Soạn bài Luyện tập thao tác lập luận phân tích lớp 11 là nhằm giúp các em củng cố và nâng cao tri thức về thao tác lập luận phân tích, nắm vững cách vận dụng thao tác lập luận phân tích trong bài văn nghị luận.
Trong bài soạn này, Đọc Tài Liệu sẽ đưa ra những gợi ý giải bài tập luyện tập thao tác lập luận phân tích - SGK Ngữ Văn 11 trang 43 nằm trong chuyên mục soạn văn 11. Các em có thể dựa vào đó để phát triển và mở rộng ý cho câu trả lời của mình đầy đủ hơn.
Lý thuyết thao tác lập luận phân tích
- Thao tác lập luận phân tích là chia nhỏ đối tượng thành các yếu tố bộ phận để xem xét nội dung, hình thức và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của chúng, rồi khái quát, phát hiện ra bản chất của đối tượng.
- Yêu cầu của một lập luận phân tích:
+ Xác định vấn đề phân tích.
+ Chia vấn đề thành những khía cạnh nhỏ.
+ Khái quát tổng hợp.
- Khi phân tích cần đi sâu vào từng mặt, từng bộ phận nhưng cần lưu ý đến quan hệ giữa chúng với nhau, cần khái quát để rút ra bản chất chung của đối tượng.
* Xem lại kiến thức đầy đủ về thao tác lập luận phân tích trong soạn bài Thao tác lập luận phân tích.
Giải bài Luyện tập thao tác lập luận phân tích Ngắn nhất
Câu 1 trang 43 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Tự ti và tự phụ là hai thái độ trái ngược nhau nhưng đều ảnh hưởng không tốt đến kết quả học tập và công tác. Lập luận phân tích những biểu hiện và tác hại của hai căn bệnh nói trên.
Trả lời:
a, Những biểu hiện và tác hại của thái độ tự ti:
– Khái niệm: Tự ti là đánh giá thấp bản thân nên thiếu tự tin
– Biểu hiện:
+ Không dám tin vào năng lực, sở trường, hiểu biết bản thân
+ Nhút nhát, thu mình
+ Không dám đương đầu với nhiệm vụ, thử thách
– Tác hại của thái độ tự ti
b, Những biểu hiện và tác hại của thái độ tự phụ
– Khái niệm: Tự phụ là luôn tự đề cao bản thân, hạ thấp người khác
– Biểu hiện:
+ Luôn đề cao quá mức bản thân
+ Không chịu thừa nhận khả năng, tài năng của người khác
+ Khi làm được điều đó lớn lao thì còn tỏ ra coi thường người khác
– Tác hại của tự phụ
c, Biện pháp
+ Cần xác định rõ điểm mạnh, điểm yếu của bản thân để phát huy được những điểm mạnh khắc phục điểm yếu
+ Cần có thái độ sống tự tin và khiêm tốn
+ Hoàn thiện bản thân cả về nhân cách và học thức.
Câu 2 trang 43 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Viết lập luận phân tích hình ảnh sĩ tử và quan trường trong hai câu thơ:
Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ,
Ậm oẹ quan trường miệng thét loa.
[Trần Tế Xương — Vịnh khoa thi Hương]
Trả lời:
Tham khảo triển khai các ý chính sau:
- Nghệ thuật sử dụng từ ngữ giàu hình tượng và cảm xúc qua các từ: lôi thôi, ậm oẹ.
- Nghệ thuật đảo trật tự cú pháp nhằm nhấn mạnh vào dáng điệu và hành động của sĩ tử và quan trường.
- Sự đối lập giữa sĩ tử và quan trường [nhưng cả hai đều hài hước].
- Nêu cảm nghĩ chung về cách thi cử trường ốc ngày xưa.
Với các ý dự định triển khai như trên, có thể chọn viết đoạn văn lập luận phân tích theo kiểu tổng - phân - hợp.
- Giới thiệu hai câu thơ và định hướng phân tích
- Triển khai phân tích cụ thể nghệ thuật sử dụng từ ngữ, phép đối lập, đảo ngữ...
- Nêu cảm nghĩ về cách thi cử dưới thời phong kiến.
Đoạn văn tham khảo:
Từ “lôi thôi” được đặt lên đầu câu, nhấn mạnh cái sự không gọn gàng của các vị “sĩ tử”. Bình thường, những người đi thi đều là những người đọc sách, những người luôn gọn gàng, chỉn chu. Vậy mà nay, thí sinh đi thi với vẻ xốc xếch, với lọ chai lỉnh kỉnh, không còn cái vẻ tao nhã của người đọc sách. Chỉ một đối tượng, nhưng cũng đủ để chỉ sự xuống cấp của toàn xã hội.
