Đặc phái viên Trung Quốc Lý Huy [trái] bắt tay với Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov ở Matxcơva [Nga] ngày 26-5 - Ảnh: REUTERS
Ông Lý Huy - đại diện đặc biệt của Trung Quốc về các vấn đề Á - Âu, người được giao trách nhiệm chính trong sứ mệnh này - vừa có chuyến công tác dài ngày tới Ukraine, Ba Lan, Pháp, Đức và Nga.
Ngày 27-5, Bộ Ngoại giao Trung Quốc dẫn phát biểu của ông Lý Huy cho biết Bắc Kinh sẽ có những nỗ lực cụ thể để đạt được giải pháp chính trị cho cuộc khủng hoảng Ukraine.
Ông Lý khẳng định Trung Quốc tuân thủ lập trường khách quan và công bằng về vấn đề Ukraine, đồng thời ủng hộ hòa bình và thúc đẩy đàm phán.
Khó làm hài lòng tất cả
Ông Lý Huy, người từng là đại sứ Trung Quốc tại Nga, chia sẻ thông điệp nói trên trong cuộc gặp Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov hôm 26-5.
Hai bên đã trao đổi quan điểm về quan hệ Trung - Nga và giải pháp chính trị cho xung đột tại Ukraine. Nga là điểm dừng chân cuối cùng của ông Lý trong chuyến thăm nhiều nước châu Âu mà theo Bắc Kinh là nhằm thảo luận "giải pháp chính trị" cho vấn đề Ukraine.
Ông Lý cũng nói Trung Quốc sẽ tăng cường trao đổi và đối thoại với tất cả các bên.
Trong khi đó, Bộ Ngoại giao Nga thông tin ông Lavrov cảm ơn ông Lý Huy vì "lập trường cân bằng" của Bắc Kinh. Nga cũng cam kết thực hiện "giải pháp chính trị và ngoại giao" để tìm lối ra cho xung đột.
Tuy nhiên, để đi đến được một giải pháp chính trị là chuyện không đơn giản và Trung Quốc khó có thể làm hài lòng tất cả các bên.
Thời gian qua, Ukraine khẳng định nước này sẽ không chấp nhận các đề xuất bao gồm nhượng lãnh thổ cho Nga hoặc "đóng băng" xung đột.
Theo Hãng tin Bloomberg, điều này dường như là sự bác bỏ trực tiếp kế hoạch hòa bình 12 điểm mà Trung Quốc đưa ra hồi tháng 2 năm nay, trong đó đề xuất áp dụng lệnh ngừng bắn - vốn cho phép quân đội Nga tiếp tục hiện diện trên lãnh thổ Ukraine.
Trong khi đó, cách tiếp cận của Bắc Kinh trong việc liên lạc với Nga và Ukraine vẫn khiến Mỹ và châu Âu hoài nghi về các nỗ lực làm trung gian hòa giải.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã thăm Matxcơva và gặp Tổng thống Nga Vladimir Putin hồi tháng 3, nhưng chỉ điện đàm với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky hồi tháng 4. Đó cũng là cuộc điện đàm đầu tiên giữa họ kể từ lúc xung đột nổ ra vào tháng 2-2022.
Hôm 25-5, sau khi ông Lý Huy đã gặp các quan chức Liên minh châu Âu tại Brussels [Bỉ], Ủy ban châu Âu [EC] kêu gọi Trung Quốc đóng vai trò "mang tính xây dựng" trong việc tìm kiếm hòa bình ở Ukraine.
EC nói Trung Quốc nên ủng hộ mọi yêu cầu về việc "rút mọi lực lượng và khí tài quân sự [của Nga] một cách vô điều kiện ra khỏi toàn bộ lãnh thổ của Ukraine trong phạm vi các đường biên giới được quốc tế công nhận".
Trung Quốc "tiếp cận kép"
Cuộc chiến ở Ukraine đã khiến hàng chục ngàn người thiệt mạng và hàng trăm ngàn người ly tán. Trung Quốc đã trở thành "huyết mạch" kinh tế quan trọng với Nga trong lúc Matxcơva bị phương Tây áp một loạt trừng phạt.
Bắc Kinh đã mua một lượng lớn năng lượng của Nga, trong khi các mặt hàng xuất khẩu của Trung Quốc sang Nga như chip máy tính và thiết bị điện tử đã tăng đáng kể từ khi xung đột nổ ra.
Theo Đài DW, giới chuyên gia phương Tây cho rằng Bắc Kinh đang cố gắng sử dụng "cách tiếp cận kép" với khủng hoảng Ukraine.
Ông Zhiqun Zhu, giáo sư quan hệ quốc tế tại Đại học Bucknell ở Mỹ, nói: "Bắc Kinh vừa muốn củng cố quan hệ đối tác Trung - Nga, vừa cố gắng làm trung gian hòa giải giữa Nga và Ukraine".
Trung Quốc cũng đã chỉ trích việc các nước châu Âu tỏ ra hoài nghi về kế hoạch hòa bình 12 điểm của họ.
Theo Thời báo Hoàn Cầu, các chuyên gia nước này cho rằng phương Tây đang muốn đổ lỗi cho Trung Quốc trong khi trốn tránh trách nhiệm của mình, và rằng căng thẳng leo thang là kết quả trực tiếp từ các hành động khiêu khích của phương Tây.
"Thật trớ trêu khi những kẻ châm ngòi [ý chỉ phương Tây - PV] cho tình hình như hiện nay lại là những người lên tiếng chỉ trích, trong khi những người ủng hộ hòa giải [ý chỉ Trung Quốc - PV] lại bị buộc phải chịu trách nhiệm" - ông Thôi Hành, nhà nghiên cứu tại Trung tâm nghiên cứu Nga của Đại học Sư phạm Hoa Đông [Trung Quốc], bình luận.
