Tê bì tay chân là hội chứng khá phổ biến trong các bệnh thần kinh. Bệnh có thể gặp ở mọi đối tượng, gây ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống thường ngày.
Tình trạng tê bì chân tay thường khởi phát nhẹ nhàng như tê các đầu ngón tay, chân, cảm giác như bị kim đâm hoặc kiến bò.
Thậm chí, có người còn mất cảm giác. Điều này ảnh hưởng không nhỏ đến cuộc sống sinh hoạt thường ngày khiến người bệnh cảm thấy khó chịu, việc vận động cũng khó khăn hơn.
Triệu chứng tê bì chân tay có thể xuất hiện ở các ngón chân, bàn chân, tay, cánh tay, bả vai, đùi, mông, vùng thắt lưng...
Tùy nguyên nhân gây ra tình trạng tê bì chân tay mà người bệnh có các dấu hiệu đi kèm như đau vai gáy, đau thắt lưng do thoái hóa cột sống, đau dọc đường dây thần kinh do thoát vị đĩa đệm cột sống thắt lưng.
Thậm chí, người bệnh có thể bị liệt vận động, với các biểu hiện như ăn nhiều nhưng sụt cân nhiều...
Nguyên nhân gây tê bì chân tay chủ yếu là do người bệnh hoạt động sai tư thế, mặc đồ quá bó, khoanh chân hoặc đứng quá lâu có thể dẫn đến tê ở tay, chân. Nguyên nhân là do máu không lưu thông được bình thường. Bạn chỉ cần đổi tư thế hoặc nghỉ ngơi thì cảm giác này sẽ thuyên giảm.
Bên cạnh đó, căng thẳng, mệt mỏi trong thời gian dài cũng có thể gây tê tay, tê chân. Nguyên nhân là do tế bào thần kinh ở tay chân có thể bị ảnh hưởng bởi tâm lý, dễ bị tê liệt nếu tâm lý bất ổn thường xuyên.
Tê bì chân tay thường xuyên còn xuất hiện trong một số trường hợp như: phụ nữ có thai ở cuối thai kỳ thường có triệu chứng tê bì chân tay do thai chèn ép các mạch máu, dây thần kinh khiến việc tuần hoàn máu khó hơn.
Mạch máu và thần kinh bị chèn ép khiến máu khó lưu thông dẫn đến tê bì chân tay. Các tư thế đứng ngồi, ngủ sai tư thế, lao động nặng, ngồi liên tục... là các nguyên nhân dẫn đến tê chức chân tay thường xuyên.
Một số trường hợp tê bì chân tay do thời tiết thay đổi, đặc biệt khi chuyển mùa, trời lạnh, gây rối loạn cảm giác. Người bệnh đái tháo đường thường có triệu chứng tê nhức chân tay do biến chứng của bệnh.
Cách khắc phục tình trạng này đơn giản nhất là bạn cần thường xuyên tập luyện thể dục để nâng cao sức khỏe, tăng cường lưu thông máu. Đồng thời, không nên vận động quá sức, không đứng im hay ngồi một chỗ quá lâu, nên dành nhiều thời gian để nghỉ ngơi và giữ tinh thần thoải mái, hạn chế căng thẳng.
Khi gặp tình trạng tê bì tây chân kéo dài, kèm theo một vài triệu chứng bất thường khác thì người bệnh cần đi khám ngay và tuân theo sự chỉ dẫn điều trị của bác sĩ.
Thạc sĩ, bác sĩ Calvin Q Trịnh, Trưởng đơn vị Hiệu chỉnh cơ xương khớp, Bệnh viện Chỉnh hình và Phục hồi chức năng TP.HCM, cho biết tình trạng tê bì chân tay ban đầu có thể chỉ là các triệu chứng nhẹ như tê các đầu ngón tay, ngón chân, bàn chân, cảm giác bị châm chích. Các triệu chứng này có thể nặng thêm và kéo dài, đồng thời đau tê bì sẽ lan dọc theo cánh tay-cẳng tay, đùi-cẳng chân, kèm theo mỏi cơ, mỏi khớp gây ảnh hưởng đến vận động sinh hoạt hằng ngày cho người bệnh.
