhữngbàivề tácgiả vănhọcđềucungcấpchohọcsinhnhữngkiếnthứccơ
bảnvềcuộcđời,sựnghiệpsángtáccủacácnhàvăn,nhàthơ.Đâylànhữngyếutốchi
phối, ảnhhưởngrấtlớnđếncáctácphẩmvănhọccũngnhư phongcáchnghệ thuật
củatácgiả.Nếunắmvữngkiếnthứcvềtácgiả,họcsinhsẽhiểuđúng,hiểusâuhơn
vềtácphẩm.
b.Khókhăn:
TheophânphốichươngtrìnhNgữvănTHPT,trongsố6tácgiảthìcó4tácgiả
họcsinhđượchọcriêng1tiết[NguyễnTrãi,NamCao,HồChíMinh,Tố Hữu],2tác
giả cònlại[NguyễnDu,Nguyễn ĐìnhChiểu]họcsinhphảihọckếthợpvớitác
phẩmtrongthờigian90phút.Điềunàydẫnđếntìnhtrạng:giáoviênxemnhẹ phần
kiếnthứctácgiảđểđisâuvàokiếnthứcphầntácphẩm.Vìlýdothờigian,giáoviên
chủyếugiảngkiếnthứccơbản,ítquantâmmởrộng,nângcaokiếnthứcbàihọcdẫn
đếntâmlýnhàmchánởhọcsinh.
2.3.Tìnhhìnhsử dụngSơ đồ tư duytrongdạyhọcmônNgữ văn ở trường
THPTnóichungvàởtrườngTHPTLýNhânTôngnóiriêng:
a.Tình hình sử dụng Sơ đồ tư duy trong dạy và học môn Ngữ văn ở
trườngTHPT:
Sử dụngSơ đồ tư duytronggiảngdạymônNgữ văn ở trườngTHPTchưa
đượcquantâmvìmộtsốbộphậngiáoviênengại,nếudùngphươngphápnàysẽảnh


9
hưởngkhôngtốttớiđặctrưngcủabộ môn.Họcsinhchỉ nắmđượcnhữngýcơ bản
củabàihọcmàthiếuđinănglựccảmthụvănchương.
NếucógiáoviênsửdụngSơđồtưduytrongdạybộmônVănthìhọtỏrabăn
khoănkhôngbiếtsửdụngSơđồtưduyvàokhâunàotrongquátrìnhdạyhọc?Phương
phápthiếtkế Sơđồ tư duyrasao?Hướngdẫncáchthứcsử dụngchohọcsinhnhư
thếnào?...
b.TìnhhìnhsửdụngSơđồtưduytrongdạyhọcmônNgữvănởtrườngTHPT
LýNhânTông:
­ Phầnlớngiáoviêncònedèkhisử dụngbởivìđể cómộttiếtgiảngthành
côngkhisửdụngSơđồtưduy,giáoviênvàhọcsinhphảichuẩnbịkhácôngphu.
­GiáoviênNgữ văncủanhàtrườngchưađượctậphuấnvề phươngphápsử
dụngSơđồtưduytrongdạyhọcbộmônnênchỉcóthểthamkhảocácphầnmềmvẽ
Sơ đồ tư duy,cáchsử dụngSơ đồ tư duytrêncáctrangmạngxãhộihaykinh
nghiệmcủacácđồngnghiệpkhác.
­Hiệnnay,trongnhómNgữ văncó2/6đồngchísử dụngphươngphápnày
nhưngchủ yếuápdụng ở khâuôntậpkiếnthứcchohọcsinh,chưamạnhdạnđưa
vàogiảngdạybàimới.
Từđiềukiệnhoàncảnhnhưtrên,tôinảysinhsángkiếnsửdụngSơđồtư duy
giảngdạyvềtácgiả vănhọctrongchươngtrìnhNgữ vănTHPTcủacả 3khốilớp:
Ngữvăn10,Ngữvăn11,Ngữvăn12.
II.MÔTẢGIẢIPHÁP:
1.Giảipháptrướckhicósángkiến
­Lâunay,trongquátrìnhdạyhọc,giáoviênthườngsửdụngsơđồhóa...đểcô
đọng,kháiquátkiếnthứcchohọcsinh,nhấtlàởnhữngbàivănhọcsử[bàikháiquát,
bàivềtácgiavănhọc,].
Bảnthântôi,trướcđây,khidạynhữngbàivề tácgiavănhọccũngtiếnhành
theophươngphápnày.Đâylàphươngphápdạyhọcmàtrongđógiáoviêntruyềnđạt
nộidungbàigiảngchohọcsinhqua1sơđồ,họcsinhghichépvàhọcthuộc.
+Ưuđiểmcủagiảiphápnàylà:




10
 Cáchlàmnàycóthểnóiđãđemlạinhữnghiệuquảthiếtthựcnhấtđịnhtrong
việcôntập,củngcố,hệthốngkiếnthứcchohọcsinhbởicáchtrìnhbàygọn,rõràng
vàlogic.