Thí sinh không còn vẻ nho nhã trí thức thì những vị giám khảo cũng không còn vẻ nghiêm túc, đáng kính như trước nữa, chỉ còn cái dáng “thét loa” đầy chợ búa, mà nói thì cũng “ậm ọe” chẳng thành câu. Một lần nữa, tính từ miêu tả “ậm ọe” lại được cho lên đầu câu giống như từ “lôi thôi” ở trên để làm nổi bật lên sự bất tài của đám quan trông trường thi. Chúng chỉ là những kẻ vênh váo, dựa hơi, chẳng có tài năng cũng chẳng có thực quyền. Trước mắt người đọc hiện lên hình ảnh của một trường thi nhốn nháo, quan trông thi thì luôn miệng hống hách, quát tháo, sĩ tử đi thi thì lôi thôi, lếch thếch, xiêu vẹo lều chõng lọ giấy đi thi. Thật là đáng buồn và đáng cười thay!
Soạn bài Luyện tập thao tác lập luận phân tích Chi tiết
Bài 1 trang 43 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Tự ti và tự phụ là hai thái độ trái ngược nhau nhưng đều ảnh hưởng không tốt đến kết quả học tập và công tác. Lập luận phân tích những biểu hiện và tác hại của hai căn bệnh nói trên.
Trả lời:
a] Những biểu hiện và tác hại của thái độ tự ti:
- Giải thích khái niệm: Tự ti là tự đánh giá thấp mình nên thiếu tự tin. Tự ti hoàn toàn khác với khiêm tốn.
- Những biểu hiện của thái độ tự ti:
+ Không dám tin tưởng vào năng lực, sở trường, sự hiểu biết,... của mình.
+ Nhút nhát, tránh những chỗ đông người.
+ Không dám mạnh dạn đảm nhận những nhiệm vụ được giao.
- Tác hại của thái độ tự ti.
+ Bỏ lỡ cơ hội thể hiện bản thân
+ Thu hẹp khoảng cách giao tiếp với mọi người...
b] Những biểu hiện và tác hại của thái độ tự phụ:
- Giải thích khái niệm: Tự phụ là thái độ đề cao quá mức bản thân, tự cao, tự đại đến mức coi thường người khác. Tự phụ khác với tự hào.
- Những biểu hiện của thái độ tự phụ:
+ Luôn đề cao quá mức bản thân
+ Luôn tự cho mình là đúng.
+ Khi làm được một việc gì đó lớn lao thì thậm chí còn tỏ ra coi thường người khác.
- Tác hại của tự phụ.
+ Nhìn nhận đánh giá sai lầm, lệch lạc giá trị bản thân
+ Khi đề cao quá mức bản thân, trong nhiều công việc cũng sẽ gặp thất bại, không được sự giúp sức của mọi người
c] Xác định thái độ hợp lí:
- Phải biết đánh giá đúng bản thân để phát huy những điểm mạnh và khắc phục những điểm yếu
- Cần phải khiêm tốn và tự tin trong cuộc sống
- Phải hoàn thiện mình về cả học thức và nhân cách
Bài 2 trang 43 SGK Ngữ văn 11 tập 1
Viết lập luận phân tích hình ảnh sĩ tử và quan trường trong hai câu thơ:
Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ,
Ậm oẹ quan trường miệng thét loa.
[Trần Tế Xương — Vịnh khoa thi Hương]
Trả lời:
a. Giới thiệu hai câu thơ và định hướng phân tích.
b. Nghệ thuật thể hiện qua hai câu thơ.
Nghệ thuật sử dụng từ ngữ giàu hình tượng và cảm xúc qua các từ như lôi thôi, ậm ọe.
- Sử dụng từ láy tượng thanh và tượng hình: giàu hình tượng và cảm xúc ==> hình dung cụ thể về hình ảnh sĩ tử, quan trường.
- Nghệ thuật đảo trật tự cú pháp:
+ Sĩ tử : luộm thuộm, vất vả, bệ rạc.
+ Quan trường : có vẻ oai phong, nạt nộ nhưng thực chất chỉ là sự giả dối.
+ Làm nổi bật hình dáng, hành động của các sĩ tử và quan trường.
