Bài viết được tư vấn chuyên môn bởi Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Hoàng Đăng Mịch - Trưởng khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec Hạ Long.
Bệnh giun kim là một bệnh thường gặp ở mọi lứa tuổi, nhưng thường thấy nhất là ở trẻ em. Giun kim sinh sôi và phát triển tại khu vực hậu môn, thức ăn của chúng là máu của vật chủ. Nhiễm giun kim là bệnh hay gặp nhưng hoàn toàn có thể phòng tránh được. Để chủ động phòng tránh bệnh, hãy cùng tìm hiểu nguyên nhân, triệu chứng, cách phòng tránh bệnh giun kim.
Bệnh giun kim là do nhiễm ký sinh trùng giun kim [tên khoa học là Enterobius vermicularis].
Hình thái: Giun kim có màu trắng sữa, đầu hơi phình và vỏ có khía. Miệng chúng có 3 môi, chiều dài giun đực khoảng 2-5mm, đuôi cong và có gai sinh dục khoảng 70mm. Giun cái dài khoảng 9-12 mm có đuôi dài và nhọn.
Giun kim cái đẻ trứng thải ra ngoài môi trường, trứng giun kim phát triển tốt và nở thành trứng mang ấu trùng và có khả năng lây nhiễm ở nhiệt độ 300C, độ ẩm 70% và oxy sau khoảng 6-8 giờ. Giun kim cái chỉ đẻ trứng vào ban đêm ở nếp nhăn của hậu môn và trứng phát triển thành ấu trùng có khả năng cử động. Chính vì chúng thường đẻ trứng vào ban đêm và tiết ra một chất gây ngứa nên người mắc giun kim thường xuyên ngứa hậu môn dữ dội vào đêm.
Phương thức lây truyền bệnh giun kim:
- Qua đường ăn uống: Do dùng tay gãi hậu môn có chứa trứng giun kim sau đó cầm thức ăn hoặc mút tay ở trẻ nhỏ.
- Đường truyền nhiễm khác: Trứng giun kim sau khi sinh và phát triển thành ấu trùng giun kim tại nếp hậu môn thì ngược lên manh tràng phát triển thành giun trưởng thành, kiểu này hiếm gặp.
Người mắc bệnh giun kim có thể có các triệu chứng như:
- Ngứa quanh hậu môn, nhất là vào ban đêm là một triệu chứng hay gặp và đặc hiệu của bệnh.
- Trẻ em bị nhiễm giun kim thường quấy khóc về đêm do ngứa hậu môn, quan sát ở rìa hậu môn có thể thấy giun kim cái ở rìa hậu môn.
Trẻ em bị nhiễm giun kim thường quấy khóc về đêm do ngứa hậu môn
- Đi đại tiện thấy ấu trùng giun kim trong phân.
- Ngoài ra do giun kim sống tại vùng hậu môn nên có thể chui vào âm đạo gây ngứa âm đạo, rối loạn kinh nguyệt.
- Giun kim có thể chui vào ruột thừa, có thể bị bội nhiễm gây viêm ruột thừa.
- Mắc bệnh kéo dài có thể gây thiếu máu mạn tính: hoa mắt, chóng mặt.
Nguyên tắc điều trị giun kim: Nếu tập thể bị nhiễm thì phải điều trị đồng loạt để tránh tái nhiễm bệnh
Thuốc điều trị giun kim bao gồm:
- Mebendazole 500mg liều duy nhất cho cả trẻ em và người lớn, uống nhắc lại sau 1 tháng.
- Hoặc dùng albendazole 400mg liều duy nhất cho cả trẻ em và người lớn, uống nhắc lại sau một tháng.
- Chú ý: mebendazole và albendazole chống chỉ định dùng cho trẻ dưới 2 tuổi và phụ nữ mang thai 3 tháng đầu hoặc cho con bú, người mẫn cảm với Benzimidazole, người có tiền sử nhiễm độc tủy xương. Thận trọng với các đối tượng suy thận, suy gan.
Các biện pháp dự phòng bệnh theo Cục Y Tế Dự Phòng - Bộ Y Tế bao gồm:
- Nâng cao ý thức vệ sinh bảo vệ môi trường không bị nhiễm phân, đặc biệt là nền nhà, giường chiếu và quần áo trẻ em.