Tácgia




Tiểusử Sựnghiệpvănhọc
Tác


Quan Giátrị Vịtrí
Gia Quê Cuộc
điểm thơ trong
đình hươn đời
sáng văn vhdt
g
táctác

Hình3:Sơđồhóavềmộttácgiavănhọc
+Nhượcđiểmcủagiảiphápnàylà:
Cảlớpcùngcóchungcáchtrìnhbàygiốngnhưcáchcủagiáoviênhoặccủatài
liệu,chứkhôngphảidohọcsinhtựxâydựngtheocáchhiểucủamình.
Cácbảngbiểuđóchưachúýđếnhìnhảnh,màusắcvàđườngnét.
Cáchlàmnàychưathậtsự pháthuyđượctư duysángtạo,chưathậtsự kích
thích,lôicuốnđượccácemtrongviệctíchcực,chủđộngtìmtòi,pháthiệnvàchiếm
lĩnhkiếnthứccủabàihọc.
Nhưvậy,việcđổimớiphươngphápdạyhọcbàiđọchiểuvềtácgiavăn
họclàrấtcầnthiết.Tôihyvọngrằngsángkiếnkinhnghiệmnàycủatôisẽgóp
mộtphầnnhỏbéđể nângcaochấtlượnggiảngdạycủabộmônNgữ văntrong
nhàtrườngTHPTnóichungvàtrongtrườngTHPTLýNhânTôngnóiriêng.
2.Môtảgiảiphápsaukhicósángkiến:
2.1.Sựkhácbiệtcủagiảiphápmớisovớigiảiphápcũ:
Lậpbảngsosánhgiữaphươngphápdạyhọctheosơ đồ hóavàphươngpháp
sửdụngSơđồtưduy:


11
 Tiêuchíso Dạyhọctheosơđồ Sửdụngsơđồtưduy
Stt
sánh hóa
Vai trò của Giáoviên giữ vaitrò Giáoviêntổ chức,hướngdẫncho
ngườidạy truyền thụ tri thức, họcsinh;địnhhướng,kiểmtrahoạt
chứng minh chân lý độngnhậnthức;kếtluận,chốtlại
1
của kiến thức trong kiếnthứcbàihọc.
sáchgiáokhoavàcủa
chínhgiáoviên.
Vai trò của Thụđộngtheodõi,ghi Chủđộngchiếmlĩnhkiếnthức;tìm
ngườihọc chép; ghi nhớ và bắt hiểu, nghiên cứu và giải quyết
2
chước kiến thức của nhiệmvụhọctập.
giáoviên.
Phươngpháp Dạy học mang tính Tạođiềukiệnthuậnlợiđểhọcsinh
dạyhọc thông báo đồng loạt, bộc lộ và phát triển năng lực; tác
3
yêu cầu cả lớp cùng độngđến tìnhcảm,đemlạiniềm
thựchiệnnhưnhau. vui,hứngthúhọctậpchohọcsinh.
Hình thức, Chủ yếu dạy học Dạy học cá nhân, dạy học theo
tổ chức dạy toànlớp,giáoviênđối nhóm
4
học diệnvớicảlớp.


Phương tiện ­Giáoviên:Sáchgiáo ­Giáoviên:Ngoàisáchgiáokhoa,
dạyhọc khoa, sách giáo sáchgiáoviên,bảngđen,phấntrắng,
viên,bảng đen, phấn giáo viên còn phải sử dụng máy
trắng. chiếu,cácphầnmềmvẽ Sơ đồ tư
5
­Họcsinh:Sáchgiáo duy,phấnmàu
khoa,vởghi,bút ­ Học sinh : Ngoài sách giáo
khoa,vở ghi,bút,cầnchuẩnbị thêm
bútmàu,giấyA0
Quaviệcsosánhtrên,cóthểnhậnthấynhữngưuthếcủaphươngphápmớiso
vớiphươngphápcũ:
­Giáoviênkhôngthuyếtgiảngkiếnthứcmàchủ yếutruyềnđạtchohọcsinh
kỹnăngđểhọcsinhcóthểxửlýnhữngtìnhhuốngtươngtựtrongcuộcsống.