Mỹ ủng hộ Trung Quốc nếu…
Trong cuộc trả lời phỏng vấn báo Washington Post đầu tháng này, Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken tin rằng Ukraine sẽ giành lại được thêm nhiều phần lãnh thổ, và cho biết chính quyền Tổng thống Joe Biden sẵn sàng chấp nhận vai trò hòa giải của Trung Quốc nếu Bắc Kinh ủng hộ một nền hòa bình "công bằng và lâu dài".
Ngày 28-10, tại trụ sở Bộ Quốc phòng Trung Quốc ở thủ đô Bắc Kinh, Thượng tướng Hà Vệ Đông - ủy viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Trung Quốc, phó chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc - chủ trì lễ đón Đại tướng Phan Văn Giang - ủy viên Bộ Chính trị Đảng Cộng sản Việt Nam, phó bí thư Quân ủy Trung ương, bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam - và đoàn đại biểu cấp cao Bộ Quốc phòng Việt Nam sang thăm chính thức Trung Quốc.
Chuyến thăm một lần nữa khẳng định hợp tác quốc phòng là một trong những trụ cột quan trọng của quan hệ "Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện Việt Nam - Trung Quốc".
Sau lễ đón, Thượng tướng Hà Vệ Đông và Đại tướng Phan Văn Giang tiến hành hội đàm.
Thượng tướng Hà Vệ Đông - phó chủ tịch Quân ủy Trung ương Trung Quốc và Đại tướng Phan Văn Giang - bộ trưởng Bộ Quốc phòng Việt Nam duyệt đội danh dự - Ảnh: BQP
Tại hội đàm, Đại tướng Phan Văn Giang khẳng định trong bất cứ hoàn cảnh nào, Việt Nam luôn kiên định quan điểm xuyên suốt là coi trọng xây dựng mối quan hệ đoàn kết, hữu nghị, ổn định lâu dài, tin cậy vững chắc, hợp tác toàn diện với Trung Quốc.
Đại tướng cũng nêu rõ Việt Nam luôn kiên trì đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, hòa bình, hữu nghị, hợp tác, phát triển, nhất quán chính sách quốc phòng "4 không".
Bên cạnh đó, luôn coi việc duy trì môi trường an ninh hòa bình, ổn định là một trong những yếu tố then chốt để hợp tác; luôn hoan nghênh các sáng kiến, cơ chế hợp tác của tất cả các quốc gia vì mục đích hòa bình, ổn định, cùng phát triển, đóng góp tích cực cho lợi ích chung của khu vực. Việt Nam cũng đánh giá cao các sáng kiến hợp tác lớn, mang tính toàn cầu và vì lợi ích chung của Trung Quốc…
Về phần mình, Thượng tướng Hà Vệ Đông khẳng định Trung Quốc coi trọng việc củng cố và phát triển quan hệ Đối tác hợp tác chiến lược toàn diện với Việt Nam, nước láng giềng núi liền núi, sông liền sông, lý tưởng tương thông. Đảng, Nhà nước, Quân đội và nhân dân hai nước luôn hỗ trợ, giúp đỡ nhau trong sự nghiệp cách mạng.
Ông cũng nhấn mạnh hợp tác quốc phòng giữa Trung Quốc và Việt Nam là một trong những trụ cột quan trọng, góp phần nâng cao quan hệ hữu nghị, hợp tác giữa hai Đảng, Nhà nước, vì lợi ích của nhân dân hai nước, vì hòa bình, ổn định, hợp tác, phát triển ở mỗi nước, cũng như của khu vực và thế giới.
Thời gian tới, hai bên nhất trí cần duy trì thường xuyên trao đổi đoàn, gặp gỡ cấp cao giữa lãnh đạo Quân ủy Trung ương, Bộ Quốc phòng hai nước, tiếp tục tổ chức giao lưu hữu nghị quốc phòng biên giới, đẩy mạnh trao đổi, chia sẻ về phương thức, kinh nghiệm tiến hành hoạt động công tác đảng, công tác chính trị trong quân đội.
Đồng thời, nghiên cứu mở rộng lĩnh vực hợp tác như: đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao, công nghiệp quốc phòng, nghiên cứu chiến lược, quân y, nhất là y học cổ truyền, cũng như các lĩnh vực Trung Quốc có thế mạnh, Việt Nam có nhu cầu và ngược lại.
Về vấn đề Biển Đông, hai bên cho rằng cần trao đổi một cách chân thành, thẳng thắn, kiểm soát tốt bất đồng, cùng nhau tìm ra biện pháp xử lý một cách thỏa đáng, phù hợp với nhận thức chung của lãnh đạo cấp cao hai Đảng, hai nước.
Cùng với đó, thực hiện đầy đủ Tuyên bố về cách ứng xử của các bên ở Biển Đông [DOC] và sớm hoàn thành việc xây dựng Bộ Quy tắc ứng xử ở Biển Đông [COC] hiệu quả, thực chất, phù hợp với luật pháp quốc tế.
Tại cuộc hội đàm, Đại tướng Phan Văn Giang trân trọng mời Thượng tướng Hà Vệ Đông cùng các lãnh đạo Quân ủy Trung ương và Bộ Quốc phòng Trung Quốc sang dự lễ kỷ niệm 80 năm ngày thành lập Quân đội nhân dân Việt Nam và Triển lãm quốc phòng quốc tế Việt Nam lần thứ hai vào cuối năm 2024.