- Thực hiện ăn chín uống sôi.
- Vệ sinh cá nhân tốt như cắt ngắn móng tay, rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.
- Không để trẻ mặc quần hở đũng, rửa hậu môn cho trẻ hàng ngày bằng xà phòng vào các buổi sáng.
- Những đối tượng có nguy cơ cao: tẩy giun định, nhất là cho trẻ em độ tuổi từ 2-12, tẩy giun 2 lần/ năm.
Bệnh giun kim là một bệnh giun sán hay gặp đặc biệt bệnh phổ biến trên đối tượng trẻ em, trẻ em chưa biết cách tự phòng bệnh và phát hiện bệnh nên là nguồn lây nhiễm chủ yếu trong cộng đồng, các bậc phụ huynh phải chú ý chủ động phòng bệnh cho bản thân và con em mình.
Để được tư vấn trực tiếp, Quý Khách vui lòng bấm số 1900 232 389 [phím 0 để gọi Vinmec] hoặc đăng ký lịch trực tuyến TẠI ĐÂY. Tải ứng dụng độc quyền MyVinmec để đặt lịch nhanh hơn, theo dõi lịch tiện lợi hơn!
Bài viết tổng hợp từ nguồn: Bộ Y tế
XEM THÊM:
Tình trạng trẻ hay bị giun kim chủ yếu là do thói quen cho đồ chơi, đồ ăn,... không được vệ sinh sạch sẽ lên miệng. Cha mẹ hoàn toàn có thể phòng ngừa nguy cơ nhiễm giun kim ở trẻ bằng cách giữ gìn vệ sinh và tẩy giun cho bé thường xuyên.
Tên khoa học của giun kim là Enterobius vermicularis. Đây là một loại giun nhỏ, phát triển ở đường tiêu hóa của trẻ em. Bệnh gặp ở mọi lứa tuổi nhưng chiếm đa số là ở trẻ trong độ tuổi đi mẫu giáo.
Giun kim có kích thước nhỏ [như sợi chỉ], màu trắng và dài khoảng 1cm. Sau khi giao phối, giun kim đực sẽ chết còn giun kim cái sẽ đi xuống rìa hậu môn để đẻ trứng. Một con giun cái sẽ đẻ khoảng 4.000 - 200.000 trứng rồi chết. Thời gian để trứng giun phát triển thành giun trưởng thành là khoảng 3- 4 tuần. Trứng giun kim có thể sống 2 - 3 tuần sau khi ra khỏi cơ thể người. Thời gian sống của giun kim là 30 - 45 ngày.
Trẻ bị nhiều giun kim hoặc sau khi tẩy giun vẫn bị lại thường do những nguyên nhân sau:
- Ấu trùng giun kim phát triển nhanh chóng ở các nếp nhăn của hậu môn nên nếu có giun kim đang đẻ ở hậu môn thì trẻ rất dễ bị tái nhiễm. Khi giun cái đẻ trứng, trẻ hay bị ngứa hậu môn và gãi. Từ đó, ngón tay của trẻ đã bị nhiễm trứng giun, khiến bé dễ bị nhiễm giun kim hoặc lây nhiễm cho người khác;
- Trứng giun kim có thể tồn tại trên các bề mặt như chăn đệm, quần áo, đồ dùng nhà vệ sinh, cốc chén, đồ ăn, bàn ăn ở trường,... Khi trẻ ăn uống, đi vệ sinh hoặc chơi đùa, trứng giun sẽ bám vào tay, móng tay. Nếu trẻ mút tay hoặc dùng tay trần bốc thức ăn thì trứng giun sẽ đi vào miệng, xâm nhập vào cơ thể và cư trú trong ruột.