12
 ­Họcsinhchủđộngtiếpnhậnkiếnthức,vậndụngsángtạovàothựctếnhững
gìmìnhhọcđược.
­Lớphọcsẽ sôinổi,cuốnhúthơnbởigiáoviêncóthể vậndụngnhiềuhình
thứcdạyhọckhácnhautronggiờhọc.
2.2.Cácbướcthựchiệncủagiảipháp:
2.2.1.LàmquenvớiSơđồtưduy
­ Cungcấpchohọcsinhnhữngkiếnthứccơ bảnvề sơ đồ tư duy :khái
niệm,đặcđiểmvềcấutạo,cáchvẽ.
­GiáoviênchọnnhữngSơ đồ tư duycókếtcấuđơngiảnchohọcsinh
quansát.Sauđó,chocácemdựavàoSơ đồ tư duyđể thuyếttrìnhnộidungbàihọc
đượcvẽtrongsơđồ.
­ Giáoviênhướngdẫnhọcsinhtậpvẽ:đưarachủ đề bằngtừ khóa[hoặc
hình ảnh] ở trungtâmmànhình[hoặctrênbảngđen].Chohọcsinhthựchànhvẽ Sơ
đồtưduytrêngiấyhaytrênbảng.Giáoviênđặtcáccâuhỏigợiýđểcácemsuynghĩ
vàvẽcácnhánhcấp1,cấp2,cấp3...
*Nguyêntắc:
+Giáoviênnênchọnnhữngbàicácemđãhọc,cókiếnthứcđơngiản,dễnhớ,
dễvẽ.
+Giáoviêncóthể linhhoạtchohọcsinhvẽ theonhómvàogiấy,vẽ cánhân
vàovởhoặcgọi2­3emlênbảngvẽ.
+Lưuýcácemkhôngdùngcâu,đoạnquádài,nênthể hiệncácýbằngnhững
cụmtừngắngọn.
­SaukhicácemvẽxongsườncủaSơđồtưduy,giáoviêngợiýchocácem
vẽchènthêmnhữnghìnhảnhcầnthiếtđểminhhọachonộidungcủasơđồ,gợi
ýchocácemchỉnhsửađườngnét,sử dụngmàusắcđể phânbiệt,làmnổibậtmạng
lướicácýtrongsơđồ.
*Nguyêntắc:
+GiáoviênlưuýhọcsinhkhivẽSơđồ tư duy,cácemnênkếthợpdùngmàu
sắc,đườngnét,...ngaytrongquátrìnhvẽđểtiếtkiệmthờigian.



13
 +Khôngnêndùngquánhiềumàu,khôngdùngnhữngmàusắc quásặc sỡ,
khôngquáchútrọngvàođườngnét,hìnhảnhlàmlãngphíthờigian.
­GiáoviênthumộtsốSơ đồ tư duycácemvừavẽ. Chohọcsinhquansát,
nhậnxét,gópýchỉnhsửa,bổsung.Giáoviênlắngnghe,địnhhướngchocácemhoàn
thiệnsơđồtưduy.
*Nguyêntắc:
+Sơđồtưduylàmộtsơđồmở,vìvậy,giáoviêncầntôntrọngvàpháthuysự
sángtạocủacácem,bởiđâylàsảnphẩmcủachínhcácem.Giáoviênchỉchỉnhsửa
chocácemchủ yếuvề mặtkiếnthức.Mặtkhác,giáoviêncũngcầnkhuyếnkhích,
biểudươngnhữngSơ đồ tư duyvẽ đảmbảođầyđủ kiếnthứctrọngtâm,đẹp,có
cáchtrìnhbàykhoahọc,cânđối,hàihòavềđườngnét,màusắc.
+NhắccácemsaumỗibàihọcnênlưucácSơ đồ tư duylạiđể saunàytiện
việcôntập,hệthốngkiếnthức
2.2.2.Chuẩnbịcủagiáoviênvàhọcsinh:
*Đốivớigiáoviên:
­Giáoviênđọctrướcvàkỹ nộidungbàihọc,nắmbắtnhữngýcơ bảnvềtác
giảvănhọccầnvẽsơđồtưduy.
­Giáoviênnghiêncứukĩnhữngtàiliệuliênquanđếnviệchướngdẫnsửdụng
SơđồtưduyvàphầnmềmMindMapđểcónhữngtrithứccơbảnvềnó.
­Giáoviêncầncóthờigiantậpvẽ,cả vẽ trêngiấyvàtrênphầnmềmtrong
máyvitính[Nhớlàphảinghiêncứukĩcáchsửdụngphầnmềmđểthựchiệnthaotác
chonhanhnhẹn,thuầnthục].Saukhiđãhiểukĩ,nắmchắcvềvaitrò,côngdụngcủa
Sơđồtưduy,sửdụngthànhthạophầnmềm,nắmvữngphươngphápvẽmộtSơ đồ
tưduy,thìviệcứngdụngnóvàoquátrìnhdạyhọclàviệcdễdàng.
­Giáoviêncầnchuẩnbịtrước:phòngmáy,máychiếu,bảngphụ,phấnmàu,...
vàmộtsốSơđồtưduyđãvẽsẵntrêntrênmáy,trêngiấyA0,trênbảngphụ...
*Đốivớihọcsinh:
­Họcsinhđọctrướcbàihọcởnhàtheohướngdẫncủagiáoviên.
­HọcsinhlàmquenvớimộtsốSơđồtư duycósẵn,đểcácembướcđầucó
cáinhìnkháiquátvề Sơ đồ tư duy[tiếpxúc,hiểuvàbắtchướcvẽ theoSơ đồ tư