+ Cảnh trường thi: huyên náo, lộn xộn, thiếu nghiêm túc.
c. Cảm nghĩ của bản thân về cách thi cử dưới thời phong kiến qua bài Vịnh khoa thi Hương: Điều này báo hiệu một sợ ô hợp, láo nháo trong thi cử. Hình ảnh sĩ tử phong nhã thanh cao đã biến đi đâu mất, mà thay vào đó là hình ảnh lôi thôi, luộm thuộm. Điều này càng cho thấy sự ô hợp của xã hội bấy giờ. Hình ảnh quan trường phải mạnh mẽ, bạo dạn, thì nay lại cho thấy sự yếu ớt, khiếp sợ ậm ẹ thét loa. Sĩ tử không thèm nghe quan, quan càng phải thét loa. Sự lộn xộn cảnh trường thi đã làm mất đi tính tôn nghiêm, giá trị của kì thi.
Tổng kết
Với thao tác lập luận phân tích, khi phân tích cần dựa trên những tiêu chí, quan hệ nhất định, đi sâu vào từng mặt, từng bộ phận.
Phân tích bao giờ cũng gắn liền với tổng hợp.
» Tham khảo thêm: Soạn bài viết văn số 2: Nghị luận văn học
Chào bạn Soạn văn 11 tập 1 tuần 4 [trang 43]
Dưới đây là tài liệu Soạn văn 11: Luyện tập thao tác lập luận phân tích, vô cùng hữu ích dành cho học sinh.
Tài liệu tham khảo mà Donwload.vn muốn giới thiệu, sẽ giúp cho các bạn học sinh lớp 11 chuẩn bị bài một cách nhanh chóng và đầy đủ.
Câu 1. Tự ti và tự phụ là hai thái độ trái ngược nhau nhưng đều ảnh hưởng không tốt đến kết quả học tập và công tác. Lập luận phân tích những biểu hiện và tác hại của hai căn bệnh nói trên.
Gợi ý:
a. Khái niệm tự tin và tự phụ:
- Tự ti: tự đánh giá thấp về bản thân.
- Tự phụ:tự đánh giá quá cao tài năng, thành tích của mình, do đó coi thường mọi người, kể cả người trên mình.
b. Biểu hiện của hai căn bệnh trên:
- Tự tin:
- Đánh giá thấp năng lực, sở trường… của bản thân.
- Sống khép kín, thu mình, sợ đám đông
- Không dám nghĩ, dám làm.
- Ngại giao tiếp với mọi người xung quanh…
- Tự phụ:
- Đề cao bản thân quá mức.
- Luôn tự cho mình là đúng.
- Có thái độ coi thường người khác khi đạt được một thành công…
c. Tác hại của tự ti và tự phụ
- Tác hại của thái độ tự ti.
- Bỏ lỡ nhiều cơ hội tốt để thể hiện bản thân.
- Thu hẹp mối quan hệ với mọi người xung quanh.
- Khó đạt được thành công trong cuộc sống…
- Tác hại của tự phụ.
- Có cái nhìn phiến diện về bản thân.
- Dễ ngủ quên trong chiến thắng.
- Dễ gặp phải thất bại trong cuộc sống.
- Không có được sự tôn trọng, yêu thương từ mọi người xung quanh…
d. Thái độ sống hợp lí
- Cần phải hiểu được và tự tin vào khả năng của bản thân.
- Sống khiêm tốn và trung thực.
- Tích cực tạo dựng những mối quan hệ tốt đẹp…
Câu 2. Phân tích hình ảnh sĩ tử và quan trường qua hai câu thơ sau:
Lôi thôi sĩ tử vai đeo lọ
Ậm ọe quan trường miệng thét loa
[Vịnh khoa thi Hương, Trần Tế Xương]
- Phân tích nghệ thuật sử dụng các từ:
- Sĩ tử “lôi thôi, vai đeo lọ” gợi dáng vẻ luộm thuộm, nhếch nhác.
- Quan trường “ậm ọe, miệng thét loa”: sự ra oai, nạt nộ nhưng đó là vẻ bên ngoài.
- Biện pháp đảo trật từ từ “Lôi thôi - sĩ tử, Ậm ọe - quan trường”: nhấn mạnh dáng điệu, hành động của các sĩ tử và quan trường.
- Hình ảnh “vai đeo lọ”, “miệng thét loa”: sĩ tử và quan trường không còn vẻ trí thức, trang nghiêm mà đầy chợ búa, nhếch nhác.
- Cảnh thi cử: Cảnh thi cử lúc bấy giờ thật nhốn nháo, không còn theo quy củ. Cảnh trường thi đã gián tiếp phản ánh sự suy vong của một nền học vấn, sự lỗi thời của đạo Nho.
Cập nhật: 27/07/2021