Tê bì chân tay ban đầu có thể chỉ là các triệu chứng nhẹ như tê các đầu ngón tay, ngón chân
Shutterstock
Triệu chứng tê bì chân tay có thể xuất phát và kèm theo đau từ vùng bả vai gáy hoặc cánh tay, từ vùng thắt lưng hoặc mông, đùi sau; hoặc chỉ khu trú tại một vùng.
"Người bệnh sẽ có cảm giác tê, đau mỏi khó chịu, bị hạn chế cử động do đau thậm chí có thể bị liệt vận động tay chân hay trầm trọng hơn liệt các cơ quan vùng chậu như tiêu tiểu không kiểm soát, mất khả năng tình dục. Đôi khi người bệnh sẽ cảm thấy mất hết năng lượng, mất ăn mất ngủ, không làm được việc, tinh thần mệt mỏi, suy sụp", bác sĩ Calvin cho hay.
Theo bác sĩ Calvin, nguyên nhân chính của triệu chứng tê bì là do các dây thần kinh hoặc mạch máu bị chèn ép theo nhiều cơ chế khác nhau trong các bệnh lý phổ biến sau:
Mất cân bằng cơ xương khớp
Mất cân bằng sự tương quan về chiều dài và căng lực giữa các cơ gây các lệch vẹo cơ học tại khớp và khung xương dẫn đến chèn ép thần kinh, đặc biệt thần kinh chi trên bị chèn ép vào xương đòn và thần kinh chi dưới bị chèn ép bởi cơ hình lê tại mông dưới. Triệu chứng gần giống như các thoát vị đĩa đệm tại cổ và thắt lưng. Mất cân bằng cơ gây lệch vẹo xương khớp do ngồi nằm nhiều và sai tư thế kéo dài, do viêm cơ, viêm thần kinh cơ, chấn thương cơ, loạn dưỡng cơ, lao động nặng nhọc, chơi thể thao… Mất cân bằng cơ gây lệch vẹo hình thể và đau nhức cơ xương khớp là căn bệnh thời đại do sử dụng smartphone, vi tính sai tư thế, và thói quen lười vận động.
Mất cân bằng cơ là nguyên nhân gây lệch vẹo hình thể và đau nhức cơ xương khớp
SHUTTERSTOCK
Thoát vị đĩa đệm
Theo các nghiên cứu có đến 80% bệnh nhân thoát vị đĩa đệm có triệu chứng tê bì chân tay. Đây là bệnh lý thường gặp ở đĩa đệm cột sống cổ và thắt lưng, với những triệu chứng như đau nhức, tê cứng bắp tay, vùng đùi, bắp chân; tê bì đầu ngón chân, tay.
Nguyên nhân chính của hiện tượng tê cứng chân tay là do đĩa đệm lồi hay phình ra hoặc chất nhầy ở đĩa đệm bị thoát ra khỏi vị trí của nó và chèn vào các dây thần kinh cột sống khiến chân tay bị tê bì liên tục. Tùy vào thoát vị thể trung tâm hay bên mà bệnh nhân có thể bị 1 hoặc 2 tay hoặc 2 chân cùng lúc. Tình trạng này nếu không được điều trị dứt điểm có thể xuất hiện những diễn biến xấu gây ra teo cơ hoặc bại liệt toàn thân.