14
duycósẵn].Đâylàbướcchuẩnbịhếtsứcquantrọng.Tuynhiên,rấtnhiềugiáoviên
bỏ quabướcnàyhoặcgiớithiệumộtcáchrấtsơ sài,qualoa.Vìthế,họcsinhchưa
hiểubiếtcặnkẽ,cụthểvềnó,chưanắmvữngphươngpháptạolập,chưacókĩnăng
vẽ Sơ đồ tư duynêndẫnđếnnhiềutiếtdạykhôngthànhcôngdocácemmãiloay
hoayvớigiấybútmàkhôngbiếtvẽcáigì,vẽnhưthếnào,bắtđầutừđâu,...vìcácem
chưahìnhdungđượcSơ đồ tư duycủabàihọctrongđầumìnhcũngnhư chưabiết
cáchthức,phươngphápvẽ.
­Họcsinhcầnchuẩnbị đầyđủ cácdụngcụ:giấyvở,giấyA0,bútchì,hộp
màu,tẩy,...
2.2.3.CácbướcsửdụngSơđồtưduytrongquátrìnhdạyhọc
2.2.3.1.SửdụngSơđồtưduykiểmtrabàicũ:
­Giáoviênđưaramộttừ khóa[haymộthình ảnhtrungtâm]thể hiệnchủ đề
củakiếnthứccũmàcácemđãhọc.
­SauđógiáoviênyêucầucácemvẽSơđồtưduythôngquacâuhỏigợiý.
­Trêncơ sở từ khóa[hoặchình ảnhtrungtâm] ấykếthợpvớicâuhỏiđịnh
hướngcủagiáoviên,họcsinhsẽnhớlạikiếnthứcvàđịnhhìnhđượccáchvẽ Sơ đồ
tưduytheoyêucầu.
Khihọcsinhvẽxong,giáoviênchocảlớpquansát,gọimộtvàiemnhậnxét,
gópýsơđồrồigiáoviênnhậnxétvàchođiểm.
*Vídụ:KhikiểmtrabàicũvềtácgiaNguyễnĐìnhChiểu:
­GiáoviênghilênbảngtừkhóatrungtâmNguyễnĐìnhChiểu.
­Yêucầu1họcsinhlênbảng,dựavàokiếnthứcđãhọcvẽ cácnhánhcấp1,
cấp2
­Họcsinhdướilớpvẽragiấy.
­Giáoviênkiểmtrabàicủahọcsinhvàchỉnhsửa,bổsung.
­Giáoviêncóthể cungcấpchohọcsinhmộtSơđồ tư duyhoànchỉnhvề tác
giảNguyễnĐìnhChiểu




15
 Hình4:SơđồtưduyvềtácgiaNguyễnĐìnhChiểu
*Lưuý:
+GiáoviêncóthểchocảlớpcùnglậpSơđồ tư duytrêngiấytheocáchhoạt
độngcánhântrongmộtthờigiannhấtđịnhđể lôicuốntấtcả họcsinhvàoviệcôn
kiếnthứcđồngthờirènluyệnkĩnăngtạolậpSơ đồ tư duyvàthóiquentư duycho
cácem.
+Hếtthờigianquyđịnh,giáoviênchọnsơđồcủamộtvàiem[cóthểvẽxong
trước,cóthểcầnlấyđiểm,...],chấm,nhậnxétvàghiđiểmchocácem;biểudương,
khenngợinhữngemvẽtốtđểkhíchlệcácemnhằmtạokhôngkhíhọctậpsôinổi.
+GiáoviênchỉcầndựavàoSơđồtư duychấmvàghinhậnđiểmchohọcsinh
màkhôngcầnphảiyêucầugìthêmởcácem,vìtađãchọndạngđềkháđơngiản,nên
nhữnggìcầntrả lời,cácemđãthể hiệntrongSơđồ tư duy,hơnnữathờigiankiểm
trabàicũcóhạn.
2.2.3.2.SửdụngSơđồtưduydạyhọcbàimới:
Lâunay,việcsửdụngSơđồtư duynhưmộtcôngcụ hỗ trợ đắclựcchoviệc
dạyhọcbàimớithìítnhiềugiáoviênchúngtađãvàđangứngdụng.Tuynhiên,việc
sử dụngSơ đồ tư duyvừađể tổ chức,dẫndắtchohọcsinhtự tìmhiểu,khámphá,
chiếmlĩnhkiếnthứcbàihọclạivừathaythế choviệcghibảngcôđọngkiếnthức
tiếtdạy,bàidạycủagiáoviênthìquảlàviệclàmcònhếtsứcmớimẻ.