Bệnh giun kim có tính chất kéo dài, thường gây các triệu chứng sau:
- Rối loạn tiêu hóa: Đầu tiên, trẻ bị ngứa hậu môn, chủ yếu là ngứa vào buổi tối - thời điểm lên giường đi ngủ [nhiệt độ giường ấm sẽ kích thích giun kim bò ra hậu môn đẻ trứng]. Rìa hậu môn của bé có biểu hiện tấy đỏ và xung huyết, phân của trẻ thường nát hoặc lỏng, đôi khi có máu hay chất nhầy, tiêu chảy. Trẻ thường chán ăn, thỉnh thoảng buồn nôn hoặc nôn, đau bụng âm ỉ. Trẻ bị giun kim thường chậm phát triển, biếng ăn, da xanh tái, có thể bị còi xương, suy dinh dưỡng;
- Ảnh hưởng về thần kinh: Trẻ bị nhiễm giun kim thường có biểu hiện khó chịu, suy nhược thần kinh, khó ngủ, ngủ ít, hay giật mình và khóc đêm. Nhiều trẻ còn bị đái dầm thường xuyên do nhiễm giun kim.
Trẻ hay bị giun kim chủ yếu là do thói quen cho đồ chơi không được vệ sinh sạch sẽ lên miệng.
Trẻ bị nhiễm giun kim có thể gặp phải một số vấn đề về sức khỏe như:
- Khi ở trong ruột, giun kim gây tổn thương kích thích niêm mạc ruột, dẫn đến rối loạn tiêu hóa, gây viêm ruột mạn tính, khiến trẻ bị chán ăn, buồn nôn, đau bụng âm ỉ kéo dài,... Nếu bị nhiễm nhiều giun kim trong thời gian dài thì trẻ có thể bị suy dinh dưỡng, chậm lớn, da xanh xao, gầy còm,...;
- Khi giun kim đẻ trứng ở hậu môn gây ngứa sẽ khiến trẻ mất ngủ, bực dọc, hay quấy khóc,...;
- Nếu giun kim chui vào ruột thừa thì có thể dẫn tới viêm ruột thừa;
- Giun kim có thể gây hại cho cơ quan sinh dục nữ vì chúng có thể bò sang âm hộ, âm đạo, khiến các bé gái bị ngứa ngáy và gãi dẫn đến tình trạng xước, viêm tấy và nhiễm khuẩn. Từ đó, trẻ có thể bị viêm âm hộ, âm đạo hoặc rối loạn kinh nguyệt,...;
- Giun kim đi lạc chỗ vào thực quản, phổi, hốc mũi, bàng quang,... gây viêm nhiễm.
Trẻ hay bị giun kim cần được điều trị triệt để khỏi tình trạng này. Việc điều trị cần có sự tư vấn của bác sĩ để sử dụng đúng thuốc với liều lượng phù hợp. Các bậc phụ huynh chú ý không nên tự ý dùng thuốc trị giun cho trẻ vì không biết hết các tác dụng của thuốc và phản ứng phụ nếu có. Vì vậy, khi trẻ có biểu hiện nhiễm giun kim, cha mẹ nên đưa trẻ đi khám tại các cơ sở y tế để được bác sĩ tư vấn chỉ định loại thuốc diệt giun phù hợp với độ tuổi.
Thông thường, trẻ từ 2 tuổi trở lên mới được tẩy giun. Tuy nhiên, với những trẻ bị suy dinh dưỡng do nhiễm giun thì có thể tẩy sớm hơn [khoảng 1 tuổi] nhưng cần sử dụng loại thuốc thích hợp. Một số thuốc tẩy giun thường dùng cho trẻ gồm:
- Albendazol: Có tác dụng tiêu diệt nhiều loại giun như giun đũa, giun móc, giun tóc, giun lươn, giun kim,... Liều dùng 1 lần duy nhất cho trẻ từ 2 tuổi [400mg];
- Mebendazol: Chỉ dùng thuốc cho trẻ trên 2 tuổi. Để tẩy giun kim thì cho trẻ uống liều 100mg, sau 2 - 4 tuần thì uống nhắc lại 1 lần nữa. Để tẩy một hoặc nhiều loại giun như giun móc, giun tóc, giun kim thì cho trẻ dùng 1 liều duy nhất 400mg;
- Pyrantel: Chỉ định để tẩy các loại giun đũa, giun móc, giun kim cho trẻ từ 1 tuổi trở lên với liều dùng là 10mg/kg cân nặng. Nếu trẻ nhiễm giun kim nhiều thì có thể dùng nhắc lại sau 1 tuần với liều dùng như trên.