Hẹp ống sống, trật đốt sống, viêm khớp hay thoái hóa cột sống
Đây là dạng bệnh bẩm sinh. Chứng cột sống thu nhỏ bẩm sinh là nguyên nhân dẫn đến hiện tượng các dây thần kinh đi qua vị trí hẹp này sẽ bị chèn ép gây ra triệu chứng tay chân bị tê bì, khả năng vận động bị hạn chế. Trật đốt sống do vận động mạnh như khuân vác đồ, va chạm khi chơi thể thao, tai nạn, hoặc các cơ vùng cột sống mất cân bằng co kéo các đốt sống trong thời gian dài gây chấn thương chèn ép các rễ thần kinh.
Khi các khớp và các rễ thần kinh bị tổn thương hay viêm, tình trạng tê chân tay cũng sẽ xuất hiện thường xuyên hơn và có thể dẫn đến đau nhức vùng bị tổn thương. Với các bệnh nhân bị viêm khớp, viêm khớp dạng thấp, người bệnh sẽ gặp phải tình trạng này khi họ nằm hoặc ngồi một chỗ trong thời gian quá dài. Thoái hóa cột sống khiến sụn khớp, đốt sống bị bào mòn, cọ xát với rễ thần kinh gây đau nhức. Hiện tượng tê tay chân do thoái hóa thường xảy ra về đêm hoặc khi thay đổi thời tiết.
Đau dây thần kinh tọa
Đau dây thần kinh tọa có thể là hậu quả của 3 nhóm bệnh lý trên: Thoát vị đĩa đệm, một số bệnh lý cột sống [như hẹp ống sống, trật đốt sống,..], mất cân bằng cơ xương khớp gây lệch vẹo, căng cơ chèn ép vào dây thần kinh tọa khiến cho bệnh nhân có thể bị tê, đau từ thắt lưng xuống mông, đùi và cả bắp chân. Bên nào bị chèn ép nhiều thì cơn đau nhức và tê bì càng nghiêm trọng. Bệnh này gây ảnh hưởng rất lớn đến cuộc sống hằng ngày nên bạn cần phải đi khám và điều trị sớm nếu có dấu hiệu thường xuyên bị tê đau chân, bắp đùi lâu ngày không thuyên giảm.
Viêm đa dây thần kinh - suy nhược cơ thể
Hay gặp ở những bệnh nhân suy nhược cơ thể. Một số vitamin thiết yếu như B1,B6, B12,... đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì hoạt động ổn định của hệ thần kinh. Khi thiếu các dưỡng chất thiết yếu này do suy dinh dưỡng không đầy đủ, cơ thể sẽ rơi vào sự mệt mỏi kéo dài, thần kinh ngoại biên bị tổn thương gây tay chân tê bì thường xuyên, đau teo và yếu cơ, mất phản xạ gân xương. Nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, bệnh nhân có thể tử vong do suy hô hấp, sặc phổi.
Bệnh lý mạch máu ngoại vi
Các mảng xơ vữa lắng đọng trong lòng động mạch gây hẹp dòng chảy khiến động mạch bị tắc. Máu chảy đi nuôi các chi bị thiếu hụt khiến tê bì chân tay, chuột rút, cứng cơ, đau chi, lâu dần có thể dẫn đến nguy cơ bị nhiễm trùng. Càng hoạt động cơn đau càng tăng lên. Cơn đau cách hồi khiến bệnh nhân khó tập luyện và di chuyển, kể cả khi đi bộ. Lượng đường trong máu tăng cao cũng sẽ dẫn đến tình trạng các mạch máu bị tổn thương. Hút thuốc lá và tiểu đường là 2 tác nhân gây nguy cơ mắc bệnh mạch ngoại vi cao
Giãn tĩnh mạch là bệnh có yếu tố di truyền, tỷ lệ nữ giới mắc bệnh cao hơn nam giới, đặc biệt là người lớn tuổi, ngừa thừa cân béo phì hoặc người phải đứng trong một thời gian dài. Biểu hiện của bệnh là tĩnh mạch nổi thành các đường ngoằn ngoèo, màu xanh tím trên da. Người bệnh sẽ có cảm giác đau như bị châm chích ở chân. Cuối ngày, mắt cá chân thường sưng phù.