16
 Sauđâylàmộtsốhìnhthứcvậndụngsơđồ tư duyvàodạybàimớixinđược
chiasẻvớicácđồngnghiệp:

a.SửdụngSơđồtưduytrênmáychiếu:

*Cácbướclênlớp:

+Tìmtừ khóatrungtâm :Giáoviên gợimở để họcsinhtìmtừ khóatrung
tâm.Giáoviêntrìnhchiếutừkhóa[hìnhảnhtrungtâm]lênmáychiếu.

+Tìmtừkhóacấp1,2,3[Nhánhcấp1,2,3]
­Giáoviêngợimởđểhọcsinhtìmtừkhóacấp1[thôngthườnglànhữngnội
dungkháiquátnhấtcủabàihọcmàchúngtavẫngọilàluậnđiểm]
­Giáoviêntrìnhchiếutừkhóacấp1trênmáychiếu.Mộtbàiđọchiểuvềtác
giả vănhọcbaogiờcũngcótừ2từ khóacấp1trởlên.Vídụ tácgiả NguyễnDu,tác
giảNguyễnĐìnhChiểu,tácgiảNamCaochỉcó2từkhóacấp1:cuộcđời,sựnghiệp
vănhọc.
­ Giáoviêncóthể tổ chứchoạtđộngnhómđể họcsinhtìmtừ khóacấp2,3
[thựcchấtlànhữngluậncứ,luậnchứngđểlàmsángtỏcholuậnđiểm]Baonhiêu
từkhóacấp1thìchialớprathànhbấynhiêunhóm,mỗinhómtrìnhbày1từkhóacấp
1.
­Cácnhómcửđạidiệntrìnhbày.
­Giáoviênđiềuchỉnh,bổsungvàtrìnhchiếutrênmáy.
+Giáoviênchốtlạivàhoànthiệnsơ đồ tư duy.Giáoviênkếthợpvớicác
hìnhảnhminhhọa,thuyếtgiảngđểhọcsinhhiểusâuhơnbàihọc.
*Ưuđiểm:
+Pháthuyđượcnănglựccủahọcsinh:nănglựclàmviệcnhóm,nănglựcsử
dụngngônngữ,nănglựctưduy,nănglựcthẩmmỹ.
+Giáoviênkhaithácđượctốiđahiệuquảcôngnghệthôngtintrongbàigiảng.
*Nhượcđiểm:
+Đâylàhìnhthứcdạyhọcmàgiáoviêntáchrờibảngđen,phấntrắng.
+Giáoviênvàhọcsinhphảichuẩnkhácôngphutrướcmỗigiờhọc.


17
 *Vídụ:TrongbàiBìnhNgôđạicáo,phầnI:tìmhiểuvề tácgiả Nguyễn
Trãi,giáoviêncóthểtổchứcdạyhọcbàimớivềtácgiảnhưsau:
­Tìmtừkhóatrungtâm:Giáoviêngiớithiệubàihọcvớinộidungchínhlàtìm
hiểuvềtácgiảNguyễnTrãi.Sauđó,đưahìnhảnhtrungtâmlênmáychiếu.




­Tìmtừkhóacấp1:GiáoviênyêucầuhọcsinhdựavàosáchNgữvăn10,tập
2,nêunhữngnétcơ bảnvề tácgiả NguyễnTrãi.Họcsinhtrả lời: cuộcđời,sự
nghiệpthơvăn,kếtluận.




­Tìmtừkhóacấp2,3phầncuộcđời.
Sinhnăm1380,mất1442
Giađìnhcótruyềnthốngyêunước,vănhóa,vănhọc.
18
 Quêquán:ThườngTín,HàTây.
Trước khi tham gia khởi nghĩa Lam Sơn:5 tuổi mất mẹ, 10 tuổi mất ông
ngoại,năm1400đỗTháihọcsinh­ralàmquanchotriềuHồ,năm1407:giặcMinhxâm
lược,NguyễnTrãiđitheoLêLợi.
SaukhithamgiakhởinghĩaLamSơn :gópphầntolớnvàochiếnthắngquân
Minh1428,thaymặtLêLợiviếtĐạicáobìnhNgô;ônghămhởthamgiaxâydựngđất
nước;ôngkhôngcònđượctindùng;năm1439:xinvềởẩnởCônSơn;Năm1440:Lê
TháiTôngmờiragiúpviệcnước;năm1442:vướngvàovụánLệChiViên­truditam
tộc;năm1464:LêThánhTôngminhoan;năm1980:UNESCOcôngnhậnlàdanhnhân
vănhóathếgiới.