Các loại thuốc tẩy giun trên được bào chế dưới dạng viên nén, mùi thơm, vị ngọt hoặc ở dạng hỗn dịch nên trẻ có thể dùng mà không sợ bị đắng. Cha mẹ có thể cho trẻ uống thuốc vào bất kỳ thời điểm nào trong ngày [tốt nhất là vào buổi tối trước khi đi ngủ].
Cha mẹ có thể dùng thuốc tẩy giun khi bé bị nhiễm giun kim
Để tránh tình trạng bé bị nhiễm giun kim, cha mẹ cần chú ý tới các biện pháp phòng ngừa như:
- Tập cho trẻ thói quen rửa tay sạch sẽ sau khi đi vệ sinh và trước khi ăn. Người lớn cũng cần chú ý việc rửa tay trước khi chuẩn bị đồ ăn cho trẻ;
- Cho trẻ uống nước đun sôi để nguội, ăn rau đã nấu chín, ăn trái cây đã gọt vỏ sạch sẽ;
- Thường xuyên cắt móng tay cho trẻ, vệ sinh sạch sẽ hậu môn bằng xà phòng sau mỗi lần bé đi đại tiện, không để trẻ ở truồng;
- Không để trẻ bò lê la trên sàn bẩn hoặc nghịch đất cát;
- Định kỳ tẩy giun cho trẻ cách mỗi 6 tháng/lần. Nếu trong nhà có một thành viên nhiễm giun kim thì nên tẩy giun cho cả nhà.
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng trẻ hay bị giun kim nhưng hoàn toàn có thể phòng ngừa được. Cha mẹ nên chú ý cho trẻ đi khám sức khỏe định kỳ và tẩy giun đúng quy cách để trẻ phát triển tốt nhất.
Hiện nay, Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Vinmec đang triển khai Gói khám sức khỏe tổng quát trẻ em dưới 18 tuổi. Trong gói khám sức khỏe, trẻ sẽ được khám toàn diện, từ mắt, răng miệng, huyết áp, cân nặng đến làm các xét nghiệm cần thiết, kết hợp với chẩn đoán bằng hình ảnh. Gói khám giúp bạn kiểm tra tổng thể sức khỏe cho bé, sàng lọc triệu chứng để sớm phát hiện và điều trị nếu cần.
Ưu điểm khi khám sức khỏe tổng quát cho bé tại Vinmec đó là:
- Hệ thống đạt tiêu chuẩn quốc tế: đạt tiêu chuẩn JCI [Joint Commission International]. Đây là tiêu chuẩn an toàn khắt khe nhất thế giới. Tiêu chuẩn này lấy bệnh nhân làm trung tâm, cam kết mang đến cho bệnh nhân dịch vụ chăm sóc y tế an toàn, chất lượng
- Cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại: Bệnh viện Vinmec sở hữu cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại giúp hỗ trợ chẩn đoán tốt nhất cho bệnh nhân như PET/CT, MRI, CT 640, hệ thống máy siêu âm hiện đại hàng đầu thế giới, phòng xét nghiệm đạt tiêu chuẩn quốc tế,... Phòng ốc thoáng mát, sạch sẽ, tạo sự thoải mái cho bệnh nhân và gia đình.
- Đội ngũ nhân viên trình độ chuyên môn giỏi, giàu kinh nghiệm: Trước và sau khi thăm khám, bác sĩ luôn tư vấn, giải thích tận tình các kết quả thăm khám cho phụ huynh. Bên cạnh đó sau thăm khám, các nhân viên y tế vẫn sẵn sàng hỗ trợ khi cha mẹ có thắc mắc về tình hình sức khỏe của bé.
- Hạn chế sử dụng thuốc kháng sinh cho bé: Tình trạng đề kháng kháng sinh đang tăng tới mức báo động do việc sử dụng kháng sinh bừa bãi. Khi bé mắc bệnh và cần điều trị tại Vinmec, các bác sĩ sẽ cân nhắc và hạn chế tối đa việc sử dụng cho trẻ.
XEM THÊM: