Hệ thống tuần hoàn kín là hệ thống tuần hoàn trong cơ thể, ở đó máu lưu thông liên tục trong mạng lưới mạch máu.
Trong hệ tuần hoàn kín thì máu được lưu thông dưới áp lực cao, và do đó, tốc độ chảy của máu sẽ nhanh hơn.
Hệ tuần hoàn hở:
Hệ tuần hoàn mở là hệ tuần hoàn trong cơ thể, tại hệ tuần hoàn hở không có mao mạch. Gọi là “hở” vì máu có thể thoát ra khỏi hệ thống tuần hoàn.
- Vì hoạt động trao đổi khí cho các tế bào ở côn trùng do hệ thống ống dẫn khí đảm nhận chứ không phải là hệ tuần hoàn.
- Vì tốc độ máu chậm, khả năng điều hòa phân phối máu đến các cơ quan chậm
Các kiểu hệ tuần hoàn: hệ tuần hoàn hở, hệ tuần hoàn kín, hệ tuần hoàn đơn, hệ tuần hoàn kép.
I. CẤU TẠO VÀ CHỨC NĂNG CỦA HỆ TUẦN HOÀN
Quảng cáo
1. Cấu tạo của hệ tuần hoàn
- Dịch tuần hoàn: máu hoặc hỗn hợp máu và dịch mô, hoà tan các chất dinh dưỡng và các chất khí → vận chuyển các chất từ cơ quan này sang cơ quan khác đáp ứng cho các hoạt động sống của cơ thể.
- Tim: hút và đẩy máu trong hệ mạch → máu được tuần hoàn liên tục trong hệ mạch
- Hệ thống mạch máu:
+ Động mạch: Dẫn máu từ tim đến các mao mạch và các tế bào
+ Mao mạch: Dẫn máu từ động mạch với tĩnh mạch
+ Tĩnh mạch: Dẫn máu từ các các mao mạch về tim
2. Chức năng của hệ tuần hoàn
- Cung cấp chất dinh dưỡng, ôxi cho tế bào hoạt động
- Đưa các chất thải đến thận, phổi, da để thải ra ngoài
→ Vận chuyển các chất từ bộ phận này đến bộ phận khác để đáp ứng cho các hoạt động sống của cơ thể.
II. CÁC DẠNG HỆ TUẦN HOÀN Ở ĐỘNG VẬT
- Động vật đa bào có cơ thể nhỏ dẹp và động vật đơn bào không có hệ tuần hoàn và các chất được trao đổi qua bề mặt cơ thể.
- Động vật đa bào kích thước cơ thể lớn, do trao đổi chất qua bề mặt cơ thể không đáp ứng được nhu cầu của cơ thể → có hệ tuần hoàn.
1. Phân biệt hệ tuần hoàn kín và hệ tuần hoàn hở
Hình 1: Hệ tuần hoàn kín và hệ tuần hoàn hở
Bảng 1: So sánh đặc điểm của hệ tuần hoàn hở và hệ tuần hoàn kín
2. Phân biệt hệ tuần hoàn đơn và hệ tuần hoàn kép
Bảng 2: So sánh đặc điểm của hệ tuần hoàn đơn và hệ tuần hoàn kép
3. Chiều hướng tiến hoá của hệ tuần hoàn
Ban đầu, các sinh vật chưa có hệ tuần hoàn, trong quá trình tiến hóa, hệ tuần hoàn mới xuất hiện.
+ Từ có hệ tuần hoàn → hệ tuần hoàn ngày càng hoàn thiện.
+ Từ hệ tuần hoàn hở → hệ tuần hoàn kín.
+ Từ tuần hoàn đơn [tim 2 ngăn với một vòng tuần hoàn - cá] → tuần hoàn kép [từ tim ba ngăn, máu pha nhiều – lưỡng cư → tim ba ngăn với vách ngăn trong tâm thất, máu ít pha trộn hơn - bò sát → tim bốn ngăn máu không pha trộn – chim, thú].
Sơ đồ tư duy Tuần hoàn máu:
- Hãy chỉ ra đường đi của máu [bắt đầu từ tim] trên sơ đồ hệ tuần hoàn hở [hình 18.1] và hệ tuần hoàn kín [hình 18.2]. Cho biết những ưu điểm của hệ tuần hoàn kín so với hệ tuần hoàn mở. Cho biết vai trò của tim trong tuần hoàn máu. Giải bài tập câu hỏi thảo luận trang 78 SGK Sinh học 11.
- Hãy chỉ ra đường đi của máu trong hệ tuần hoàn đơn của cá [xuất phát từ tim] và giải thích vì sao hệ tuần hoàn của cá gọi là hệ tuần hoàn đơn [hình 18.3A]. Hãy chỉ ra đường đi của máu trong hệ tuần hoàn đơn của cá [xuất phát từ tim] và giải thích vì sao hệ tuần hoàn của cá gọi là hệ tuần hoàn đơn [hình 18.3A].
- Bài 1 trang 80 SGK Sinh học 11 Giải bài 1 trang 80 SGK Sinh học 11. Tại sao hệ tuần hoàn của côn trùng được gọi là hệ tuần hoàn hở?
- Bài 2 trang 80 SGK Sinh học 11 Giải bài 2 trang 80 SGK Sinh học 11. Tại sao hệ tuần hoàn của cá, lưỡng cư, bò sát, chim và thú được gọi là hệ tuần hoàn kín? Bài 3 trang 80 SGK Sinh học 11
Giải bài 3 trang 80 SGK Sinh học 11. Đánh dấu x vào ô trống cho ý trả lời đúng về nhóm động vật không có sự pha trộn giữa máu giàu O2 và máu giàu CO2 ở tim.