­Tìmtừkhóacấp2,3phầnsựnghiệpthơvăn.
1.Tácphẩmchính:
+TácphẩmchữHán:Quântrungtừmệnhtập,BìnhNgôđạicáo,ỨcTraithi
tập,ChíLinhsơnphú,BăngHồdisựlục,LamSơnthựclục,VănbiaVĩnhLăng,
Vănloại.

19
 +TácphẩmchữNôm:Quốcâmthitập
+Tácphẩmviếtvềđịalý:Dưđịachí
2.NguyễnTrãi­nhàvănchínhluậnkiệtxuất.
­Vịtrí:lànhàvănchínhluậnlỗilạcnhấttrongvănhọctrungđạiViệtNam.
­Tácphẩmchínhluậntiêubiểu:
+Quântrungtừmệnhtập:thưtừ,giấytờgiaothiệpvớinhàMinh;thể hiện
tưtưởngnhânnghĩa,tưtưởngyêunước;nghệthuậtluậnchiếnbậcthầy;đượcđánh
giácósứcmạnhcủamườivạnquân[PhanHuyChú]
+ BìnhNgôđạicáo :thaymặtLêLợiviếtchotoàndân;đâylàángvănyêu
nước,làtuyênngônvềchủquyềncủadântộc,làbảncáotrạngtốcáokẻthù,làbản
anhhùngcavềcuộckhởinghĩaLamSơn;đâyđượccoilàángthiêncổhùngvăn.
­Giátrịnộidung:Tưtưởngchủđạolàtưtưởngnhânnghĩa,yêunước,thương
dân.
­ Giátrị nghệ thuật :đạttớitrìnhđộ nghệ thuậtmẫumựctừ xácđịnhđối
tượng,mụcđích,bútpháp,kếtcấuchạtchẽ,lậpluậnsắcbén.
3.NguyễnTrãinhàthơtrữtìnhsâusắc.
­Vịtrí:NguyễnTrãilànhàthơtiêubiểuchothơtrữtình.
­Tácphẩmtiêubiểu:
+ỨcTraithitập.
+Quốcâmthitập.
­ Giátrịnộidung:
+NguyễnTrãilàngườianhhùngvĩđạicủadântộc:
Lýtưởngcủangườianhhùng:hòaquyệnyêunướcvàthươngdân
Phẩmchất,ýchíngườianhhùng:dángngaythẳng,cứngcỏicủacâytrúc;vẻ
thanhtao,trongtrắngcủacâymai;sứcsốngkhỏekhoắncủacâytùng.
+NguyễnTrãilàconngườitrầnthế:
Đauđớnkhichứngkiếnnghịchcảnhéolecủaxãhội.
Mơướcvềmộtxãhộitháibình,thịnhtrị.
Dànhnhiềutìnhyêuchothiênnhiên,đấtnước,conngườivàcuộcsống.

20
NguyễnTrãiđềcậptớinghĩavuatôi,tìnhchaconvàtìnhbạn.
NguyễnTrãigắnbóthathiếtvớiquêhương.




­ Tìmtừkhóacấp2,3phầnkếtluận

21
 + Vị trítrongnềnvănhọcdântộc :1hiệntượngvănhọc:kếttinhtruyền
thốngvănhọcLýTrần,mởđườngcho1giaiđoạnpháttriểnmới.
+Nộidungthơvăn:kếthợpgiữanộidungyêunướcvànộidungnhânđạo.
+Nghệthuậtthơvăn:đónggópnhiềunhấtlàvềthểloạivàngônngữ.




Hình4:SơđồtưduyvềtácgiaNguyễnTrãi


*Hìnhảnhminhhọa:Mộtsốsơđồtưduyvẽtrênphầnmềmcáctácgiatrong
chươngtrìnhNgữvăn

22
Hình5:SơđồtưduytácgiaNguyễnDu


23
Hình6:SơđồtưduytácgiaHồChíMinh

24
Hình7:SơđồtưduytácgiaTốHữu




25
Hình8:SơđồtưduytácgiaNamCao

26
b.SửdụngSơđồtưduytrênbảngđen:

*Cácbướclênlớp:

+Tìmtừkhóatrungtâm:
­Giáoviêngợimởđểhọcsinhtìmtừkhóatrungtâm.
­Gvviếttừ khóatrungtâmlênbảng[giáoviêncóthể trangtrítừ khóa
trungtâmbằng1hìnhảnhsinhđộngcótínhchấtminhhọa].
+Tìmtừkhóacấp1,2,3:
­Giáoviêngợimởđểhọcsinhtìmtừkhóacấp1.
­Giáoviênviếttừkhóacấp1lênbảng[giáoviênsửdụngphấnmàuđể
vẽnhánhcủatừkhóacấp1].
Giáoviêncóthểtổchứchoạtđộngnhóm:
­Giáoviêncóthểtổchứchoạtđộngnhómđểhọcsinhtìmtừ khóacấp
2.Baonhiêutừ khóacấp1thìchialớprathànhbấynhiêunhóm,mỗinhómtrìnhbày
kiếnthứcbàihọcliênquanđếntừkhóacấp1.
­Cácnhómcửđạidiệntrìnhbày.
­Giáoviênđiềuchỉnh,bổsung.
Giáoviêncóthểhướngdẫnhọcsinhlàmviệccánhân:
­Giáoviênvẽnhánhcấp2,3lênbảng[dạngsơđồtưduytrống].
­Sauđóyêucầuhọcsinhlênđiềnthôngtin,thuyếtminhkiếnthứcliên
quanđếntừkhóacủanhánh.
­Nhữnghọcsinhkhácnhậnxét,bổsung.
+Giáoviênchốtlạivàhoànthiệnsơđồtưduy:bổsunghìnhảnhminhhọa.
*Ưuđiểm:
Pháthuyđượcnănglựccủahọcsinh:nănglựclàmviệcnhóm,nănglựcsử
dụngngônngữ,nănglựctưduy,nănglựcthẩmmỹ.
*Nhượcđiểm:




27
 Ngoàiviệcnắmvữngkiếnthứccơ bản,giáoviêncầncónăngkhiếuhộihọa:
khảnăngsửdụngmàusắc,lựachọnhìnhảnh,chiabốcụchợplýĐiềunàykhákhó
khănvới1bộphậnkhôngnhỏcủagiáoviên.




Hì
nh9:MộttiếthọcsửdụngSơđồtưduytạitrườngTHPTLýNhânTông
*Hìnhảnhminhhọa:
Trongquátrìnhgiảngdạy,tôiđãsưutầmđượcmộtsố Sơ đồ tư duycủahọc
sinhtrìnhbàyvềcáctácgiavănhọc.




28
 Hì
nh10:BàilàmcủahọcsinhNguyễnThịThảo­lớp12A1­TrườngTHPTLýNhânTông

29
Hình11:BàilàmcủahọcsinhHàThịMai­lớp10A1­TrườngTHPTLýNhânTông


30
Hình11:BàilàmcủahọcsinhNguyễnThị Phương­lớp10A1­TrườngTHPTLý
NhânTông


31
 Hì
nh12:BàilàmcủahọcsinhNgôVănDũng­lớp11A6­TrườngTHPTLýNhânTông


32
c.SửdụngSơđồtưduytrênmáychiếukếthợpvớibảngđen:

*Cácbướclênlớp:

Giáoviênkếthợpgiữamáychiếuvàviếtbảnglinhhoạttheocáctiếntrình:

­Tìmtừkhóatrungtâm.

­Tìmtừkhóacấp1,2,3..

­Giáoviênnhậnxét,hoànthiệnsơđồtưduycủabàihọc.

*Ưuđiểm:

+Pháthuyđượcnănglựccủahọcsinh:nănglựclàmviệcnhóm,nănglựcsử
dụngngônngữ,nănglựctưduy,nănglựcthẩmmỹ.
+Kếthợpgiữaviếtbảngvàmáychiếu.Bảngđenghilạinhữngnộidungchính
củabàihọc.Máychiếuxâydựng1Sơ đồ tư duyvớinộidungkiếnthứcnhư trên
bảng.
*Nhượcđiểm:
Giáoviênvàhọcsinhphảichuẩnkhácôngphutrướcmỗigiờhọc.
*Giáoánminhhọa:
Đâylàgiáoántôisoạntrêncơ sở sử dụngSơ đồ tư duykếthợpgiữamáy
chiếuvàbảngđen.
TRUYỆNKIỀU
PhầnI­TácgiaNguyễnDu
I.MỤCTIÊUCẦNĐẠT:Giúphọcsinh
1.Kiếnthức:Nắmđượcnhữngyếutố về thờiđại,giađìnhvàcuộcđờilàm
nênthiêntàiNguyễnDucùngsựnghiệpvănhọcvĩđạicủaông.
2.Kĩnăng:Vậndụngkiếnthứcvềtácgiađểtìmhiểutácphẩmvănhọc.
3.Tháiđộ:Biếtcảmthôngvớicuộcđời,tâmsự,tấmlòngcủanhàthơlớnvà
đánhgiácaonhữnggiátrịtinhthầnmàNguyễnDuđãđểlạichodântộc.
4.Nănglựccầnđạt:
33
 ­Nănglựcđọchiểuvănbản.
­Cácnănglựckhác:Nănglựchợptác,nănglựcgiảiquyếtvấnđề,nănglực
sángtạo,
B­THIẾTKẾBÀIHỌC
I.Chuẩnbịcủagiáoviênvàhọcsinh
1.Giáoviên:
­SáchgiáokhoaNgữvăn10,tập2,Bancơbản.
­SáchgiáoviênNgữvăn10,tập2,Bancơbản.
­Tàiliệuthamkhảo.
­ThiếtkếbàigiảngNgữvăn10,tập2,Bancơbản.
­Giáoánpowerpoint,kỹ năngvẽ sơ đồ tư duytrêngiấyvàtrênphầnmềm
Mindmap.
2.Họcsinh:
­Trảlờinhữngcâuhỏiphầnhướngdẫnhọcbài.
­GiấyA0,màuvẽ,kỹnăngvẽsơđồtưduy.
II.Tiếntrìnhtổchứcdạyhọc
*Ổnđịnhtổchứclớp
*HOẠTĐỘNG1:TRẢINGHIỆM[3phút]
*HOẠTĐỘNG2:HÌNHTHÀNHKIẾNTHỨCMỚI[35phút]
1.Tìmtừkhóatrungtâm:
Dẫndắt:
TrongbàithơKínhgửicụNguyễnDu,TốHữuđãviết:
NửađêmquahuyệnNghiXuân
BângkhuângnhớCụ,thươngthânnàngKiều...
Vâng!CâuthơcủaTốHữuđãnhắctớiđạithihàoNguyễnDucùngvớikiệttác
củaônglàtácphẩmTruyệnKiều.Nhưchúngtađãbiết,NguyễnDulàmộtđạithihào
dântộc,mộtdanhnhânvănhóathếgiới,mộtnhànhânđạolỗilạc,ôngcóđónggópto
lớnđốivớivănhọcdântộcvềnhiềuphươngdiệnnộidungvànghệthuật,xứngđáng
gọilàthiêntàivănhọc.

34
 Để hiểurõhơnvề conngười,cuộcđờicũngnhư sự nghiệpsángtáccủavị
danhnhânnày,hômnaycôvàcácemsẽ cùngnhautìmhiểuvề tácgiả vănhọc
NguyễnDu.
Giáoviênviếttênbàilênbảng.
Giáoviêntrìnhchiếuhìnhảnhtrungtâm:TácgiảNguyễnDu.




2.Tìmtừkhóacấp1,2,3..:
*Tìmtừkhóacấp1:Cuộcđời,sựnghiệpvănhọc.
­GV[Câuhỏinhậnbiết]:Quachuẩnbịbàiở nhà,emhãychobiếtnhữngnét
cơbảnvềtácgiaNguyễnDu?
­HS:DựavàoSGK,trảlời:Cuộcđời,sựnghiệpvănhọc.
­GV:Chốtlạitrênmáychiếu:




*Tìmtừkhóacấp2,3:Tìmhiểuvềcuộcđời
­GV[Câuhỏinhậnbiết]:DựavàoSGKvàquabàisoạn ởnhà,hãychobiết
vàinétchínhvềcuộcđờicủatácgiaNguyễnDu?
­GVphátphiếuhọctậpchocảlớp:Sơđồtưduytrống:




35
 ­ HS:Làmviệccánhânđểhoànthiệnsơđồtưduytrống.Tìmtừkhóacấp
2.
­ GV:
+Ghilênbảngtừkhóacấp1:Cuộcđời.
+Yêucầu1vàihọcsinhnộpbàiSơđồtưduycủamìnhđínhtrênbảng.
­Nhữnghọcsinhkhácnhậnxét,bổsung.
­GVchốtlạikiếnthứctrênmáychiếu:
Nămsinh,nămmất:1765­1820.
Tênchữ,tênhiệu:tênchữlàTốNhư,hiệulàThanhHiên.
Quêquán:làngTiênĐiền,huyệnNghiXuân,tỉnhHàTĩnh
Giađình:Xuấtthântrongmộtgiađìnhphongkiếnquyềnquý,cótruyềnthống
vănhọcvànhiềuđờilàmquan.
Sựkiệnchínhtrongcuộcđời:
Năm10tuổimồcôicha.
Năm13tuổimồcôimẹ.
Năm1783:đỗtútàilàmquantạiTháiNguyên
Năm1789:trảiqua10nămlưulạc.
Năm1802:làmquanchonhàNguyễn.
Năm1813:đisứsangTrungQuốclần1.
Năm1820:chưakịpbịđisứlần2thìmất.




36
 Hình13:SơđồtưduytácgiaNguyễnDu




­ GV[Câuhỏinângcao]:Theoem,nhữngyếutốnàotrongcuộcđờicủa
NguyễnDucóảnhhưởngsâusắctớisựnghiệpvănhọccủaông?
­ Họcsinhsuynghĩ,trảlời.
­ GVchốtlại:đólàsựkếthợpyếutốbảnthângiađình,quêhương
xãhội.
+Bảnthân

Video liên quan